بێستون ژاڵەیی
بەڕەهایی لە مێژووی مرۆڤایەتیدا هیچ میللەت وگروپێك نیە وەك كورد ڕووبەڕووی جینۆساید وقڕكردن بووبێتەوە و بەو بێباكی ودەستەوەستانیە مامەڵەی لەگەڵ كۆست وپرۆسەی لەناوبردنی خۆیدا كردبێت ، ئەنفال كە جینۆسایدێكی بێ‌ وێنەی نیوسەدەی ڕابردووی مێژووی جیهانە ، تیایدا لەڕیوایەتە ڕەسمیە كوردیەكەدا لەچەند مانگی ساڵی 1988 دا  182000 ئینسانی سڤیل لە گوند وئاوەدانیەكانی زێدیانەوە كۆكرانەوە و گوزرانەوە بۆ تونەكانی مەرگ لە بیابانەكانی باشووری عیراق و بەكۆمەڵ زیندەبەچاڵ كران ، ئەم تاوانە دەبوو سەراپا دنیای كوردی بگۆڕێت و ببێتە خاڵی جیاكەرەوەی هەموو مێژووی كورد ، كورد دەبوو لەدوای ئەنفالەوە نەتەوەیەكی جیاوازتر بێ‌ و دید وتێڕوانینی خۆی بۆ خۆی و بوون وبەردەوامی ومانەوە و وبەرژەوەندیەكانی بگۆڕێ‌ ، كورد دەبوو بەتەوزیفی ئەنفال خۆی دروست كاتەوە وداڕێژێتەوە و مامەڵەی جیاواز لەگەڵ خۆی و دەوروبەری وداگیركەرانی ودونیاشدا بكات ، بەڵام ئەم نەتەوە سەیرە "كە هەقیشە بەهۆی تێنەگەیشتن لە ئەنفالەوە گومان بكەی لەوەی هەر نەتەوە بێت !"لەدوای ئەم سەدمە  هەڕۆژێنەرو و بومەلەرزە كاولكەرەوە نەك هەر نەبووە بونەوەرێكی تر ، بەڵكو گەڕایەوە بۆ خووەكانی شیری خۆكوژی وتۆوی یەكتربڕینەوە ویەكترسڕینەوە ، هێشتا بیابانە بێڕەحم و لماویەكانی عەرەبستان لاشەی ئەنفالكراوەكانی نەخواردبوو ، كە كورد لەباشووری دوای ڕاپەڕینی بەهاری 1991 بەربوونەوە گیانی یەكتر و بەهەناسەی ئەنفالاوی بڕینەوەی تۆرم وتۆو و دەرهێنانی ڕیشە وڕەچەڵەكی یەكدی یەكتریان دەكوشت ، لەو ساڵانەی دوای ڕاپەڕیندا حیزبەكوردیەكان سەدان شكڵ وشێوەیان لە ئەنفالی بچوك بچوك لە دژی یەكتر پیادەكرد و لەسەر چەند كەپك وكڵاوەی شاخێ‌ هەزاران كوڕی كوردیان بە كوشت دا ، هیچ ڕەفتارێكی ئەو ساڵانە وتائێستای ئەحزابی كوردی وسیاسی وفەرماندەكانی كورد لە هی نەتەوەیەكی ئەنفالدیدە ناچێ‌ كە بڕیاری دابێ‌ مومارەسەی ئەنفال وسڕینەوە وجینۆساید ولەناوبردن جێ‌ بهێڵێت و مۆزەخانەی بۆ بكاتەوە  ! لەم نێوانەشدا سەیر ئەوەیە كە هەندێك توێژەر وئەكادیمی كورد دەكۆشن ڕووەكانی لەیەكچوون لەنێوان ئەنفال وهۆلۆكۆست یا فڕنەكانی غازی خنكاندنی جووەكاندا بدۆزنەوە ! كە تێگەیشتنی جوو لە هۆلۆكۆست وحاڵی نەبوونی كورد لە ئەنفال لە هیچ ڕوویەكەوە قابیلی بەراورد نین ، جا بۆ دەرخستنی ئەم ڕاستیەش بەكورتی دەربارەی تەوزیفی جولەكانەی هۆلۆكۆست و ڕۆڵی پیشەسازی هۆلۆكۆست لەبیناكردن