سەڵاح رەشید 
مامۆستا جەعفەر، لە یەكەم رۆژی سەری ساڵی ٢٠١٩دا، وتارێكی دەربارەی كتێبی (دیداری تەمەن) لە سایتی (رووداو)دا بڵاوكردۆتەوە.. ئەم بۆچونانەی مامۆستا دوای ٢٠ مانگ دێت بەسەر دەرچونی چاپی یەكەمی كتێبەكە، ئەوەی سەرەتا جێی پرسیارە، بۆچی مامۆستا ئەم هەمو كاتە چاوەرێی كرد؟ بۆچی وەك هاورێكانی تری دوای دەرچونی كتێبەكە تێبینیەكانی نەنوسی؟ هەرچەندە بۆچونەكانی مامۆستا هیچی تازە نین و پێشتر چەند كەس و لایەن، بە هەمان ناوەرۆك و تێبینی، دوای بڵاوكردنەوەی كتێبەكە هەمان سەرنجیان دەربڕیوە، و بەندەش دەربارەی هەڵەی نوسین، راستكردنەوەی مێژو، تەنانەت ناوی كەسایەتی یان شوێن، لە چاپەكانی دوایدا زۆر سودم لێوەرگرتون و هەڵەكانم راستم كردونەتەوە، یاخود خۆم داوای لێبوردنم لە هەندێ لایەن كردوەو رونكردنەوەم نوسیوە، وەك دەربارەی حیزبی سوسیالیست و سەركردەكانی (چاپی سێهەم، بەشی دوهەم . ل. ١٤٣). ئیتر نازانم مەبەستی ئەم نوسینەی ئەو لەم كاتەدا چیە؟.
مامۆستا ماوەیەكە لە سایتی (رووداو) نوسینی درێژ بڵاودەكاتەوە لەسەر یەكێتی و مێژوی شۆرشی نوێ و كەسایەتیەكانی و ناو و روداوەكان، بۆ ئەو مەبەستەش چەند كەسێك دێنێت و وەك سەرچاوەش بەكاریان دێنێت، تا بەو مەبەستە بگات كە خۆی دەیەوێت!. لەم نوسینەشدا باسی دانیشتنێكی ماڵی خولێخۆشبو عەبدولرەزاق فەیلی دەكات و شتەكان بە (گوتم) و (گوتی) دەگێرێتەوە، وەك ئەوی تۆماری كردبێت..ناچمە سەر ناوەرۆكی چی وتوە، بەس هەر ئەوەند دەڵێم، من كتێبم نەداوە بە مام جەلال تا بۆم (فڕێدا)، چونكە ئەوكاتە نەكراوەتە كتێب تا فرێبدریت، دیارە ئەوە رەوشتی مامیش نەبوە، پێشتریش شتی واشی لەگەڵ من نەكردوە، ئیتر نازانم لەگەڵ مامۆستا! راستیەكەی ئەوەیە كۆپیەكانم داوەتێ و بۆی نەگێراومەتەوە.
دەربارەی چۆنێتی بڵاوكردنەوەی:
ئەم چەند دێرە دەربارەی چۆنێتی بڵاوكردنەوەی، وەك خۆی بڵاودەكەمەوە كە پێش ساڵێك لە چەند رۆژنامە و سایتێك بڵاوبۆتەوە.
