عەدنان تاڵەبانی 

رەنگە هیچ كاتێك بەراورد بەم رۆژانە گومان لەسەر جوڵانەوەی سیاسی و چەكداری كورد كە خۆیان بە شۆڕشی میللەتێك ناوی دەبەن دروست نەبووبێت, حكومڕانێتی هەرێم كە درێژكراوەی دەسەڵاتی شاخ و هەمان عەقڵیەتی شاخە و وەك خۆشیان دەیانوت ئەوان بەشەرعیەتی شاخ حكوم دەكەن, دوای نزیكەی 30 ساڵ خەڵك كە شكستی حكومدارێتی شارییان دەبینێت گومانی گەورەی لادروستبووە كردەوەو رەفتارەكانیشان لە شاخ پەیوەندی بەشۆڕشەوە هەبووبێ!, پرسیار ئەوەیە ئەگەر ئامانجیان بووبێ‌ مێژووی شاخیان وەكو شۆڕش بنوسرێتەوە لانیكەم ئەبوو درێژەیان بە ناكۆكییەكانی خۆیان و كردەوەو رەفتارە دزێوەكانی شاخیان لە شار  نەدایە.
لەم سەردەمەشدا هەر نوسین و كتێبێك بەچاوێكی رەخنەگرانە مێژووی هێزە سیاسییەكان لە شاخ بگێڕێتەوە, رەنگە پڕخوێنەرترین بن, بەتایبەت ئەگەر نوسەرەكە خۆی یەكێك بێت لە كارەكتەرەكانی ناو ئەو مێژووە.
هەفتەی رابردوو بۆ كڕینی چەند كتێبێك لەناو بازاڕ چومە كتێبخانەی سلێمانی یەكێك لەوانە كتێبی (مێژوویەك لە لولەی تفەنگەوە – رۆژگارە سەختەكانی شاخ 1979 - 1991) بوو, وتیان نەماوە بڕۆ بۆ كتێخانەی غەزەلنوس ئەگەر لەوێش نەمابوو هەفتەی داهاتوو رەنگە لامان دەستبكەوێت ئەوكاتە سەرمان لێبدەرەوە, چومە كتێبخانەی غەزەلنوس لەناو هەزاران كتیبدا ئەم كتێبەش دانرابوو, كتێبەكەم هەڵگرت و سەیری ناوی نوسەرەكەیم كرد بۆ یەكەمجاربوو ناوەكەی بەرچاوم بكەوێت, ئەو كەسەی لە كتێبخانەكە بوو تەمەنی هەبوو  دوای كەمێك گفتووگۆ  تێگەیشتم خوێنەرێكی باشەو ئاستی سیاسی و رۆشنبیریشی بەرزە, هەندێك پرسیارم سەبارەت بە باكگراوەندی رۆشنبیری و مێژووی نوسەری كتێبەكە لێیكرد, دیاربوو كتێبەكەی خوێندبووەوە هەندێك زانیاری پێدام, هەر لەوكاتەدا دوو كەسی تر خۆیان كرد بە كتێبخانەكەدا یەكێكیان گەنجێكی باڵابەرزی ئەسمەر بوو داوای هەمان كتێبی كرد (مێژوویەك لە لولەی تفەنگەوە) و پارەكەی داناو وتی: "بە ژیانم كتێبم نەخوێندوەتەوە ئەمە یەكەم كتێبە بیخوێنمەوە". رەنگە هەر ئەو گومانە زۆرانەی خەڵك لەسەر "شۆڕشی كوردی" هۆكاری ئەوەبێت گەنجێك كە ناخوێنێتەوە بەڵام خوێندنەوەی ئەو كتێبە بە پێویست بزانیبێت!.
هاوكات هۆكارێكی تری ئەوەی وایكردووە كتێبەكە سەرنجی زۆری بخرێتەسەر ئەوەیە باس لە كوشتنی ئەو كەسانە دەكات كە لەناو "شۆڕش"دا بوون و دواتر لەلایەن شۆِشەوە بڕیاری كوشتنیان دراوە. 
دیارە كتێبەكە نزیكەی دوو مانگە بڵاوكراوەتەوە, ئەگەر هەڵسەنگاندن بۆ كتێبەكەو ئاستی رۆشنبیری نوسەرەكەو زانیارییەكان و مێژووی رووداوەكان بكرێت پڕە لە هەڵەو كەموو كوڕی, بەڵام ئەوەی من مەبەستمە سەرنجی بخەمەسەر ئەوەیە نوسەر هەر ئەڵێی ئەم كتێبەی بۆ ئەوە نوسیوە هەرچی تاوانی "شۆڕش"ەكەیە بیخاتە ئەستۆی نەوشیروان مستەفا, تا لە شوێنێكدا لە ناونیشانێكدا نوسیوێتی " تاوانەكانی نێو كۆمەڵە لە ژیانی خەباتی سیاسی نەوشیروان مستەفادا", پێش كۆچی دوایی كاك نەوشیروان تارادەیەك بەنهێنی و لەپەناو پاساردا هەوڵدەدرا تاوانبار بكرێت, بەڵام دوای مردنی نەیارەكانی شاخی لە هەمولایەكەوە سەریان دەرهێناوەو هەوڵدەدەن هەموو هەڵەكانی یەكێتی لەسەردەمی شاخ بخەنە سەر نەوشیروان مستەفا, راستە نەوشیروان مستەفا سكرتێری كۆمەڵە و لە زۆربەی كاتدا  كەسی دووەمی یەكێتی بووە, بەڵام دەسەڵاتی موتڵەق لای مام جەلال بووە, تا رادەیەكی زۆریش لە شاخدا پرنسیپی حزبی باشتر جێبەجێكراوەو مەكتەبی سیاسی بڕیاردەر و زۆربەی بڕیارەكان بە زۆرینەو كەمینە یەكلایی كراوەنەتەوە, بەڵام بۆچی ئەم نوسەرە هەرچی تاونی یەكێتی هەبووە لە شاخ دەیخاتە ئەستۆی نەوشیروان مستەفا ئەگەر  بە فیتی كۆنە قین نەبێت؟!. 