وبەهێزكردنی دەوڵەتی ئیسرائیلدا هەندێك زانیاری دەخەینە ڕوو   ، ئەڵبەتە پاساوی هیتلەر بۆ لەناوبردنی جولەكە بەشێكی پەیوەست بوو بەوەی كە ئەوان بوونەتە هۆی دۆڕاندنی ئەڵمانەكان لەجەنگی جیهانی یەكەمدا ، ئەمە لەئەنفالیشدا هاوشێوەی ڕقی كەڵەكەبووی سەدام وسەرانی ڕژێمەكەیەتی لە گوندنشینانی كورد ، هیتلەر لەهەڵمەتەكانی كۆمەڵكوژی جولەكە و قەرەج وهاوڕەگەزبازەكاندا بە دەیان هەزاری لێ‌ كۆكوژ كردن ، وبەناوبانگترین تەكنیكی كوشتنی ئەڵمانیای نازی هیتلەریش خنكاندنی قوربانیان بوو لە فڕنەكانی غازی سەربازگەكانی ئەشكەنجەدا ، كە گرنگترینیان سەربازگەی ئۆشفیتز بوو لە پۆڵەندا كە لەنێوان ساڵانی 1940 و 1942 دا زیاتر لە یەك ملیۆن جووی تێدا كوژران ، هەموو ئەو جوانەی كە لەلایەن ئەڵمانیای نازیەوە كوژران گەیشتنە 6000000 شەش ملیۆن جوی ئەوروپی ، لەپاڵ 5000000پێنج ملیۆن غەیرە جووشدا كە هەموویان لەو 5 ساڵەی دەورانی جەنگی جیهانی دووەمدا لە 1940 بۆ 1945 لەناوبران ، ئەم كۆمەڵكوژیانە بە هۆلۆكۆست یا تونی مەرگی جوولەكە دەناسرێن ، هەرچەندە زۆر توێژەری جدی لە خۆرئاوا گومان لە ژمارەی قوربانیەكان دەكەن و دەڵێن ئەوان لە جیاتی چەند ملیۆن تەنیا چەند سەد هەزارێكن وهی تریش هۆلۆكۆست بە ئەفسانە وبەرهەمی پیشەسازی درۆ و فریودانی زایۆنیزمی جیهانی دەزانێ‌!
هەرچۆنێك بێت لەدوای جەنگ وبەشوێن ڕێكەوتن نامەكانی پۆتسدام 1945 و ڕێكەوتن نامەی ئاشتی 1947 دا دەوڵەتانی میحوەر ئیلزام كران بە قەرەبووكردنەوەی دەوڵەتانی زیانلێكەوتووی جەنگەكە وەك پۆڵەندا ویونان وجولەكەكانی هەموو دنیا ، كەتا ئەو كاتە ئەوانیش وەك كورد دەوڵەتێكیان نەبوو ، بەڵام گەورەترین دەسكەوتی جوو لە هۆلۆكۆست دروستكردنی دەوڵەتی جولەكە بوو لە" زەوی میعاد"واتە فەلەستین ، نیشتەجێكردنی پاشماوەی قوربانیان لە نیشتمانێكی یەهودیدا بەشێك بوو لەوەڵامدانەوەی "هاواری ویژدان "ی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بۆ تاوانی هۆلۆكۆست ، هەر بۆیە دیڤید بن گۆریۆن یەكەم سەرۆك وەزیران ودامەزرێنەری دەوڵەتی ئیسرائیل لە قەرەبووكردنەوەی جووەكاندا هەر بە نیشتەجێكراوانی دەوڵەتی ئیسرائیلەوە نەوەستا وقەرەبووی بۆ جووەكانی مەغریب وجەزائیریش وەرگرت ، كەواتە ئەو كۆستە مێژووییە هەر لە ڕێوە جووەكانی كردە خاوەن دەوڵەت . بەڵام لێرەدا پرسیارەكە ئەوەیە ئایا جولەكە هەر بە دروستكردنی دەوڵەت دەسبەرداری هۆلۆكۆست بوون ؟ وەڵامی ئەمە لەسەر وەستانی ناوێ‌ كە نەخێرە .