" ئەم دیدارە لە ماوەیەكی درێژ، كە نزیك لە ١٥ ساڵی خایاندوە، تۆماركراوەو ئەنجامدراوە، لەو ماوەیشدا روداوی گەورەو گرنگ لە جیهان، ناوچەكە، عێراق، كوردستان و ناو ریزەكانی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان رویانداوە، لەبەر ئەوە زۆر ئاساییە كە مام جەلال كاتێ بیرەوەرییەكانی خۆی دەگێڕێتەوە، ئەوە گوزارشت لە كات و شوێنی دیاریكراوی خۆی دەكات، كە پرسیارەكەی تێدا كراوەو زیاتر ئەو روداوە مێژوییە بەوشێوەیە دەگێرێتەوە وەك ئەوەی كە ئەو لەوساتەدا چۆن بینیوێتی، نەك وەك ئەوەی ئێستا هەیە، لەبەرئەوە، هەمو لێكدانەوەو هەڵسەنگاندن و شیتەڵكردنەوەی ئەم دیدارە، پێویستە لە ڕوانگای ئەو ڕۆژەوە لێكبدرێتەوە. لە سەرەتدا رەخنە لە هەندێ كەس یان لایەن دەگریت، بەڵام لە ٢٠٠٣ پرسیاری ترم لێكردوە، مام جەلال مەدحی ئەوانەی كردوە كە رەخنەی لێگرتون. چونكە زروفە سیاسیەكە گۆڕاوە، بۆ نمونە مام جەلال باسی ئاڵای شۆرشی كردوە، وەك سكرتێری گشتی یەكێتی نیشتێمانی باس و رەخنە لەو برادەرانەی ئاڵای شورش دەگرێت كە لەناو یەكێتی نیشتیماندا چونەتە دەرەوە. بەڵام دوای ئەوەی كە گەراونەتەوە ریزی یەكێتی و هەندێكیان رۆڵی ئیجابیان بینیوە، مام جەلال باسی رۆڵی باشی هەندێ لەو ئەو برادەرانە دەكات لە ٣١ ئابدا".
ئەو پرسیارەی كە مامۆستاو هەندێ هاورێی زۆرجار باسیان كردوە، ئایە پێش چاپكردن (دیداری تەمەن) پرسم بە كەس كردوە؟
بە ماوەیەكی زۆر پێش چاپكردنی، كۆپیم (دیداری تەمەن)م داوە بە (نەوشیراون مستەفا، د. بەرهەم صالح، فەرید ئەسەسەرد، ستران عەبدوڵاو چەند برادەرێكی تر لە ناوە و دەرەوەی یەكێتی). هەر هەمویان تێبینی زۆر باشیان داومەتێ و كۆمەڵیك زانیاریان بۆ راست كردومەتەوەو تەنها گلەیی ئەوەیان كردوە كە پێویستە زو بڵاو بكرێتەوە، نەك بڵاونەكرێتەوە.
دەربارەی ئەوەی ئایە مام جەلال رازی بوە لە بڵاوكردنەوەی یان نەبو؟ 
پێشەكییەكەدا نوسیومە "كە بەداخەوە مام جەلال نەخۆشەو پێشتریش دەرفەتی ئەوە نەڕەخساوە دیدارەكە ببینێ و سەرنجی نوێی لەسەر بڵێ، یان تەنانەت روخسەتی بڵاوكردنەوەشی لێوەربگرم، بەڵام خۆم باوەڕم بەوە هەیە، كە مێژوی هاوچەرخی كوردو نەوەی نوێ، پێویستی بەم شایەتیەی و زانیاریانەی لای مام جەلال هەیە، هەر لەبەر ئەوەش بڵاوكردنەوەیم بە گرنگ زانی."
ئەوەی مام جەلال (تەحەفوز)ی لەسە هەبو، تەنها باسكردنی پارتی و مێژوی ململانێكان و باسی مەلا مستەفا بو، لە دیدارێكدا لەگەڵ بەندە لە نەخۆشخانەی بەرلین، مام جەلال، ئەوەی دوپات دەكردەوە، كە ئەو جارێكی تر نایەوێت لەگەڵ پارتی و خانەوادەی بارزانی بكەوێتە ململانێ، ناكۆكیەكانیش ئەو بەو گەورەییە نایان بینێت! 
مادەم مام جەلال بۆچونی لەسەر روداوەكان وابێت، نابێت بە ئاشكرا رێگا بدات كە چاوپێكەوتنەكانی لە حزوری خۆیدا بڵاوبكرێتەوە، چونكە ئەوە بارودۆخێك دێنێتە پێشەوە كە مام نەیویستوە، بە تایبەتی گرژی نێوان پارتی و یەكێتی.
