عەدالەت عەبدوڵڵا

ترسی سیاسی له‌ ەشوێنكەوتنی هێڵێكی دیاریكراوی بیركردنەوە، ترسێكی رەوایە. بیر توانای كۆنترۆڵكردنی واقعی نییە تا دەرگایەكی هەمیشەیی بەسەر قەناعەت و بیروباوەڕەكانی، یان بەهاو پرەنسیپەكانیدا، دابخات. بیر بەبێ پەیوەندییەكی هەمیشەیی لەگەڵ واقعدا، بەبێ خۆپشكنینی بەردەوام لەبەر رۆشنایی ئەوەی لەواقعدا دەگوزەرێت، بەبێ درككردن بەو جەبرو كاریگەرییانەی كە واقع دەیانسەپێنێت، دەبێتە كۆمەڵێك چەمكی بت ئاسا، كۆمەڵێك وێناكردنی داخراو، بگرە رستێك خورافەت و وەهم.

بەڵام لەم پەیوەندییەدا، بۆ ئەوەی بیر نەبێتە نێچیری واقع، واقع بەهەموو دەركەوتەكانییەوە جڵەوی نەكات، ئەوا دەبێ چاوی لەسەر پێدراوە تازەكان و وێنە گۆڕاوەكانی واقع بێت، ئاگای لەگەشەی سروشتی و ناسروشتیی دیاردەكانی ناو واقع بێت، هەوڵی بینین و ناسین و پۆلێنكردن و جیاكردنەوەو بەراوردكردنیان بدات. واتە بۆ ئەوەی نەبێت بە ئایدیۆلۆژیاو وەرنەچەرخێ بۆ تەفسیرو حیكایەتێكی سەرمەدی Eternal لەبارەی ئەوەی كە لەدنیای مرۆڤ و كۆمەڵگاو جیهاندا دەگوزەرێت، ئەوا مەحكومە ئەنگێزەیەكی زانستی هەبێت، واتە لەهۆكاری گۆڕان و ئاڵوگۆڕ، یان گەشەو وەرچەرخانی دیاردەكان، وردببێتەوەو تێبگات. 

بیر بۆ ئەوەی لەكۆنسێپتێكی نموونەگەرادا idealistic نەمێنێتەوەو گەردوون تەنها وەك كۆمەڵێك بیروباوەڕو وێنەی عەقڵی نەبینێت، بۆ ئەوەی لەكۆنسێپتێكی ماددەگەراشدا materialistic چەق نەبەستێت و بیرو هۆشیاری وەك رەنگدانەوەی جیهانی ماتەریاڵ نەژمێرێت، ئەوا دەبێ ئەو پەیوەندییە دیالیكتیكیە لەنێوان خۆی و واقعدا بدۆزێتەوە، چونكە خودی واقعیش، لەزۆر ئاستدا، دەشێت بەرهەمی بیری مرۆڤ بێت، تەنها لەو ئاستانەدا نەبێت كە بیر توانای كۆنترۆڵكردنی رەگەزە سروشتی و ماتەریاڵەكانی ناو واقع-ی نەبێت، واتە ئەو رەگەزانەی كە لەدەرەوەی بیری مرۆڤ هەبن و بوونێكی سروشتی و بەرجەستەو ماتەریاڵییانەیان هەبێت. 

بێگومان راستە خودی مێشك كە سەرچاوەی زانینە لای مرۆڤ لەماددە پێكدێت، راستە ئەوەی كە بیر دەیكاتە هۆشیارییش دەتوانرێت لەرێگەی گۆڕانكارییە فیزیۆكیمیاییەكانی جیهازی عەسەبیی مرۆڤەوە لێكبدرێتەوە، بەڵام ئەوەش راستە كە، بەبێ دركردنی بیر بەبوونی ئەم بوونە ماتەریاڵییەی مێشك و وەزیفەكانی و دنیای ماددە بەگشتی، ئەستەمە واقعی ماددە لەبیردا واقعێكی دركپێكراوبێت. بۆ نموونە، جیهانی ئاژەڵ كە بەشێكی دیار لە پێكهاتە فسیۆلۆژی و بایەلۆژییەكانی مرۆڤی هەیە، هەمان جیهانی مرۆڤ نییە لە درككردن بەواقع و پرۆسەكانی عەقڵانیكردن و رێكخستن، یان جڵەوكردن و ئاراستەكردنی دیاردەكاندا، لێرەوە ئێجگار گرنگە كە بزانین بیر، لەئاستی سیاسیشدا، ناچارە توانای درككردنی هەبێت بەگۆڕانكارییەكانی ناو واقع و گەشەكردنی دیاردەو رووداوەكانی.