بەماوەیەكی كەم دوای دروست بوونی دەوڵەتی ئیسرائیل ، ئەم دەوڵەتە تازەیە كە وەك وتمان بەرهەمی هۆلۆكۆستە ڕێكەوتن نامەی لۆكسمبۆرگی لەگەڵ ئەڵمانیادا ئیمزاكرد  ، هەر لەگەڵ ئیمزاكردنی ڕێكەوتن نامەكەدا ئیسرائیل 822 ملیۆن دۆلاری لە ئەڵمانیا وەرگرت و لەوە بەدوواش لە 14 ساڵدا ئەڵمانیای خۆرئاوا 3 ملیار ماركی لەدرێژەی قەرەبووكردنەوەی هۆلۆكۆستدا دایە دەوڵەتی ئیسرائیل ، ئەم قەرەبووانە بۆ 1300 لایەنی فەرمی وحكومی ئیسرائیل خەرجكرا و ژێرخانی دەوڵەتی پێ‌ دروست كرا ، بەڵام وەك ناحۆم گۆڵدمان سەرۆكی كۆنگرەی یەهودی وسەرۆكی ڕێكخراوی زایۆنیزمی جیهانی و ئەندازیاری ڕێكەوتنەكانی قەرەبووكردنەوەی ئیسرائیل لەلایەن ئەڵمانیاوە دانی پێدانا" قەرەبووكردنەوەكان بۆ دروستكردنی ژێرخانی دەوڵەتێك بەكارهاتن كە لەكاتی تاوانەكەدا بوونی نەبووە" دەلیلێكی ئەم قسەیەی گۆڵدمانیش ئەوەبوو كە لەناو قەرەبووە ئەڵمانیەكاندا بۆ ئیسرائیل 4 كەشتی ژێردەریایی ئەتۆمیش هەبوون !
دوای ئەمەش لەساڵی 2007 و لەكاتێكدا باری دارایی دەوڵەتی ئەڵمانیا تەواو لەژێر ئەم قەرەبووكردنەوە بێ‌ كۆتاییەدا قورس بوو بوو ،ئەڵمانیا بە فەرمی ناڕەزایەتی وبێزاری دەربڕی ،ئەمەش ئیسرائیلی توڕەكرد ویەكسەر ڕۆنی بار ئۆن وەزیری دارایی ئەودەمی ئیسرائیل هاتە سەر خەت و وتی "ئەڵمانیا دەبێ‌ بزانێ‌ هەموو سەرمایەی ئەڵمانیا قەرەبووی قوربانیانی هۆلۆكۆستی پێ‌ ناكرێتەوە و ئێمە بەم ڕێگایەدا بەردەوام ئەبین " هەر بەم ڕێگایەدا چاوەڕێ‌ دەكرێت لەچەند ساڵی داهاتوودا كۆی ئەو قەرەبووانەی ئیسرائیل لە ئەڵمانیای وەرگرتووە بگاتە 100 ملیار دۆلار . 
