یاسین تەها
گردبوونەوەی چەند گروپێكی هێزەكانی حەشدی شەعبی لە ناوچەی سەوزی بەغداو داخستنی دەروازەكانی ئەم ناوچەیە كە گرنگترین بنكەو بارەگا عێراقی‌و نێودەوڵەتییەكان لەخۆی دەگرێت (26 ئایار) وەك هەر كودەتایەكی تری تەقلیدی لە عێراقدا هێزی سەربازی تێدا جوڵێنراو خەڵكی پایتەختی خستە دڵەخورتێوە. لە زنجیرەی ئەو بەریەككەوتننانەی كە ناوبەناو لەنێوان مستەفا كازمی‌و گروپە چەكدارەكاندا روودەدەن، ئەمە پێشهاتێكی گرژو پڕ مەترسیش بوو لە كێشمەكێشی هێزەكانی لایەنگری دەوڵەت‌و ئەو هێزانەشی پێیان دەوترێت “لا دولە”. بەریەككەوتنی ئەمجارەشیان لە كاتێكدایە كە وڵات خۆی بۆ هەڵبژاردنی پێشوەختە ئامادە دەكات.
جوڵەی ئەمجارەی چەكدارە وەلائییەكان بۆ نمایشی هێز نەبوو وەك ئەوەی دوو مانگ لەمەوبەرو (25 ئازار) كەتیبەكانی حیزبوڵڵای عێراق‌و رەبعوڵڵا هەر لە بەغدا ئەنجامیان دا. یان وەكوو وەك كاردانەوەو ركابەریكردنی نمایشی پێشووتری “سرایا السلام”ی سەدرییەكان (8 شوباتی 2021) نەبوو. بەڵكوو، گردبوونەوەی ئەمجارە بۆ ئازادكردنی یەكێك لەفەرماندە حەشدییە سەر بەگۆبەنەكان بوو كە قاسم موسڵیحی ئامر لیوای “الطفوف”و فەرماندەی میحوەری ئەنباری حەشدی شەعبییە، كە بەفەرمانی كازمی‌و بەپێی مادەی 4ی تیرۆر، تەنها چەند كاتژمێرێك لەوەوپێش بەسەرپەرشتی ئەحمەد ئەبو رەغیف بریكاری وەزیری ناوخۆ بۆ كاروباری هەواڵگری دەستگیر كرابوو.
هەرچەند تۆمەتەكانی قاسم موسڵیح، دۆسییەكانی تیرۆرە، بەڵام لە راگەیەنراوە فەرمییەكانیش بەدیاریكراوی ڕوون نەكراوەتەوە كە چی‌و چین، بەڵام بەپێی دزەپێكردنەكان، هێرشكردنە سەر بنكەی (عین الاسد)ی ئەمەریكییەكان‌و تیرۆركردنی چالاكڤانانی خۆپیشاندانی تشرین دەگرێتەخۆ، بەتایبەت ئیهاب وەزنی كە لە كۆتاییەكانی رەمەزانی رابردوو (9 ئایار) لە سەنتەری كەربەلای پیرۆز لای ملیۆنەها شیعە، كرایە دوا تیرۆری چالاكڤانەكانە تشرینییە مەدەنی‌و راپەڕیوەكان. بەهۆی ئەوەشەوە ئەم هەفتەیە (25 ئایار) خۆپیشاندەرانی باشووری عێراق لە هەموولایەكەوە رژانە گۆڕەپانی تەحریرو گۆڕەپانی نسوری بەغدای پایتەخت‌و دروشمی “كێ كوشتمی؟”یان گوتەوەو جموجوڵەكەی خۆشیان ناونا “شۆڕشی ئیهاب وەزنی” و دوایان لە حكومەتی كازمی كرد بەرەنگاری میلیشیاكان ببێتەوەو بكوژی چالاكڤانەكانیان ئاشكراو دادگایی بكات، هەر لەم میانەیەشدا هەندێك لەو هێزو گروپانەی تشرینییەكان، وەك ناڕەزایی‌و تووڕەیی، بڕیاری بایكۆتی هەڵبژاردنی پێشوەختەی چاوەڕوانكراویان داو بەمەش هیواكانی گۆڕانكاریی لەرێگەی پرۆسەی دیموكراسی‌و دەنگدانەوە پاشەكشەیەكی گەورەی كرد.
