ئەبوبەكر حەسەن 

١

‎ سەدەستە/ژێردەستە، سەنتەر/كەنار، یاخود هەر پەیوەندییەكی دیكەی بیناكراو لە سەر (سەرەوە/خوارەوە) بە تەنیا دەركەوتنێك نییە لە مەزهەب و تەریقەتێكدا، بەڵكو ئەم فۆرمە لە پەیوەندی دەركەوتنێكی ئایینییە. فۆرمیولەبوونێكی پەویوەندیی سەرەوە/خوارەوەیە بە سروت و ڕێ و ڕەسمی ئایینی.هەر پەیوەندییەكی دیكە وەربگرین لە كۆمەگە سونەتی و پێش مۆدێرن و سەرەتاییەكاندا ناكرێت فۆرم و شێوازی جیاواز لەم پەیوەندییە بەدی نەكەین. پەیوەندی هەر گردبوونەوەو دەزگایەكی كۆمەڵایەتی و سیاسی شێوازی دیكەی دەركەوتنی ئەم پەیوەندییەی نێوان سەرەوە/خوارەوەیە. پەیوەندی نێوان دایك و باوك بە منداڵەكانیانەوە، پەیوەندی نێوان سەرۆك خێل بە ڕەعیەتەكەیەوە، پەیوەندی ئەندامانی حزب بە سەرۆكی حزبەوە، پەیوەندی ژن/پیاو لە پێگە كۆمەڵایەتییە جیاوزەكاندا. گەر ئەم پەیوەندییە لە كۆمەڵگەیەكی مۆدێرنیشدا بە ئاشكراو بە فۆرمە ڕۆژهەڵاتییەكەی بەدی نەكرێت، ئەوا ناكاتە ئەوەی  پەیوەندییەكی لەم شێوەیە بە شێوازی جیاواز بوونی نەبێت. نەخێر، تەنانەت كۆمەڵگە پێشكەوتو مۆدێرنەكانیش دەسبەرداری ئەم پەیوەندییانە نەبوون و،بە پراتیك و گوتاری جیاواز بیناكراون  و بەرهەم دەهێنرێنەوە. تەنانەت دەتوانین بۆ ڕیشە سەرەتایی و ڕیشە ئایینییەكانی ئەم پەیوەندییەش بگەڕێین لەم كۆمەڵگە مۆدێرنانەدا، كە چۆنچۆنی سیكیولاریزەكراون، بەڵام لە قوڵاییدا ڕۆحی ئایین و سروت و (موقەدەسێكی) ئایینی سیكیولاریزەكراو ببینین.  ڕەنگە جیاوازییەكی گەورەی ئەم پەیوەندییەو ئەو دەركەوتنانەی لە سەر ئەم پەیوەندییە دەكەوێتەوە لەوێدا بێت :  لە كۆمەڵگەیەكی ترادیسیۆنیدا شكاندن و دەرچوون لەم لێی بڕێكی زۆر بە تابوی ئایینی و غەیبانی حەرام كرابێت،  وەرگرتن و چوونەژێرباری ئەم پەیوەندییە سروشتی ئەركێكێ ئایینیی و غەیبانی پێ بەخشرا بێت. هەر سەركێشی و سەرپێچی و لادانێك لەم پەیوەندییەدا حەرام/ حەڵاڵ، ئەخلاقی/نائەخلاقی  هەستێت بە پێناسەو دیاریكردن. جا  ئەم یاساغبوونەی  هەر دەرچوونێك لەم پەیوەندییە دەرچوون و لادان بێت لە ئەمرێكی خودایی ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ
‎گەر ئەم پەیوەندییە لە كۆمەڵگەیەكی دەزگایی و  مۆدێرندا بە دیار بخرێت، ئەوا جۆرێك لە پەیمان و گرێبەستی  ئارەزوومەندانە، گریبەستی نووسراو ونەنووسراوی خۆویستانە دەبینین كە دەتوانرێت كە دەتوانرێت كە  هەڵبوەشێنرێنەوە بە بێ تابو و حەرام و حەڵاڵێكی غەیبانی و ئایینیی

2

‎هێز مومارەسەو پراتیكەكانییەتی، مومارەسەو پراتیكەكانی هێز و هێزەكانیش ئەبستراكت نین بەڵكو تەواو كۆنكرێت و بەرجەستەن لە پەیوەندییەكانیاندا، لە بەستنەوەی تەواوی شت و واقیعەكان بە یەكترەوە.  هاوڕێ لە گەڵ میشێل فوكۆدا ئێمە دڵنیاین كە هێزو دەسەڵاتەكان سەركوتكەرو چەپێنەر نین، بەڵكو وەبەرهێن و بەرهەمهێنەریشن. هێزو پەیوەندی هێزەكان هەمیشە سەركوتكار نین، بەڵكو بە ناو ئێمەو شتەكاندا تێدەپەڕن و بەرهەممان دەهێننەوە و لە ناو ویست و ئیرادەی هێزدا ستراتیژی بەرهەمهێنان و وەبەرهێنان بە ئیمانێنت ئامادەیە. پرسیارەكە ئەوەیە چۆنچۆنی بەرهەمهنانێكی بە سودو ئێستاتیكی لە سەر خۆمان  بكەین ؟
‎ئەمە دەكەوێتە سەر ئەو پەیوەندییەی تاوەكو كوێ ئێمە بەردەوام لە ململانێ و كێبەركێداین بۆ ئەوەی خودێكی تۆزێك ئازاو ئازاد سەر ڕێگا بخەین، چۆنچۆنی بڕێكی باش هوشیارو بە ئاگا بین بەرامبەر ئەو هێزو دەسەڵاتەی بە ئێمەدا تێپەریوەو بەرهەممان دێنێتەوە. وە چۆنچۆنی جۆرێك لە پەیوەندی و پەیمان ببەستین كە بڕێك ئارەزوومەندانەوە خۆویستانە بێت تا تێیدا پەراوێزێكی باش بۆ ڕزگاری و ڕزگاربوونمان بدۆزینەوە وەك درزی سەرپێچی و لادان . لە ناو ئەم پەیوەندییانەدا، لە ناو هەر پەیوەندییەكدا كە بە ناچاری سەنتەر/كەنار بەرهەمدێنێت چۆنچۆنی لە میانەی هوشیاری و ئاگاییەكی ڕەخنەییەوە بەردەوام سەرقاڵی پاشەكشەكردن بین بە ستەم و ستەمكاری (سەرەوەو زاڵ) ؟  وە لە ناو ململانێ و نەربەرەكانی و بەریەككەوتنی توندا بڕێك هێل و درز بۆ خودسازییەك بدۆزینەوە ؟. كە تێگەیشتن لە دەرەەەی هێزو پەیوەندییەكانی بوون و واقیعێك نییە، چۆنچۆنی بچینە ناو پەیوەندیگەلێكەوە كە بڕێك تێیدا ئازادی و ئازادی پەیمانبەستن بە دەست بهێنین ؟