عەبدوڵا مەلا نوری   
ئەسڵ ئەوەیە دەستڕۆیشتوانی گۆڕان کە رەخنەیان لێدەگیرێت خۆیان بێنە ناو کۆڕوکۆبونە جەماوەری و سەر شاشەکان و، بە دۆکۆمێنت و گفتوگۆی عەقڵانی داکۆکی لە هەڵوێست و کارەکانیان بکەن و وڵامی رەخنەکان بدەنەوە. وەلێ ئەمانە بە مەبەست دۆخێکیان دروست کردوە، ئەوەی رەخنەیان لێ بگرێ روبەروی شەپۆلێک لە هێرش و تۆمەت و ناوزڕاندن دەبێتەوە. ئەوەی تا دوێنێ وەک هەڵسوڕاوێکی پاک و پاڵەوان و دڵسۆز پێیداهەڵدەدرا لە شەو و رۆژێکدا وەک ناپاک و ئەهریمەن پیشان دەدرێ.
ئەم چەکە ژەهراویەی کە بۆ تەسفیەکردنی دەنگی ناڕازی و کپکردنی رخنە لە ناو گۆڕان لە چالاکیدایە، جگە لەوەی شوێن پێ هەڵگرتنی چەپەڵترین و ئاست نزمترین کلتوری دەسەڵاتە، کە بەرامبەر بە دەنگی ئازاو جیاواز بە کاریان دەهێنا، هاوکات بۆ دروستکردنی سەرلێشێوان و گومانە لە سەر هەر بۆچون و پرس و بابەتێک، کە بیەوێت رێگا و روی راستی پێشهات و روداوەکان بۆ رای گشتی رون بکاتەوە. ئامانجی دورتریشیان تۆراندن و بێهیواکردنی خەڵکە لە هەموو دەنگ و رەنگێک.
لە پاڵ ئەو هەوڵانەی بۆ بێ بایەخکردن و ناشرینکردنی خەڵکانی رەخنەگرو ناڕازی دەدرێت، دەنگێک هەیە بە نیازپاکی بێت یان بە پێچەوانەوە، دەپرسێت: بۆ فڵان کەس تا لە ناو گۆڕاندا بو، رازی بو رخنەی نەبو؟ بۆ تا بەرپرس بو، یا نزیکی بەرپرسەکان بو بێ دەنگی لە کێشەو کەموکورتیەکان کرد؟ ئەمە تا ئەو کاتەی پرسیاری چاودێران و هاوڵاتیان و دەنگدەران بێت بێ چەندوچون پەسەندە. بەڵام کاتێک پرسیاری هەڵسوڕاوێکی گۆڕان بێت ئیدی دەبێ رونکردنەوەی لە بارەوە بدرێ.
لێرەدا قسەی من بۆ هەڵسوڕاوانە. لە حیزبدا بەرنامەی سیاسی و دەستور (پەیڕەوی ناوخۆ) هەیە، پابەندی و سنورو چوارچێوە هەیە، ئەوەی پیی دەوترێت دسپلین. بۆ گەیاندنی هەر بەڵگەو پێشنیازو پرۆژەو رەخنەیەک دەبێت لە رێگەی ئۆرگانەوە بێت. ئەرکی ئۆرگانی بەرپرسە بەدوداچونی هەبێ، وڵام بداتەوە. ئەگەر لادان و سەرپێچی و کەمترخەمی هەبو، دەبێ راستکردنەوەو سزادان هەبێ. دسپلین ئەرکێکی پلەبەندی و بۆهەموانە، چۆن کادرێکی خوارەوە دەبێت پابەندی هەبێ، تا پۆست و بەرپرسیارێتی باڵاتربێت پابەندی زیاتر دەبێ. لە حیزبی کوردیدا پابەندی بۆ کادرانی خوارەوەیە، بەرپرسانی باڵا و دارودەستەو ناو بازنەی تەکتولەکانیان لە سەروی لێپرسینەوەن و حسانەیان هەیە.
لە گۆڕاندا لە رابردودا تا دەگات بە ئێستا بە رێژەو ئاستی جیاجیا پێشێلکردنی دەستورو بەرنامەی سیاسی، پشتگوێ خستنی رۆڵی دامەزراوە، هەڵگەڕانەوە، لادان، کەمتەرخەمی، تەکتول، درۆکردن لە گەڵ خەڵک، بەرپرسی گەندەڵ، نا شەفافی دارایی، خۆدەوڵەمەندکردن، کۆبونەوەی ژورە تاریکەکان هەبووەو هەیە. بۆ هەریەک لەمانەش بەڵگەو نمونەی تەواو هەن. لە ئاست ئەمانەدا لە هەنگاوی یەکەمدا ئەرکی هەڵسوڕاو ئەوەیە بە دسپلین سەرەتا لە ئۆرگانەکانەوە رخنەو گللەیەکانی بە سەروی خۆی بگەینێت و هەوڵ بدات بە بێ دەنگی لە ناوخۆی حیزبدا کێشەکان چارەسەر بکرێن.

