دهربارهی نهتهوهو شۆڕش
2022-08-27 11:16:16
لهتیف فاتیح فهرهج
پرسیاری سهرهكی ئهوهیه ئایه ئێمه شۆرشمان كردوه ، ئاخۆ ئهوهی له رابردودا به درێژایی سهت ساڵ كورد له پارچه جیاجیاكانی كوردستان پێی ههستاوه ، به تایبهت له باشوری كوردستان دهكرێت ناوی شۆڕشی لێبنرێت ، ئهی بهرههمی ئهو شۆڕشه چی بوو ، من پێموایه ناونانی ئهو بزوتنهوه چهكداری و ههرایانهی له كوردستان دژی دهوڵهتانی داگیركهر بهرپا بووه به شۆڕش ههڵهیه ، نهك ههڵهیهكی ئاسای ههڵهیهكی ئاوهزی گهورهیه ، چونكه له شۆڕشكردنا سهیری دهسكهوتهكان و دهرئهنجامی ئهو پێگهیشتنه دهكرێت كه هاتوهته دی ، ئێستا كه به ههمان شێوه سهیری دهسكهوتهكان و ئهو دهرئهنجامه به دهستهاتوه بكهین توشی سهرسامی دهبین ، لهبهر ئهوهی زیانی ههراكه له سودی زیاتره .
ههڵوهسته كردن له سهر ئهو رابردوهو ناونانهوهی نوێی ئهو رابردوه تا ئێستا ی تێیداین به قهبارهی خۆی كارێكی ئاوهزی و هۆشیارانهیه ، لانی كهم بۆ ئهوهی مرۆڤی كوردیش بپرسێت چی كردو بۆ كردی ، نابێت لهوهدا سڵ لهوه بكهینهوه ههندێك قهڵس و توڕه دهبن ، لهبهر ئهوهی له كۆتایدا ئهم ههڵوهسته كردن و پرسیار وروژاندنه بۆ چاكهی گشتی و بهرژهوهندی ئهوانهشه كه هێشتا له خهیاڵ و خهونی رهنگاو ڕهنگی ههرایهكدان كه ناوی شۆڕشی لێنراوه ، هیچ كێماسی نیه ئێمه رهخنه له دوێنێی خۆمان بگرین و ههڵوهستهی له سهر بكهین ، كێماسی گهوره ئهوهیه بیانوو بێنینهوه بۆ خۆ دهرباز كردن له ناشرینیهكانی دوێنێی خۆمان ، رهخنه بۆ ئهوهیه درزو كهلێنهكان بدۆزینهوه ، ئهمه به دهره له سوكایهتی بهرابردوو ، لهو سوكایهتیهی دهرمانی هیچ دهردێكی ئێستاو ئایندهمان ناكات .
ئێمه ناكرێت سڵ لهوه بكهینهوه كه دهمانهوێت بپرسین بۆ ئهوهی كردومانه شۆڕش نهبووه ، شتێ تر بووه ، پێویسته ناوێكی تری لێبنرێت ، ناوێك كه لهگهڵ ئهو بزاوتهدا بگونجێت ، ئهمه ههڵسهنگاندنهو دواتر ئێمه دهباتهوه سهر راسته ڕێی ناسینهوهی خۆمان و بزوتنهوهكهمان ، ئێستا ئێمه ئاوڕدانهوهمان له رابردوش دهبێت له پێناوی ئهوهدا بێت چۆن ئاینده بونیاد بنهین ، بچینه چ ئایندهیهكهوه ، كاتێك بیرهوهریهكان دهخوێنینهوه ، سهیری ئاخاوتنی سوارهكانی دوێنێی نێو بزوتنهوه چهكداریهكانمان دهكهین جۆرێك له سۆز بۆ رابردوو دهبینین ، جۆرێك له خهونی گهڕانهوه بۆ دوێنێ ، ئهم له دوێنێدا ژیانه ئهوهی لێسهندوینهتهوه كه دهبێت بۆ ئاینده ببزوێین و ئایندهیی بین ، نهك دوێنێیی ، بۆ ئهوهش دهبێت ههموو درزو كهلێنهكانی دوێنێ بپشكنین و ههڵهو كهم و كوڕیهكان دهستنیشانبكهین .
