ئازاد جندیانی

دەوڵەتی عیراق ، بە هاوكاری و پشتگیریی پایتەخەتەكانی داگیركەرانی تری كوردستان (ئەنقەرە، تاران و دیمەشق) و بە چراسەوزە هەڵگیرساوەكانی (ئەمریكا، برۆكسل، لەندەن، ناتۆ، مۆسكۆ، پێژین و پایتەختەكانی تری عەرەبیش) ڕۆژی 16 ئۆكتۆبەری 2017 یان كردە ڕۆژی سزادان و هێرشكردنە سەر كوردستان، كە لە دەروازەی سیاسی و هەستی نەتەوەییماندا، لە کەرکووک دەستیان پێ كرد ـ هەرچەندە ڕوونە كە ئەوەی ئەو ڕۆژە ڕووی دا بەهاوكاریی خائینانەی گرووپێكی ناو حزبێكی گرنگی كوردستان بوو، كە چاوەڕوانی تری لێ ئەكرا. تا ئێستاش لەناوخۆی ئەو حزبەدا مشتومڕی ئەوە كۆتایی پێ نەهاتووە، ئەوە خیانەت، یان كاڵفامی یاخۆ جیبەجێكردنی ئەمری دەوڵەتێكی هاوسێی كوردستان بوو، بەڵام ئەوەی لەبەرچاوان ڕوونە ئەوەیە كە ئەو گرووپە پاداشت كران، نەك سزا بدرێن. باسەكەم ئەوە نییە و تەنیا مەبەستم بوو ڕاگوزەرانەش بێ ئاماژەیەك بە ڕۆڵی ئەو گرووپە و خیانەتەكەیان بدەم . دەنا مەبەستم نییە دەرفەت بۆ ئەو گرووپە و میدیاو میدیاكارانیان بڕەخسێنم كە بكەونەوە پیاهەڵدانی خۆیان و شانازی بەخۆوەكردنیان.

لەم نووسینەم، كە لە سێیەم ساڵەی هێرشی سوپا و حەشدی عیراقە بۆ سەر كوردستانی باشوور و هاوكاتیشە لەگەڵ هێرشەكانی سوپای توركیا بۆ سەر ڕۆژئاوای كوردستان و گەڕانەوەی سوپای سووریا بۆ ناوچەكانی ئەو بەشەی كوردستان، هەرچەندە هەر لە سەرەتاوە دەوڵەتی سووریا لەناو پایتەختی ڕۆژئاوا (قامشلو)دا ماوەتەوە . بەهۆی ئەو دوو بۆنەیەوە كورد لە هەر شوێنێكی نیشتمانە داگیركراوەكەی و لە دیاسپۆڕاشدا بەقووڵی برینداری دووبارەبوونەوەی غەدرو خیانەتە. بۆیە بە پێویستم زانی بەراوردێك لەوبارەوە بكەم، بەڵكوو چیتر خەڵكی كوردستان چەواشە نەكرێ.

