ئاسۆ حاجی

پرسی هەڵگرتن و هەڵنەگرتنی پارێزبەندی لە سەر ئەندامانی پەڕلەمان پرسێکی یاساییە و هەق نیە بە سیاسی بکرێ و ئەوەشیان بکرێتەوە کەرستە تۆخکرندەوەی ناکۆکی و بەگژ یەکداچوونەوە،بە پێچەوانەوە باشترە بە شێوەیەکی یاساییانە مامەڵەی لەگەڵ بکرێ و دەرفەت بدرێ یاسا و رێکارە یاسایەکان رێڕەوی خۆیان وەربگرن و هەر کەسە مل کەچی یاسا بێ و لە ڕێگەیەوە بە مافی خۆی بگات.
چونکە هەرێمی کوردستان خاوەنی دەستووری نیە کە کێماسیەکی گەورەیە ئەوە لە کاتی هەبوونی گومان و لێکدانەوەی جیاواز بۆ دەقی یاسایەک وەک باوە بۆ دەستووری هەمیشەیی عێڕاق دەگەڕێنەوە،وەک ئەوەی ئیستا ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی پەنای بۆ دەبات لە پرسی لامەرکەزی کردنی ئەو پارێزگایە،بۆ دەکرێ لەو پرسەش بۆ دەستووری عێڕاقی بگەڕێنەوە.
لە دەستووری عێڕاقیدا لە مادەی (٦٣)باسی پرسی پارێزبەندی و بەکارهێنانی ئەو مافە لەلایەن پەڕلەمانتارانەوە کراوە هەروەها چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵیان لە پرسە یاسایەکاندا،ئەو مادەیە ماف بە پەڕلەمانتاران دەدا بە ئازادانە لە ماوەی خولەکانی پەڕلەمان و لە ناو هۆڵی کۆبوونەوەکانی پەڕلەمان بۆچوونی خۆیان بڵێن بەبێ ئەوەی لەسەر دەربڕین و پێشکەشکردنی ئەو بۆچوونانە روبەڕوی سزای یاسایی ببنەوە،ئەوەش بۆ ئەوەیە پەڕلەمانتار دوور لە ترس و فشار بتوانێ دەربارەی پرسەکان بە ئازادانە بۆچوونی بڵێ و زانیاریەکان ئاشکرا بکات.
دەستووری عێڕاق بەهیچ شێوەیەک رێگری ناکا بۆ پەلکێشکردنی پەڕلەمانتاران بۆ بەردەم دادگا و لێپێچینەوە لێیان ئەگەر تاوانێکیان کردبێ وەک ئەوەی لە یاسای ژمارە (١١١) یاسای تاوانەکانی عێڕاقی ساڵی ١٩٦٩هاتووە،لەو مادەیەیە دەستوور لە بڕگەی (ج) ئەوەش هاتووە کە لەکاتی ئەنجامدانی تاوان یان ساغبوونەوەی تاوانەکە پەڕلەمانتارەکە لە سزادان نابوێردرێ یان نابەخشرێ بەهۆی بەهبوونی پەرێزبەندی.
لە شەڕە قسەی ئەو چەند رۆژە و لێدوان و راگەیەندراو و دەربڕینی هەڵوێسەکان لەلایەن فڕاکسیۆن و حیزبە بەشدارەکانی پەڕلەمان بە تەواوی ئەوە بەدیار دەکەوێ کە بوونی حیزب لە بوونی قانون باڵاترە و زیاتر هەوڵی بەسیاسی و حیزبی کردنی پرسەکە دەدرێ نەک مامەڵە لەگەل کردنی وەک پرسێکی یاسایی ئەوەش بۆ ئەو راستەقینە تاڵەمان دەبات کە بەهێزترین دامەزراوە لە کوردستان دامەزراوەی حیزبە و رای گشتی هێشتا گچکەکراوەی بەردەستی حیزبە.
زۆرینەی ئەوانەی لەگەڵ هەڵنەگرتنی پارێزبەندین لە سەر پەڕلەمانتاران بە هەلە لە پرسی پارێزبەندی تێگەیشتوون بەوەی کە پەڕلەمانتار هەرچی بکەن و بڵێن ئەگەر نایاسایش بن و بچنە خانەی تاوان ئەوە نابێ لێپێچینەوەی لەگەڵ بکرێ و بانگهێشتی دادگا بکرێ،بەڵام پێچەوانەی ئەو لێکدانەوانە راستە وەک ئەوەی لە یاسای تاوانەکانی عێڕاق دا هاتووە کە هەموو کەسێک بە پەڕلەمانتارانیشەوە لێپێچینەوەیان لەگەڵ دەکرێ کە تاوانێک ئەنجام دەدەن جا ئەو تاوانە (کردار – فعل بێت یان گوتە – اقوال).
ئەوەی ئێستا سەرۆکی حکومەت دەیکا و ئەو رێکارانەی دەیانگرێتە بەر بە ئاراستەی بەهێزکردنەوەی دامەزراوەی دەوڵەتە(قەوارەی دەستووری هەرێمی کوردستان)کە کۆمەڵگە بە ئاراستەی سەروەربوونی یاسا و مل نەدانە بۆ دامەزراوەکانی دیکە کە کۆمەڵگە دابەش و پارچە دەکەن و بە ئاراستەی یاسا شکێنی هانیان دەدەن.
لابردنی پارێزبەندی نە کەمکردنەوەی مافی پەڕلەمانتارانە و نە تاوان بارکردنیانە بەڵکو رەخساندنی دەرفەتە بۆ ئەو کەس و لایەنانەی کە هەست دەکەن تاوانیان بەرامبەر کراوە و ئەوان دەیانەوێ بە یاسا و لە دادگا مافەکانیان وەدەست بێنەوە.