■  زمناکۆ ئیسماعیل

   بزوتنەوەی گۆڕان لەبەردەم دوو گوتاری جیاوازدا دەبینرێت، دوو گوتار کە هەریەکەیان، هەڵقوڵاوی ناخی جەماوەری خۆڕسک و هەڵسوڕاوو لایەنگران و کەسانی دیاری نێو ئەو بزوتنەوەیەن، یەکەم گوتارییان، بایکۆتکردنی دەنگدان و بەشدارینەکردنە لە پڕۆسەی دەنگدان، دوهەم گوتاریش، دژە بایکۆت و گوتاری بەشداریکردنی گۆڕانە لە هەڵبژاردنەکانی هەڵگرتوە.

ئەم دابەشبونەی جەماوەرو هەڵسوڕاوو لایەنگرانی بزوتنەوەی گۆڕان، سەرەتایەکی نادیار بە داهاتوی ئەو  بزوتنەوەیە دەبەخشێت، سەرەتایەک کە رەنگە ئەو بزوتنەوەیە بەجۆریک لەقاڵب بدات، کە چیتر نەتوانێت جارێکی دیکە گەشە بە لاشەی بدات، لەو ڕوانگەشەوە ئەو بزوتنەوەیەو ئەندامانی خانەی راپەڕاندن و ئەندامانی جڤاتی گشتی و جڤاتی نیشتیمانی، پێویستیان بەگوێگرتنە، پێویستیان بەوەیە کە قسەی کەسانی دڵسۆز و هەڵسوڕاوانی نێو ئەو بزوتنەوەیە بگرنە گوێ، دەبێت کار بە بۆچون و بەرنامەی خەڵکانی دڵسۆز بکەن، چونکە ئەمە دوا دەرفەت و دوا هەنگاوە کە جەماوەری ئەو بزوتنەوەیە پێیان دەبەخشێ، ئەو جەماوەرەی کە بەدەنگدان و متمانە بەخشینیان توانییان، لە هەردوو هەڵبژاردنەکانی پەڕڵەمانی کوردستان لە ٢٥-٧-٢٠٠٩ و ٢١-٩-٢٠١٣ دا، ئەو بزوتنەوەیە بکەن بە دوهەم هێزی هەرێمی کوردستان، لەهەمانکاتیشدا هەر ئەو جەماوەرە توانییان، لە هەردوو هەڵبژاردن بۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە ٣-٧-٢٠١٠ و  ٣٠-٤-٢٠١٤دا، ئەو بزوتنەوەیە بکەن بەهێزێکی دیاری نێو گۆڕەپانی سیاسی عێراقی، پشتکردن لەو جەماوەرە لەلایەن بزوتنەوەی گۆڕان، خۆکوژییە، گوێگرتن و بەدەمەوە هاتنی بانگەوازو بۆچون و رەخنەو تێڕوانینی ئەو جەماوەرە، بوژاندنەوەی دەمارو خوێنبەرەکانی سیاسی ئەو بزوتنەوەیە نیشان ئەدات، بۆ ئەوەش دەبێت بزوتنەوەی گۆڕان ئەم چەند هەنگاوە بنێت.