لە باشووردا، بەشێوەیەكی فەرمی و لە دامەزراوەی ڕێپێدراو (پەرلەمان) بڕیار لەسەر ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی درا، هەموو حزبەكان و نەتەوە و ئایینەكانی كوردستان لە بڕیاردان لەسەری بەشدار بوون و دواجار ڕیفراندۆم بە سەركەوتوویی ئەنجام درا . ئەمریكا و ئەوروپا و ڕێكخراوی نەتەوەیەكگرتووەكان و زۆر وڵاتی تریش پشتیان كردە هەموو ئەو پرنسیپانەیان، كە نزیك بە سەدەیەكە گوێی دنیایان لێ پڕ كردووە و مەزنی خۆیان و دەوڵەتەكانیان لە ڕوانگەی ئەو پرنسیپانەوە نماییش كردووە (ئەڵەبەتە لەپاڵ ئابووریی بەهێز و دەستی كوشندەی سوپا بەهێزەكانیان). دواتر كە هێرش كرایە سەر كوردستان و سنوور و فڕۆكەخانەكان داخران و گەمارۆی ئابووری و بازرگانی و دەیان ئیجرائاتی نامرۆڤانەمان بەرامبەر كرا، بیانووی داگیركەران و هاوپشتەكانیان لە زلهێزە جیهانییەكان و ناوچەییەكان ئەوە بوو كە ئێمە بۆمان نییە سەربەخۆ بین، چونكە بەرژەوەندیی زلهێزەكان و داگیركەران لەوەدایە ئێمەی كورد هەر داگیركرا و كۆیلەی ئەو چوار پایتەختە بین كە ناوەندێكی گرنگی بەرژەوەندییەكانی پایتەختە زلەكانی دنیاش پێك ئەهێنن. بە هەرحاڵ ئەو وڵاتانە چۆن هێرش و خیانەتكردن لە كورد پاسا و ئەدەن و گوتاری سیاسیی خۆیان چۆن بەبازاڕ ئەكەن، كە بۆیان ئەكرێ و شەرم لە گوتاری پڕ لە عەیب وخیانەتی خۆیان ناكەن، چونكە زلهێزی دنیا یان زلهێزی ناوچەیین، بەڵام دەستبەجێ هەندی لایەن و میدیا و نووسەری كوردستان كەوتنە خۆیان تا بە كۆنەقین و تەنیا بۆ ئەوەی بە حسابی خۆیان شكست بە ڕێبەرانی ڕیفراندۆم و نووسەر و میدیاكارانی بێنن و بە نیازی خۆیان شەرمەزاری مێژوومان بكەن، قەوانی پایتەختە داگیركەر و پایتەخەتە غەدارەكانی دنیایان لێ دەدایەوە. هەموومان قسەی ئەو بەرەیەمان لەبیرە، كە ئێستاش هەر ئەڵێنەوە و بەردەوام مشتوماڵی ئەوە دەكەن كە ئێمە ڕیفراندۆممان كردووە بۆیە لەشكركێشیمان كرایە سەر و وەك دەگوترێ سەدا پەنجا و یەكی باشوورمان لەدەست داوە، دەگوترا و دەگوترێ كە قسەی ئەمریكامان شكاند و كوفری سیاسیمان كرد بۆیە برسی كراین و گەمارۆ دراین . دەیانگوت ئابووریی سەربەخۆمان ڕاگەیاند و نەوتمان دەرهێنا و ناردمانە دەرەوە و فرۆشتمان، بۆیە شایستەی ئەو سزایانە بووین. دەیانگوت سەركردەی یەكەمی ڕیفراندۆم بۆ پێگەی خۆی ڕیفراندۆمی كرد و پەنجەی ڕاوەشاند، بۆیە هاتنە سەرمان و چیان پێ كرا كردیان. دەیانگوت و ئدەیانگوت، خەڵكی ئازاردراو و برسیكراوی كوردستانیش نەك لەبەر ڕاستیی بیانووەكانی بەرەی دژەسەرەبەخۆیی، بەڵكوو لەبەر ئاسەواری برسیكردن و گەمارۆدان و ترساندن بە حەشدی شەعبی و بە چەكی پێشكەوتووی ئەمریكی و بگرە بەو ترسی جینۆسایدەی كە لە یادەوەریی خەڵكی كوردستاندا هەمیشە ئامادەگیی هەیە، بەتایبەت كە چوار وڵاتی زلهێزی ناوچەیی داگیركەر و نەتەوەیەكگرتووەكان و پایتەختە گرنگە چاوپۆشەكانی دنیا، ڕەدووی ئەو پاساوانە كەوتن كە دژەسەربەخۆكانی ناوخۆ لە دەیان كەناڵی میدیاییەوە بانگەشەیان بۆ دەكرد. گریمان باشوور و سەركردەكانی نانی شوانی ئەم جیهانەیان خوارد و سواری سەری خۆیان بوون و وتیان ئێمە سەربەخۆییمان ئەوێ، بۆیە بە قسەی دژە سەربەخۆییەكانی ناوخۆ ئەوانەی هێرشیان كرد، ئەوانەی لەپشت هێرشەكەوە بوون، ئەوانەی چاویان لە هێرشەكە پۆشی، ئەوانەی برسییان كردین، ئەوانەی تا سەر ئێسقان گەلەكەمانیان ترسان، ئەوانەی بەردەوام ئەنفال و كیمیاباران و جینۆسایدیان ئەخستینەوە بەرچاو و یادەوەریان بەو كارەساتانە پڕ دەكردینەوە، بە تایبەت ئەوانەش كە دەیانویست پەت بخەنە ملمان و پەلكێشی بەردەمی بارەگای سوڵتانەكانی بەغدامان كەن، ئەوانە پێیان دەگوتین و ئێستاش بەردەوام پێمان دەڵێن: ئەها ئەگەر ئێمە نەبین و ئێوەش كۆیلە و گوێ لەمستی قسە و فەرمان و بەرژەوەندییەكانمان نەبن، ئەوە گورگەكان دەتانخۆن و ئێمەش پێدەكەنین، وەك ئەوەی كۆنە پادشاكان و ئیمپراتۆرەكان لە بەرزاییەكەوە و بە لووتبەرزی و شانازی و كەیف و سەفاوە، تەماشای شانۆی ڕاوی مامزەكانیان دەكرد كە چۆن تانجیەكان و تیروكەوان و ئامرازەكانی تری كوشتن، كە دابوویانە دەست مرۆڤە تانجیەكان، یان ڕاستتر بڵێم مرۆڤە گورگەكان تا ئاسكە نازدارەكانی خوا هەلاهەلا بكەن و بكوژن.

