د. ئیسماعیل نامیق   

کورد دروستکراوە بۆ ئەوەی هەمیشە ناکۆک بن:
ئەگەر مێژوو لەهیچدا تەواو ئەمین وراستگۆ نەبووبێت، لەوەدا بەتەواوی ئەمین وراستگۆ بووە، کە ناکۆکیەکانی قەومی کوردی وەکو خۆیان تۆمار کردووە وگواستۆتەوە. کورد فەرمانڕەوا بوبێت، یان فەرمان پێکراو، لەشەڕدا بوبێت یان لەئاشتی، بەردەوام لەناو یەکدا ناکۆک بووین، هەموو کات لەلایەن دوژمن ونەیارەکانمانەوە بەکارهێنراوین، هیچ کات یاریکەر نەبووین، بەڵکو هەردەم یاری پێکراو بووین، ئەمە راستیەکی تاڵە، وتنی قورسە، بەڵام پەند لێوەرنەگرتنی قورستترە.

دووئیدارەیی ئەزمونێکی تاقیکراوە:
یەکێتی وپارتی لەماوەی 28 ساڵی حوکمڕانیان، 27 ساڵی رەبەق دوو ئیدارەیی، دوو ئیرادەیی، دوو لەهەموو شتێکیان بەسەر ئەم چوار پێنج ملیۆن مرۆڤە بێ چارەنووسەدا سەپاندووە. لەو ماوە زۆرەدا کە دەتوانرا دەوڵەت یان لانی کەم ئیدارەیەکی نمونەیی هاوچەرخی پێ دروست بکرێت، ئەم دوو هێزە بەهاوکاریی ویارمەتی دوژمنەکانی کورد، هەریەکەو ناوچەیەکیان دابڕیوە وقەڵەمڕەویی خۆیان تیادا چەسپاندووە، بکوژ وببڕ خۆیان بوون، لەزۆر مومارەسە وکاری نایاسایی سڵیان نەکردۆتەوە. لەگەڵ بوونی هەندێک جیاوازی لەنێوان هەردوو ناوچەی قەڵەمڕەویەکەدا، بەجۆرێک دەکرێت بوترێت، ناوچەی قەڵەمڕەوەی سەوز تارادەیەک کراوەتر وفرە رەنگ تر بووە، بەڵام ناوچەی قەڵەمڕەویی زەرد داخراو وخنکێنراو بووە. ئەزموونی ئیدارەدان لەهەردوو ناوچەی قەڵەمڕەویەکەشدا ئەزموونێکی پڕ شکست وگەندەڵی وپێشێل کردنی ماف وئازادییەکان وکەرامەتی مرۆڤی کورد بووە. پاش تێکەڵکردنی ئەم دوو ئیدارەیە وپیشاندانی ئیدارەیەکی یەکگرتووی رووکەش بەدەرەوەو بەناوخۆش، پارتی لەرێگەی کۆمەڵێک کەناڵی راگەیاندنەوە لەهەوڵی ئەوەدایە، ناوچەی قەڵەمڕەویی زەرد وەکو ئیدارەیەکی نمونەیی پیشانبدات، بچوکترین جوانیەکانی پیشان ئەدات، بەراوردی ئەکات بەپایتەختە عەرەبیەکان، کەچی لەئاست گەورەترین ناشرینیەکانیدا ئەم کەناڵانە خۆیان ئەکەن بەکەڕەی شەربەت!!! لەبەرامبەردا بۆ ناوچەی قەڵەمڕەویی سەوز بەپێچەوانەوە مامەڵە دەکەن، کێوی جوانیی ئەم قەڵەمڕەویە بەکێچ پیشان ئەدەن، کێچی ناشرینییش بەکێو!!! لەکاتێکدا ناوچەی قەڵەمڕەویی زەرد وەکو زیندانێکی مۆدێرنی هەڵخەڵەتێنەر وایە، هیچ جوڵانەوەیەک یان ئاراستەیەکی سیاسی یاخود تەنانەت سیاسیەک یان کەسایەتیەکی خاوەن پێگەی جەماوەریی ناتوانێت تیایدا دروست بێت وگەشە بکات ئەگەر بەسەر ئەو هێڵەدا رێ نەکات کەپارتی بۆی دەکێشێت، سزای سەرپێچی کردنی ئەو هێڵەش بریتیە لەپاکتاو کردنی جەستەیی ومەعنەویی وسنورداشکردن وپەلاماردان وسوتاندن بەناوی خەڵکەوە!!!
کەواتە، دوو ئیدارەیی ئەزموونێکی تاقیکراوەی شکستخواردووە، ئەگەر وەکو چارەسەر باس دەکرێت، چارەسەر نیە، چونکە لەدوو ئیدارەییدا، وەکو پێشتر هەر هێزە وبەئاگر وئاسن حوکمی ناوچەیەک دەکات، بەردەوام ئەگەری شەڕی نێوانیان لەئارادا دەبێت. هەڵبژاردن یان ناکرێت، یان هەڵبژاردنێکی روکەشی کارتۆنی دەکرێت تەنها بۆ تازەکردنەوەی بەیعەت بە پارتی لەناوچەی قەڵەمڕەویی زەرد وە یەکێتی لەناوچەی قەڵەمڕەویی سەوز.