قاسم موسڵیح، كە پێشترو لەسەردەمی شەڕی داعش فەرماندەی لیوایەكی سەر بەعەتەبەكانی مەرجەعیەتی نەجەف بووە (الطفوف)، بەر لەوەی سەنگەر بگوازێتەوە بۆ بەرەی وەلائییەكانی ئێران، لەگەڵ براكەیدا (عەلی موسڵیح) پێشینەو پەرێزێكی خراپیان هەیە لەناو خەڵك لە دۆسیەكانی سەركوتكردنی ناڕازییەكان‌و گەندەڵی دارایی‌و سەرانە وەرگرتن‌و سپیكردنەوەی پارەو بودجەی هێزەكانی حەشد. هەر لەم میانەیەشدا دایكی ئیهاب وەزنی، لە گرتەیەكی ڤیدیۆییدا بەدڵنیاییەوە دەڵێت، قاسم موسڵیح هەڕەشەی توندی لە كوڕەكەی كردووە "ئەگەر یەك رۆژیشم مابێت لە ژیاندا هەر دەتكوژم".
هەندێكی تر پێیانوایە كاری قاسم موسڵیح گەورەترە لە تیرۆرو سەرانەوەرگرتن‌و ترساندنی خەڵك، چونكە ناوبراو لەسەردەمی ژیان‌و چالاكی قاسم سولەیمانیدا (كانونی دووەمی 2020 تیرۆر كرا) بووەتە جێگە متمانەی سوپای پاسداران‌و سەرپەرشتیكردنی دۆسیەی ئەمنی میحوەری ئەنباری پێ سپێردراوە كە شیعەی عێراق‌و ئێران دەبەستێتەوە بە سوریاو مۆڵگەی پێشووی ڕێكخراوەكانی ئەلقاعیدەو داعشیش بووە، هەر ئەمەش قاسم موسڵیحی كردووەتە یەكێك لە ئایكۆنەكانی حەشدی وەلائی لەسەر ئاستی عێراق‌و پێگەشی لەناو دەستەی حەشدی شەعبی بەهێز كردووە كە بەفەرمی سەر بەدەوڵەتەو بودجەی ساڵانەی لە دوو ملیار دۆلار زیاترە.
ئەو هێزانەی لەسەر قاسم موسڵیح چوونە سەر ناوچەی سەوز دەموچاویان پێچرابوو، هیچ لۆگۆو ناونیشانێكیشیان بە ئاشكرا هەڵنەگرتبوو، بەڵام ئەو لایەنانەی زۆر لەڕێگەی بەیاننامەو لێدوانی میدیاییەوە پشتیوانییان كردن، زیاتر بریتی بوون لە عەسایب‌و كەتیبەكانی حیزبوڵڵاو بزوتنەوەی نوجەبا كە بڕبڕەی پشتی پرۆژەی وەلائییەكان لەناو حەشدی شەعبیدا پێكدەهێنن. ئەم هێزانە بە پاڵپشتیكردنی جموجوڵە سەربازییەكە جارێكی تر جاڕی یاخیبوونیان لە فەرمانەكانی سەرۆك وەزیران راگەیاند، هەروەها بەكردەیی كۆتاییان بەو قسەیەش هێنا كە زۆرجار دەگوترێتەوە كە گوایە دەستەی حەشدی شەعبی‌و چەكدارەكانی سەر بەسەرۆك وەزیرانن‌و بەشێكن لە پێكهاتە ئەمنییەكانی دەوڵەت‌و لەژێر ئاڕاستەكردنی فەرماندەیی گشتی هێزە چەكدارەكاندان.