دەی با بەراوردێك بكەین لەنێوان ئەوسای باشوور (16 ی ئۆكتۆبەری 2017 ) و ئێستای ڕۆژاوا(13ی ئۆكتۆبەری 2019).

یەكەم: تیۆر و فیكر و فەلسەفەی سیاسیی ڕێبەرایەتی و حوكمڕانیی ڕۆژاوا لەسەر سەربەخۆیی و جیابوونەوە بنیات نەنراوە و ئەمەش نە تاكتیكە و نە شاراوە، بەڵكوو لە دووتوێی تیۆری شارستانیەتی دیموكراتی ئۆجەلانەوە سەرچاوەی گرتووە، كە بوونی دەوڵەت – نەتەوە ڕەت ئەكاتەوە، بەو مانایەی كە سەربەخۆیی نەتەوەیی دان پیانانێ. بۆیە ئەزموونی رۆژئاوا هەڕەشە نییە بۆ سەر یەكپارچەیی خاك و دەوڵەت و سەروەریی سووریا. ئەی كەوایە بۆچی نەك هەر توركیا بەڵكوو ئەمریك او روسیاش دژی ئەزموونەكەیان ئەوەستنەوە، ئایا ئەمە دووڕوویی و درۆی ئەو وڵاتانە نییە كە هەمیشە بۆ سەروەری و یەكپارچەیی خاك و دەوڵەتەكان دەگرین و ئامادەن هەر لەبەر ئەوە كارەساتی گەورە بەسەر گەلانی تردا بێنن. لێرەدا جێی خۆیەتی پرسیارێكیش لە دژە سەربەخۆییەكانی باشوور بكەین: ڕۆژئاوا نانی شوانی نەخوارد، دژی ویستی ئەمریكا نەوەستایەوە، داوای دەوڵەتی سەربەخۆی نەكرد و تێزی بەڕێوەبردنی خۆسەریی هێنایە ئاراوە و پراكتیزەشی كرد، كە لە ئەدەبیاتی كلاسیكی فیكری سیاسیدا بە بەڕێوەبردنی خۆجێی (الادارە المحلیە) ناو دەبرێ. نەك هەر هێندە، كاتێك ئەمریكا كەوتە سات و سەودا لەگەڵ توركیا بۆ ئەوەی ڕێی چوونە پاڵ روسیای لێ بگیرێ، بێ ئەوەی ڕێبەرایەتیی ڕۆژئاوا یان قەندیل بەشدار بێ (ئەوەی تا ئێستا زانراوە) بۆ ڕەواندنەوەی هەستیاری و مەترسییەكانی ئاسایشی سنووری توركیا، ئەمریكا بەرنامەی پاشەكشەی سنوورداری بۆ هێزەكانی سووریای دیموكرات داڕشت، كە دەبوایە كورد خۆی سەنگەر و تونێلەكانی بەرگریش لەو پانتاییەدا تێك بدا. ڕێبەرایەتیی ڕۆژئاوا لە قسەی ئەمریكا دەرنەچوو هەر ئەوەی كرد كە ئەمریكا (ئەمری كرد) ئەڵبەتە ئەمریكا وەك سەركردەی هاوپەیمانی دژی داعش دەدوا و بڕیاری دەدا.