ئیسرائیل هەر بەقەرەبووی مادی كاری لەسەر هۆلۆكۆست نەكردووە، بەڵكو یەكێك لەحەرامە گەورەكان لای زایۆنیزمی جیهانی ئینكاركردن یا گومان كردنە لە تونی مەرگی جولەكە یا"مەحرەقەی یەهودی " ، هەر بۆیە جولەكە لەڕێی لۆبیكردنەوە كۆمەڵەی گشتی نەتەوەیەكگرتووەكانیان ناچاركرد لە خولی 62 یدا و بێ دەنگدان وبەتەزكیە لەبڕیارێكدا هەر گومانكردنێكی لەهۆلۆكۆست بەتاوانێكی جیهانی ناساندووە ، تا كار گەیشتە ئەوەی بەم ڕێگایەدا نووسەر وفەیلەسوفێكی وەك ڕۆجیە گارودی لەسەر كتێبی (ئەفسانەی دامەزرێنەری سیاسەتەكانی ئیسرائیل )تەنیا بە گومان كردن لە تەكنیكی تاوانەكە و ژمارەی قوربانیانی كەوتە بەر نەعلەتی جولەكەی جیهانی و تەخوین كرا و هەموو كەناڵە میدیاییەكان بایكۆتیان كرد و دادگایی وزیندانی كرا ، یامێژوو نووسی فەرەنسی ڕۆبێر فۆریسۆن كە دوایی نووسینی كتێبەكەی "درۆی مەحرەقەی یەهودی" كەوتە بەر پەلاماری هەمەلایەنە و لەزانكۆ دەركرا و لەماڵەكەی خۆیدا بەزۆرمانەوەی بەسەردا سەپێنرا تا مرد ، وەك قەشە میشێل لیۆلۆنگ ی هاوڕێی وتی "ئەم پیاوە هەر بە زیندووی نێژرا" ،  لەسەر ئەو دۆخەی كەبەسەر فۆریسۆن هێنرا پیاوێكی وەك نوام چۆمسكی تەنیا لەبەر ئەوەی یاداشتێكی ناڕەزایی لەدژی ئەو جۆرە رەفتاركردنە ئیمزاكردبوو ، ئەمیش كەوتە بەر هێرشی جولەكەی جیهانی وبەدژایەتی سامی تۆمەتباركرا , هەرچەندە چۆمسكی باوەڕی تەواوی بەمەحرەقەی یەهودی هەیە و دژی ئینكاركردن وگومان لێكردنیەتی . 
ئەڵبەتە ئیسرائیل هەر لە ڕەهەندی قەرەبووكردنەوەوە كاری لەسەر هۆلۆكۆست نەكردووە وتەوزیفی نەكردووە ، بەڵكو هۆلۆكۆست چەكێكی سیاسی لەسەر پێ‌ وهەمیشە ئامادەیە كە سیاسیە جووەكان وەك خەنجەری هەموو ململانێ‌ وڕوبەڕوبوونەوە سیاسیەكان هەڵی ئەكێشن ، بەنمونەش لەكۆنگرەی زایۆنیزمی جیهانیدا كە خرابویە رۆژی یادكردنەوەی سەرەتای ساڵی 2019 ی هۆلۆكۆست ، لەمۆنۆمێنت ومۆزەخانەی گەورەی هۆلۆكۆست لە قودسی خۆرئاوا بنیامین نەتەنیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل كە كوڕی گەورەمێژوونووسێكی جولەكەیە ، هەمووانی تووشی شۆك كرد كاتێك وتی "لەكاتی تاوانەكەدا هیتلەر ویستی جووەكان لە ئەوروپا دوورخاتەوە ،بەڵام حاجی ئەمین حسەینی موفتی قودس پێی وت ئەمانە ڕەگەزێكی پیسن وبەوجۆرە لەكۆڵ نابنەوە ، بۆیە بیان سوتێنە وبیانخنكێنە" ئەوەی سەیرە ئیسرائیل ئەوە نزیكەی 70 ساڵە بە وەرگرتنی قەرەبوو بڕستی لەدەوڵەتی ئەڵمانیا بڕیوە ، بەڵام لەپڕدا لەبەرئەوەی لەگەڵ فەلەستینیەكان لەجەنگ وململانێدایە و وەك كارتێكی فشار بۆ سەوداومامەڵەی "سەفقەی سەدە" خەریكە ئەستۆی ئەڵمانەكان لەهۆلۆكۆست پاك دەكاتەوە وهەمووی دەئاڵێنێتە ملی فەلەستینیەكان .
