شیكاری: درەو

خراپی ئەدای پەرلەمانتاران و دابەزینی كوالێتی كارەكتەری پەرلەمانتار لەم خولانەی دوایی پەرلەمان،  بۆچونێكى لەناو  حیزبە سیاسییەکان درووست كرووە، کە خواستی ئەوەی هەیە پاشەکشە لە شێوازی دەنگدانی "لیستی کراوەی سنوردار" بکات و بگەڕێنەوە بۆ شێوازە کۆنەکە کە شێوازی دەنگدانی "لیستی داخراو" بوو. هەرچەندە ئەم هەنگاوە بە پاشەکشە دادەنرێت لەسەر حسابی پرۆسەی دیموکراتی و ناردندنی کاندیدی گوێڕایەڵی حیزب بۆ نێو پەرلەمان، بەڵام  دەركەوتووە لە لیستی كراوەدا چانسی كەسانی دەركەوتوو پۆپۆلیست زیاتر دەكات و چانسی كەسانی ئەكادیمی و پسپۆڕو و لێهاتوو كەمتر دەبێت. 

فۆرمی لیستی نوێنەرایەتی رێژەیی لەگەڵ جۆری لیستدا
رۆژی 30ی ئەیلولی 2022 وادەی فەرمی بەڕێوەچونی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستانە، یەکێک لەو پرسانەی لە ئێستادا پەرلەمانی کوردستان پێوەی سەرقاڵە پرسی "هەمواری هەشتەمی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان" ژمارە (1)ی ساڵی (1992)ە، بۆ ئەم مەبەستەش سەرۆکایەتی پەرلەمانی کوردستان ڕای لایەنە سیاسییەکانی وەرگرتووە، جگە پرسی گۆڕانکاری کۆمسیۆن و پێداچوونەوە بە تۆماری دەنگدەران، چەند دەقێکی تری نێو یاساکە جێی باسە، یەکێک لە گرنگترین داواکاری زۆرینەی حیزبە سیاسییەکان گۆڕینی بازنەی هەڵبژاردنە لە یەک بازنەییەوە بۆ فرە بازنەیی، یان چوار بازنەی هەڵبژاردن، بەپێی سنوری ئیداری پارێزگاکان، لە ڕاپۆرتێکی پێشتری درەو میدیادا "بەرکەوتی پارێزگاکانی هەرێم لە یەک بازنەییەوە بۆ (4) بازنەیی" خستە ڕوو، لەم ڕاپۆرتەدا بەشێکی دیکەی پرسەکە دەخەینەڕوو کە پەیوەندیدارە بە شێوازی هەرڵبژاردن و چۆنییەتی دەنگدانەوە لەچوارچێوەی پرسی "فۆرمی لیستی نوێنەرایەتی رێژەیی لەگەڵ جۆری لیستدا"؛ نوێنەرایەتی رێژەیی سیستمێكە لەبنەڕەتدا پشت بە لیستی پارتی سیاسی دەبەستێت، دواتر لەناو لیستەكاندا دەنگدەر بژاردەی دراوەتێ‌‌ وئەوەش جۆری لیستەكان دیاریدەكات بەم شێوەیەی خوارەوە:

یەکەم؛ لیستی داخراو
پاڵێوراوەكان لەناو ئەم لیستەدا لەلایەن پارتی سیاسی ‌وسەركردایەتیەكەیەوە بەجێگیری دادەنرێن بەبێ ئەوەی دەنگدەر توانای گۆڕینی ئەو ریزبەندییەی ناو لیستەكەی هەبێت، لەبەرئەوەی دەنگدەر لەناو كارتی دەنگداندا تەنها مافی ئەوەی هەیە دەنگ بە قەوارە سیاسییەكە بدات. واتە ئیتر ئەو حیزبە خۆی ریزبەندیی پاڵێوراوەكانی كردووە، ژمارەی ئەو كورسیانەی لیستی ئەو حیزبە بەدەستی دەهێنێت حیزب خۆی بەپێی ئەو ریزبەندییەی كردوویەتی دایاندەنێت نەك دەنگدەری حیزبەكە.
