راپۆرتی: محەمەد رەئوف
پێچەكانی كورتەك، دەروازەی "هەرێمی‌ پاراستنی‌ میدیا"، كە سنوری دەسەڵاتدارێتی پارتی كرێكارانی كوردستانە، بۆ دووەمجار دەبێتە پێچی مەرگی هاوڵاتییانی مەدەنی.
ئێوارەی دوێنێ بە بۆردومانی فڕۆكە جەنگییەكانی توركیا، 3 هاوڵاتی شەهیدبوون و 5ى دیكەش برینداربوون، لە نزیك مۆنۆمێنتی شەهیدانی كورتەك  كە هەشت ساڵ لەمەوبەر لە بۆردومانێكی هاوشێوەی فڕۆكەكانی توركیادا 7 هاوڵاتی مەدەنی شەهیدبوون. 
تا ئێستا سەرۆكی هەرێم و حكومەت بێدەنگیان هەڵبژاردووە، بە پێچەوانەی هەڵوێستیان بەرامبەر بە بۆردومانی فڕۆكەخانەی ئەبهای سعودیە كە بە توندی ئیدانەیان كرد.

بۆردومانی كورتەك
پێچەكانی كورتەك كۆتایی سنوری دەسەڵاتی حكومەتی هەرێم و سەرەتای سنوری دەسەڵاتی ( هەرێمی پاراستنی میدیا)ی سەربە پارتی كرێكارانی كوردستانە، كە تەنها 20 خولەك لە ناحیەی‌ سەنگەسەری‌ قەزای‌ پشدەرەوە دورەو دەكەوێتە نێوان بازگەكانی ئاسایشی هەرێم و گەریلاکانی پەكەكەوە.
رۆژانە گوندنشیانی ئەو ناوچەیە هاتوچۆ دەكەن لە نێوان گوندەكەیان كە لەژێر دەسەڵاتی پەكەكەدایە، بەپێی‌ ئامارێكی‌ شارەوانی‌ بناری‌ قەندیل (هەرێمی پاراستنی میدیا) زیاتر لە (8 هەزار) هاوڵاتی، لە( 62 )گوندی ئەو ناوچەیە دەژین و سەرقاڵی‌ ژیانی‌ ئاسایی‌و بەخێوكردنی‌ مەڕو ماڵات‌و باخداری‌و هەنگەوانین‌.
 ئێوارەی دوێنێ خێزانێكی گوندی (ئاشقوڵكە)ی بناری قەندیل كە لەوێ رەزو باخ و كشتوكاڵیان هەیە رۆژانی پێنجشەممان لە ناحیەی چوار قوڕنەوە دەچنەوە بۆ گوندەكەیان لە كاتی گەڕانەوەیاندا لە پێچەكانی كورتەك لە لایەن فڕۆكەكانی توركیاوە بۆردومانكران، بەهۆیەوە سەرۆكی خێزانەكە بەناوی ( عەبدوڵا ئاڵی مینە) تەمەن ( 53 ) ساڵ لەگەڵ كوڕو كچێكیدا بەناوەكانی (كوردستان عەبدوڵا ئاڵی مینە) تەمەن 30 ساڵ و (هەریاد عەبدوڵا ئاڵی مینە) تەمەن 19 ساڵ شەهیدبوون، لەگەڵ ( 5 )كەسی تری خیزانەكەی برینداربوون بەناوەكانی ( محەمەد عەبدوڵا ئاڵی مینە، مەلیكە محەمەد عەبدوڵا ئاڵی مینە، تەیب محەمەد عەبدوڵا ئاڵی مینە، رابی حەمد خیزانی عەبدوڵا،  بەناز محەمەد خێزانی محەمەد عەبدوڵا ئاڵی مینە). 

نێچیرڤان بارزانی بێدەنگ بوو!
نێچیرڤان بارزانی كە 18 رۆژە وەك سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەستبەكاربووە لەبەرامبەر ئەو بۆردومانەو شەهیدبونی هاوڵاتیانی مەدەنی بێدەنگی هەڵبژارد و هیچی نەوت، لە كاتێكدا ( سوێندی خوارد كە پارێزگاری لە مافی هاوڵاتیانی هەرێم بكات)، چونكە فڕۆكە جەنگییەكانی توركیا ئاسمانی هەرێمی كوردستانیان بەزاندوەو لەناو خاكی هەرێمدا هاوڵاتی شەهید كردووە.