دوو ئیدارەیی لەروی سیاسی ودەستورییەوە.
لەرووی دەستورییەوە، هەرێمی کوردستان بەشێکە لەعێراقی فیدراڵ، بەپێی دەستوور هەولێر وسلێمانی ودهۆک بەیەکەوە وەکو هەرێمێک مامەڵەی لەگەڵدا کراوە. لەحاڵەتێکدا ئەگەر ئەم هەرێمە لەرووی ئیداریەوە ببێتە دوو بەشەوە، ئەوا حکومەتی فیدراڵ وەکو دوو هەرێم مامەڵەی لەگەڵدا ناکات، وە ناشتوانێت مامەڵەی هەرێم لەگەڵ لایەکدا بکات ولەگەڵ ئەوی دیکەدا نەیکات. بۆیە گریمانەی بەهێز ئەوەیە لەرووی واقعیەوە پێگەی هەرێم هەڵدەوەشێتەوە، حکومەتی فیدرال مامەڵەی پارێزگا لەگەڵ هەر سێ پارێزگاکەدا دەکات، رەنگە هەموارکردنەوەی دەستوری عێراقیشی بەدوادا بێت و فیدراڵی لەعێراقدا بکرێت بەفیدراڵی پارێزگاکان، نەک فیدراڵی هەرێمەکان. فیدراڵی پارێزگا، فیدراڵیەکی رووکەشە وتەنها ناوی فیدراڵیە، لەناوەڕۆکدا دەوڵەتێکی مەرکەزییە. جا خوانەخواستە ئەگەر شەڕ روو بدات لەنێوان هەردوو قەڵەمڕەوییەکەدا ئەوا بەپێی دەستور حکومەتی فیدراڵی ئەرکی سەر شانێتی تەدەخول بکات بۆ پاراستنی ئاسایشی ووڵات، بەدڵنیایشەوە تەدەخول دەکات، کەسیش رێگر نابێت، چونکە لە 31 ئابی 1996 حکومەتەکەی سەدام حسین تەدەخولی کرد وکەسیش هیچی نەوت، لە16 ئۆکتۆبەری 2017 حکومەتەکەی عەبادی تەدەخولی کرد ودەستخۆشیشی لێکرا لەلایەن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیەوە، هەرچی تورکیا وئێرانیشە کە دۆستی پارتی ویەکێتین، کاتێک تەدەخول دەکەن کە لەزیانی کورد بێت، هیچ کات لەبەرژەوەندی کورددا تەدەخول ناکەن!!

هێزەکانی دەرەوەی یەکێتی وپارتی:
بەرای من هێزەکانی دەرەوەی یەکێتی وپارتی نابێت داوا لەیەکێتی وپارتی بکەن، تا کۆببنەوە بۆ ئەوەی ئەمجارەش بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە شەڕ نەکەن ودوو ئیدارەیی دروست نەکەن، چونکە ئەم دوو هێزە ئەگەر جدی بن لەوەی شەڕێکی دیکە دەکەنەوە، ئەمڕۆش نەیکەن، سبەی دەیکەن، ریفراندۆم وغاز وکۆرۆناش پێیان نەکات، روداو وبابەتێکی دیکە هەر دێتە پێشەوە پێیان بکات، بەتایبەتی بڕیار بەدەستەکانی ئێستای ئەم دوو پارتە، ئەزموونی شاخ وراپەڕین وحکومەتی هاوبەش وشەڕی ناوخۆ ونێوەندگیریەکانی خاتوو مادلین ئۆڵبرایتیان بەیەکەوە نیە، هەروەها ئەوەندە شارەزای مێژووش نین، وانە وعیبرەتی لێ وەربگرن، لەرووی فکریشەوە ئەوەندە قوڵ نەبونەتەوە، تا بتوانن ململانێکانیان بگۆڕن بۆ ململانێی فکری. بۆیە مەترسی پێکدادانیان بەردەوام لەئارادایە. کەواتە پارتەکانی دیکەی دەرەوەی ئەم دوو پارتە دوو بژاردەیان لەبەردەمدایە، ئەوانیش: یەکەم/ یەکێتی وپارتی قەناعەت پێ بکەن، وە ناچاریان بکەن دەستبەرداری چەک ببن لەبەرژەوەندی هەرێم ودروستکردنی هێزێکی رێکخراو کەپارێزەری هەمووان بێت وئینتیمای بۆ حیزب نەبێت، هەرچەندە زۆر هەوڵ بۆ ئەم بژاردەیە دراوە، بەڵام هاتنە دی زۆر سەختە ونزیکە لەئاستەمەوە. دووەم/ هێزەکانی دەرەوەی یەکێتی وپارتی بەیەکەوە ئەگەر توانیان، ئەگەر نا بەجیا هەوڵی ئەوە بدەن لەداهاتوویەکی دوور یان نزیکدا ببن بەئەڵتەرناتیڤی یەکێتی وپارتی، ئەم بژاردەیە راستە قورسە بەڵام ئاستەم نیە، کەمێک پێویستی بەپشو درێژی وحیکمەتی سیاسی ومامەڵەی دروستە لەگەڵ کات وهەلەکاندا .