لەلیستی داخراودا دەنگدەر ناچاردەبێت لەبەرخاتری كەسێك یان حیزبێك دەنگ بەكۆی لیستێك بدات، لەكاتێكدا رەنگە هەموو یان زۆرێك لەوانەی تری بەدڵ نەبێت، ئەمەش دەبێتە مایەی گەیشتنی كەسانی دڵخوازی سەركردایەتی حیزب بەپەرلەمان ‌و ئەنجومەنە هەڵبژێردراوەكان. ئەمەش وادەكات پەیوەندییەكی پتەو لەنێوان دەنگدەرو پاڵێوراودا دروست نەبێت ‌و ئەنجومەنی هەڵبژێردراویش هەست بەبەرپرسیارێتییەكی زۆر نەكات بەرامبەر بەدەنگدەر.
•    کۆتای ئافرەتان لە لیستی داخراودا
لە یاسای هەڵبژاردنی ئەنجومەنە هەڵبژێردراوەكاندا «كۆتا »ی ئافرەتان دیاریدەكرێت. بۆ نموونە ئەگەر لەیاسای هەڵبژاردندا سیستمی
نوێنەرایەتی رێژەیی بەلیستی داخراو بێت‌و رێژەی كۆتای ئافرەتان (25%) بێت، ئەمە بەواتای ئەوە دێت كە:
-    دەبێت لەناو هەر لیستێكدا، بۆ هەر چوار پاڵێوراوێك، ناوی ئافرەتێك هاتبێت، واتە ئەگەر لیستی قەوارەیەكی سیاسی لە (30) پاڵێوراو پێكهاتبێت ئەوا دەبێت چوار لەوانە ئافرەت بن.
-    دەبێت لەناو هەر چوار كورسییەكدا، كە هەر قەوارەیەكی سیاسی بەدەستی دەهێنێت، یەك كورسیان بەر ئافرەت بكەوێت. بەو پێیەی لە لیستی داخراودا دەنگدەر تەنها دەنگ بە قەوارە سیاسییەكە دەدات‌و دەنگ بە پاڵێوراوەكان نادات، لەبەرئەوە ئافرەتانیش هەروەك پیاوانی پاڵێوراو، بەپێی ئەو ریزبەندییەی حیزب دایناوە، بەپێی كۆتای دیاریكراو بۆ ئافرەتان لەیاسای هەڵبژاردندا، كورسی دەبەنەوە بەبێ ئەوەی جیاوازی دەنگ لەنێوان پاڵێوراوانی پیاوو ژندا دەربكەوێت.
•    كۆتای پێكهاتە نەتەوایەتی‌و ئایینییەكان لە لیستی داخراودا
لەیاسای هەڵبژاردنی ئەنجومەنە هەڵبژێردراوەكاندا هەریەك لە كۆتای پێكهاتە نەتەوایەتی ‌و ئایینییەكان لەگەڵ سیستمی هەڵبژاردنەكەیان ‌و جۆری لیستەكەیان دیاریدەكرێت. ئەگەر لیستی ئەو پێكهاتانە بەلیستی داخراو بێت ئەوا دەنگدەری ئەو پێكهاتانە تەنها دەنگ بە لیستەكان دەدەن‌و بەپێی ژمارەی ئەو كورسیانەی هەر قەوارەیەكی سیاسی بەدەستیدەهێنێت ژمارەی پاڵێوراوەكانی بەپێی ریزبەندی لیستەكە دیاریدەكرێت.