لەم سۆنگەیەوە دەیان پرۆژە، پێشنیاز، بەڵگە، رەخنە لە سەر هەریەک لە لادان و کێشەکانی ناو گۆڕان لە هەندەرانەوە، لە ناوخۆی کوردستانەوە بە ئارامی، بە رێوشوێنی حزبی، بە تەلەفۆن، بە نوسین، بە قسە، لە کۆبونەوەی کراوەو داخراوەکاندا، لە شوێنە رەسمی و نارەسمیەکاندا خراوەتە بەردەم دەسەڵاتدارانی گۆڕان، بەڵام بۆ جارێکیش نەیانتوانی و نەیانویست دەست بۆ چارەسەری تاکە کێشەیەکی جدی ببەن (دەیان کۆنوس و نوسراوی واژۆکراو و تۆماری تر هەن راستی ئەم قسانەم دەسەلمێنن)، چون لە گۆڕانیشدا دەستڕۆیشتوان و دڵخوازەکانی ئەوانن، کە سەرکێشی و هەرزنفرۆشیان بە پرۆژەی گۆڕانەوە کردوەو دەیکەن و خەریکی شتی تایبەتن.
لێرەدا پرسیار ئەوەیە؛ دوای سەدان هەوڵی دڵسۆزانەی بێ ئەنجام، دەبێ چی بکرێت؟ ئایا کۆڵ بدەیت و، خۆت رادەستی ئەمری واقیع بکەیت؟ یان بە بێ دەنگی بڕۆیتە ماڵەوە لێی دانیشی؟
حیزب دامەزراوەیەکی گشتیە، هی تاقمێک نیە تا لێگەڕیی بە کەیفی خۆیان ئاڕاستەی بکەن. کاتێک سەدان هەزار کەس بەشداربون لە دروستکردنی گۆڕاندا، مافی خۆیانە لە وردو درشتی ژیانی ئەم حیزبە بپرسنەوە. بە تایبەت لە دۆخێکدا بە ئاقاری لادان و هەڵگەڕنەوەدا ببرێت، ئا لەم ساتەدا ئەرکی ئەخلاقی ئەوەیە دەنگ هەڵبڕی، رەخنە بگری، راستیەکان بە خەڵک بڵێی.
سەرنج لەم هاوکێشەیە بدەن؛ پاش گوێ نەگرتن و چارەسەرنەکردنی کێشەیەکی هەستیار لە رێگەی ئۆرگانەکانەوە، کە ئەم راستیە لە کات و ساتی خۆیدا دەخەیتە بەردەم دەنگدەران و هەڵسوڕاوان و لە مەترسیەکان ئاگاداریان دەکەیتەوە هەندێک دەڵێن: نەدەبو لە میدیاکاندا ئەم قسانە بکەی! خۆ کاتێک درەنگ وەخت ئەم راستیە دەدرکێنی هەندێکی تر دەڵێن: بۆ لە کاتی خۆیدا باست نەکرد؟!
لە سەر ئەو قسەوباسانەی سەرەوە دەمەوێ ئاماژە بە نمونەیەکی زیندو بکەم: ئەوەی لەم سەروەختەدا بە ناوی رێکەوتنی پارتی-گۆڕانەوە لە سەر پرسی سەرۆکایەتی هەرێم کراوە دەستبەرداربونی سیستمی پەرلەمانی هاوشێوەی بەغدایە کە کرۆکی بەرنامەی سیاسی گۆڕان پێک دەێنێت. ئەوەی دەکرێت سیستمی پەرلەمانی نیە، ئەسڵەن هیچ جۆرە سیستمێک نیە، بەڵکو دەقیق جێبەجێکردنی ئەجێندای پارتی و ئاوا کردنی سیستمی دڵخوازو داهێنراوی بنەماڵەیە.
ئەوەی دەکرێت دەرئەنجامی سەرکەوتنی لۆبی پارتیە بە سەر لۆبی گۆڕاندا لە گردەکەی ‌قڵای گۆڕانکاری، وەک چۆن ساڵانێکە لە ناو سەرکردایەتی یەکێتیدا ئەم دیاردە سەیرە دەیبینین. ئەوەی دەسڕۆیشتوانی گۆڕان دەیکەن هەمان رۆڵگێڕانی یەکێتیە لە ناو ئەجێنداو سیاسەت و سیناریۆی پارتیدا، بەڵام بە نرخێکی زۆر هەرزانتر. ئەوەی لە رۆژانی داهاتودا بە ناوی کاراکردنەوەی سەرۆکایەتی هەرێمەوە لە پەرلەمان دەکرێت ٣٠ حوزیرانێکی ترە. ئەو پۆستانەی دەدرێن بە گۆڕان هیچ نیە جگە لە بەرتیلێکی بێ بەها لای پارتی لە بەرامبەر دەستبەرداربونی گۆڕان لە لوبی خەباتی گٶڕان و نەوشیروان مستەفا کە خۆی لە گۆڕینی سیستمدا دەبینیەوە.
لە ماوەی رابردودا بە بێ دەنگی و لە ناو ئۆرگانەکانەوە هەوڵی زۆر درا تا رێگە بەم هەرزانفرۆشیەی گۆڕان نەدەرێ، دوا جار لە ٢٦ی ٣ی ٢٠١٩ بە ناوی دەیان هەڵسوڕاوی دیار و باڵاوە بە فەرمی بڕایاربەدەستانی گۆڕان لەوە ئاگادار کرانەوە کە ئەوەی دەیکەن هەڵگەڕانەوەیە لە گۆڕان، داوایان لێ کرا هەنگاوەکانیان راگرن، بەڵام سودی نەبو.
ئەمە تازەترین نمونە بو بۆ ئەوانەی کە دەڵێن:"لە ناو ئۆرگانەکانەوە قسەکانتان بکەن"، هەروەها بۆ ئەوانەش کە دەڵێن: "بۆ لە کاتی خۆیدا قسەتان نەکرد؟".
وائێستا قسەمان کرد، با بزانین چی دەبێ، باقی قسەکان بۆ رۆژگارێکی تر...