بەڵام سەمەرەیەكی تری ئەم كەیسە ئەوەیە كە ئەوەڵین كەسێك وەڵامی نەتەنیاهۆ ئەداتەوە لەسەر ئەم لێدوانەی ئەنگێلا مێركلی ڕاوێژكاری ئەڵمانیایە كە لە وەڵامدا بەتەنیاهۆ وتی "هیچ هۆكارێك نیە بۆ ئەوەی مێژوو بشێوینین وقسەی تر بكەین ،ئێمە بەرپرسیارێتی خۆمان لە هۆلۆكۆست هەڵگرتووە"
وێنەیەكی تری تەوزیفی سیاسی هۆلۆكۆست كاتێك بوو ،كە پۆڵەندا پرۆژەی بڕیارێكی لەپەرلەمان تێپەڕاند كە هەر تۆمەتباركردنێكی پۆڵەندا وهاوڵاتیانی لەتێوەگلان لە هۆلۆكۆستدا بەتاوان ئەژمار دەكرێ‌ وبەیاساكانی پۆڵەندا لێپرسینەوەی یاسایی لەسەرە ، دەرچوواندنی ئەم یاسایە كە مافێكی سیادی پۆڵەندایە چونكە لەكاتی هۆلۆكۆستدا وڵاتێكی داگیركراو و بێ‌ سەروەری بووە ،بەڵام ئەمە ئیسرائیلی ئەوەندە توڕەكرد كە دنیا هەستێنێتە سەر پێ‌ ودای نەنێتەوە ، یسرائیل كاتساف سیاسی ناسراو كە بەوەكالەت وەزیری دەرەوە بوو ، لەكاردانەوە بەم بڕیارەی پۆڵەندادا وتی "پۆڵەندیەكان فرچكیان بەشیری دژایەتی سامیەوە گرتووە." توڕەبوونی ئیسرائیل لەم هەنگاوە پۆڵەندیە كە دەیان هەنگاو و ڕێوشوێنی حكومەتی ئیسرائیل و لۆبی جولەكەی لەدنیادا لێكەوتەوە پاساوەكەی ئەوەبوو كە ڕەنگە تۆمەتبارێكی پۆڵەندی هەبێت لە هۆلۆكۆستدا تێوەگلابێت وبەهۆی ئەم یاسا پۆڵەندیەوە لە لێپرسینەوە دەربازی بێت .
ئێستا دوای خستنەڕووی چەند دیوێكی مامەڵەی جولەكە و دەوڵەتی ئیسرائیل لەگەڵ هۆلۆكۆست و كۆستەمێژووییەكەیاندا ، هەقە ئیدی پرسیار دەربارەی مامەڵەی كورد لەگەڵ ئەنفالدا بكەینەوە ، ئایا كورد دوای 30 ساڵ لەتاوانەكە قۆناغی شۆكبوون وتێگەیشتن لە ئەنفالی تێپەڕاندووە ، واقیعی ئێستا ئەوەیە كورد كە چارەكە سەدەیەك زیاترە لە باشوور خۆی حوكمی خۆی دەكات ، لەو ماوەیەشدا خاوەنی داهات وخەزێنە ودەزگا ودامەزراوەی جۆراوجۆر بووە ، بەڵام وەك لەسەرەتاشدا وتمان كورد لەمامەڵە لەگەڵ گەورەترین كۆست ونەهامەتی ونوشوستی ناو مێژوویدا ناحاڵی وسادە و ڕووكەشانە جوڵاوە و زۆر جار لەجیاتی تەوزیف وسەرمایەگوزاری كەیسەكەشی سەقەت كردووە ، وەك هەندێك پیری لاتەریك ودابڕاو كە لەحاڵی مەرگی ئازیزێكیاندا تەركی دنیا دەكەن وگریان دەبێتە بەشیان ، كوردیش لەو هەموو ساڵەدا بەزۆری خەریكی گریان ولاواندنەوە بووە بۆ ئەنفال ، ئێمە تەنیا ژمارەیەكمان لەبەركردووە كە 182 هەزار ئەنفالكراومان هەیە و وەزارەتێكیشمان بەناوی شەهیدان وئەنفالكراوانەوە هەیە ، كە ئەم