دووەم: لیستی كراوەی سنوردار (نیمچە كراوە)
لێرەدا دەنگدەر دەتوانێت لەیەككاتدا یان تەنها دەنگ بە لیستەكە بدات یاخود دەنگ بە لیستەكەو پاڵێوراوێكی ناو لیستەكەش بدات‌و بەمەی
دوایی دەگوترێت (دەنگدانی بژاردەیی) ئەم لیستە ئازادییەكی سنوردار دەداتە دەنگدەر كە لەرێگەی هەڵبژاردنی پاڵێوراوێكەوە تاڕادەیەك دەستكاری ئەو ریزبەندییە بكات كە لەناو لیستی قەوارەیەكی سیاسیدا هەیە. بەمەش دەنگدەر رۆڵێكی بەرچاوی دەبێت لەدیاریكردنی ئەو پاڵێوراوەی دەخوازێت بچێتە ناو پەرلەمانەوە. بەڵام ئەو دەنگدەرەی تەنها دەنگ بەلیستەكە دەدات وەك ئەوە وایە بەپێی لیستی داخراو دەنگی دابێت‌و رازییە لەسەر هەمان ئەو ریزبەندییەی كەحیزب دایناوە.
لە لیستی كراوەی سنورداردا كۆی ژمارەی ئەو دەنگانەی قەوارەیەكی سیاسی بەدەستیهێناوە كۆدەكرێنەوەو بەسەر دابەشكاری هەڵبژاردنی بازنەی هەڵبژاردنەكەدا دابەشدەكرێت‌و ژمارەی ئەو كورسیانەی قەوارەیەكی سیاسی دەیباتەوە بەر ئەو پاڵێوراوانە دەكەوێت، كە لەناو لیستی قەوارە سیاسییەكەدا، یەك لەدوای یەك زۆرترین دەنگیان بەدەستهێناوە.
لەم جۆرە لیستەدا دەنگدەر تەنها دوو بژاردەی لەبەردەستدایە كە یەكێكیان ئیلزامییەو بۆ قەوارە سیاسییەكە دەچێت بەڵام بژاردەی دووەمیان، كە بۆ هەڵبژاردنی پاڵێوراوێكی ناو قەوارە سیاسییەكەیە، دەنگدەر ئازادە لەوەی ئەو بژاردەیە تاقیبكاتەوە یان نا.
كەواتە لەناو لیستی كراوەی سنورداردا قەوارەی سیاسی، وەك بژاردەو دواتریش بۆ ژماردنی دەنگەكان، بەبناغە وەردەگیرێت‌و دەنگدەر مافێكی تەواوی هەیە لە ریزبەندیكردنی پاڵێوراوەكاندا، كەدیارە ئەمەش كاریگەرییەكی سنورداری دەبێت بۆ سەر لاوازكردنی بونیادی حیزب‌و سەركردایەتییەكەی، چونكە دواجار دەنگدەر دەستكاری دیزاینی لیستەكە‌و ئەو ریزبەندییە دەكات كە سەركرادیەتی لیستەكە دایانناوە.
بەهۆی ئەو دوو بژاردەیەی لەبەردەست دەنگدەردایە، پرۆسەی دەنگدانەكە لەلای دەنگدەر كەمێك لە لیستی داخراو ئاڵۆزو قورسترەو ئەمەش ئەگەری ئەوە دروست دەكات، بەبەراورد لەگەڵ لیستی داخراودا، ژمارەیەكی زۆرتر لە كارتەكانی دەنگدان پووچەڵ بكرێنەوەو قەبارەی كارتی دەنگدانەكەش كەمێك گەورەترو تێچوونەكەشی زیاتر بێت.
•    كۆتای ئافرەتان لە لیستی كراوەی سنورداردا
كۆتای ئافرەتان لەم فۆرمەشدا بەپێی یاسای هەڵبژاردنی ئەنجومەنە هەڵبژێردراوەكان دیاریدەكرێت، ئەگەر لیستی داخراو نەهێڵێت دەنگدەر دەستكاری ئەو ریزبەندییەی بكات‌ و پاڵێوراوانی ژن‌ و پیاو لەجێگەی خۆیاندا بهێڵێتەوە، ئەوا لە لیستی كراوەی سنورداردا جگەلەوەی ئەو ریزبەندییە تێكدەداتەوە هاوكات ژمارەی ئەو دەنگانەش دەردەكەوێت كە هەریەك لەپاڵێوراوانی ژن ‌و پیاو لەناو لیستێكدا بەدەستیانهێناوە!