یەکەم: ئەگەر بزوتنەوەی گۆڕان بەم دوو کەرتبونەوە دەیەوێت بچێتە نێو هەڵبژاردن، کشانەوەی بزوتنەوەی گۆڕان بژاردەیە لەهەڵبژاردنەکان و راگرتنی هەڵمەتی هەڵبژاردنەکانی هەرێم بۆ ساڵی ٢٠١٨، لەوڕوانگەشەوە دەبێت ئەو بزوتنەوەیە، ئۆپۆزسیۆنبونی دەرەوەی پەڕڵەمانی هەرێمی کوردستان هەڵبژێرێت.
رەنگە لێرەدا بگوترێت، ئەمە خۆکوژی بزوتنەوەی گۆڕانە، بەڵام لەبیرتان نەچێت، هەڵبژاردن لەهەرێمی کوردستان گاڵتەجاڕییە، بزوتنەوەی گۆڕان لە ساڵی ٢٠١٣دا توانی ٢٤ کورسی بەدەست بهێنێت، دروشمی بەرەو دەسەڵات بەشێک بوو لەسەرکەوتنەکانی ئەو بزوتنەوەیە، لەبەر ئەوەش بزوتنەوەی گۆڕان بەچەند وەزیرو بریکارو بەڕێوەبەری گشتی و سەرۆکی پەڕلەمانەوە نەیتوانی خەونی گۆڕین و بەدیهێنانی سیستەمی سەرۆکایەتی و چاکسازی ریشەی هەرێم بەدەست بهێنێت، ئێستا بەم دوو کەرت بون و بایکۆتکردنەی زۆرینەی هەڵسوڕاوو ئەندام و لایەنگرانی ئەو بزوتنەوەیە، هیچ ئامانجێکی بچوکی ئەو کاتەشی پێناپێکرێت، نەک ئامانجە گەورەکەی رەوانشاد کاک (نەوشیروان مستەفا)، کە ئەو ئامانجەش بریتییە لە بەهێزکردنی سیستەمی پەڕڵەمانی و کارکردن بۆ بە دامەزراوەیکردنی دەسەڵاتەکانی هەرێم و بەهێزکردنی دەسەڵاتی قەزائی و دادگایکردنی گەندەڵکاران و سیاسییە پۆخڵەواتەکانی هەرێم و سەپاندنی دادی کۆمەڵایەتی.
لەو ڕوانگەشەوە بزوتنەوەی گۆڕان دەبێت کار بۆ ئەوە بکات لەبەغدادەوە هەرێم ببوژێنێتەوە، دەبێت هەر لەبەغدادەوە بەڕەی ژێر پێی دەسەڵاتە قۆرخکارییەکەی هەرێم دەربهێنێت، بۆ ئەوەش دەبێت ئەو بزوتنەوەیە لەبەغداد لەگەڵ هەریەکە لە ( کۆمەڵی ئیسلامی و یەکگرتوی ئیسلامی و نەوەی نوێ)، پێکەوە یەک بەرەی سیاسی و کوتلەی کوردی رابگەیەنن، بەمەبەستی چاکسازیکردن لە دەسەڵاتی فرەیی هەرێم. 
بۆ نمونە: ئەگەر هەوڵبدرێت لەرێگای ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقی پێداچونەوە بە یاسای فیدڕاڵی بکرێت، دەتوانرێت لەوێوە پێڕاکێشانی حیزبە دەسەڵاتدارەکانی هەرێم ببڕدرێت و چاکسازی لە چۆنێتی بەڕێوەبردنی دەسەڵاتەکانی هەرێم بکرێت، ئەگەر لەبەغدادەوە، دەسەڵاتی قەزائی هەرێم بەیاسای تایبەتمەند بەو دەسەڵاتە، بەشێوەیەکی راستەوخۆ، ببەسترێتەوە بەدەسەڵاتی قەزائی مەرکەز، لەوڕوانگەشەوە دەتوانرێت، مەحکەمەی ئیتیحادی و دەسەڵاتی قەزائی مەرکەز، بەهێز بکرێت و یاسای مەرکەزی بەسەر هەرێم و حیزبەکانی هەرێم بسەپێندرێت، لەهەمانکاتدا دەتوانرێت لەڕێگای دادوەرەکانی بەغدادەوە، هەر بەرپرسێکی گەندەڵ و حیزبی خوارو خێچ، ببرێتە نێو دادگاو نێو قەفەزی دادگاو بەیاسا سزای بەسەردا بسەپێندرێت.

تا دەسەڵاتی قەزائی لەدەستی حیزبدا بێت، ناتوانرێت گەندەڵی و بەفیڕۆدانی پارەو سەروەت و سامانی ئەم میللەتە بوەستێندرێت.