وەزارەتە لەجیاتی ئەوەی دیارترین ئیش و كاری ببێتە موچە وئیمتیازاتی وارسی شەهید وئەنفالكراوێك و لاواندنەوەیەكی ساڵانەی قوربانیەكان ، دەبوو ئەم ئەرك وپرۆژانە جێ‌ بەجێ‌ بكا كەلێرەوە لەسەریان دەوەستین وهیچیان بەوجۆرەی كە دەبێ‌ هەبێ‌ نەكراون ، ئێمە مۆزەخانەیەكی نیشتیمانی موعتەبەر وناسراو و واڵای ئەنفالمان نیە كە ناو و یادەوەری قوربانیەكانی تێدا پارێزراو بێت و هەموو میوانە فەرمی ونافەرمیەكانی كوردستان سەردانی بكەن و تاجەگوڵینە لەسەر مەزاری ئەنفالكراوان دانێن ، وەك ئەوەی ئیسرائیل بۆ هۆلۆكۆست لەقودسی خۆرئاوا هەیەتی ، سەنتەرێكی نیشتیمانی دۆكۆمێنتكردن و توێژینەوەكانی ئەنفالمان نیە كەگشت بەڵگەنامە وشوێنەوارەكانی تاوانەكە بەئەلیكترۆنی بكا وهەڵیانگرێ‌ و وەرگێڕێ‌ و هەروەك بیانخاتە خزمەت توێژەران وناوەندەكانی توێژینەوەی جینۆسایدی دنیاوە ، مۆزەخانەكە یەكەیەكی تایبەتیشی هەبێ‌  كە تیایدا ڕزگاربووەكانی گۆڕەبەكۆمەڵەكانیش لەوێ‌ بن و ژیان وئاسایشیان دا بین كرابێت و ڕۆژانە شایەتیە دۆكۆمێنتكراوەكانیان بەزیندوویی بۆ میوانان بگێڕنەوە وببرێنە كۆنگرەجیهانیەكانی جینۆساید ، لەجیاتی ئەمە ئەوانەی لەم شایەتحاڵانە ماون هەریەكەو لەسوچێكی ئەم دنیایەدا بە زامەكانی دڵ وڕۆحیانەوە بە كولەمەرگی ئەژین ولەخەمی نانی شەوێكیاندان !دوای سێ‌ دەیە كۆمەڵگای نێودەوڵەتی ونەتەوەیەكگرتووەكان ئەنفالی بەجینۆساید نەناساندووە ، تەنانەت دەوڵەتی عیراقی میراتگری رژێمی سەدامی ئەنجامدەری تاوانەكەش بەڕاشكاوی بەرپرسیارێتی خۆی لەتاوانەكە قبوڵ نەكردووە ، تا وەك ئەڵمانیا لەهەمبەر هۆلۆكۆستدا ئۆباڵی تاوانەكە بخاتە گەردنی خۆی وتەحەمولی قەرەبووكردنەوەی هەمەلایەنە بكات ، ئەوەی لەم نێوانەدا وەك دۆكۆمێنتێكی بێ‌ هێزی یاسایی هەیە ،بڕیارێكی 13 ی نیسانی 2017 ی پەرلەمانی عیراقە كە بێ‌ دەنگدان وتەنیا لەڕووی مەبدەئەوە!ئیقراری ڕۆژێكی نیشتیمانی بۆ یادكردنەوەكە كردووە ووداوای دامەزراندنی سندوقی قەرەبووكردنەوەی قوربانیان كردووەو هیوای خواستووە ناوەندێكی وەرگێڕانی دۆكۆمێنتەكان و جوڵاندنی دۆسیەی ئەنفال لە ناوەندە نێودەوڵەتیەكان وناساندنی هەبێت و مۆنۆمێنتێك بۆ تاوانەكە لەبەغدا دروست بكرێ‌ ، كە وەك پێشتر وتم ئەم بڕیارە سەیرە هیچ هێزێكی یاسایی نیە وهیچ كەس ولایەك دیار و مولزەم نیە بەجێبەجێ كردنی وهیچ شایستەیەكی دارایی بۆ هەموو ئەو كاروپرۆژانە دیار نیە!