بۆیە لێرەدا دەبێت لەناو ئەو كورسییانەی هەر قەوارەیەكی سیاسی بەدەستیهێناوە ئەو رێژەیە لەكورسی بۆ ئافرەتان دەستەبەر بكرێت كە یاساكە دیاریكردووە، ئەویش بە رەچاوكردنی ئەو دەنگانەی ئافرەتانی ناو لیستەكە لەزۆرەوە بۆ كەمتر بەدەستیانهێناوە. 
•     كۆتای پێكهاتە نەتەوایەتی‌و ئایینییەكان لە لیستی كراوەی سنورداردا
كاتێك كۆتای پێكهاتە نەتەوایەتی‌و ئایینییەكان لەیاسای هەڵبژاردنی ئەنجومەنە هەڵبژێردراوەكاندا بەرێژەیەك دیاری دەكرێت ‌و سیستمی هەڵبژاردنەكەی نوێنەرایەتی رێژەییە بەلیستی كراوەی سنوردار، لەو كاتەدا دەنگدەرانی ئەو پێكهاتانە دەنگ بە قەوارەیەكی سیاسی سەر بە پێكهاتەكەیان ‌و یەكێك لەكاندیدەكەیان دەدەن. ئەوەی لەم كۆتایەدا خاڵی جیاكەرەوەیە ئەوەیە كە ئەم پێكهاتانە، قەوارەی سیاسی‌و دابەشكاری هەڵبژاردنی تایبەت بەخۆیان هەیەو لەناو خۆیاندا كێبڕكێ لەسەر بردنەوەی ئەو كورسیانە دەكەن كە یاسای هەڵبژاردن بۆیان دیاریكراوە.
ئەگەر ژمارەی كورسییەكانی پێكهاتەیەكی نەتەوەیی یان ئایینی لە یەك كورسی پێكهاتبوو ئەوا شێوازی دابەشكاری هەڵبژاردن پیادەناكرێت بەڵكو سیستمی زۆرینە/ براوەی یەكەم دەگیرێتەبەرو تاكە كورسییەكە بەر ئەو قەوارە سیاسییە دەكەوێت كە لەناو قەوارە سیاسییەكانی ئەو پێكهاتەیەدا زۆرترین دەنگی دروستی بەدەستهێناوە.

سێیەم؛ لیستی كراوەی ئازاد
لیستی كراوەی ئازاد ئەوەیە رێگە بەدەنگدەر دەدرێت بە ئەندازەی ژمارەی كورسییەكانی ئەو بازنەی هەڵبژاردنەی دەنگدەر ناوی تێدا تۆماركراوە، بژاردەی لەناو پاڵێوراوەكانی لیستی قەوارە سیاسییە جیاوازەكاندا هەبێت.
لە لیستی كراوەی ئازاددا دەنگدەر تەنها دەنگ بە پاڵێوراوەكان دەدات نەك قەوارەی سیاسی، تا ئەو رادەیەی لەلایەن خۆیەوە ریزبەندییەكی نوێ‌ لەناو كۆی پاڵێوراوەكانی قەوارە سیاسییە جیاوازەكاندا دروستدەكات.
لەدواییدا كۆی ژمارەی ئەو دەنگانەی پاڵێوراوەكانی هەر قەوارەیەكی سیاسی بەدەستیهێناوە كۆدەكرێنەوەو بەسەر «دابەشكاری هەڵبژاردن »دا دابەشدەكرێن ‌و بەمەش ژمارەی ئەو كورسیانەی قەوارەیەكی سیاسی دەیباتەوە بەر ئەو پاڵێوراوانە دەكەوێت، كە لەناو لیستی قەوارە سیاسییەكەدا، زۆرترین دەنگیان بەدەستهێناوە.