دووەم: بەڕێوەبەری ڕۆژئاوا ئابووریی سەربەخۆی ڕانەگەیاند، بەڵكوو وەك جۆرێك ڕێككەوتن بیرەكانی نەوت و گازی لە دەسەڵاتی سووریا وەرگرت، بۆ ئەوەی نەكەوێتەوە دەستی داعش، ئەڵبەتە ئەمریكا بەوە ڕازی بوو، پێ ناچێ رووسیا و دیمەشقیش بێ ئاگا بووبن. دەی كەواتە بیانووی توركیا و ملدانی ئەمریكا بۆ سەندنەوەی بیرە نەوتەكان لەبەر چی بوو؟ هەرچەندە هێشتا دیار نییە چی و چەند بیرە نەوت، ئەمجارەیان لە ترسی توركیا ئەخرێنەوە ژێر دەستی سووریا. دیسانەوە ئەبێ لەو بەڕێزانەی باشوور كە دژی سەربەخۆیی ئابووری بوون و ئەوەشیان بە پاساوێكی مەنتقی ئەزانی بۆ هێرشی بەغدا بۆ سەر بیرە نەوتەكانی کەرکووک و چاوپۆشیی ئەمریكا و بەتایبەتیش بەریتانیا لەو كردەوەیە. ئەڵبەت تا ئێستاش بودجەی هەرێم و مووچەی كارمەندانی هەرێم لە 2014 ەوە نەچووەتەوە شوێنی خۆی و هێشتاش پرۆبەغداكانی كوردستان بە هێندێ میدیاكار و پەرلەمانتار و هی تریشەوە، بەرۆكی هەرێمیان بەرنەداوە و هەمیشە ئەوان مكوڕتر لە عەرەبەكان داوای ڕادەستكردنی دووسەدوپەنجا هەزار بەرمیلە نەوتەكەی هەرێم ئەكەن. هەموومان بیرمانە كە هێشتا لە بەغداوە تازە مووچەی یەكەم هاتبوو، ئەمانە دەهۆڵیان دەكوتا و كوردستانیانیان دەترساند و دەیانگوت: (هەر ئەم مووچەیە یان دوو مووچەی تر دەدرێ و ئەگەر نەوتەكە نەدەنەوە دەست سۆمۆ، ئەوا كوردستان بێ مووچە ئەبێتەوە). ئێستا ئەگەر بیرەنەوتەكانی ڕۆژئاوا بدرێنەوە دەست وەزارەتی نەوتی سووریا، خۆبەڕێوەبەریی ڕۆژئاوا هیچ داهاتێكی ئەوتۆی نامێنێ تا خۆی پێ بەڕێوە ببات، ئەی كەواتا بۆ لەبەرچاوی ئەمریكاوە ڕۆژئاوای كوردستان وا سزا دەدرێ، خۆ ئەوێ نە سەربەخۆخوازە و نە خوازیاری ئابووریی سەربەخۆش بووە.

