لەتیف فاتیح فەرەج 

لە دنیادا مەڕجەع نیە بەو جۆرەی لێرە قسەو باس لە سەر مەڕجەع دەكرێت شتی وانیە ، نەتەوەكان و گەلەكان و وڵاتان سومبلیان هەیە ، سومبلی سیاسی لێ‌ شتێكیان نیە ناوی مەڕجەع بێت ، بۆ ئەمەریكای لاتین چێ‌ گیڤارا، بۆ باشوری ئەفریقیا نیڵسۆن ماندێللا، بۆ توركی توركیا كەمال ئەتاتورك ، بۆ میسر جەمال عەبدولناسر ،بۆ بەریتانیا چەرچڵ و بۆ فەڕەنسا دیگۆڵ و بەو جۆرە زۆربەی وڵاتان سومبلی خۆیان هەیە ، لێ‌ ئەو سومبلەش لەلایەن هەموو گەلەوە ویستراو نیەو لای هەندێك بێزراوە ، ئەسڵەن مەڕجەع بۆ سیاسەت هەرنیەو قسەیەكی بێمانایە ، دەكرێت لە بواری ئاینیدا لەو بارەیەوە شتێ‌ بگوترێت ، زیاتر بۆ بواری ئانینیش گونجاوە تا بواری سیاسی ، بۆ نمونە عەلی سیستانی ، كە ئێستا بەشێك لە شیعەكان و سیاسیەكانی شیعە وەك مەڕجەع سەیری دەكەن ، زیاتر پێگە ئاینیەكەیان لە بەر چاوە تا پێگەی سیاسی ، چونكە سیستانی لە سیاسەتا هیچ رۆڵێكی نیە ، هەڵبەت سیستانیش لای هەموو شیعەكان ویستراو نیە ، تەنانەت بەشێكی زۆرلە نەوەی نوێی شیعەكانی عیراق هەرنایانەوێت ، مەبەستم شیعە گەنجەكانە كە خەون و خولیای تریان هەیە لە بواری سیاسەت و داهاتوی سیاسی خۆیاندا .
لە ئێرانیش خومەینی نەبووە مەڕجەعی هەموو ئێرانیەكان گەرچی خومەینی بەیەكەوە لە بواری ئاین و سیاسەتا هەنگاوی ناو وتارە ئاینیەكانی لە قوم بەر لەوەی دەربكرێت بۆ عیراق و دواتر فەڕەنسا گەواهی ئەو تێكەڵكردنەی دین و سیاسەت ئەدەن ، هەڵبەت ئەویش هەرگیز مەڕجەعی هەموو شیعەی ئێران ، یان هەموو ئێرانیان نەبوو ، ئەگەر لێكدانەوەیەك هەبێت بەوەی مەلا مستەفای بارزانی كاتی خۆی مەڕجەعی كورد بووە لە بواری سیاسیدا ئەوەش دیارە هەڵەو كێماسی خۆی هەیە ، بارزانی لە باشوری كوردستانیش نەبووە مەڕجەعی هەموو كورد ، گەرچی سۆرانیەكان و كەسایەتیە دیارەكانی سۆران هەموو پشتگیریەكی ئەویان كرد ، كە باس لە سۆرانی و كەسایەتی دیاری سۆرانی دەكرێت لە پێشی هەموویانەوە ناوی برایم ئەحمەد و جەلال تاڵەبانی دێت ،گەرچی هەرگیز بارزانی متمانەی پێنەكردن ،یان لانی كەم لەبەر كوڕەكانی خۆی هەمیشە ئەوان و هەموو سۆرانیەكانیشی دەبوغزاند ،لە گەڵ ئەوەشدا مەلا مستەفاو رۆژگاری مەلا مستەفاو پێگەی مەلا مستەفا جیاواز تر بوو لە ئێستا .
ئەوانەی قسە لە بە مەڕجەع بوونی مەسعود بارزانی دەكەن خۆیان لە بارو دۆخی كوردەكانی باكورو رۆژهەڵات و رۆژئاوا نەبان دەكەن ، هەروەك چۆن خۆیان لەوەش دەبوێرن كە بارزانی بە هەموو تەقەلای یەكێتی و خودی مام جەلالیش ئەو دەم توانیتی لەرێژەی دەنگدەران نزیكەی 69%ی دەنگە كان بێنێت ، هەر وەها بارزانی تا ئێستا لە بەرانبەر ئەو كێماسیانەی لە ساڵی 1991ەوە ڕوودەدەن لانی كەم نەیتوانیوە لاپەڕەیەكی نوێ‌ لە تەك ئەوانی تردا هەڵبداتەوە ،لە گەڵ پەكەكەو پەیەدەو كوردانی رۆژئاواو باكور، تەنانەت لە گەڵ خەڵكی سلێمانی و گەرمیان و كەركوك لە باشوری كوردستان نەیتوانیوە زەمینەی لێبوردەیی و پێكەوە ژیانی ئاشتیانە بڕەخسێنێت ، من پێشتریش دەیان جار نووسیومە بارزانی لە ماوەی 13ساڵ سەرۆكایەتی هەرێمدا نەیتوانی كۆكەرەوەو چەتری هەموو خەڵكی باشوری كوردستان بێت ، ئێستا ئەوانەی كە باسی مەڕجەعبوونی دەكەن چاویان لە هەموو ئەو ڕاستیانە دەنوقێنن و لاسای حوشتر ملدەكەنە وە .
بارزانی لە بارو دۆخێكی وەك بارو دۆخی ئێستادا ناتوانێت ببێتە مەڕجەعی سیاسی خەڵكی كوردستان ، با لە ناو حزبەكانی دیكەشدا كە سانی بە هێزو خاوەن بڕیارو كارەكتەری نێودەوڵەتی ناسراو لە ئێستادا بوونیان نەبێت ، ناتوانێ‌ لە بەر ئەوەی كۆمەڵی كوردەواری لە باشوری جگە لەوەی جیاوازیەكان و نادادیەكان دەبینن ، ئەوەش دەزانن كە بارزانی بەردەوام زەمینەی ئەوە خۆش دەكات كە كوڕو نەوەكانی خۆی لە لوتكەدا بن نەك كەسی تر ، ئەوەش پێچەوانەی دیموكراتیەت و دەستو دەستكردنی دەسەڵاتە .
بۆیە زۆر ئەستەمە بارزانی ببێتە مەڕجەعی سیاسی هەمووخەڵكی كوردستانی باشور .