لەلیستی كراوەی ئازاددا دەنگدەر بژاردەیەكی زۆری لەبەردەستدایە‌و ئەمەش كاریگەریی زۆری دەبێت بۆ سەر لاوازكردنی بونیادی حیزب‌و سەركردایەتییەكەی، بەڵام نابێت ئەوەشمان لەبیربچێت كە هەندێكجار بەهۆی ئەو بژاردە زۆرەی لەبەردەست دەنگدەردایە وادەكات پرۆسەی دەنگدانەكە قورس بێت‌و ژمارەیەكی زۆر لە كارتەكانی دەنگدان پووچەڵ بكرێنەوە، سەرباری ئەوەی كە قەبارەی كارتی دەنگدانەكەی گەورەیەو تێچوونەكەی زیاترە.
•    كۆتای هەریەك لە ئافرەتان‌و پێكهاتە نەتەوەییەكان 
كۆتای ئافرەتان‌و پێكهاتە نەتەوەییەكان لە لیستی كراوەی ئازاددا بە یاسا دیاریدەكرێت‌ و كورسییەكانیان بەسەر ئەو پاڵێوراوانەیاندا دابەشدەكرێن كە لەناو خۆیاندا زۆرترین دەنگیان بەدەستهێناوە.

سیستمی لیستی دەنگدان لە هەرێمی کوردستان خواستی نوێی حیزبە سیاسییەکان
بەپێی هەمواری حەوتەمی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان" ژمارە (1)ی ساڵی (1992)ە، بەشی یەکەم ماددەی دووەم هاتووە؛ "هەڵبژاردنەکان بە دەنگدانی نهێنیی ڕاستەوخۆ بەپێی سیستمی لیستی کراوەی سنوردار ئەنجام دەدرێت". لە پێنج خولی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کورستان لە ساڵانی (1992، 2005، 2009) کار بە لیستی داخراو کراوە، بەڵام لە هەردوو هەرڵبژاردنی پەرلەمانی کورستان لە ساڵانی (2014، 2018) وەک لە دەقی یاساکە هاتووە کار بە لیستی کراوەی سنوردار کراوە.
لە ئێستاشدا، بەشێک لە حیزبە سیاسییەکان خواستی ئەوەیان هەیە پاشەکشە لە شێوازی دەنگدانی "لیستی کراوەی سنوردار" بکەن و بگەڕێنەوە بۆ شێوازە کۆنەکە کە بە شێوازی دەنگدانی "لیستی داخراو" بوو. لە کاتێکدا ئەمە ئەم پاشەکشەیە لەسەر حسابی پرۆسەی دیموکراتی تر بوونی پرۆسەی دەنگدان و دەنگدەران لە قازانجی حیزبە سیاسییەکان و ئەو بەربژێرانەی حیزبە سیاسییەکان خوازیارن بچنە پەرلەمان و ئەنجومەنە ‌هەڵبژێردراوەکان. ئەم خواستەش بۆ دوو هۆکاری سەرەکی دەگەڕێتەوە؛
یەکەم: دروستبوونی پێکهاتەیەکی لاوازی پەرلەمان
زۆرێك لە چاودێران پێیان وایە دامەزراوەی یاسادانان (پەرلەمان) بەتایبەت لەم دوو خولەی دوایدا ڕووی لە لاوازی کردووە، لە ڕووی پێکهاتەو کوالێتی پەرلەمان و پەرلەمانتارانەوە، ئەمەش کاریگەری خراپی لەسەر ئەرکەکان پەرلەمان کە (یاسادانان و چاودێریکردن)ە جێهێشووە، سەرەڕای تێکچونی هاوسەنگی نێوان دەسەڵاتی یاسادانان و جێبەجێکردن کە بناغەی سیستمی پەرلەمانییە، بەشێکی هۆکارەکەشی دەگەڕێتەوە بۆ ئەو سیستمە هەڵبژاردنەی یاسای هەڵبژاردن تەبەنی کردووە، کەسانی ناشایتەی گەیاندووە بە پەرلەمان.بۆ نمونە؛ 