دوهەم: ئەگەر بزوتنەوەی گۆڕان دەیەوێت ئۆپۆزسیۆنی ناو پەڕڵەمان هەڵبژێرێت، بۆ ئەوەی ئەو بزوتنەوەیە بە بەهێزی بمێنێتەوە، دەبێت بەزوترین کات ئەم چەند هەنگاوەی خوارەوە بنێت، کە ئەویش چاکسازی ریشەییە لەکێشە ناوخۆییەکانی ئەو بزوتنەوەیەو کارکردنە بەمانیفێستی رەوانشاد نەوشیروان مستەفا، کە بۆ ئەو بزوتنەوەیەی داڕشتوە، بۆ ئەوەش دەبێت.

یەکەم: هەموو سەروەت و سامانی کاک نەوشیروان مستەفا کە بۆ کاری سیاسی ئەو بزوتنەوەیەو کۆمپانیایی ووشەی وەرگرتوە، یاخود لەسایەی ئەو بزوتنەوەیەو کۆمپانیای ووشە بەدەستی هێناوە، رێگا نەدرێت بکرێت بەمیراتی و دەبێت بگەڕێندرێتەوە بۆ نێو بەشی دارایی ئەو بزوتنەوەیە، لەو ڕوانگەشەوە دەبێت، سەرجەم پشکەکانی بزوتنەوەکە کە لەسەر هەردوو کوڕی کاک نەوشیروان (نما و چیا) تاپۆ کراوە، بەشێوەی رێککەوتنی بزوتنەوەکە لەگەڵ میراتگرەکانی، بخرێتەوە سەر هەژماری ئەو  بزوتنەوەیە، بۆ ئەوەی دەنگدانی جەماوەری بزوتنەوەکەش بەدەست بهێندرێتەوە، دەبێت کوڕانی کاک نەوشیروان بەفەرمی و لەسەر تی ڤی یان لەکۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا لەبەردەم چەناڵەکانی راگەیاندن، گەڕاندنەوەی پشکەکان بەفەرمی رابگەیەنن.

دووەم: ئاشتکردنەوەی لایەنگرو هەڵسوڕاوو جەماوەرو دەنگدەری ئەو بزوتنەوەیەو کەسایەتی دیارو رۆژنامەنوس و میدیاکار و پێشمەرگەی دێرین، ئاشتکردنەوەی دەنگدەران و لایەنگرانی ئەو بزوتنەوەیە، ئەوەش کاتێک دێتە ئاراوە، کە ئەو بزوتنەوەیە ئیش بەمانیفێستی رەوانشاد نەوشیروان مستەفا بکات، بۆ ئەوەش دەبێت پشت بکاتە دەستەڵات و روو بکاتە میللەت، دەبێت ئەو بزوتنەوەیە دەستبخاتە ناو دەستی هەموو ئەو هێزانەی کە کار دەکەن بۆ هێنانە دی دادپەروەری کۆمەڵایەتی و فەراهەمبونی خۆشگوزەرانی بەبێ جیاوازی. 

سێیەم: دەبێت ئەو بزوتنەوەیە ئاراستەی کاری سیاسی خۆی لەگۆڕەپانی سیاسی هەرێمدا دیاری بکات، ناکرێت رۆژێک دژ بە حیزبە دەسەڵاتەکانی هەرێم بێت و رۆژێکیش هاوپەیمان و دۆست، ناکرێت کە دژبوو، هەرچی گوتاری خراپ و هەرچی گوتەی ناشیرین هەیە بەعەلاگەی حیزبە دەسەڵاتەکاندا هەڵیبواسێت، بەڵام کە ئاراستەی کاری سیاسی خۆی گۆڕی و بوو بە دۆستیان، وەک فریشتە سەیری ئەو دوو حیزبە بکات، دەبێت ئەو بزوتنەوەیە بڕیار بدات، وەک ئۆپۆزسیۆن دەمێنێتەوە تا خەڵک لەگەڵی دەبێت و دەسەڵات دەگرێتە دەست بەبێ هاوپەیمانی لەگەڵ پارتی و یەکێتی و حیزبەکانی نزیک لەوان، یاخود دەبێت بە هاوپەیمانیان و لەگەڵ ئەواندا دەمێنێتەوەو دەچێتە ناو دەسەڵات.

