عەلی ئۆرەماری 
       نەعلەتا دابەشبوونێ  دناڤبەرا پارتێن  كوردیدا وەك سەدەمەك بۆ لاوازكرنا هێزا كوردی و نەگەهشتن ب ئارمانجێن نەتەوەیی دەردەك گرانە ،نەیا ئەڤرویە و نەتنێ خاستەكاحزبی یە ژی ژبۆ فرەهبوونا جۆگرافیا هێزەكێ لسەر كیستێ لاوازكرنا هێزەكا دیتر ، بەلكی دەردەكێ گەڤنارە و بدرێژیا تەمەنێ تەڤگەرێن رزگاریا گەلێ  كوردا هەبوویە و  بەردەوام وەك دەرزەك و خالەكا نەرینی هاتیە دیتن ، دوژمنێن گەلێ مە ئەو دەرز بكارئینایە و تێرا هاتینە دناڤا دەمارێن گەلێ مەدا و بكەیفا دلێ خۆە و ژبۆ بەرژەوەندیێن داگیركەرا هێزەك ل دژی یادیتر بكارئینایە و سیاسەتێن ژێكڤەكە و زالببە ( فرق تسد ) لگەل تەڤگەرێن كوردی  بدرێژیا دیرۆكا رزگاریا گەلێ مەدا هاتیە بكارئینان و دوژمنان مفا ژێ وەرگرتیە .
ئەو ناكۆكیێن نهۆ تێنە دیتن و بەحسكرن   دناڤبەرا پارتی و ئێكەتیێ دا ،بتایبەت گۆنەهباركرنا ئێكودوو  لسەر شێوازێ رەفتاركرنێ و لاوازكرنا پێگەهێ یادیتر ل هەر ئێك ل كەركوك و مۆسل ، قەت گرێدایی دەرهاڤێژێن رویدانێن ریفراندۆمێ و 16ی ئۆكتۆبەرێ نین وەك تێتە ئازراندن ،تا رادەیا بكارئینانا ب ئاشكەرایا پەیڤا خیانەت كۆ ژلایێ هەڤالێن پارتیڤە گەلەك  تێتە بكارئینان و هەر دەمێ گۆتن شازدەی ئۆكتۆبەرێ ئەڤە دەبیت دەستەواژەیا خیانەت ژی لگەل بێتە بكاربینن دا ئارمانجا خۆ بگەهینیت ، ئاراستەكرنا ڤێ پەیڤێ بۆ جوینا ناڤەراست و هەژار تێتە بكارئینان و گەلەك ژ  مەعدا خەلكێ نەزان و سادەتێت ، لەوان ژی دەما هێزەك ئەوا دیتر ب خیانەتێ ل قەلەم ددەت ئەڤە رێك و دەلیڤا هزركرنێ كۆرت ڤەدبریت و ئێكسەر وەك فەرمان تێتە سەپاندن و رێكێ ل خەلكێ حزبی  دبریت ژیۆارانە بیر بكەن ، كا كەنگی و چەوا پەیڤا خیانەت تێتە بكارئینان و چ رێز ل دەم و جه و دەلیڤا نائێتەگرتن ، خیانەت پەیڤەكا گران و واتە دارە و سەنگاوێ سەنگا  پەیڤا (كوفر یان كافر ) دگریت دفەرهەنگا ئیسلامێدا ، چەند دروستە و چەندی ژی خراب بێی هزر تێدا بێتەكرن بسانەهی تێتەگۆتن و چ هژمار لسەر نەمایە و رۆژانەژی ژلایێ كادرو هەوادارێن ڤان دوو پارتیا  تێتەگۆتن و ئێكودوو پێ تۆمەتباردكەن ، هەرەشەو ئێك دوو بخیانەت زانین  ل جهەكێ تێتە گۆتن كۆ  ئەڤ جهە یابوویە ناڤەندا ململانەیێن  ئەتنیكی و مەزهەبی و تا ململانەیێن هەرێمایەتی ودەوڵەوتی ژی بخۆڤە دگریت  و ئەگەر هێزەك هەبیت بەرپرسیاربیت كۆ ئەف باژێرە ( دل و قودسا ) كوردستانێ بێتە ژدەست دان ئەڤە بێی دوو دلی هەر پارتی و ئێكەتی نە ، ئەگەر ئێك ژڤانا بێژیت وەسا نینە بلا كەرەمبكەت خۆ ژمایتێكرنێ بڤەكێشیت و وێ بەرپرسیاریێ بۆ هێزا دیتر بجهپێلیت ، بەشەكێ ڤێ ئێك دوونەڤیانێ كریارەكا سیاسی یە ویێ ڤێ دەستەواژەیێ بەرامبەر یادیتر بكارتینیت كارڤەدانێن ڤالابوونێ نە ژ خەلكێ وێ دەڤەرێ ، دەما هێزەك خۆ لاواز دبینیت وەك نەریت بزاڤێ دكەت  بارێ گران و سەدەمێن هەمی ئالوزیان پاڤێتە سەرملێن هێزا دیتر ، دبەرامبەردا  خۆ بفریشتە و فریادرەس دزانیت .