تێبینی وگەواهیدانێک بۆ مێژوو:
ناوچەی قەڵەمڕەوەی سەوز لە 25/ 7/ 2009 جۆرێک لەگۆڕانکاری بەسەردا هاتووە، لەرووی دەنگ وپشتگیری جەماوەرییەوە بووە بەزۆنی نیلی وسەوز یان سەوز ونیلی، بەڵام لەرووی هێزی چەکداریی وسەربازییەوە، هەنووکە هەر دەکرێت بەناوچەی قەڵەمڕەویی سەوز وەسف بکرێت، هەرچەندە زۆر هەوڵ درا ململانێکان لەکوردستاندا بگۆڕدرێت بۆ ململانێی مەدەنی وپەرلەمانی، هەنگاوی زۆر باشمان بڕیبوو، ئەنجامی ئەم هەوڵە لەناوچەکانی دەرەوەی قەڵەمڕەویی زەرد رەنگدانەوەیەکی باش وکاریگەری هەبوو، لەسەر پرۆسەی بەدیموکراسیکردنی دەسەڵات، لەناوچەکانی قەلەمڕەویی زەردیش دەستی کردبوو بەدەرکەوتن. بەڵام رێگرییەکانی پارتی لە12 ئۆکتۆبەری 2015 زۆربەی رێسەکەی کردەوە بەخوری، ئەگەر پارتی ئەوەی نەکردایە، ئێستا دۆخی کوردستان بەجۆرێکی دیکە دەبوو. هەر ئەم رێگرییانەش بوو کە یەکێتی هاندا مامەڵەی هاوشێوەی پارتی لەتەک گۆڕان وهێزەکانی تردا بکات. بۆ نموونە کارەسات ورووداوەکانی هەڵبژاردنی 12/ 5/ 2018 ی پەرلەمانی عێراق وهەڵبژاردنی 30/ 9/ 2018 پەرلەمانی کوردستان، یەکێتی بەگوتار وبەکرداریش بەهێزەکانی دیکەی ووت: مادام پارتی بەهێز وسەرکوتکردن وترساندن وتەزویر هەڵبژاردن دەباتەوەو حوکم دەکات منیش بەهەمان شێوە حوکم دەکەم.

کۆتایی:
ململانێی سیاسی نێوان پارتەکان کارێکی ئاسایی ودروستە وسروشتی سیستمی دیموکراسی دەیخوازێت، بۆ زیاتر خزمەتکردنی کۆمەڵگە، بەڵام ئەوەی نادروست ونائاساییە، ململانێی چەکدارییە، هەمووی بەشکست وزیان دەشکێتەوە بەسەر کۆمەڵگەدا. حکومەتە یەک لەدوای یەکەکانی عێراق زۆر تاوانی دڕندانە ونامرۆڤانەیان بەرامبەر بەگەلی کورد کرد، بەجۆرێک خراپی حوکمڕانی وهەڵسوکەوتی ئەوان بەهیچ بەراورد ناکرێت، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا ولەژێر سایەی ئەو حوکمە خراپەدا، شەڕی نێوان شار وقەزا وناحیە وگوند وگەڕەک لەنێوان کوردا دروست نەبوو، نەهێڵی دێگەڵە کێشرا ونەسلێمانی هەستی بەوە دەکرد هەولێر ستەمی لێکردووە، نەزینی وەرتێش کێشەی ئەوەی هەبوو بزانێ سەر بەکام قەڵەمڕەویی وئیدارەیە!!!
لەئێستادا وانزیکەی 28 ساڵە ئەم خەت وهێڵ وسنور وبازگە ودیوار ودەرگایانە بەڕوی پێنج ملیۆن هاوڵاتی ئەم هەرێمەدا کێشراون ودروست کراون، کەهاوتای تەمەنی دیوارەکەی بەرلینە، کە توانی تەها 28 ساڵ بمێنێتەوە. ئەم هێڵ وبازگانە، لەگەڵ هەر ناکۆکی وروداوێکی بچووک توندتر وتۆختر وبەهێزتر دەکرێن وتەرویجیان بۆ دەکرێت، کاتی ئەوە هاتووە خەڵکی کوردستانیش وەکو خەڵکی ئەڵمانیا بۆ هەتا هەتایە لەرەگ وریشەوە دەریان بهێنێت وبیان سڕێتەوە.