کاک نەوشیروانی رەوانشاد هەردوو رێگاکەی تاقیکردەوە، بەڵام فریای رێگای سێهەم نەکەوت، رێگای یەکەم، لە پاش هەڵبژاردنەکانی ٢٥-٧-٢٠٠٩ رێگای ئۆپۆزسیۆنی ناو پەڕڵەمانی بوو، تا ئاستێکی زۆر باش سەرکەوتنی بەدەستهێنا، لەهەمانکاتدا توانی ببێت بەهاوپەیمانی کۆمەڵی ئیسلامی و یەکگرتوی ئیسلامی، چ لەئاستی سیاسی و قیادی، چ لەئاستی جەماوەری و گوتاری کۆمەڵگای مەدەنی، ئەو سێ حیزبە یەکگوتاری سیاسییان هەڵبژارد، ئەویش دژبون بوو بەگەندەڵی و پاکسازی و رێکسازی و چاکسازییان کرد بە هەوێنی چونیان بۆ دەسەڵات، بەڵام پاش ئەوەی لەهەڵبژاردنەکانی ٢٠١٣دا، بەهەرسێ حیزب نەیانتوانی ٥٠+١ بهێنن، دروشمی چون بۆ دەسەڵات و هاوپەیمانی یەکێتی و پارتییان هەڵبژاردو بون بە دەسەڵات، تا ئاستێک لەدەسەڵاتدا، بەتایبەتی لەپەڕڵەماندا، کاری باش و جدی کرا، بەڵام ئەوەش هەتا سەرنەبوو، بەڵکو بەهۆی کەم جیقڵدانی پارتی و قەبوڵنەکردنی هەندێک گوتاری دژ بەراوبەری لەلایەن بزوتنەوەی گۆڕان، ئەو حیزبە ململانێیەکی توندی بزوتنەوەکەی کرد، بۆ ئەوەش بەداخوازی حیزبی و دور لە یاسایی پەڕڵەمانی، بزوتنەوەکەیان لە حکومەت دەرپەڕاند، لەو ڕوانگەشەوە دەبێت ئەو بزوتنەوەیە لەئێستاوەو لەبەردەم جەماوەرەکەی بڕیار بدات، دەبێت بە ئۆپۆزسیۆنی ناو پەڕلەمان؟! یاخود دەچێتەوە نێو دەسەڵات و شانبەشانی ئەوان درێژە بەحوکمی نا عەدالەتی ئەدات؟!.
یاخود دەبن بە ئۆپۆزسیۆنی دەرەوەی پەڕڵەمان و ئاراستەی کاری سیاسی و گوتارو بۆچونی خۆیان لەچوار چێوەی ئەو جۆرە لەئۆپۆزسیۆن بون دیاری دەکەن؟!.

چوارەم: دەبێت ئەنجومەنێکی یاسایی لەناو بزوتنەوەکەو ژوری هەڵبژاردنی بزوتنەوەکەو نوێنەری ژوری حکومەت و پەڕڵەمان و ژوری سیاسی ئەو بزوتنەوەیە پێکبهێنرێت، بۆ پێداچونەوە بە کارو بارەکانی خانەی راپەڕاندن و چاکسازیکردن لە کۆتو بەندو کێشەکانی ئەو خانەیە، لەو ڕوانگەشەوە دەبێت ئەو خانەیە هەڵبوەشێتەوەو لەکورترین ماوەدا کۆنگرەی بزوتنەوەکە بکرێت و هەڵبژاردن بۆ خانەی راپەڕاندن بکرێت، بەو مەرجەی ژن و گەنج لە خانەی ڕاپەڕنداندا بەشداری پێبکرێت.