راستەیەكا هەی گرنگە هەڤالێن پارتی ژیۆارانە رەفتارێ لگەل دا بكەن ، لاوازی و كێمبوونا دەنگێن وێ ل كەركۆكێ  قەت گرێدای رویدانێن ئۆكتوبەرێ نینە  ،" هەلبەت ئەڤە بۆ ئێكەتیێ ژی ل مۆسل و بەهدینان دروستە" ، ئەگەر ئەوا پارتی دبێژیت راست بیت كە واتە مێژویا پارتی ل كەركوكێ ل 16 ی ئۆكتۆبەرێ دەست پێ دكەت  ، بێ گۆمان نەخێر  ل هەمی هەلبژاردنێن ل كەركوكێ دا هاتینە كرن ب پێی ئەنجاما وەسا دیارە كۆ دەنگدەرێن وێ لڤێ دەڤەرا گرنگا ناف لێ دانایی دلێ كوردستانێ دكێمن و  یا لاوازە و نە بەشداریا وێ دهەلبژادنێن گۆلانا 2018ێدا ئەو دەنگدەرێن مایی ژی بێ هیڤی كرن ، وەكی كاچەوان ئێكەتی ژی ل مۆسل برێژەیەكا كێمتر یالاوازە یان وەكی پێدڤی نینە و دەنگدەرێن وێ ل چاڤ هەلبژاردنێن گەرێن دیتر كێمتر بووینە ، لێ جۆداهیا دناڤبەرا ڤان هەردو هێزاندا ئەوە ئێكەتی ملكەجی شكەستنێت خۆ دبیت و وەك هەیی قەبوول دكەت و خۆ لگەل ئەنجامان دگۆنجینیت ،لێ  كێشە ئەوە پارتی شكەستنا قەبیل ناكەت وزهنیەتا وێ وەسایە كۆ هەر پاشڤەچوونەكا دەنگێن وێ دەستێ دوژمنەكی لپشتە و دوژمن ژی دفەرهەنگا ڤێ پارتیێ دا  بەری هێزەكا دەرەكی و بیانی بیت ئەو هێزا كوردیا بەرامبەری  خۆ بنەیارو دووژمن دزانیت و ئەفە ژی نەتنێ كریارەكا شاشە و خزمەتا پارتی ناكەت ، بەلكۆ ئەف ئێك دوو نەقەبیلكرنەیە دبیتە دەرزەك و نەحەزێن كوردا تێرا تێنە  دلاشێ كوردیدا  .
زالبوونا ئێكەتیێ  ل كەركوك و تاخانقین و زالبوونا پارتی ل موسل و تا شنگارێ دابەشبوونەكە نەیا نهۆیە وئەگەر وەك كوردەك ژی  بخۆینین و ستراتیجەك ئێكگرتی هەبیت دناڤبەرا ڤان دوو هێزاندا ژخۆ گەلەك باشە و ل دوماهیێ هەردوو هێز هێزێن كوردینە و گۆمان لسەر مێژویا شۆرەشگێری و قوربانیێن وان نینە ،لێ  ئەگەر دویر ژی نەچین ،دسەروبەندێن شەرێ رزگاركرنا عیراقێ ل 2003ێ و هێزێن باشۆر وەك هێزەكا كاریگەر لگەل هێزێن هەڤپەیمانان بەشداربووین دشەرێ رزگاركرنێ دا ،سەركێشیا تەوەرێ رزگاركرنا كەركوك بفەرماندە و هێزێن ئێكەتیێ هاتە ڕاست پاردكرن و تەوەرێ (میحور)موسل و دەوروبەرێن وێ بفەرماندە و هێزێن پارتی هاتە ڕاست پاردكرن ، ڕەنگە ئەف دابەشكاریە بخۆ ل وی سەردەمی سیاسەتەك بوویە هەڤپەیمانان بكارئینایە و بسەر سەركردایەتیا هەردو پارتیان دەربازبووە وئەڤرو ژی یێ باجا وێ دابەشكرنێ ددەن ، ژبەركۆ هەر ل دەست پێكێ هەڤپەیمانان سەرەدەری لگەل هێزێن پێشمەرگەهێ كوردستانێ نەكریە كۆ هێزێن نشتیمانی نە ، بەلكۆ وەك دوو هێزێن جۆدا سەر ب پارتی و ئێكەتیێ ڤە كریە  و بۆ هەر ئەگەرەكێ بیت نەڤیایە وەك هێزەكا كوردیا ئێكگرتی سەرەدەریێ لگەل دا بكەت .