ئەگەر مام جەلال نەیویستبێت ئەم چاوپێكەوتنە بڵاوببێتەوە، بۆچی دەها سەعات كاتی خۆی بۆی تەرخان كردوە، خۆ لە یەك رۆژدا روی نەداوە، بەڵكو ماوەی ١٥ساڵی خایندوە..باشە تۆ بڵێت مام جەلال هەر بۆ خوشی ئەم دیدارەی ئەنجام دابێت؟
پێش چاپكردنی كتێبەكە، بەندە بەیاوەری د. محەمەد سابیر و ستران عەبدوڵا سەردانی هێرۆخانمان كرد، ئەو دو زاتە ماون و خۆیان ئەتونن باسی ئەو دانیشتنە بكەن، نەك بە دەمیانەوە باس بكرێت،..هێروخان وتی ئێستا كاتی بڵاوكردنەوەی نیە و با ماوەیەك چاوەرێ بكەین، بۆ نمونە ساڵێك، منیش پێشنیازەكەیم بە باش زانی و كۆپیەكانیشم لای ئەو دو برادەرە دانا، دوای ساڵیك هێرۆخانم ئاگادار كردەوە، كە كاتەكە رۆشتوە، ئەو وتبوی كەیفی خۆیەتی و با بە خراپی باسی كەسی تیدا نەكرێت و با حەمەو ستران سەیری بكەن، دوای ماوەیەك هەردو كاكەكە كۆپیەكانیان بۆ گێرامەوەو چەند تێبینیەكیان هەبو، تێبینیەكان و نامەكانیان تاكو ئێستا پارێزراون.
د. محەمەد سابیر، كە هاورێیی نزیك و ئاوەڵزاوای مام جەلال و كادیرێكی پێشكەوتوی یەكێتیيە لە چاوپێكەوتنی رۆژنامە ئاوێنەی ژمارە ٥٧٨ی ٢٢\٥\٢٠١٧، بەم شێوەیە باسی كتێبەكە دەكات: " ساڵێك لەمەوبەر یان زیاتر، من و سلاح رەشید و ستران عەبدوڵا، ئەو كتێبەمان برد بۆ هێرۆ وەك هاوسەری مام جەلال بۆ ئەوەی بۆچونی بزانین. ئەو وتی لە راستیدا لەم بارودۆخەی یەكێتی ئەم كتێبە بڵاوبێتەوە، رەنگە دەرگای قسەو رەخنە بكرێتەوە لێمان، ئەگەر هەندێ شتی تێدا لاببرێت، یان هەندێ ناو هەیە لاببرێت ئەگینا تا ماوەیەك بوەستە. سەلاح رەشیدیش وتی باشە من تا ساڵێكی تریش دەوەستم. ساڵەكە تەواو بو، رۆشتمەوە بە هێرۆم وت، وتی وڵا ئەو شتانە لابەرێت باشە، لاشی نابات، بڵێم چی؟ خۆی دەزانێت و خۆی ئازادە! سەلاحیش هەندی دەستكاری ناوی كردو بە راستگۆیی قسەكانی مام جەلالی لەو قۆناغەدا بە ئەمانەتەوە نوسیوەتەوە. خۆشت دەزانی هەر سەردەمە و قۆناغێك روداوی خۆی هەیە، ناكرێت بە چاوی رابوردو  ئێستا بخوێنیتەوە، ناشكرێت بە چاوی ئێستاش سەیری روداوەكانی رابوردو بكەین".
تۆ بڵێیت مامۆستا جەعفەر زیاتر لەو هەمو ئەو خوشك و براو هاورێ و خزم و ناسیاوانەی مام كە كتێبەكەیان بینیوە، دڵسۆز تربێت بۆ مام جەلال؟ ئەم پرسیارە بە كراوەیی بەجێ دێڵم بۆ خۆیی و خوێنەر..