پێنجەم: دەبێت سیستەمی بزوتنەوەکە لەچەقدا نەهێڵدرێت و سیستەمی دوو لایەنەی بەڕێوەبردن پێکبهێندرێت، وەک هەمان سیستەمی سیاسی پارتی کرێکارانی کوردستان، بۆ نمونە، چۆن رێکخەر هەیە، دەبێت هاورێکخەریش هەبێت و چاکسازی لەو سیستەمە چەق بەستوەدا بکرێت، ئەوەش بۆ هەموو ژورەکان و هەموو ئەو شوێنانە دەبێت بکرێت کە یەک کەس تا هەڵبژاردن یان کۆنگرە دەبێت بە ڕێکخەرو هەموو کارەکان لەو یەک کەسە وەک چەقی کارکردن قوڵدەکرێتەوە، بۆ ئەوەش دەبێت سیستەمی هاورێکخەر دروستبکرێت و ژن و گەنج بەشێکبن لەو هاوڕێکخەرییە.

شەشەم: دەبێت بزوتنەوەی گۆڕان ببێتەوە بە خاوەنی پڕۆژە گەورەکانی چاکسازی بەڕێوەبردنی دەسەڵات، رێکسازی لەیاساو بۆچونەکانی نێو پەڕلەمان، پاکسازی لەگوتارەکانی حکومەتی هەرێم، ئەوەش بە خستنەوە گەڕی میدیای بزوتنەوەکەو واڵاکردنی دەرگای رەخنەگرتن جەماوەری بزوتنەوەی گۆڕان، لەبیرتان نەچێت، داینەمۆی گۆڕانکاری گۆڕەپانی سیاسی هەرێم، ئەو جەماوەرەیە کە ئێستا لێتان زویر بوە، ئەو جەماوەرەش تەنها ئومێدیان بە مانیفێستی نەوشیروان مستەفا هەیە، ئەو مانیفێستەی کە دژ بەگەندەڵی و بەگەڕخستنی دادی کۆمەڵایەتی و دابینکردنی گوتاری خۆشگوزەرانی بۆ هاونیشتیمانیانی پێیە، ئێوە دەبێت بزوتنەوەکە وەک لاشەی مرۆڤێک تەماشا بکەن و ئەو خەڵکەش وەک ئاوێنە، ئاوێنەیەکی درۆینە نا، ئاوێنەیەک کە خۆتانی تیادا ببیننەوە.
لەبیرتان نەچێت دەبێت بەغداد چەقی ململانێکانتان بێت لەگەڵ یەکێتی و پارتی، بۆ ئەوەش دەبێت لیژنەی هەمئاهەنگی وەک هەمان لیژنەی هەمئاهەنگی سێ حیزبی ئۆپۆزیسۆن بخەنەوە گەڕ، بەڵام ئەمجارە بەرفراوانتر و رونتر لەبڕیاردان کار بکەن، بۆ ئەوەش دەبێت، دەرگای گفتوگۆتان لەئاستی یەکتر واڵا بکەن و دەرگای کاری سیاسیتان بەڕوی پارتی و یەکێتیدا دابخەن تا دەگەن بە دەسەڵات. 

حەوتەم: ئەو بزوتنەوەیە موڵکی جەماوەرەکەیەتی نەک موڵکی خزمان و دۆستانی دەسەڵاتداران و هەڵسوڕاوو ئەندامانی خانەی ڕاپەڕاندن و جڤاتی نیشتیمانی و جڤاتی گشتی، بۆ ئەوەش دەبێت هەلی چونە پێشەوە برەخسێندرێت، لەنێوان گەنجان و ژنان و خەڵکانی نوێ و رۆحیەتی نوێ و بەرزبونەوە بۆ پلەی حیزبی و ئەندامبون بۆ نێو ژورو سەکتەرە سیاسییەکانی  ئەو بزوتنەوەیە، لەو ڕوانگەشەوە دەبێت هەم کۆنفرانسی بزوتنەوەکەو هەمو کۆنگرەی بزوتنەوەکە بکرێت بە پێشینەی کارەکانی ئەو بزوتنەوەیە و هەوڵی بەستنی کۆنفرانس و کۆنگرە بڕەخسێندرێت لە کورتترین ماوەو لە زوترین کاتدا.