دنهۆدا و پشتی دەربازبوونا زێدەتر ژ دوو سالان بسەر رویدانێن ( ریفڕاندومێ یان ئۆكتۆبەرێ ) كۆ خۆ دڤان هەردو دەستەواژەیاندا ژی دیارە دناكۆكن ،  هندی پارتی یە هەمی ئالوزیێن پشتی 25/10/2017ێ ب ئۆكتوبەرێڤە گرێ ددەت و هەروەكی بەری 16 ی ئۆكتوبەری مێژو یا راوەستای بوویە و چ تۆشتەك روی نەدابیت و هەما بخافلەتی ڤە ئۆكتوبەر هات و تەڤن كرەف هری ، هندی ئێكەتی یە دەستەواژەیا ریفراندۆمێ  بكارتینیت وئەگەر هەرچەندە هەڤبەشەكێ سەرەكی ژی بوویە ب ئەنجام گەهاندنا ریفراندۆمێ  ، لێ هەر ئالوزیەكا پشتی ڤێ دیروكێ هاتبیتە كرن  گرێ ددەت وەك دەرهاڤێژێن ئەنجامدانا ریفراندۆمێ ، لسەر ڤی بنیاتی پارتی تا دشیاندایە دژی ئاساییكرنا رەوشا كەركوكێ راوەستایە  ، دەبیت وێژی بێژین كۆ دسەروبەندێن رویدانێن كەركوكێ دا پارتی شیا ب ماكینەیا راگەهاندنەكا ئاراستەكری  كۆ میدیایەكا بهێز هەیە ، هەم پارێزگارێ لادایێ كۆ ئەندامێ مەكتەبا سیاسیا ئێكەتیێ بوویە بلایێ خۆڤە بكێشیت و هەم سەروكێ ئەنجۆمەنێ پارێزگەهێ ژی كۆ سەرب یەكگرتووی ئیسلامی بوویە  بكێشیتە لایێ خۆ و ڤان هەردووكان زیرەكانە  بكاربینیت دژی ئاسایكرنا رەوشا كەركوكێ  و بدرێژاهیا ڤان دوو سالان بەلانسا سیاسی و لەشكەری بكەڤیتە ددەستێن هێزێن عەرەبی و حەشدا شیعی دا و كارڤەدان و ئاسەوارێن وێژی بۆ ئێكەتیێ بێنەهژمارتن  و یا ئامادە ژی نینە بەشداریا كۆمبوونێن ئەنجۆمەنی دا بكەت بۆ دانانا پارێزگارەكێ كورد و دوماهیكێ  ب دەستهەلاتێن پارێزگارێ ب وەكالەت  راكان سەعیدێ نەژادپەرست بینیت ،  ب حۆكمێ وێ ئێكێ دنهۆدا ئەندامێن لیستا برایەتی ئەوێن سەر ب پارتیڤە زێدەترن ژوان ئەندامێن سەر ب ئێكەتیێڤە كە ئەڤە بخۆ ژی بێ بەرنامەیی و لاوازیا ئێكەتیێ دەرتێخیت ، چما هێزەكا خۆدانێ خۆ نیڤەكا دەنگدەرێن پارێزگەهێ بیت لێ رێكێ بدەتە ئەندامێن خۆ دئەنجۆمەنیدا پۆستێن دیتر وەربگرن و ڤالاتیەكێ دبەرژەوەندیا پارتی دا دروست بكەت ، سەرئەنجام ئاساییكرنا رەوشا كەركۆكێ وەك كارتەكا بهێز ددەستێن پارتی دایە  و كەنگی ڤیا هنگی ب پێی شەرت و مەرجان وێ رەوشا كەركۆكێ  ئاسایی بكەت ، ل مۆسل كە دهەمان دەردا دژیت و كا چەوان كەركوك كەفتە ددەستێن هێزێن حەشدا شیعی دا بهەمان دەرد مۆسل ژی كەفتیە تێدا وڕەنگە هندەك زێدەتر ژی