لە بواری یاساداناندا؛ 
-    بەپێی بڕیاری ژمارە (١)ی ساڵی ٢٠٠٥ی پەرلەمانی کوردستان (پەرلەمانی کوردستان – عێراق، تاکە مەرجەعی سیاسی و دەستوری و یە بۆ بڕیاردان لەسەر پرسە چاەونوسسازەکانی گەلی کوردستانی عێراق....) بەپێی ڕاپورتی ژمارە (٣) ئینستتوتی پەی بۆ چاودێری پەرلەمان پەرلەمانی کوردستان نەیتوانیوە مەرجەع بێت لە پرسەکانی؛ یەکخستنی هێزی پێشمەرگە، قەیرانی سوتەمەنی و کارەبا و ئاو، ریفراندۆم، بەردۆخ و قەیرانی عێراق، کەرکوک و کێڵگە نەوتییەکان، جوڵاندنی هێزە چەکدارەکان، ئێستاش ئابوری سەربەخۆ و پاشەکەوت و لێبڕینی موچە نەبوونی شەفافیەت و یاسای بودجەشی هاتووەتە سەر، پەرلەمان نە بڕیارێکی یەکلاکەرەوەی هەبووە و نە حیسابیش بۆ ئەو بڕیارانە کراوە کە دەریکردوون.
-    جێبەجێ نەکردنی یاسای بودجەی حیزبەکان ژمارە (٥)ی ساڵی ٢٠١٤، لە کاتێکدا یەکێتی و پارتی لە دەرەوەی یاسا خەریکی تەخشانکردنی بودجەی گشتین بۆ خۆیان و لە سەر حیسابی بودجەی گشتی خێر بە حیزبە سیاسییەکانی تر دەکەن با ئارەزووی خۆیان.
-    ئەگەر سەیرێکی ئەرشیفی ئەو یاسایانە بکەی کە پەرلەمانی کوردستان دەریکردووەن، ئەو ڕاستییە زۆرتر ڕوون دەبێتەوە لە چەندین پێشێلکاری یاسایی ڕوو دەدات و پەرلەمان لێی بێدەنگە.
لەبواری چاودێریدا؛ 
لاوازی جدییەتی پەرلەمان بەدیدەکرێت لە چاودێرییەکانی بۆ حکومەت، چونکە ڕەوا نیە لە ماوەی سی ساڵی حکومداریدا وەزیرێک سەرپێچی یان گەندەڵی یان ئەدائێکی خراپی نەبووبێت، لە کاتێکدا ئەم هەرێمە توشی چەندین شکست و هەڵبەز ودابەز بووە لە دیارتینی ئەوانە، هەڵگیرسانی شەڕی ناوخۆ، بەهەدەردان و گەندەڵی و سەرپێچی یاسایی لە داهاتی گشتی هەرێمی کوردستان، تا ئێستا نەتوانراوە کارەبای پێویست ڕێگاوبانی گونجاو و ئاوی خواردنەوەی پێویست دابینبکرێت بۆ هاوڵاتیانی کوردستان، سەرەڕای بوونی چەندین قەیرانی سوتەمەنی و تەندروستی و پەروەردەیی و کلتوری ڕۆشنبیری...هتد، بەم دواییەش شکستی سەربەخۆیی ئابوری و بە دوایشیدا شکستی ئەنجامدانی ڕیفراندۆم و لەدەستدانی ناوچە دابڕێندراوە، کەچی کەسێک نەبێت لەم دۆخانە بەرپرسیاربێت!.
