د. مەهدی ئەبوبەكر
هەڵبژاردنی رۆژی 21/ ئەیلولی 2013 تابوتێكی خۆڵەمێشیی بۆ ئۆپۆزسیۆنی سیاسیی لە هەرێمی كوردستان دروستكرد، ئەو تابوتە رۆژی 18/ حوزەیرانی 2014 ( رۆژی متمانە وەرگرتنی كابینەی هەشتەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە پەرلەمان) دوا بزمار لە قەباخەكەی درا، بە لاشەی ئۆپۆزسۆنە دڕو دەمهەرەشەكەوە نێژرا. 
خەریكە هەشت ساڵی خشت، بەسەر مەرگی ئۆپۆزسیۆندا تێدەپەڕیت، لەو ماوەیەدا؛ ژمارەیەك هەوڵی پەنا دیواری نا ئاشكرا، لە لایەن هەندێك كەسانی حزبیی یان سیاسییەوە بۆ سەركردایەتیكردنی نا رەزایەتییەكانی ناو هەناوی كۆمەڵگە هەبون، دەیانویست؛ لە دەرەوەی كاری حزبایەتیی خۆیان وەكو رابەری نا رازیان بۆ خەڵكیی وێنا بكەن. هەروەها هەندێك هەوڵی سەر دیواری ئاشكرایش هەبون كە گەرەكیان بو؛ لە رێگەی دامەزراندنی حزب و رێكخراوی تازەوە، خۆیان وەكو ئۆپۆزسیۆنی سیاسیی راستەقینە پێشكەش بە شەقام بكەن و بێژن؛ ئێمە سەركردایەتی بەرەی ئۆپۆزسیۆن دەكەین. هەردو هەوڵەكە، بە سەر دیوارو پەنادیوارییەوە بێ سەمەر بون، چونكە دەنگە نا رازییەكانی شەقام، نە كەسایەتییەكانیان قبوڵبو، نە دامەزراندنی حزب و رێكخراوە تازەكانیان بەگەن دەكرد، بۆیە پشتی سوكانی شەمەندوفێری ئۆپۆزسیۆنی سیاسیی تا ئەم چركە ساتە بەتاڵەو لە چاوەڕوانی شۆفێرێكی متمانە پێكراودایە. 
هاوتەریبی هەوڵی كەسایەتیی و هێزە سیاسییە تازەكان، بۆ رابەرایەتیكردنی شەقامی نا رازی، وا هەشت ساڵی تەواوە، شەقامیش سەودا سەرانە، بە هەزاران هەزار دەنگدەرەی نا رازییەوە كە ئۆپۆزسیۆنی پێشو، وەكو میراتی بەجێیهێشتون بە دوای ئەڵتەرناتیڤێكی سیاسییدا دەگەڕێت، بە شوێن ئەوەوەیە؛ حزبێكی سیاسیی متمانە پێكراو بدۆزێتەوە، تا لەسەر عەرشی ئۆپۆزسیۆنی پێشو دایبنیشێنێت، لێ هەوڵەكانی یەك لە یەكدیی زیاتر شكستخواردوتر بون، چونكە خودی شەقام نەیتوانیوە لە منداڵدانی نا رەزاییەتییەكانەوە حزبێكی دی بخاتەوە، لە هەمانكاتدا، بڕوای بە حزبە كۆنەكانیش نە كردوە تا سویچی شەمەندوفێرەكەی رادەست بكات، كەواتە؛ هەم خودی شەقام نەزۆك بوە، هەم  حزبەكانیش نە كارابون لە رازیكردنی شەقامدا.  
ئەگەر رەوشەكە بەو رەنگە بێت، شەقام نەزۆك و حزبەكان بێ متمانە، ئەوە مانای وایە؛ هەر بەڕاستیی كۆمەڵگەی كوردەواریی بە تەواوی نەزۆكبوە، توانای بەرهەمهێنانی هێزو رێكخراوی سیاسیی تازەی نەماوە؟ ئایا كوردەواریی هەر بەڕاستیی دەستەوەستان و دۆشداماو وەستاوە، چیدی بیر لە جێگرەوەیەكی سیاسیی ناكاتەوە؟ وەڵامەكە نەخێرێكی زۆر گەورەیە. دەزانن بۆچی؟ لە ماوەی هەشت ساڵی رابردودا، هەرچەندە كۆمەڵگەی كوردیی، وا خۆی نمایشكردوە؛ زۆر بەستەزمانەو لا حول ولا قوة، ناتوانێت لە روی دەسەڵاتی سیاسییدا بوەستێتەوە. وا خۆی دەرخستوە؛ لە توانایدا نییە هێزێكی سیاسیی تازە دژ بە دەسەڵاتی سیاسیی دروست بكات، لێ راستییەكەی ئەوەیە؛ لە هەشت ساڵی رابردودا، كۆمەڵگە ئۆپۆزسیۆنێكی نا راگەیەندراوی ئیسلامیانەی توندڕەوی لە هەمو جۆرەكانی ئیسلامی سیاسیی و ئیسلامی میللی لە هەناوی خۆیدا، دژی دەسەڵاتی سیاسیی و كۆمەڵگەی مەدەنیی پەروەردە كردوە، بۆیە دەتوانیین بڵێێن: ئێستا ئۆپۆزسیۆنی ئیسلامی توندڕەوی نا رێكخراوی نا راگەیەندراو، بە شێوەیەكی نا راستەوخۆ لە لایەك رابەرایەتی بەرەی نا رازی كۆمەڵگەی كوردستان دەكات و لە لایەكی دی كار بۆ هەڵوەشاندنەوەی كۆمەڵگەی مەدەنیی و دامەزراندنی كۆمەڵگەیەكی ئاینیی داخراو دەكات.