لە كاتێكدا حكومەتی هەرێمی كوردستان 15 رۆژ پێش روداوەكەی كورتەك لە 13/6/2019 لە بەیاننامەیەكدا بە توندی ئیدانەی هێرشەكەی سەر فڕۆكەخانەیەكی سعودیە كرد، كە تەنها چەند كەسێكی تیادا برینداربون، حكومەتی هەرێمی كوردستان لە بەیاننامەكەیدا دەڵێت" بە توندی ئیدانەی ئەو‌ هێرشه مووشەكییە دەكەین كە دوێنێ چوارشەممە 12/6/2019 كرایە سەر فڕۆكەخانەی ئەبها لە شانشینی سعوودیە و لە ئەنجامدا بیست و شەش كەسی سڤیل بریندار بوون و زیانی گەورەش بەر فڕۆكەخانەكە كەوت، هیوای چاكبوونەوە بۆ برینداران دەخوازین"

لە كورتەك مێژوو خۆی دوبارە دەكاتەوە 
ئەو بۆردومانەی كە دوێنێ  فڕۆكەكانی توركیا ئەنجامیاندا، هەشت ساڵ لەمەوبەر لە هەمان ناوچەو هەمان شوێن  بەرامبەر هاوڵاتیانی مەدەنی هەمان ناوچە ئەنجامیاندا.  
لە ڕۆژی ٢١/٨/٢٠١١  فرۆكە جەنگیەكانی توركیا بەبیانوی بۆردومانكردنی بارەگاكانی پەكەكە ئۆتۆمبێلی خێزانێكی گوندنشینیان لە پێچەكانی كورتەك كردە ئامانج كە ژمارەیان حەوت كەس بون ھەرھەمویان شەھیدبوون، كە لەدوای بۆردومانەكە ئۆتۆمبیلەكەیان گڕی گرت و سەرەرای پارچەبونی جەستەیان سوتان و تەرمەكانیان لەیەك جیانەدەكرانەوە، سەرۆك خێزانەكەیان بەناوی ( حسێن مستەفا حەسەن) و لەگەڵ كوڕو كچەكان و منداڵەكانی بەناوەكانی ( ڕێزان حسێن مستەفا، سۆنیا شەماڵ حسێن، زانا شەماڵ حسێن،  سۆلین شەماڵ حسێن،  ئۆسكار عوزێر حەسەن، میر حاجی مام كاك).
لەدوای روداوەكە و لە شوێنەكەیدا مۆنۆمێنتێك بۆ ئەو شەهیدانە درووستكراوە بەناوی ( مۆنۆمێنتی شەهیدانی كورتەك).
ئەو روداوە هاوشێوەی ئێستا بە هەمان بێدەنگی بەرپرسانی حكومەتی هرەێمی كوردستاندا تێپەڕیوە، روداوەكان بەم شێوەیە بەردەوام بن، ئەگەری دوبارەو سێبارەی روداوەكەی كورتەك دەبینرێت.

بۆردومانی بەردەوام
بۆردومانە بەردەوامەكانی فڕۆكەكانی توركیا چەندین روداو قوربانی بەدوای خۆیدا هێناوەو چەندین روداوی هاوشێوەی كورتەكی لە هەرێمی كوردستان دروستكردووە.
•    لە ١/٨/٢٠١٥ فرۆكە جەنگییەكانی توركیا بۆردومانی  گوندی زارگەڵییان كردو نۆ كەسی مەدەنیان لەو گوندە شەھید كرد، سەرباری وێرانكردنی خانوەكانی گوندەكەو سوتانی رەزوباخەكانیان.  