سهیره ئێمه شۆڕشمان نهكردووه كهچی له سهر شتێك كه ناومان لێناوه شۆڕش ، له سهر خاوهندارێتی و پاوانی تخوبی ئهو شتهو له سهر پاواندارێتی نیشتمان و ناوچه جیاجیاكانی كوردهواری هێندهی دوژمن زیاتر زیانمان به یهكتر گهیاندووه ، ئایه ئهمه بابهتی ئهوه نیه پرسیاری ئهوه بكهین بۆچی وابووین ، بۆچی نهمانتوانی لانی كهم بۆ سبهینێی باشتر دهستی یهكتر بگرین ، نمونهی ههره زهق لهو ناشرینیه روداوه پڕ تراژیدیهكهی ههكاریه ، ههڵبهت وێڕای ههكاری ئێمه قڕناقهو پشتئاشانیشمان ههیه ، گوندی كهلهكینیشمان ههیه ، روداوی ئازار بهخشی دیكهشمان زۆره ، لێرهدا ئێمه له سهر مێژوو، ههروهها گێڕانهوهی مێژوو ناوهستین بۆیه پێویست بهوه ناكات چیرۆكی ئهو رابردوه تاڵانه بگێڕینهوه ، بهڵام ههكاری جیاواز لهوانی تر روحی پاوانخوازیهكهی زۆر به زهقی پێوه دیاره ،له راستیدا پێویست بوو بهرلهوهی بیر له ههر بزوتنهوهیهكی چهكداری بكرێتهوه ، پهیمانێكی ئاكاری ههبێت ، پهیمانی ئاكاری پێكهوه بوون ، ئهوهی كه تا ههنوكهش نیمانه ، نهبوونی ئهم پهیمانه ئاكاریه بۆ كورد لهم جوگرافیا پڕكهند و لهنده مهترسیدارهدا جۆرێك له كورد بێگانهبوون و له خۆ نامۆبوونی بۆ خودی كورد دروستكردووه، ئهوه بۆیه جاشێتی و خۆ فرۆشی و هاشا له ریشه بوون و خۆ له كوردی خستن له مێژووی ئێمهدا به جۆرێكه كه له مێژووی هیچ گهل و نهتهوهیهكی دیكهدا بهو جۆره نیه .
كه قسه له پهیملنی ئاكاری دهكهین ، قسه له پێكهوه بوون و دروستكردنی فۆڕمێكی گهوره ترله خێڵ ، هۆز ، بنهماڵهو ئهو ناووناتۆرانه دهكهین ،ئایه له سهت ساڵی بهرێدا كهس له پرۆژهی نهتهوه سازیدا به مانای پێكهوه بوون سهركهوتوو بوو ، بۆچی سهركهوتوو نهبوو ، لهمپهرهكان و رێگریهكان چی بوون ، بۆچی ههندێك خێڵ ، هۆز ، بنهماڵه پێشوهخته بڕیاری ئهوه دهدهن هاوكاری شێخ مهحمود نهبن ، وهك هاوكار نابن ، دژیش دهبن ، بۆچی خهڵكانێك به مهرج دهبنه هاوكارو پاڵپشتی قازی محهمهد ، بهڵام بهشێكیان له نیوهی رێدا پشتی تێدهكهن و به جێی دێڵن ، ههڵبهت ههندێكیش ههر له سهرهتاوه له گهڵی نابن .
ههڵوهسته كردن له سهر ئهو سهت ساڵهو خوێندنهوهی ئهو رابردووه بۆ ئهوهی ئاینده جیاواز بێت ئهرك و بهرپرسیارهتیه ، له راستیدا ئهم كاره به ئهستۆی كهسانی ئهكادیمیست و پسپۆڕانی كۆمهڵناسی و كورد ناسی و دیرۆكه ، به تایبهت سهنتهرهكانی توێژینهوهی نێو زانكۆكانی كوردستان ، ئهگهر له بنهڕهتا سهنتهری توێژینهوهی زانستی لهو زانكۆیانه بوونیان ههبێت ، من نامهوێت ستهمێك له قوربانیدهرانی ئهو سهت ساڵه بكهم ، بۆیه پێموایه ئێمه وێڕای نهبوونی شۆڕش بهڵام كهسانی بوێرو عهگید و شۆڕشگێڕمان ههبووه ، یانی بێ بوونی شۆڕش و بیكردنهوهی شۆڕشسازی ، بهڵام شۆڕشگێڕمان ههبووه ، بۆ ئهمهش پێویسته دیسان توێژینهوه بكرێت .
ئێستا دهگهینه ئهو راستیه كه مادام نهتهوه سازی نهكراوه ، مادام له نێو خۆدا تخوبهكانی خێڵ و هۆز و بنهماڵه نهشكێنراوهو كورد بوون بهسهر خێڵگهری و پاشناوی خێڵگهریدا زاڵنهبووه ، قسهكردن لهوهی ئێمه شۆڕشمان ههبووه ، قسهكردنێكی نازانستیه ، ههر بهراوردێكیش له نێوان بزوتنهوهی چهكداری كوردو شۆڕش و بزوتنهوهكانی دیكهی دنیادا ئهنجامێكی ئهوتۆی نابێت ، ئهمه سهرهتایهكه بۆ قسهكردنێكی زیاترو زۆرتر له بارهی شۆڕش و نهتهوهو بوونهوه .