رۆبیتان كاكەزال

بەشی سێهەم: گەڕانەوەی شۆرشگێڕ
تەوەری سێهەم: لەنێوان دانوستان و پنتەکەی ئەرخەمیدسدا
رەوتی تێپەڕبونی پرۆسەی رزگاری نیشتیمانی بەشێکی بەرچاو لەگەلان، وەک لەبەشەکانی پێشترا باسمانکرد، لە سێکوچکەی دەستەبژێری سێکیولار و ئایدۆلۆژیست(زۆرینەیان چەپگەرا) ، پارتی پێشڕەو و زۆرینەیەک لە خەڵکی ناچالاک و پابەند بە نەریت و ئایندا ، روداوەکانی شێوازیان وەگرتوە. ئەم سێکوچکەیە هەمیشە ئەوەی بەرهەمهێناوە کە دەستەبژێر کاتێک بەرنامەی رزگاری نیشتیمانی داڕشتوە لەبەردەم گرفتێکی جەوهەریدابوە لە پرۆسەی شۆڕشدا ئەویش گرفتی زۆرینەی خەڵک( گەل یان نەتەوە) بوە. ناوەرۆکی ئەم گرفتە ئەکرێت لە دوو خاڵدا کورتبکرێتەوە:
یەکەم: گرنگی شوناسی نەتەوەیی لە پرۆسەی رزگاریدا و هەمانکاتیش پابەندێتی ناوەرۆکی ئەم شوناسە بە نەریت و ئاینی زۆرینەوە. ئەم تەنگەژەیە دەستبژێری شۆڕشگێڕ ئەخاتە بەردەم خاڵی دوهەم.
دوهەم: پێویستی دروستکردنی نەتەوەیەکی نوێ ، ئەمە بەواتای دروستکردنی زهنیەت و کولتورێکی نوێیە. ئەو نەتەوەیەی دەستەبژێر ئەیەوێت رزگاریبکات هەمان ئەو نەتەوەیە نییە کە دەستەبژێر پێویستی پێیەتی لەپاش شۆڕش. وەک باسمانکرد ئەمە ئەگەڕێتەوە بۆ  جیاوازی دونیابینینی دەستەبژێر و دونیابینینی خەڵک. 
لەپاش شۆڕش ئەم گرفتە بە دوو رێگای جیاواز لەیەک ئەکرێت مامەڵەی لەگەڵ بکرێت یان لەمێژودا مامەڵەی لەگەڵکراوە.
رێگای یەکەم: دانوستان ، کەئەمەش گەڕانەوەی شۆڕشگێڕە بۆ ناو نەریت و کولتور و ئاینی خەڵک و هەوڵدانە بۆ گەشتن بەچەند خاڵێکی هاوبەش لە نێوان دونیابینینیی شۆڕشگێڕ و کولتوری خەڵکدا. هەوڵێکە بۆ ئاشتبونەوە و هەمانکاتیش رامکردنی خەڵک بە ئومێدی بونیادنانی شوناسێکی نوێ. ئەم رێگایە لە بواری گۆڕانکاریدا بە گۆڕانی پلە بە پلە یان هەنگاو بە هەنگاو ناسرواوە. 
رێگای دوەم: پنتەکەی ئەرخەمیدس، ئەم رێگایە هەوڵدانە بۆ گۆڕینی بنەرەتی خەڵک و گرنگی نەدانە بە نەریت و کولتوری گشتی خەڵک ( لە پرۆسەی شۆڕشی رزگاریدا زۆربەی هێزە نەریتییەکانی ناو کۆمەڵگا بە پاسیڤی و ناچالاکی و سیستی مامەڵەیان لەگەڵ دۆخی داگیرکراویدا کردوە). ئەم رێگایە ملنەدانە بەو نەریتانەی کە دژ بە ئایدۆلۆژیای دەستبژێرن  بۆ بەڕێوەبردنی کۆمەڵگا. ئەم دۆخە پێی ئەوترێت پنتەکەی ئەرخەمیدس چونکە ئەرخەمیدس بەلایەوە وابوو ئەگەر پنتێکی چەسپاوی لەدەرەوەی گەردون بۆ دیاریبکەن ئەوا ئەتوانێت گەردون لەشوێنی خۆی بجوڵێنێت.
شۆڕشی رزگاریخوازی گەلان هەڵبژاردنی جیاوازیان لەنێوان ئەم دوو رێگایەدا کردوە، زۆربەی کاتیش ئەوانەی رێگای دوەمیان هەڵبژاردوە لەپاش چەند دەیەیەک دەسەڵاتی سیاسیان لەدەستداوە بۆ هێزە نەریتی و ئاینییەکانی کۆمەڵگا.