مامۆستا ئەپرسێت، چۆن تا ئێستا بافل و قوباد منیان نەداوە بە دادگا!! مامۆستا پێش هەمومان دەزانێت، ئەگەر رۆژێ دادگایی هەندێ كەس بكرێت، ئەبێ ئەوان بدرێن بە دادگا، كە زیانیان بە یەكێتی و رێبازی مام جەلال گەیاندوەو دژی وەستابونەوە، ئەوانەی كە لە رۆژانێكی سەختی خەباتی پێشمەرگایەتیدا وازیان لە یەكێتی مام جەلال هێناو چونە هەندەران و كەوتنە دژایەتی بێ سنوری یەكێتی و مام جەلال، ئەوانە ئەبێت بدرێن بە دادگا كە لە كاتێكدا بونەوە بە یەكێتی، ئیمتیازاتی دارایی یەكێتیان وەردەگرت، كەچی لە 2014/4/30 بەرامبەر بە یەكێتی لیستی تایبەتی خۆیان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی بەغدا دروستكرد..ئەوانە ئەبێت بدرێن بە دادگا، كە جۆرەها ناشرینیان لە مەكتەبی (بیرو هوشیاری) بڵاوكردەوە، ڕاپۆرتەكەی ئەوكاتەی (مەكتەبی چاودێری و پشكنینی) ساڵەكانی ٢٠٠٧ - ٢٠٠٨ی یەكێتی  لەگەڵ چەند كادیریكی ئەوكاتە ماون، ئەوانە ئەبێت بدرێن بە دادگا كە بە رۆژی روناك و با ئاشكرا دزی لە حكومەت و حیزب دەكەن و تا بیناقاقایان پرە لە گەندەڵی، هەمو كەس لەو بارەیەوە قسە بكات، نابێت ئەو لەوبارەوە هیچ بڵێت!.
مامۆستا ویستویەتی نوسینەكەی درێژ بكاتەوە، هەستاوە باسی شەجەرەی ماڵی مام جەلالی كردوە، لە بەرگی یەكەمدا ئەوەم نوسیوە كە مام جەلال باسی كردوە، بەڵام كاتێ كەسوكارەكەی ناوی راستەقینەكەیان پێوتم، هەستام لە چاپی سێهەمدا راستم كردوە (چاپی سیهەم .ل. ٢١)، بەڵام مامۆستا كاتی نەبوە سەیری چاپەكانی تر بكات و راستیەكان ببینێ. 
مامۆستا هەڵساوە بەشوێن هەڵەی رێزمانیدا بگەرێت و تەنها ئەوەی دۆزیوەتەوە كە لە چەند وشەیەكدا لە جیاتی (ص) من نوسیومە (س).. بیگومان ئێستاش بگەرێیت لە كتێبێكی ٩٠٠ لاپەریدا، هەڵەی تر ئەدۆزیتەوە، بەڵام نەك (س و ص)، وە ئەوە مانای ئەوەناگەیەنێت كە بەندە شارەزای عەرەبیە یان نییە.
لەسەر داخوازی هێرۆخان و هاورێیانی تر، هەمو ئەو وەڵامانەی مام جەلالم وەك خۆی نەنوسیوەتەوە كە دەربارەی هەندێ كەسایەتی لە قۆناغێكی مێژویی دیاریكراودا بە زبری لەسەریان قسەی كردوە، رەنگە مامۆستا یەكێك بێت لەوانە..ئەو كاسێتانە هەموی پارێزراون و بەم نزیكانە پێشكەشی دەزگایەكی یەكێتی نیشتیمانی دەكەم، بێ رتوش.
دوا وشەی مامۆستا:
نوسەر هاتوە، منی ئیتهام كردوە : " ئەم كتێبە بۆ مەبەستێكی سیاسی نوسراوە، نەك بۆ مەبەستێكی زانستی و ئەكادیمی و خزمەتی میژووی گەلی كورد. دیارە بە هاندانی چەند كەسێك لە براگەورەكانی لە تەڤگەری گۆران ئەم كارەی بڵاوكردۆتەوە، دیارە چەند بەشێكی گفتوگۆكە كە بە زەرەری بەشێك لە سەرانی تەڤگەری گۆران بوە، سڕاوەتەوە".