بیر، بۆ ئەوەی هێزی گەورەی داهێنان و ئاشكراكردن و دۆزینەوە بێت، ئەوا هەر بەتەنها لەسەری نییە كە نەبێت بە ئایدیۆلۆژیا، بەڵكو سەرەڕای بایەخی پەیوەندیگرتنی بە واقعەوە، لەسەریەتی كە نەشبێتە ملكەچی واقع. ئێمە دەبێ بزانین كە، واقع، لەبەر ئەوەی مرۆڤ دەستی لەبەرهەمهێنانیدا هەیە، ئەوا دەشێت پڕبێت لەو دیاردەو رووداوانەی كە زادەی بەرژەوەندیی گروپە مرۆییەكان بن، یان خواستە دەسەڵاتخوازییەكانیان، یان ئارەزوو و غەریزەكانیان، یان بیروباوەڕو قەناعەتەكانیان، یان تەنانەت وەهم و خورافەتەكانیان. 

لەڕووی سیۆسیۆلۆژیشەوە، لەبەر ئەوەی خودی كۆمەڵگەی مرۆییش، لە سایەی دابەشبوون و جیاوازییە فكری و سیاسییەكان، یان كولتوری و شارستانییەكان، یان نەژادی و نەتەوەییەكان، یان ئەزموون و شارەزاییەكان، یان ژینگەیی و جوگرافییەكان، كۆمەڵگەی بەرهەمهێنانی ئەو دیاردەو رووداوانەیە كە وێنەی واقعمان بۆ دەنوێنن، ئەوا ئەركی بیر ئەوەیە كە، خۆی لەتوپەت نەكاو دووچاری دیاردەی هەڵپەرستی نەبێت، چونكە لەم حاڵەتدا لەمانای بیر دەچێتە دەرەوە، تەنانەت ئەو گۆڕانكارییانەش كە بەهۆی دیاردەی هەڵپەرستییەوە لەوێنەو ناسنامەی خۆیدا نمایشیان دەكات، هەرگیز نابنە دەربڕی زیندوێتی و جوڵەو گەشەكردنی، بەڵكو گوزارشتێكی روون دەبن لەبۆشایی بیرو ناكۆكییە ناوەكییە كوشندەكانی و سەرگەردانبوون و ونبوونی لەبەردەم هەڵبژاردە جیاجیاكانی خۆنواندندا.

ئەگەر، ئەم پرسە فەلسەفییە، لەئاستی سیاسیداو بۆ واقعی كوردستان ورد بكەینەوە، ئەوا دەبینین هەندێ هێزی سیاسی هەن بەبیانووی خۆپاراستن لەئایدیۆلۆژیا كەوتوونەتە پەیڕەوكردنی هەڵپەرستیی سیاسی. واتە دەتوانن لەیەككاتدا هەموو پرەنسیپ و بەها ناكۆكەكان، بیروباوەڕە دژبەیەكەكان، كۆبكەنەوەو هەر رۆژەش هەڵگری یەكێكیان بن!. بێگومان هەلپەرستی سیاسی، بێ دەسكەوت نییە!، بەڵام ئەگەر بڕێك دەسكەوتی كاتییش بچنێتەوە، ئەگەر توانای نمایشكردنی ماسكی جیاجیاو پێكناكۆكیشی هەبێت، ئەوا لەكۆتاییدا متمانەو راستگۆیی لەدەستدەدات. هەڵەی هەرە كوشندەش لەوەدایە كە، لەكایەی سیاسەتداو لەسایەی پلۆرالیزمی سیاسیدا، هەلپەرستیی سیاسیی بكەیتە ئەلتەرناتیڤی ئایدیۆلۆژیا!.