سێیەم: كە ڕۆژئاوا بە رلە حەوت ڕۆژ كەوتە بەرهێرشێكی دڕندانەی توركیا و جهادییە كرێگرتەكان، ئەمریكا بەرلەوە بە چەند سەعاتێك ڕای گەیاند كە ئەو هێزەكانی ئەكشێنێتەوە و هەر واشی كرد. زۆربەی وڵاتان و میدیای سەرتاسەری دنیا ئەو ڕاگەیاندنەی ئەمریكایان بە پێكردنی چرای سەوز پێناسە كرد تا توركیا هێرش بكا. بینیمان توركیاش چی كرد و چۆنی كرد، هەڵبەتە روسیاش چرای سەوزی پێ كردبوو، بەڵام ئەوەی ئەمریكا چرا بەشەوقەكەی دەستپێكردنی شەڕەكە بوو، چونكە ئەو لە ناوچەكانی كوردستانی ڕۆژئاوا بوو نەك روسیا . ئەمەش بۆ ئەوە ناڵێم كە پاساو بۆ رووسیا بێنمەوە، چونكە روسیا لە عەفرینداهەمان دەوری شەرمەزارانەی ئێستای ئەمریكای بینی. ئەمریكا هەر بە كشانەوە و پێكردنی چرا سەوزەكەشەوە نەوەستا، بەڵكوو لە ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتیشدا لەپاڵ روسیا و چین فیتۆی بەكارهێنا و ڕێگەی نەدا كە بڕیاری ڕاگرتن و كشانەوەی هێرشی توركیا دەربچێ. لێدوانەكانی سەرۆكی ئەمریكاشمان تا ئەمڕۆش لەبەردەست و چاوانە كە چی ئەڵێ و چۆن ئەیڵێ. حەزەكەم ئەوە بڵێم كە من لێدوانە پەیتاپەیتاكانی ئێستا و پێشووتری ترامپ بە قسەی ناهەڵسەنگێنراو و ناهاوسەنگ نازانم و باسكردن و وەسفكردنی ئەو لێدوان و توێتانەی ترامپ بەوەی كە هی كەسێكی هاوسەنگ نییە، تێنەگەیشتنە لەو ستایلە لە دەوڵەتداری و بەڕێوەبردنی ململانێ ناوخۆیی و دەرەكییەكانی ئیدارەی ئێستای كۆشكی سپی و هاوكات پاساودانیشیەتی.

بوارەكانی بەراورد یەكجار زۆرن، كە لە نووسینێكی ئاوا كورتدا هەر جێی ئەو بوارانە بووەوە كە ئاماژەم پێ دان.

كۆی ئەو شتانەی وتم، بە هی زۆر لە نووسەری ناوخۆ و عەرەب و بیانیشەوە، ئەو دەرەنجامەمان پێ ئەڵێ كە: لە دیدی چوار پایتەختەكەوە كورد نەتەوەیەك نییە ڕێی پێ بدرێ بەوپەڕی ڕێوشوێنی دیموكراتیكیشەوە سەربەخۆ بێت، بگرە لە هێندێكیاندا، كورد شایستە نین وەك نەتەوە دانیشیان پیادا بنرێ، لە دیدی ئەمریكاشەوە دەركەوت كە كورد بلاكۆتەرێكی خۆجێی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە و هیچی تر نا.

دوا قسەم ئەوەیە، كە ئەمریكا و روسیا و ناتۆ و نەتەوەیەكگرتووەكان، لە باشترین حاڵەتدا، كە لە وەختی قات و قڕی و لەناوبردندا هاوكارمان بن، ئەوەیە كە بۆیان دەكرێ و لەدەستیان دێت د، وەك ئێستای ڕووسیا دەیكات، ناوبژیوان بن و بە سەلامەتی، بەڵام بە زەلیلی و چاوشۆڕییەوە بمانبەنەوە بەردەرگای كۆشكی سوڵتانەكانی ئەنقەرە و تاران و بەغدا و دیمەشق، بەڵام هەرگیز تا سەر ئامادە نین لەبەردەم كۆشكەكانی خوێن لەو چوار پایتەختەدا گرەنتی بكەن، كە دوای ڕۆیشتنی ئەوان لە مەیدانی بەردەمی كۆشكی سوڵتانەكانی خوێندا لەسێدارە نەدرێین. لێرەوەیە دەبێ ئەوە بڵێم كە وەختێ ئەمریكا لە 2011 دا عیراقی جێ هێشت، ئێمەی كوردی​ بەناو هاوپەیمانیشی بۆ ڕۆژگارەكانی كارەساتی ئێستا جێی هێشتین. كورد دەبێ ئەوە لە خۆی بپرسێت: ئەرێ خۆبەدەستەوەدان ناوبژیوانی دەوێ؟