•      رۆژی 22ی ئاداری 2018، فڕۆكە جەنگییەكانی توركیا گوندەكانی (وەسان، ماونان، سەركان)ی دۆڵی باڵەیانی قەسرێی سەر بەقەزای چۆمانیان بۆردومان كردو بەهۆی بۆردومانەكەشەوە لەناو گوندی سەركان چوار كەس شەهیدبوون كە سەرجەمیان پێشمەرگەبون، بەناوەكانی (شەرۆ مەحمود برایم ، بێژەن مستەفا ئەبوبەکر، محمد ئیسماعیل حمد، دەرباز محمد یوسف) .
•    رۆژی 23/1/2019  فڕۆكە جەنگییەكانی توركیا لە دوو بۆردومانی جیاوازدا لە گەلی رەشاڤە ( كەمەری ئامێدی) لە ناحیەی دیرەلوكی سەربە قەزای ئامێدی شەش هاوڵاتی ناوچەكەیان كردە قوربانی، كە بەمەبەستی راوە ماسی چوبونە ئەو ناوچەیە (  ئەو ناوچەیە چۆڵە لە نێوان دەسەڵاتی حكومەتی هەرێم و پەكەكەدا) لەو بۆردومانەدا چواریان شەهیدبوون و دوانیشیان برینداربوون، لەدوای ناشتنی تەرمەكانیان، گەنجانی ناوچەكە بە خۆپیشاندان بەرەو بنكەی سەربازی ( سیرێ) كە لە كۆمەڵگەی سیرێیە بەڕێكەوتن ، دوای ئەوەی سەربازانی ناو بنكە سەربازیەكە تەقە بەسەر خۆپیشاندەراندا دەكەن، خۆپیشاندەران زیاتر بەرەو پێش دەچن و تا دەچنە ناو بنكەكەوەو تەواوی كەلوپەلی  سەربازی ناو بكە سەربازییەكەی توركیا دەسوتێنن و  سەربازەكانی توركیاش بنكەكە چۆڵ دەكەن و دەكشێنەوە، بەهۆی ئەو خۆپیشاندانەوە 7 هاوڵاتی برینداربوون و خۆپیشاندەرێكیش شەهیدبوو بەناوی ( حسێن رێكان بەنستانی )رێكانی،  لەدوای ئەو روداوەش هێزە ئەمنییەكانی حكومەتی هەرێم ژمارەیەك رۆژنامەنوس و چالاكیان بۆ ماوەیەك دەستگیركرد.
ئەو هێرش و پەلامارانەی سوپای توركیا بۆسەر باشوری كوردستان بە بیانوی بونی گەریلاکانی پارتی كرێكارانی كوردستانە لە ناوچە شاخاوییەكانی هەرێمی كوردستان.

پەكەكەو باشوری كوردستان 
پارتی كرێكارانی كوردستان لە ساڵی 1978 دامەزراوە، یەكەم كۆنفرانسی خۆی لە ساڵی 1981 ئەنجامداوە، لە ساڵی 1984ەوە شۆڕشی چەكداری دەستپێكردووە، لەوكاتەوە بنكەو بارەگای لە باشوری كوردستان كردوەتەوە.
لەدوای پێكهێنانی حكومەتی هەرێمی كوردستان‌و یەكخستنی هێزی پێشمەرگەی كوردستان، لە یەكەم هەنگاودا بە فشاری توركیا هێزی پێشمەرگە لە ساڵی 1993 چووە شەڕی براكوژییەوە لەگەڵ هێزەكانی پەكەكە لە باشوری كوردستان، هێزی پێشمەرگە نەیتوانی شەڕەكە یەكلابكاتەوە‌و پەكەكە لەناوچەكە دەربكات، بەڵام نیازپاكی بەرپرسانی هەرێمی نیشانی توركیادا.
ئێستا بنكەو بارەگاكانی پەكەكە تەواوی ناوچە شاخاوی‌و سنورییەكانی رۆژهەڵات‌و باشور تا رۆژئاوای كوردستانی گرتوەتەوەو ناوچەیەكی فراوانیان بۆخۆیان كۆنترۆڵكردووە، لەگەڵ فراوانبوونی ناوچەی چەكداریان جموجوڵی سیاسی‌و مەدەنیشیان لە باشوری كوردستان زیادیكردووە.
