■ مەحمود رەزا 

چەن رۆژێ لەمەوبەر راگەیاندنی مەکتەبی سیاسیی (ی. ن. ک) لە راگەیاندنێکیا داوای لێبوردن و گەردنئازادی لە بزوتنەوەی گۆڕان کرد بو، سەبارەت بە پەلامارە چەکدارییەکەی شەوی ١٢ی مایسی ئەمساڵ بۆ سەر گردی زەرگەتە، مەکۆی سەرەکیی بزوتنەوەی گۆڕان لە سلێمانی.

سەبارەت بەو راگەیاندنە، تۆمارکردنی ئەم تێبینی یانەم بە پێویست زانی:
١. داننان بە هەڵەیا و داواکردنی لێبوردن هەمیشە و لە هەمو شوێنێ شتێکی باش و ئیجابی یە، ئەگەر داواکار پەندی وەرگرتبێ و بڕیاری موبڕی دابێ جارێکی کە هەمان هەڵە دوبارە نە کاتەوە.

٢. راگەیاندنەکە هی (م. س) نیە، هی راگەیاندنی (م. س)ە. کەواتە تەعبیر لە رەئی دامەزراوەی (م. س) نا کا. ئیشی راگەیاندنی (م. س) بڵاوکردنەوەی هەواڵ و چالاکییەکانی دەزگاکەیە نەک تەعبیرکردن لە رەئی دەزگاکە.

٣. ئەوەی ئەو شەوە روی دا، تاوانێکی سیاسی و جینائیی گەورە بو نەک هەڵە. مەبەست لێی سەرپێدانەواندنی بزوتنەوەی گۆڕان بو، بۆ رازی بون بە ئەنجامی هەڵبژاردنێکی تەزویر کراو. جارێک، تەزویر لە زومرەی تاوانی لەکەدارکردنی شەرەفە و جارێک، پەلامارە چەکدارییەکە تاوانێکی سیاسی و جینائی مەزنە و، جاری سێیەم یش، لەبەر ئەوەی پەلامارەکە کوژرا و برینداری خەڵکی بێتاوانی لێ کەوتەوە.

٤. بەڵگەکان و قەرینەکان نای سەلمێنن کە پەلامارەکە بڕیاری ئەندامێکی بەدمەستی (م. س) بێ. چونکە ئەو ئەندامەی (م. س) کە سەرپەرشتی تاوانەکەی کرد، چەن دەقیقەیەک پێش پەلامارەکە لە تەلەفزیۆنەکەی حیزبەوە لە ناو ئاپۆرای ئەندامانی حیزبەکەی و لەناو ژمارەیەک ئەندامی (م. س)ـی ترا دەرکەوت، کە یەکێکیان بە گوێرەی پێڕەوی ناوخۆی حیزبەکەی، کەسی یەکەمە و، یەکێک لە دۆشکەکان یش کە تەقەیان لە گردەکە ئە کرد و وێنەیەکی گەورەی کاک نەوشیروانی بێژا، لە گردێکەوە ئە تەقێنرا کە ئەندامێکی (م. س)ـی یەکێتی لە دوای خیانەتی ٣١ی ئابی ١٩٩٦ وە داگیری کردوە.

٥. ئەو تاوانە یەکەم تاوان نە بو (ی. ن. ک) دەرهەق بە بزوتنەوەی گۆڕان ئەنجامی دابێ. لە ساڵی ٢٠٠٩ وە یەکێتی بە بڕیاری لوتکەی دەسەڵاتەکەی ژمارەیەک تاوانی زۆر گەورەی دژی گۆڕان ئەنجام داون. چەن دانەیەک بۆ نمونە:

* بە نامەی دەسخەتی لوتکەی دەسەڵات، نانبڕینی نزیکەی (٣٠٠٠، سێهەزار) کەس کە لە دوای هەڵبژاردنی ٢٥ی ٧ی ٢٠٠٩ وە، یەکێتی گومانی گۆڕانبونی لێ کردن. هەتا ئێستا نزیکەی (٥٠٠، پێنجسەد) کەسیان بە نانبڕاوی ماونەتەوە و لێپرسراوەکانی ینک رێگەی گەڕانەوەیان و وەرگرتنەوەی مافەزەوتکراوەکانیان نا دەن.

* هەر لە دوای هەڵبژاردنەکەی ٢٥ی ٧ ەوە، یەکێتی هەڵمەتێکی ئیغتیالاتی دەسپێکرد. لە ماوەی چەن هەفتەیەکا ١٢ کادر و هەڵسوڕاوی گۆڕان تەقەیان لێ کرا یا بە ئاسن و تالیبەر بە قەستی کوشتن لێیان درا. شەهیدێک و ١١ برینداری قورس و سوکیان لێ کەوتەوە.

* لە هەڵبژاردنەکانی ٢٠١٠ دا چەکدارانی یەکێتی لە دەوری ئەلبیسەکە پەلاماری ژمارەیەک هەڵسوڕاویان دا، لێدانەکە ئەوەنە قورس بو، چەن کەسێکیان کەمئەندام بون. یەکێک لەوانە نەقیب ئەسعەد جەباری بو، کە لە شەڕی داعش دا، یەکەم شەهیدی بەرەکانی جەنگ بو لە دەڤەری کەرکوک.

* یەکێتی لە دوا هەڵبژاردنی گشتی یا، ١٢ی مایسی ٢٠١٨، لە پارێزگای سلێمانی و کەرکوک بە تەزویری سیستماتیک سەدانهەزار دەنگی لە بزوتنەوەی گۆڕان و هاوپەیمانەکانی دزی و تا ئێستا هیچ پەشیمانییەکی لەو تاوانە ئابڕوبەرە دەر نە بڕیوە.

* تا ئێستا یەکێتی وازی لە سزای سیاسی نە هێناوە. لە دوای هەڵبژاردنی ١٢ی مایسیشەوە درێژەی داوە بە سزای سیاسی لە دژی ئەو ئەفسەر و دەرەجەدار و فەرمانبەرانەی لە وەزارەتەکانی پێشمەرگە و ناوخۆ و فەرمانگەکانی ترا گومانی گۆڕانبونیان لێ ئەکا.

پێم باشە بزوتنەوەی گۆڕان ئەم داوای لێخۆشبون و گەردنئازادییە لە یەکێتی قبوڵ بکا، ئەگەر (م. س) یەکێتی ئامادە بو بە بەیاننامەیەک دان بە هەمو ئەو تاوانانەدا بنێ کە لە رابردوا، لە ناوچەی هەژمونی خۆیا دژی بزوتنەوەی گۆڕان و لایەنە سیاسییەکانی تر ئەنجامی داون و بەڵێن بدا کە ببڕای ببڕ جارێکی تر پەنا بۆ هیچ جۆرە تاوانێکی لەو بابەتانە نا با. لە پێش هەمویانەوە داننان بە تەزویرەکەی دوا هەڵبژاردنی گشتی دا.

لە راستی دا، باجی گەردنئازادیی تەواو و راستەقینە ئەو چەن دێڕەی سەرەوەن. ئەگەر ئامادە نەبێ ئەوە بکا، ئەو راگەیاندنەی راگەیاندنی (م. س)ـی (ی. ن. ک) بێجگە لە شەقشەقەیەکی مناڵژیرکەرەوە شتێکی کە نیە.