بۆ وەڵامدانەوەی ئەو تۆمەتانە حەقە هاوڕێ نزیكەكانی كاك نەوشیروان  ئەوانەی لە كۆمەڵەوە لەگەڵیدا و لەناو رووداوەكاندا بوون وەڵامیان هەبێت و ئەو مێژوانە راست بكەنەوە, بەڵام ئەوەی مێژووی هێزە سیاسییەكانی شاخ بخوێنێتەوە حەقیقەتی زۆری بۆ دەردەكەوێت, ئەگەر لە كارەساتی هەكارییەوە دەستپێبكەین بێویژدانیەكی گەورەیە هەموو هێزە سیاسییەكان وەكو یەك سەیر بكرێت, دواتریش چاوەڕوانی ئەوە بكەین لە دوای ئەو رووداوەوە قیاداتی ئەو كاتەی یەكێتی بە گوڵ وەڵامی پارتی و قیادە موەقەتەو ئەو هێزانە بداتەوە  كە هاوپەیمانی و رێكەوتنیان لەگەڵ پارتیدا دەكرد.
ئەگەر بەراوردی نێوان خەباتی سیاسی نەوشیروان مستەفا و هاوڕێكانی لەشاردا بكەین ئەو كات تاڕادەیەكی زۆر دەتوانین تێگەیشتنمان هەبێت كە كێ‌ بۆ چاكەی گشتی سیاسەتی كردووە؟, جگە لەوەی كێ چی وت و كێ چی دەڵێت كەمترین بەڵگەی رووداوەكانی شاخ لە بەردەستن بەڵام لە زەمەنی شاردا بەڵگە زۆرن و ئەگەر گەمژەیی و خۆگێلكردنی لێدەركەین و بەچاوی حزبی داوەری نەكەین دەتوانین بڕیاری دروست بدەین, لە دوای راپەڕین ژمارەیەكی زۆری هاوخەباتەكانی كاك نەوشیروان خەریكی راو روت و پایەداركردنی دەسەڵاتی كەسی خۆیان بوون و چاوییان لەوەبوو چۆن دەسەڵات قۆرخبكەن, بەڵام بەڵگەكان لە بەردەستن لەو كاتەدا كاك نەوشیروان ئەم حیزب و ئەو حیزب ئەكات و هەوڵی دروستكردنی لۆبی ئەدات بۆ ئەوەی لەشاردا دەسەڵاتێك دابمەزرێنن بێ‌ بەریبێت لە كارەكتەرەكانی شاخ و بتوانن نمونەیەكی باشی حكومڕانی بكەن, دواتریش هەوڵەكانی بۆ ریفۆرم لەناو یەكێتی و بۆ دواجاریش دروستكردنی هێزێكی سیاسی بێچەك بە هاوبەشی هاوڕێكانی بۆ گۆڕانكاری حەقیقەتی مێژوویین  كەئەم سیاسییە چەند لە خەمی خەڵكدا بووە, باشە ئەوە كێبوو رێگری كرد لەوەی ئەم هەوڵانەی بەئاكام نەگەن, هەر هاوسەنگەرەكانی دوێنێی نەبوون بەهاوبەشی نەیارە تەقلیدیەكانیان!, ئێستا پرسیاری جدی ئەوەیە گومان لەمێژووی سیاسی كێ بكەین و كێ تاوانبار بكەین, نەوشیروان مستەفا یاخود ئەوانەی لە شاخەوە بۆ شار خەریكی پیلان و دوبەرەكین و وتار و قسەكانیشان جگە لە قسەی پوچ هیچی لای خەڵك جێكەوت نابێت؟!.
نوسەر ئەم كتێبە وەك خۆی دەڵێت مێژوو دەگێڕێتەوە بەڵام زۆربەی ئەو رووداوانەی باسی دەكات رۆژ و مانگی مێژووەكەیان نەنوسراوە جگە لەو رووداوانەی لەسەرچاوەی ترەوە وەریگرتووە, ئەمە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی نوسەر پەرتوكی یاداشتی نەبووەو ئێستا دانیشتووە چی بە خەیاڵیدا هاتووە نوسیوێتی, سەرباری ئەوەش نوسەر رەخنەی قوڵی لەحكومەت و دەسەڵاتدارانی هەرێم هەیە, كەچی سەیر لەوەدایە تا ئێستاش شانازی بە ئەندامبون و بەردەوامبوونی لەناو یەكێتی دەكات!, وەك ئەوەی یەكێتی شەریكی  دەسەڵات نەبێت و لە نیوەی هەرێمی كوردستانیشدا دەسەڵاتی موتڵەقی نەبێت!, بەرونی ئاراستەی نوسەر دیارە سەربەچی باڵێكی ناو یەكێتیەو لەبەرچی كێ‌ تاوانبار دەكات و لەپێناوی چیدا ئەو كەسانەش دەكاتە پاڵەوان كە هەمیشە مایەی ئاژەوەو دووبەرەكی بوون, ئەم شێوازە لەنوسین گومان لەسەر خودی نوسەرەكە دروست دەكات  بەوەی ئاخۆ لەخەمی گێڕانەوەی مێژوودا بووە یان هەوڵی هەڵواسینی كۆی ناشرینی و توندوتیژییەكانی قۆناغێك بە كەسێكدا؟.