 ئەو ئۆپۆزسیۆنە نا راگەیەندراوەی باسی دەكەین، رەنگە بۆ دەسەڵاتی سیاسیی و بەشێكی خەڵكیی مایەی سەرسوڕمان بێت، هەندێكیش وەكو رمڵ لێدان تەماشای بكەن، بەڵام لە دایكبونی ئەو ئۆپۆزسیۆنە با بەشێوەی رانەگەیەندراویش بێت حەقیقەتێكی هاشا هەڵنەگرە، دركپێكردنی بۆ چاودێرە سیاسییە وردبینەكان كارێكی قورس و ئەستەم نییە.
 ئەو ئۆپۆزسیۆنە سیاسییە رانەگەیەندراوەی لەبارەیەوە دەدوێین، هەرچەندە تاوەكو ئێستا (ئەوەندەی تێبینی كراوە) نا رێكخراوەو لە بەرەیەك یان حزبێكی سیاسییدا بەرجەستە نەبوە، بەڵام لە ئاستی فیكریی و سیاسییدا گەلێك رێكخراوە، خاوەنی دونیابینیی و ستراتیژیی رون و ئاشكرایە. بۆ نمونە، لە ئاستی فیكرییدا؛ دژی هەمو سیماكانی پێشكەوتن و تازەگەرییە، دژی هەر یاساو بڕیارێكە كە بە خوێی چێشت بچێتەوە سەر سكۆلاریزم و جیاكردنەوەی ئایین لە سیاسەت، بە كورتیی كەڵكەڵەی دامەزراندنی ئەڤغانستانێكی تاڵیبانەی بە تامیكی كوردیانە لە مێشكیدایە.
 لە ئاستی سیاسیدا؛ دژی هەمو رەفتارو بڕیارێكی دەسەڵاتی سیاسیی هەرێمی كوردستانە، لای ئەو دەسەڵاتی سیاسیی هەرێم و شەیتان برای دایك و باوكی یەكترن. لە بارەی ئەوەی؛ لە روی رێكخستنەوە نا یەكگرتو و نا رێكخراوە، رەنگە بۆ ئەم قۆناخە، لە پێناو خۆ ئامادەكردن، زیاتر بنكۆڵكردنی كۆمەڵگە، هاندان و پڕكردنی خەڵكی لە رق و كینە، هەروەها خۆشاردنەوە لە چاوی دەسەڵات و دەزگاكانی پاراستنی تەناهی، ئەو نا رێكخستن و پەرتوبڵاوییە بە پێویست بزانن! 
ئەوی تێبینی دەكرێت، ئەم ئۆپۆزسیۆنە نا راگەیەندراوە، بە سێ خەسڵەتی سەرەكی دەناسرێتەوە؛ خەسڵەتی یەكەم، لە روی كۆمەڵایەتییەوە؛ زۆر لەسەرخۆ لە رێگەی مزگەوت، كەناڵەكانی رادیۆ، تەلەفیزیۆن و سۆشیاڵمیدیا، كار لەسەر دەستەمۆكردنی كۆمەڵگە دەكات، لەلایەك لە رێگەی ئایەتەكانی قورئان و فەرمودەكانی پێغەمبەرەوە خەڵكی دەترسێنێت، واتە؛ لە رێگەی وروژاندنی سۆزو كاریگەری دەرونییەوە خەڵكی ناچار دەكات بەوەی ملیان بۆ بدەن و خۆیان رادەستی ئیرادەو ویستی ئاینیی و سیاسیی ئەوان بكەن. لەلایەكی دی، كار لەسەر؛ سوكایەتیكردن، ناشیرینكردن و جنێوپێدان و تەنانەت تەكفیركردنی ئەو كەسانە دەكات كە لەتەك بیرو باوەڕە فیكرییەكانیدا یەكناگرنەوە یان لە دژیان دەوەستنەوەو خۆیان رادەستی بنەما فیكرییەكانیان ناكەن یاخود ناچنە ژێرباری ئیرادەی سیاسیی و دونیابینی ئەوانەوە.