ئەم كۆپلەیە ئەوەندە ئاستی نزم و بێ ناوەرۆك و پر ئیتهام كردنە كە پێویست بە وەڵامدانەوە ناكات، تەنها ئەوەندە دەڵێم، ئەو ئەوەندە ئازا نەبوە ناوەكە بهێنێت و نوسیوێتی (براگەورەكانی تەڤگەری گۆڕان) كە مەبەست لە خوالێخشبو نەوشیراون مستافا بوە، چونكە لەناو گۆڕاندا تەنها ئەو كۆپیەكانی پێش چاپكردن دیوە، ئەمە یەكەم جار نییە، كە باسی كاك نەوشیراون بەخراپە دەكات و هێرش دەكاتە سەری، جارێك دەڵێ ئازادی مستافا خۆشناو وتویەتی كە نەوشیراون لە ڤینا وتویەتی من ترۆتسكیم "ئازاد من ئێستا ترۆتسكیم و لەگەڵ ترۆتسكییەكانی ڤییەنا ژیانێكی خۆش بەسەردە‌بەم، بڕۆ وازم لێبێنە".
ئەمە نەك هەر درۆیە، بەڵكو یاریكردنە بە خەیاڵ و هەمو ئەو كەسانەی كە ئەویان ناسیوە، ئەزانن كە ئەو هیچ كاتێ نە ترۆتسكی بوە، نە بڕوای پێیان هەبوە،.
یان دەنوسیت: " من رۆژێك لە رۆژان نەمبینوە (نەوشیروان) لە كۆبونەوەی سەركردایەتی یان مەكتەبی سیاسی پێداگری لەسەر كردنەوەی دەوری مەشق و راهێنانی هێزی پێشمەرگە بكات. رۆژێك رێسا و رێنوێنی بۆ شیوەی كاری هێزی پێشمەرگە دەرنەكردوە.." (وتارەكەی دەربارەی شەهید عەلی عەسكەری – سایتی رووداو ٢٣/١١/٢٠١٨).
لێرەدا باسی رۆڵی كاك نەوشیروان ناكەم لەناو پارتیدا یان دروستكردنی یەكێتی و گەشەكردنی كۆمەڵەو رۆڵی لە پێشمەرگایەتی و لە شاخ و ڕاپەرینی ١٩٩١ كە چی كردوەو چی نەكردوە، هەقە هەڤاڵانی ئەو رۆژانەی كە بەیەكەوە پێشمەرگە بون، وەڵامیان هەبێت..خۆ رەنگە مامۆستا كاك نەوشیروانی لە شەردا نەبینێبێت، چونكە بروا ناكەم مامۆستا فیشەكێكی لە شەڕدا تەقاندبێت. 
لە نوسینی (كۆمیتەی هەرێمەكان هەڵوە‌شانەوە.. یان هەڵیانوە‌شاندنەوە) كە ئەویش هەر لە سایتی رووداو لە ٩/١٠/٢٠١٨ بڵاوی كردۆتەوەو نوسیوێتی:"نەوشیروان هەر لە ‌ساڵی 1978 تا هەڵوە‌شاندنەوە‌ی كۆمەڵە دە‌سەڵاتی رە‌های هەبوو. هەمیشە مام جەلال نیوە‌ی ئەو چەك و پارە‌یەی دە‌ست (ی.ن.ك) دە‌كەوت، لەبەردە‌ستی ئەوی دادە‌نا، ئیدی چۆن سەرف دە‌كراو بە كێ دە‌دراو بە كێ نەدە‌درا ئەوە‌ هەر خۆی و خوا دەیانزانی، مەبەستمە بڵێم: هیچ سنوورێك بۆ دە‌سەڵاتی رە‌های ئەو دانەنرابوو. ئەندامی سەركردایەتی زیندانی دەكردو كادری داركاری دە‌كرد و بیانووی بۆ كوشتنی خەڵك لەناو شارو لەناو شۆڕش دە‌دۆزییەوە‌، دە‌سەڵاتێك نەبوو رێگری لێبكات".