وەک پێشتر باسمانکرد راپەڕین و شۆڕشی رزگاریخوازی کوردی لە ١٩٩١ دا داماڵراوبون لە ئایدۆلۆژیایەکی رون و ئاشکرا سەبارەت بەوە کەچۆن ئەیانەوێت کۆمەڵگا رێکبخەن. تەنها وەک هێزێکی چەکدار و بەگومان لەو دیفاکتۆ سیاسییەی بۆیان هەڵکەوتوبوو مامەڵەیان لەگەڵ کۆمەڵگادائە کرد. لە سێکوچکەی رەوتی شۆڕشی رزگاریخوازی نەتەوەیی و نیشتیمانی گەلان ئەمان تەنها دوو جەمسەری سێکوچکەکەیان بەدەستەوە بوو. هێزی چەکداری بێئایدۆلۆژیا و زۆرینەیەکی خەڵکی ناچالاک. سەبارەت بە ناچالاکی خەڵک لە شۆڕشی رزگاری نیشتیمانیدا ئەکرێت زۆر هۆکار بژمێرین کە ئەو وێنەیە دروستئەکەن، لەوانە، شۆڕشی رزگاری نەتەوەیی عەرەب و سروشتی ئەو شۆڕشە لە عێراقدا، هەڵگیرسانی چەنگی ئێران و ئێراق، دوژمنایەتی خێڵ و تیرە جیاوازەکان و دابەشبونیان بەسەر بەرەی دژ بە گەل و بەرەی شۆڕشدا، جا لەبەرامبەر بەیەکدا یان لەناو یەک تیرە و هۆزدا وەک کردەیەکی تاکتیکی بۆ مسۆگەرکردنی پارێزگاری لەخۆکردن، جیاوازی ئایدلۆژی سەرەتای شۆڕش لەگەڵ زۆرینەی خەڵک، روخانی بلۆکی رۆژهەڵات و تێکچونی هاوکێشە هەرێمییەکان و بێئومیدبون لە بەئامانج گەشتنی شۆڕشەکە، ژمارەیەک هۆکاریتریش.
بەرلە راپەڕین کۆمەڵگای کوردی هێزێکی چەکداری سەر بە بەغدای ئێجگار بە ژمارە زۆری هەبوو. بەسەدان هەزارکەس لە ژێرناونیشانی سوارەدا(جاش) بەشێکبون لە میکانیزمی جێبەجێکردنی پرۆژەی نەتەوەیی و رزگاری نیشتیمانی عەرەب. ئەم دۆخە کاتێک لەساڵی ١٩٩١ دا و بەهۆی داگیرکردنی ئێراق بۆ کوێت و پاشان سزادانی سەربازی و ئابوری ئێراق لە راپەڕیندا خۆی ئەبینێتەوە ئەوا چیتر شۆڕشی رزگاریخوازی کورد لە شکستەوە ئەبێتە دەسەڵاتدار. هێزێکی چەکدار لە فۆرمی بەرەی کوردستانیدا، داماڵراو لەهەر دونیابینینێکی رون بۆ رێکخستنەوەی کۆمەڵگا یان بەڕێوەبردنی کۆمەڵگا  ئەبێتە خاوەندار و دەسەڵاتداری سامان و جوگرافیای کارگێڕی یەکێک لە دەوڵەتە سۆسیالیستەکانی رۆژهەڵاتی ناوەند کە بەشێکی زۆری ئابوری و موڵکداری تیایدا خاوەندارێتیان ئەگەڕایەوە بۆ دەوڵەت(حکومەت) . بەمجۆرە چیتر شۆڕشی رزگاریخوازی نەتەوەیی و نیشتیمانی کورد لە ئێراقدا لە سێکوچکەیەکی تایبەتدا خۆی ئەناسێنێت لە سێ جەمسەردا:
یەکەم: هێزێکی چەکداریی کە رەوایەتی لە ماندوبون و شەهیدەکانی لەشاخدا وەرئەگرێت نەک لە دونیابینێنێکی دیاریکراو سەبارەت بە چۆنێتی رێکخستنی کۆمەڵگا و بەرژەوەندییە جۆراوجۆرەکان.
دوەم: زۆرینەیەکی نەریتی و دژەشۆڕش کە نابنە هیچ جۆرە گرفتێک بۆ درێژەدان بە دەسەڵاتی شۆڕشگێڕەکان، بگرە ئەبنە هاوکار و داردەستی دەستەبژێری شۆڕشگێڕ.
سێهەم: گوتارێکی نەتەوەیی ناکامڵ و نارون و لیق کە هێشتا واتاکەی سنوری بەرژەوەندی تاکە حیزب و دەستەبژێرە چەکدارەکەی  تێپەڕناکات. 
لەم کات و ساتە بەدواوە چیتر گەڕانەوەی شۆڕشگێڕ چیرۆکەکەی تەواوئەبێت و دونیای پاش راپەڕین دەستپێئەکات کە خۆی لە بەسیاسیبون و چەکداربونی هێزە ئاینییەکان(ئیسلامییەکان) و شەڕی ناوخۆ و هانابردن بۆ بەدەستهێنانی رەوایەتی نێودەوڵەتی لەبری رەوایەتی ناوخۆ لەکۆمەڵگادا ئەبینێتەوە.