 لە هەردو بارەكەدا، ئەم ئۆپۆزسیۆنە، لای خۆیەوە كۆمەڵگەی بۆ سەر دو بەرەی دژ بە یەكتر دابەشكردوە، بەرەیەكی ئیماندار، كە وابەستەو گرێدراوی بەرنامە فیكریی و سیاسییەكەی خۆیەتیی. بەرەیەكی نا ئیماندارو دوژمن بە ستراتیژو رێبازە سیاسیی و فیكرییەكانی. ئەو دابەشبونە بە ئەندازەیەكی زۆر ترسناك لە ناو كۆمەڵگەدا قوڵكردۆتەوە، بە جۆرێك رق و كینەی خستۆتە نێوان خەڵكییەوە، كە هیچ بوارێكی بۆ لێبوردەیی نەماوەتەوە، چونكە ئەگەر لە بەرەی ئەو نەبیت، ئەوا بێ ئیمان و كافریت، ئێ دیارە لە كۆمەڵگەیەكی ئاینییدا، چارەنوسی كافرو بێ ئیمان چییە؟   
خەسڵەتی دوەم، لە روی سیاسییەوە؛ كاری ئەم ئۆپۆزسیۆنە نا راگەیەندراوە ئەوەیە؛ دەسەڵاتی سیاسیی بكات بە شەیتانێكی شاخ درێژ، یەقین لە كن هەموان دروست بكات كە هەمو بڕیاو رەفتارێكی دەسەڵاتی سیاسیی یان لە دژی بەرژەوەندی خەڵكیدایە، یاخود لە دژی ئایین، ئەخلاق و بەها پیرۆزەكانی كۆمەڵگەدایە. لەم خاڵەدا، توانیویەتی سەركەتنێكی بڕواپێنەكراو بە دەستبهێنێت، بۆ نمونە، تەنانەت بەشێكی زۆری ئەو كەسانەی لە روی كۆمەڵایەتیی و ئایینییەوە، هاوبۆچون و هاوهەڵوێستی ئەم تەرزە لە ئۆپۆزسیۆنی سیاسیی نیین، بەڵام لە نا ئاگاییەوە، لە روی سیاسییەوە كەوتونەتە داوەكەوەو ئاو بە ئاشی ئەم رەوتە ئۆپۆزسیۆنە ئیسلامییە توندڕەوەدا دەكەن. بۆیە هەمیشە دەبینین؛ هەڵسەنگاندن و فیدباكی زۆرینەی خەڵكی بەرانبەر بڕیارەكانی دەسەڵاتی سیاسیی خراپەو بە گومانەوە سەیری هەمو رەفتارەكانی دەكەن. 
خەسڵەتی سێیەم، ئەم تایپە نوێیەی ئۆپۆزسیۆن هیچ بڕوایەكی بە گەمەی دێمۆكراسیی، زمانی گفتوگۆو فرەیی نییە، تەنیا ئامرازێك كە بۆ گەیشتن بە دەسەڵات و سەپاندنی هەژمونی خۆی بەكاریدەهێنێت زمانی چەك و توندوتیژی جەستەییە، بۆیە لە ئەگەری خۆ ئاشكراكردندا، لە بری رەخنەگرتن، سەرزەنشتكردن و خۆپیشاندان، راستەخۆ پەنا دەباتە بەر چەك و توندوتیژیی و یاخیبونی چەكدار. بەداخەوە؛ بێ ئومێدبونی بەشی هەر زۆری خەڵكی لە ئۆپۆزسیۆنی مەدەنیی زەمینەیەكی كۆمەڵایەتیی و سیاسیی لە باری بۆ دامەزراندنی رەوتێكی تازەی ئۆپۆزسیۆنی توندڕەوی چەكدارو یاخیبونی چەكدارانە رەخساندوە كە نەك تەنیا دژی دەسەڵاتی سیاسییە، بەڵكو كار بۆ سەرلەبەر هەڵوەشاندنەوەی كۆمەڵگە دەكات.
لە دیدی ئێمەدا، هەرێمی كوردستان لە ناو جەرگەی مەترسییەكی زۆر تۆقێنەردایە. لەبەردەم گەشەكردن، بەهێزبون و پایەداربونی ئۆپۆزسیۆنێكی توندڕەوی چەكداریدایە، كە نەك تەنیا سەری دەسەڵاتی سیاسیی دەوێت، بەڵكو سەرو لاشەی كۆمەڵگەی مەدەنیشی گەرەكە، ئامادە نییە؛ سازش لە تۆزقاڵێك لە بەرنامەو ستراتیژە سیاسیی و كۆمەڵایەتیی و كولتورییەكەی بكات. 
ئەو مەترسییەی بەهۆی سەرهەڵدانی ئەو تایپە لە ئۆپۆزسیۆن لەسەر هەرێمی كوردستان دروستبوە؛ لە مەترسی قەیرانی ئابوریی و گەندەڵیی گەورەترە. لە مەترسیی پاوانخوازیی و دابەشكاریی دەسەڵاتی سیاسیی قوڵترە. مەترسییەكە، مەگەر مەترسیی هەڵوەشاندنەوەی قەوارەی سیاسیی هەرێم شان لە شانی بدات، لە راستییدا رەنگە هەر خودی سەرهەڵدانی ئەو ئۆپۆزسیۆنە مانای هەڵوەشاندنەوەی هەرێم و تەفروتونابونی كۆمەڵگەی كوردەواریی بێت.