هەرچی پەیوەستە بە لۆبیكردنیش كورد لەم بوارەدا فەقیرە و سەرەڕای بوونی سەدان هەزار كوردی هەرچوار پارچەی كوردستان لە ئەوروپا وئەمریكا ودنیای عەرەبی ، بەڵام تەنیا چەند كوردێكی كەم هەن لەڕێی دۆستایەتی كەسی و پەیوەندیەكانی خۆیانەوە بۆ بەجینۆساید ناساندنی تاوانەكە لەپەرلەماناتی ئەوروپادا هەندێك هەنگاویان ناوە ، لەوەزیاتر جالیەی كوردی نەك نەیتوانیوە تاوانەكە بە گەلانی دونیا وناوەندە نێودەوڵەتیەكان بناسێنێت ، بەڵكو سەدان هەزار كوردی باكوور وخۆرئاوا هەن كە هیچ دەربارەی ئەنفال نازانن ، لەوە خراپتریش بەشی هەرەزۆری نەوەكانی دوای راپەڕینی 1991 ی باشووریش كە لە دەرەوەی كوردستان یا لەناوەوەشن هەر نازانن ئەنفال چیە ، ئەوەی لە25 ساڵی رابردووی دەسەڵات وحوكمڕانی كوردیدا دەربارەی ئەنفال خراوەتە پرۆگرامەكانی خوێندنەوە بەشی داڕشتنێكی باشی قوتابیەكی ئامادەیی ناكات !
لەبواری ئەكادیمی وتوێژینەوەشدا هەموو میراتی توێژینەوەی كورد لەسەر ئەنفال ئەوەندەی ئەوە نیە كە شیعەعیراقیەكان لەو 15 ساڵەی رابردودا دەربارەی ئەو تاوانە بەراورد بە ئەنفال بچووك وجوزئیانە كردوویانە كە ڕژێمی سەدام حسێن دەرهەق بە شیعەكانی عیراق ئەنجامیان داوە .
لەپێش هەموو ئەمانەشەوە سیاسیەكانی كوردیش لە كۆڵەوارترین مەخلوقەكانی خوا بوون لەمامەڵە لەگەڵ تاوانی ئەنفالدا و نەك هەر نەیانتوانیوە وەك سیاسیە جووەكان تاوانەكە بكەنە چەكی پاراستنی كورد ومافەكانی ، بەڵكو نەیانتوانیوە تەنانەت لە دپەیتێكی تەلەفزیۆنیشدا لەبەرامبەر سیاسیەكی شۆڤینی عەرەبدا ئەنفال بۆ دادگایكردنی ئەو ئەنگێزە شۆڤینیە بەكار بێنن .
ئەوەی بۆ من لە كۆتایی ئەم نووسینەدا مایەی سەرسوڕمان ولەسەر وەستانە ئەوەیە كورد وەك نەتەوە و شۆڕش وسەركردایەتی سیاسیش بەردەوام لەلایەن شۆڤینیەتی عەرەبیەوە بەبوونی پەیوەندی ودەست تێكەڵكردن وهەماهەنگی لەگەڵ دەوڵەتی ئیسرائیلدا تۆمەتبارە ، باشە پرسیار ئەوەیە كورد وسەركردایەتیە سیاسیەكەی لەو هەموو ساڵەی حكومڕانیاندا كە دەستیان بە ئاسانی بەهەموو دونیا وناوەندە كاریگەرەكانی بڕیاری جیهانی دەگەیشت، بۆ نەیانتوانی ونەیانزانی لینكێك لەگەڵ ئیسرائیل وناوەندەكانی مامەڵەی لەگەڵ هۆلۆكۆستدا دروست بكەن تا بۆ تەوزیفی ئەنفال سودی لێ‌ ببینن!لەكاتێكدا پۆل پۆل سیاسی وبەرپرسانی ئیداری كورد شاند دەكران بۆ هەموو شوێنێكی دنیا و زۆربەی زۆریشیان لەگەشت وگەڕان زیاتر ئەلفێك فێر نەبوون ، ئەی بۆ كەس بۆ ئەم كارە گەورەیە كە كورد بەدیاری كراوی تیایدا پێویستی بە ئیسرائیلە نەنێردرایە ئیسرائیل و لای ناوەندە بەهێز وكاریگەرەكانی جولەكەكانی دنیا؟!
ئێستاش دوای زیاتر لە 30 ساڵ لەتاوانەكە بەبڕوای من كورد هەر دەبێ‌ بۆ تێگەیشتن لە ئەنفال وتەزیفكردنی لە جوولەكەكان وهۆلۆكۆستەوە فێر بێ‌ و بەڕەچاوكردنی جیاوازی وجیاكەرەوەكانی هەردوو تاوانەكە ئەو ئەزموونە سەركەوتووەی جوو وەرگێڕێ‌ و سودی لێ‌ ببینێ‌ .