لە باشوری رۆژهەڵاتی هەرێمی كوردستان واتە سنوری نێوان هەرێمی كوردستان‌و ئێران، ناوچەیەكی فراوان‌و ناوەندی دەسەڵاتی پەكەكەی لێیە، ئەوەش زنجیرە چیای "قەندیل"ە، كە لە سنوری ناوچەكانی قەزای قەڵادزێ، قەزای رانیە، قەزای چۆمان، قەزای رەواندوز، قەزای سۆران، پێكدێت، واتا دەسەڵاتیان لە سنوری قەزای قەڵادزێوە درێژ دەبێتەوە بۆ باڵەكایەتی‌و سیدەكان‌و حاجی ئۆمەران، لەم ناوچەیەدا (62) گوند لەژێر دەسەڵاتی شارەوانییەكانی پەكەكەدایە. 
بەپێی بەدواداچونێكی رۆژنامەی (رووداو)، لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستانیش زیاتر لە (658) گوند لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایەو زیاتر لە 34%ی كۆی خاكی پارێزگای دهۆك لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە. 
زۆرترین سنوری دەسەڵاتی پەكەكە لە ناوچەی قەزای ئامێدیە، كە نزیكەی (250) گوندی ئەو ناوچەیە لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایەو زۆرینەی بنكەو بارەگا سەربازییەكانی توركیاش لەو قەزایەدایە كە بنكەكانی بامەڕنێ، دێرەلوك، كانی ماسی دەگرێتەوە، بەواتایەكی تر جێگیركردنی ئەو بنكە سەربازیانەی توركیا تەواو لەبەرمەترسی هەژموونی پەكەكەیە، چونكە زۆرینەی خاكی ئەو قەزایە لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە، بەو پێیەی لە كۆی (2700) كیلۆمەتر دوجای خاكی ئەو قەزایە، زیاتر لە 70%ی لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە.
لەدوای ئامێدی، زۆرترین سنوری جوگرافی ژێر دەسەڵاتی پەكەكە لە قەزای زاخۆیە، بەوپێیەی زیاتر لە (120) گوندی ئەو قەزایە لەژێر دەستی پەكەكەدایە، واتە 35% خاكی ئەو قەزایە، لە قەزای ئاكرێش زیاتر لە (20) گوندی ئەو قەزایەش لەژێر دەستی پەكەكەدایە.
بەگشتی لە سنوری پارێزگای دهۆك بەوپێیەی هەرێمەكانی بادینانی پەكەكە لەوێیە، پەكەكە پێگەیەكی گەورەی هەیە، كە بە نزیكەی 30% بۆ 36%ی خاكی پارێزگای دهۆك ئەژماردەكرێ، واتا تەواوی ناوچە شاخاوی‌و سنورییەكانی پارێزگای دهۆك لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە.
لە سنوری قەزای مێرگەسور كە ناوچەكانی بارزان‌و پیران‌و شیروان دەگرێتەوە، زیاتر لە (150) گوند لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە، واتا بەگشتی لە سنوری قەزاكانی پارێزگای هەولێر زیاتر لە (200) گوند لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدان، جگە لە مەخمور كە كەمپێكی گەورەی پەكەكەی لێیە.
لە رۆژئاواشەوە لە سنوری قەزای شەنگال ناوچەیەكی بەرفراوان‌و دەیان گوندو بەرزایی بەدەست پەكەكەوەیە، بەگشتی زۆرینەی بنكەو بارەگاو پێگەی پەكەكە لە سنوری ناوچەی جێنفوزی پارتیدایە، كە ئەتوانرێت بوترێت پەكەكە بەتەواوی  پارتی گەمارۆداوە.