ژبەركۆ ل شنگالێ دا پارتی هێزەك كێمترە ژ جاران ، لێ ژبەركۆ نەخشەیێ سیاسی ل مۆسل جۆدایە و نەئێكەتی شیایە وەك پارتی بكەت ل كەركوك ونەژی پارتی رێك دایە ئەو ڤالاتی دئەنجۆمەنیدا دروست ببیت دبەرژەوەندیا لایەنێن دیتردا  ، بوویە دشیاندا نەبوویە ئێكەتی وەك یاریكەرەكێ بهێز بشێت رێگریێ ل دانا پارێزگەهەكێ نوی بكەت و پارتی بسانەهی شیا لگەل حەشدا شیعی رێك بكەڤیت و پارێزگارەكێ سنی و لایەنگرێ حەشدێ و جێگرەكێ پارتی بۆ بدانن ، ، سەرئەنجام دویر ژ بەرژەوەندێن بلندێن دوزا كوردی ل ڤان هەردو پارێزگەهاندا كۆ دوو پارێزگەهێن گرنگن بۆ كوردان و دویر ژ ئارمانجێن نشتیمانی و نەتەوەیی و ل گوۆرەی بدەستڤەئینانا ئارمانجێن تەسكێن حزبی و خۆ دەرخستن كۆ هێزا ئێكانەیە  دگۆرەپانێدا وپارتی  تەكەز كر كۆ هەمی ئەو بابەتێن تێن گرێدان ب هەرێمێڤە ددەرازینكا كۆچكا پیرمامدا دەربازدبن .
ل دوماهیێ ژی راستیەك هەیە نابیت نە پارتی خۆ ژێ خافلبكەت و نەژی ئێكەتی ، مێژو زوی گاڤان دهاڤێژیت و زوی دەربازدبیت و ژدەرڤەی ڤان هەردو هێزاندا ژی خەلكەكێ دیتر هەیە مێژویێ ل راستیا وێ دنڤیسیت و دبێژیتە سپی سپی و رەشی ژی رەش ،گرنگە پارتی باش بزانیت نەمۆسل بەهەشتا فیردەوسە كۆ هەمی هێزو  شیانێت خۆ بۆبكاربینیت و ئارمانجێن حەفتێ سالێن هەردو شۆرەشێن ئیلول و گۆلان بێخیتە دخزمەتا پارێزگارەكێ نیف داعش و نیف حەشد تنێ ژبۆ هندێ خۆ دیاربكەت كۆ هێزا بەلانس ددەستاندا ئەوە  ، و ئەوا مە بڤێت دێ ئەوبیت و ژبۆ ئێكلاكرنا هەر بابەتەكی ژی  دئامادەبن دەستێ خۆ بێخنە ددەستێن هەر نەیارەكی ، لێ دئامادەنەبن دەستێ برایەتیێ بۆ هەفچەپەرو برایێ خۆ درێژ بكەت ، نە كەركوك ژی ئەو دوزەخە كۆ ژێ برەڤی ، ئەگەر نێزیك ببی دێ تەسۆژیت ویێ ئامادەنەبی خۆ مێژوا دڵێ كوردستانێ بكەیە خۆدان و تا دشیاندا بیت رێكێ نەدەی كۆمبوونێن ئاسایكرنا كەركوكێ بێنە كرن  ، هەر وەكی  نەفرەتان ژی ل مێژویێ بكەی كۆ دێ بلا پەترۆلا وێ بیرەك بایە لسەر سەفینی هەلاتبا و مەو گەرمیان و بابەگۆرگۆر چ لگەل ئێك هەیە  ، رەوشەنبیرو ئەكادیمی و هەمی نشتیمان پەروەرەك و كورد پەروەرەك ژی بەری لایەنگرێن ڤان دوو پارتیا دخازكرینە فشار و بانگێن ئێكگرتنێ بلندبكەن ، حەتا كەنگی دێ ددەردێ ئەزو ئەز ئەگەر نەئەز نەكەس دا ژین .