هەرچی بەسەر قاسم موسڵیح ئیدانە بكرێت یان ئازاد بكرێت (ئەگەری دووەم زاڵترە)، هیچ لەو راستییە ناگۆڕێت كە گرژییەكانی چوارشەممەی بەغدا خەونی دەوڵەتداریی لەعێراقدا لە سایەی چەكی بەرەڵاو فرەیی مەرجەعیەتی ئاڕاستەكردنی گروپەكان، خستە گیانەڵڵا. لەدوای ئەم رووداوەشەوە جارێكی تر ئەستەمە هیچ كەس باس لە شكۆی دەوڵەت یان قەتیسكردنی چەك لە دەستی دەوڵەتدا بكات، بەتایبەت پاش ئەوەی چەكدارەكان یەكڕاست گەمارۆی سەرۆكایەتی وەزیران‌و ماڵی پلەدارە باڵاكانی دەوڵەتیان داو لەهەندێ گرتەی ڤیدیۆییشدا بەلاقرتێوە هەواڵیان دەپرسین كە ئاخۆ چیتر بەتەمای چین‌و لەكوێن؟
هەڵكشانی پێگەی گروپەكان لەسەر حسابی دەوڵەت، پێش لەسەرهەڵدانی داعش‌و راگەیەندنی حەشد بەفەرمی (2014) بەردی بناغەی دانراوە، حكومەتەكانی پێشووش (عەبادی‌و عەبدولمەهدی) لەگەڵیدا ژیاون‌و بەڕێیان كردووە، بەڵام ناو بەناو كازمی بە دەستبردن بۆ ئەو پرسانەو گوشاری خۆپیشاندەرانی تشرین بۆ بەرەنگاربوونەوەی دەوڵەت‌و میلیشیاكان، هەمووجارێ قەتماغەی برینەكانی سەر جەستەی عێراق لادەبەن‌و هەمووجارێك گروپەكان هەنگاوێك زیاتر دەچنەپێش لە خۆسەپاندن. بەڵام دیارە خۆیان نایانەوێت كۆنتڕۆڵی تەواوەتی دۆخەكە بكەن چونكە كەرەستەو ئامادەیی ئەوەیان نییە دواتر ئیدارەی دۆخی عێراق بدەن، ئەویش لە سایەی ئابوورییەكی داتەپیو و پێویستییەكی زۆری عێراقدا بە كۆمەك‌و پەیوەندییە دەرەكییەكان بەتایبەت ئەمەریكاو ئەوروپا كە ئێستا لە دەستی كازمیدایە.
سەرەتای بەریەككەوتنی ئاشكرای حكومەتی مستەفا كازمی‌و گروپە چەكدارە وەلائییەكان دەگەڕێتەوە بۆ هاوینی 2020، كاتێك كازمی 14 كەسی لە كەتیبەكانی حیزبوڵڵا دەستگیركرد كە تۆمەتباربوون بە هاویشتنی موشەك بۆسەر باڵیۆزخانەو بنكەكانی ئەمەریكا. دواتر چەكدارەكانی ئەم گروپە كە دڕترین‌و ڕێكخراوترین گروپە وەلائییەكانی ئێرانن هەڵیانكوتایە سەر ناوچەی سەوزو بەنێوانگری مالیكی‌و سەركردەكانی تری شیعە سەرۆك وەزیرانیان ناچاركرد، بەبێ هیچ سزاو ڕێوشوێنێك گیراوەكان ئازاد بكات. ئەمە لە كۆتاییەكانی ساڵی رابردووش (2020) دووبارەبوویەوە، كاتێك هێزە ئەمنییەكانی عێراق كادرێكی بزوتنەوەی عەسایبیان بەتۆمەتی تێوەگلان لە هاویشتنی رۆكێت بۆ باڵیۆزخانەكان دەستگیركرد (حسام زریجاوی)و دواتر چەكدارەكانی عەسایب رژانە سەر شەقام بۆ ئازاداكردنی‌و دۆسیەكەش دیزەبەدەرخۆنە كرا. لە دەستگیركردنی قاسم موسڵحیشدا گەڕێكی تری ئەم بەریەككەوتنە دووبارە بوویەوەو لەبەر رۆشنایی ئەو دوو ئەزموونەی پێشووش، باوەڕێكی زاڵ هەیە كە چارەنووسی قاسم موسڵیحیش هەر ئازادكردن‌و كۆتاییهاتنی دۆسییەكەیەتی، چونكە ناوبراو ئەڵقەیەكە لە زنجیرەیەكی قایمتر كە حەشدی شەعبییەو سەرانی ناهێڵن بۆ پاراستنی سەركردەكانی تریان لە دوورمەودادا هیچ كەلەبەر و درزێكیان تێ بكەوێت.