ئێستا با بپرسین، ئاخۆ هەقە ئێمە لەسەر (دیداری تەمەن) بدرێینە دادگا یان مامۆستا لەسەر ئەم ئیتهامانە بدرێتە دادگا؟. یان هەقوایە دژ بەم ئیتهامانە، هاورێ و دۆستان و قەڵەم بەدەستانی بە ئاگاو هوشیارو بەویژدان یان كەس و كاری كاك نەوشیراون و بزوتنەوەی گۆڕان وەڵامی بدەنەوە و بیدەن بە دادگا.
خۆ ئەگەر مامۆستا خۆی بەهەق بێژ دەزانی داكۆكی لەراستی ئەكات، خۆ ئەو بە حساب، ئەو كاتە ئەندامی مەكتەبی سیاسی و لێپرسراوی راگەیاندن بووە، خێرە ئەو قسانەی هەڵگرتوە بۆ ئێستاو لەكاتی خۆیدا دژ بەم كارە دژوارانە فزەی نەكردوە، كێ‌ دەستی گرتبوو وتارو رونكردنەوە بنوسێت، یان بۆ لە كۆبونەوەكانی م.س. زاتی بە گژا چونەوەی نەبووە، خۆ گەر كاری لەو شیوەیەش كرابێت، ئەو بەناوی یەكێتی یان كۆمەڵەوە كراون، نەك بەناوی كەسێكەوە، واتە هەمویان بەرپرسیار بوون و پێویست بو ئەویش وەك سەركردایەتی بێتە دەنگ و بە دەنگی بەرز بەرنگاری بوایەتەوە. 
سەبارەت بەمەبەستی سیاسی نوسینیش، بەرواری چاپكردن دیارە كاتێك ئەم كتێبە بڵاوبۆتەوە، پەیوەندی نێوان یەكێتی و گۆڕان زۆر باش بوە و دوای رێكەوتنی دەباشان بوە، ئیتر بۆ ئەبێت بە مەبەستی سیاسی نوسرابێت..ئەم لێكدانەوەیە، وەك زۆر لێكدانەوەی تری نوسەر، ئاوێنەی ناخی خۆی كە پر رقە دەردەخات بەرامبەر بە هەندێ سەركردە و پرۆسەى سیاسی.
زۆر لە سەركردەكانی یەكێتی و گۆڕان دەزانن كە بەندە هەمیشە هەوێنی تەبایی نێوان مام جەلال و كاك نەوشیروان بە تایبەتی و یەكێتی و گۆڕان بە گشتی بومو بە ئەركی سەرشانی خۆمم زانیوە..كاتێكیش ئەم كتێبە بڵاوبۆتەوە، من هیچ پۆستێكم لەناو گۆڕاندا نەبوە، لەبەر ئەوە ئەو قسانەی مامۆستا جێی پێكەنینە.
كەم كتێب هەیە لە ماوەی كەمتر لە ساڵێك ٣ جار چاپكرابێت..ئەم بەدەنگ هاتنەوەیە گرنگی بۆچون و رۆڵی مام جەلال لە مێژوی هاوچەرخی گەلەكەمان دەردەخات، جگە لەفرۆشتنە زۆرەكەی، بە سەدان كەس نامەی هەموجۆریان ناردوە بۆ دەستخۆشی و ستایش كتێبەكەیان كردوە، زۆر ئاسایشە چەند كەسێك رەخنە بگرن، بەڵام تۆ بڵێت ئەگەر مام جەلال لەم دیدارەدا بە ئیجابی باسی رۆڵی مامۆستای بكردبایە لە ناو شۆرشدا، ئەو ئێستا هەر بەم شێوەیە باسی كتێبەكەی بكردایە؟
بۆ زانیاری مامۆستا و هاورێیانی تر، چاپی چوارهەم بەرێوەیە و وەرگێرانە عەرەبیەكەشی بڵاوبۆتەوە.