توركیا لە باشوری كوردستان 
توركیا دەیان بنكەو بارەگای لە ناو خاكی هەرێمی كوردستاندا هەیە، لەدوای هاتنی داعش و بە بیانوی رزگاركردنی موسڵ لە مانگی كانوونی یەكەمی 2015 توركیا هێزێكی گەورەی هێنایە باشیكی نزیك موسڵ كە بە نزیكەی 900 سەرباز و 16 تانك و 20 زرێ پۆشبون، بیانوی توركیا ئامانج لە هێرش و ئۆپەراسیۆنەكانی  لەناوخاكی هەرێم دژ بە چەكدارانی داعشە. لەڵام لە ماوەی ساڵی 2015 دا لە كۆی( 300 )هێرش و ئۆپەراسیونی ئاسمانی سوپای توركیا تەنها 3 هێرشیان بۆسەر داعش بووە، لەبەرامبەردا(297) هێرشی بۆسەر بنكەو ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی پەكەكە بووە، واتا بەرێژەی 1% بۆسەر داعش و 99%ی هێرشەكانی بۆسەر پەكەكە بووە، ئەگەرچی توركیا لە هەرێمی كوردستان چەندین بنكەی سەربازی دیكەی هەیە، بەتایبەتیش لە دوای  شەری ناوخۆوە بەرەزامەندی پارتی دیموكراتی كوردستان و لەچوارچێوەی هێزی ئاشتی پارێز هێزێكی گەورەی توركیا لە 1997 لە بامەڕنێی سەربە قەزای ئامێدی جێگیر بوون، كە فرۆكەخانەیەكی سەربازی و 38 دەبابە و 738 سەربازی تورك پێكهاتووە هاوكات هەر لە ساڵی 1997 سێ بنكەی دیكەی سەربازی لە ناحیەی دێرەلوكی سەربە قەزای ئامێدی كە 40 كم دەكەوێتە باكوری ئەو قەزایەوەكردەوە، ساڵی 1997 بنكەیەكی دیكەی سەربازی لە ناحیەی كانی ماسی سەربە قەزای ئامێدی و لە هەمان ساڵدا لە گوندی سێرسی كە 30كم باكوری شاری زاخۆیە بنكەیەكی دیكەی سەربازی جێگیركرد، تەواوی ئەو بنكە سەربازیانەی سوپای توركیا لە خاكی هەرێمی كوردستان لە نزیكی سنوری نێوان ناوچەی جێ نفوزی پەكەكەو پارتین.
ئەگەرچی لەشكركێشی سوپای توركیا بۆ ناو خاكی هەرێم بە پێشیلكردنی سەروەری خاكی عێراق دادەنرێت، بەڵام تا ئێستا عێراق بێدەنگە، چونكە عێراق و توركیا لە ساڵی 1982 دا رێكەوتنێكیان واژووكردووە كەهەریەكەیان دەتوانن 20 كیلۆمەتر سنوری خاكی یەكدی ببەزێنن بە بیانوی پاراستنی سنورەكانیان كە ئەوكاتیش بۆ دژایەتیكردنی پەكەكە بوو. هاوكات لە ساڵی 1995 رێكەوتنێكی تری نێوان عێراق لەگەڵ توركیا واژووكراوەو لە ساڵی 2007 رێكەوتنەكەی ساڵی 1982 نوێكرایەوە بەڵام بەزاندنی سنوریان لە 20 كم زیادكرد بۆ 25 كم ئەم رێكەوتنانە هەموویان لەسەر داوای توركیا بووەو فشار بووە لەسەر عێراق بۆ وەردەرنانی چەكدارانی پەكەكە لە خاكی عێراق. 
بەپێی راپۆرتێكی تۆڕی ناڕەزایەتییەكانی باشوور لەمانگی كانونی یەكەمی 2015 بڵاویكردۆتەوە هاتووە"لەئێستادا ژمارەی ھێزەكانی توركیا  لەناو خاكی ھەرێمی كوردستاندا (٣٢٣٥) ئەفسەرو سەربازو ژەندرمە لەگەڵ چەندین جۆر چەك و تەقەمەنی"ە.
بەپێی راپۆرتەكە توركیا (٥٨) تانك، (٢٧) زرێپۆش، (٣١) تۆپ‌و (٢٦) ھاوەن، (١٧) ئاڕبیجی‌و (١٠) دۆشكە، (٤٠) ئۆتۆمبیلی سەربازیی، جیھازێكی پێشكەوتووی دەنگھەڵگری سیخوڕی‌و سەدان پارچە چەكی مامناوەندو هەزارانی بچوكیان لەهەرێم جێگیكردووە.