هیوا سەید سەلیم

لە ماوەی تەنیا هەفتەیەکدا، هەریەک لە پەرلەمانی وڵاتانی (هۆڵەندا و بەلجیکا)،  کۆمەڵکوژی ئێزیدیەکانیان وەک تاوانی جینۆساید ناساند، بڕیاری پەرلەمانی ئەو دوو وڵاتە گرنگەی ئەورپا بەرهەمی تێکۆشانی دۆستانی گەلی کورد و ڕەوەندی ئێزیدیە لە ئەورپا بە تایبەت هەوڵە کەسیەکانی  (نادیە مورد)ی کچە رزگاربووی دەستی داعش بووە.
 تاوانی کۆمەڵکوژی ئێزیدیەکان کە لە ٣ی ئابی ٢٠١٤ لە لایەن رێکخراوی تیرۆرستی داعش ئەنجامدراوە،  قوربانیەکەی بریتی بوو لە کووشتنی بە کۆمەڵی هەزاران کەس لە دانیشتوانی قەزای شەنگال و دەوروبەری، ڕاگواستنی خەڵکی ئێزیدی ئەو ناوچەیەوە، جیاکردنەوەی ژن و کچەکانیان و مامەڵەکردن پێێان وەک کەنیزەک و فرۆشتنیان لە شارەکانی ژێر دەسەڵاتی تیرۆرستانی داعش و ولاتانی عەرەبی دیکە، هەروەها چەکدارکردنی منداڵانی ئێزیدی و بەکارهێنانیان لە کردەوە تیرۆرستیەکان.
ئەو تاوانانەش کە گروپێکی تیرۆرستی ئەنجامی داون کە ئامانج لێی لەناوبردنی پێکهاتەیەکی نەتەوەیی و ئاینی بووە،  بە هەموو یاسا و ڕێساکانی تایبەت بە مافی مرۆڤ و ڕێکەوتننامە نیودەوڵەتیەکان لە ناویاندا ڕێکەوتنامەی جنێفی ١٩٤٩، دەچێتە چوارچێوەی جینۆساید، هەر بۆیەشە دۆستانی بیانیمان کاریان لەسەر ئەو پرسە گرنگە کردوو،  پەرلەمانی وڵاتەکانیان ڕاسپارد کە تاوانی کۆمەڵکوژی ئێزیدیەکان بە جینۆساید بناسێنێت.
زۆر نزیکە کە بڕیاڕی پەرلەمانی هۆڵەندا و بەلجیکا ببێتە سەرەتایەک کە پەرلەمانی وڵاتانی دیکەی ئەندام لە یەکێتی ئەورپا چاو لە ئەو دوو وڵاتە بکەن،   ئەوانیش پرسی جینۆسایدی ئێزیدیەکان بخەنە کارنامەی پەرلەمانی ولاتەکانیان.
شایانی باسە پرسی کۆمەڵکووژی ئێزیدیەکان لە ناوخۆی کوردستان لە کاتی خۆیدا مقۆمقۆی زۆری لێکەوتەوە، بەوەی کەمتەرخەمی هەبووە لە رێگریکردن لەو تاوانە، هەر بۆیە لە ئاستی سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان  بڕیار لەسەر پێکهێنانی لیژنەی لێکۆڵینەوە درا، تا ئەگەر خەڵکانێک هەبن کەمتەرخەمیان کرد بێت لە پاراستنی ئەو ناوچەیە لە بەردەم پەلاماری دڕندانەی تیرۆرستانی داعش سزا بدرێن.
وەک بینرا لێژنەی لیکۆڵینەوە لە تاوانی کۆمەلکوژی ئێزیدیەکان نەک هیچی نەکرد،  بگرە تا ئەمڕۆشی لەگەڵ دابێت ئەو کەیسە لە ئاستی ناوخۆیی کراوەتە قوربانی ملمڵانێی حزبی.
  خەلکی ئەو ناوچەیە نەک مافە کانیان لە سزادانی تاونبارانی جینۆساید، ئاوەدانکردنەوەی ناوچە زیان لێکەوتوەکەیان، گەڕانەوەی ئاوارەکانیان بۆ نەگەڕاوەتەوە،  بگرە هێشتان شەنگال و ناوچەکانی ئێزیدی نیشین لەبەردەم مەترسی فەرمانێکی دیکە دایە.
  ئیزیدیەکان هێشتان هەڕەشەی پاشماوەی ڕێکخراوی داعشیان لەسەرە، لە لایەکی دیکە  تورکیا بە بیانووی هەبوونی هێزەکانی نزیک لە PKK ناوناوە ئەو ناوچەیە بۆردومان دەکات،  و گەفی داگیرکردنی ناوچەکە دەکات، بەدەر لە هەڕەشەکانی تورکیا،  هێزەکانی حەشدی شەعبیش کە دوای ئازادکردنی ئەو ناوچەیە لە ژێر چەپۆکی داعش هاتونەتە ئەو ناوچەیە بە پلان هەوڵی گۆڕینی دیموگرافیای ناوچەکە دەدەن.
بە لەبەرچاوگرتنی هەموو ئەو مەترسیانی ئاماژەمان پێدان، و دوا بە دوای بڕیاری بە جینۆساید ناساندنی کۆمەڵکوژی ئێزیدیەکان لە لایەن هەندێک ناوەندە جیهانیەکان،  باشترین رێگاچارە بۆ ئەوەی لەوە زیاتر ئەو ناوچەیە نەکرێتە قوربانی زیاتری ناکۆکیە ناوخۆیەکان، و پارێزراوبێت لە هەڕەشە دەرەکیەکان،  وا باشە ئێزیدیەکان داوی  پاراستنی نێودەولەتی بکەن.
لە ئاستی دەرەوەش دەبێت ئێزیدیەکان بەدواداچوون بۆ لێکەوتە یاسایەکانی دوای بڕیاری بە جینۆساید ناساندنی کەیسەکەیەن بکەن، لۆبی زیاتری بۆ بکەن تا لە ئاستی وڵاتانی دیکەی وەک (ئەمەریکا و بەریتانیا و فەڕەنسا و ئەڵمانیا...هتد) ئەو تاوانە بە جینۆساید بناسرێت، لەوبارەیەوە دەبێت ئەزموونی ئەرمەنیەکان کەلکی لێوەر بگیرێت تا جیهان بۆ ئەو پرسە بێتە سەر خەت.
لە کۆتاییدا دەڵێین دەرکەوت دۆستەکانی کورد بۆ پرسێکی وا هەستیاری وەک جینۆسایدی ئێزیدیەکان زۆر بە پەرۆشترن لە ئێمەی کورد، ئەوان کاری جدییان بۆ ئەو پرسە کرد، وە لەسەریشی بەردەوامن، لێرەش تا ئێستا کارێک نەکراوە کە برینی قوڵی ئێزیدیەکانی پێ سارێژ بکرێت، هەر ئەوەش وا دەکات لێرە لەوێ دەبیستین کە بەشێکی  ئێزیدیەکان لە کورد بوونی خۆیان پەشیمانن.