بابەتەکە هەر بەوەوە ناوەستێت کاتێک وەزیرەکان بانگهێشتی پەرلەمان ناکرێن و متمانەیان لێ وەرنەگیراوەتەوە، بەپێ ڕاپورتەکانی (ئینستتیوتی پەی بۆ چاودێری و هەڵسەنگاندنی کارەکانی پەرلەمانی کوردستان) زیاتر لە سەدان جار پەرلەمانتاران تەنها پرسیاری ئاساییان ئاراستەی وەزیرەکانی حکومەتی هەرێم کردووە، ئامادەنبوونە وەڵامیشیان بدەنەوە، بەپێی دواین ڕاپۆرتی دامەزراوەی ناوبراو کە لە 12/1/2021 بڵاوی کردووەتەوە تەنها لەم خولەی ئێستای پەرلەمان زیاتر لە 115 پرسیاری پەرلەمانتاران کە ئاراستەی دەسەڵاتی جێبەجێکردن کراوە وەڵام نەدراونەتەوە. ئەمانە جگە لەوەی چەندین جار وەزیرەکان بانگهێشتی پەرلەمان کراون، ئامادە نەبوونە ئامادەبن.  
دووەم: ناردندنی کاندیدی گوێڕایەڵی حیزب بۆ نێو پەرلەمان
حیزبە سیاسییەکان زیاتر لەوەی هەوڵبدەن ڕوو لەوە بکەن کاندیدی سەربەخۆو نزیکتر لە دەنگدەران بگەیەننە پەرلەمان، زۆرتر ئەوەیان بەلاوە گرنگە کە ئەندامی گوێرایەڵی حیزب یان گروپێکی نێو حیزب بگەیەننە پەرلەمان. بۆ ئەمەش یەکێک لە ڕێگاکان کارکردنە بە دەنگدانی "سیستمی داخراو" و پەیڕەوکردنی.
باشترین و زیندووترین نمونەش لەت بوونی فراکسیۆنەکانی (بزوتنەوەی گۆڕان و نەوەی نوێ)یە لەم خولەی ئێستای پەرلەمانی کوردستان و لەدوای ڕووداوەکانی (8)ی ئۆکتۆبەرەوە دۆخێکی نەخوازراویش ناوخۆی یەکێتی نیشتمانی کوردستان گرتەوە کە کاریگەری شاراوەی لەسەر بەشێک لە پەرلەمانتارانی حیزبەکەش جێهێشتووە. 
بەڵام حیزبەکانیشیان دەستەودامان بوون و نەیانتوانی هیچ ئیجرائات یاخود گۆڕانکارییەک بکەن لەو ئەندامانەی کە بەخواستی حیزبەکانیان هەڵسوکەوت ناکەن، یاخود بە یاخود سەرپێچی بڕیار و ئەجێندای حیزبەکانیان دەکەن. بۆ چارەسەری بەشێک لەم کێشیەش "سیستمی داخراو" بەچارەسەر دەزانن، کە سەرچاوەیەکە بۆ بەهێزبوونەوەی حیزب لە نێو کۆمەڵگا بە گشتی و کایەی حکومڕانی بەتایبەتی.

سەرچاوەکان
-    یاسای ژمارە (1)ی 1992، یاسای هەمواری حەتەمی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان.
-    ئارام جەمال و د.دەرباز محەمەد، سیستمەكانی هەڵبژاردن و شێوازی دابەشكردنی كورسی، بڵاوکراوەکانی پەیمانگای کوردی بۆ هەڵبژاردن، چاپی یەکەم 2014.
-    ڕاپۆرتی ئینستتیوتی پەی، پڕۆژەی چاودێری و هەڵسەنگاندنی كارەكانی پەرلەمانی کوردستان کە ژمارەیان  ڕاپورتی ژمارە (٣).
-    ئازاد وەڵەدبەگی، جۆری سیستەمەکانی هەڵبژاردن: عێراق وەک نموونە، بڕوانە؛
http://penus.krd/index.php/ckb/2018-04-02-19-11-33/item/545-2018-09-02-18-56-38