شیكاری: درەو
پێكهاتەو كەمینەكان لە عێراقدا لە مێژوودا چەندینجار روبەرووی چەوساندنەوەو پەراوێزخستنی سیاسی‌و كۆمەڵایەتی‌و كلتوری بونەتەوە، لە هەرێمی كوردستانیش لە چەندین وێستگەی گرنگ بۆ مەرامی سیاسی بەكارهێنراون، لە عێراقی ئێستادا رێژەی (2.3%)ی كورسییەكانی ئەنجومەنی نوێنەران بۆ بەشێك لە پێكهاتەكان تەرخانكراوە، بەڵام بەشێكی تریان هیچ دەرفەتێكی سیاسییان پێ نەدراوە، لە هەرێمی كوردستانیش (10%) كورسییەكانی پەرلەمانیان بۆ تەرخانكراوە، ئەم رێژانە بەتەواوەتی گوزارشت لە مافی كەمینەكان ناكات، بەوپێیەی ماوە لەدوای ماوە دەنگ لەناو كەمینەكانەوە بەرزدەبێتەوە‌و باس لەوە دەكەن ئەوانەی لە پەرلەمان دانراون نوێنەرایەتی پێكهاتەكان ناكەن، ئەمە سەرەڕای ئەوەی (ئیزیدی و كاكەی)یەكان كە ژمارەیەكی زۆریان دانیشتووی هەرێمی كوردستانن، هیچ نوێنەرایەتییەكیان لە پەرلەمانی كوردستاندا نیە.

نەخشەی دابەشبوونی (کەمینە) پێکهاتەکانی عێراق

تورکمان
نەتەوەی تورکمان لە عێراقدا لە دوای پێکهاتەی عەرەب و کوردەوە گەورەترین پێکهاتەی عێراقی، هەرچەندە ئامارێکی ورد فەرمی بەردەست نییە دەربارەی ژمارەی تورکمانەکانی عێراق، بەڵام بەپێی ئاماری ساڵی ١٩٥٧ کە تا ئێستا لە عێراقدا پشتی پێ دەبەسترێت ڕێژەی تورکمان (٢.٣%)ی دانیشتوانی عێراقی پێکهێناوە.
سەرەتای نیشتەجێبوونیشیان دەگەڕێتەوە بە سەدەی یەکمی کۆچی، لە درێژایی مێژووش لە ناوچەکە ڕۆڵی جیاوازیان گێراوە، بەشی زۆریشیان نیشتەجێی ئەو ناوچانەن کە بوونە بە هێڵی جیاکەرەوەی نەتەوەی عەرەب کورد، کە بریتین لە شارەکانی کەرکوک، دیالە، نەینەواو باکوری بەغداد ، هەروەها ناوچەکانی جەلەولا، سەعدییە، کفری، سلێمان بەگ، دوز، یەنگیجە، داقوق، تەلەعفەر.
 
مەسیحییەکان
مەسیحییەکان پێکهاتەکی گرنگ و کۆنی ئەم ناوچەیەن کە ئێستا بە عێراق ناسراوەو سەرەتای نیشتەجێبوونیان لەگەڵ سەرەتای سەرهەڵدانی ئاینی مەسیحییە لە سەدەی یەکەمی زاینی، بەڵام بەردەوام لە عێراقدا ژمارەی ڕووی لە کەمبوونەوە کردووە، بەتایبەت لەدوای پرسەی ئازای عێراقەوە 83% ژمارەیان کەمبووەتەوە، بەجۆرێک لە ١ ملیۆن و پێنج سەد هەزار مەسیحی کەمبوونەتەوە بۆ نزیکەی (250-500) هەزار کەس.
بەشی زۆری هۆکارەکەشی دەگەڕێتەوە بۆ دیاردەی کۆچی مەسحییەکان و سەرهەڵدانی توندوتیژییەکانی دوای ٢٠٠٣ و سەرهەڵدانی توندوتیژی ئاینی، بەجۆرێک کاتێک ساڵی ٢٠١٤ داعش کۆنترۆڵی پارێزگای موسڵ ی کرد دەیان هەزار مەسیحی لە شوێنی باوو باپیرانی خۆیان هەڵکەندران و هەڵهاتن، ئەمانەش هاوکاتە لەگەڵ کردنەوەی دەرگای وڵاتانی رۆژئاوا بەڕووی مەسیحییەکاندا کە پاڵیان پێوە دەنێت کۆچ بکەن بۆ دەرەوەی عێراق. چونکە مەسیحیەکانی پارێزگای نەینەوا لە بەردەم سێ بژاردەبوون کاتێک داعش کۆنترۆڵی ئەو پارێزگایەی کرد، ئەوانیش؛ موسوڵمان بوون یان پێدانی جزیە، بۆیە بەناچاری بژاردەی سێیەمیان هەڵدەبژاد کە کۆچ کردن بوو.
مەسیحییەکانی عێراق دابەشبوون بەسەر چەند مەزهەبێکی ئاینیدا، بەجۆرێک؛ کلدانییەکان سەر بە مەزهەبی (کاسۆلیک)ی، ئاشورییەکان (نەستورییەکان)، سریانییەکان بەشێکیان (ئەرسەدۆکس)ی و بەشێکیان (کاسۆلیکن)، بە هەمان شێوە ئەرمەنییەکان بەشێکیان (ئەرسەدۆکس)ی و بەشێکیان (کاسۆلیکن)، لەگەڵ ئەوەشدا چەند گروپی دیکەی بچوکی مەسیحی دیکەش بەناوی پرۆتستانتی و ئینجیلی ...هتد بونیان هەیە لە عێراقدا.
لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق (٥)  کورسی بۆ کۆتای مەسیحی لە پارێزگاکانی (بەغداد، نەینەوا، کەرکوک، هەولێر و دهۆک) تەرخان کراوە. لە پەرلەمانی کوردستانیش (٥) کورسی بۆ کۆتای مەسیحییەکان تەرخان کراوە.
 
ئێزیدییەکان
سەرەتای نیشتەجێبوونی ئێزدییەکانی عێراق زۆر کۆنن و وەک خۆیان دەڵێن مێژووی نیشتەجێبوونیان دەگەرێتەوە بۆ دوڵی دوو روبار زیاتر لە چوار هەزار ساڵ پێش ئێستا و خۆیان بە کۆنترین ئاین دنیا دەزانن و پێیان وایە ڕەگ و ڕیشی بیر و باوەڕیان دەگەڕێتەوە بۆ ئاینی زەردەشتی.
ئێزدییەکان بەشێکی ترن کەمە ئاینییەکانی عێراق، کە خاوەنی ئاینی تایبەت بە خۆیانن و زۆربەیان لە باشووری کوردستانن لە قەزای شەنگال و قەزای شێخان و بەعشیقە و زومار و لەقوش، بەشێکیشیان نیشتەجێی پارێزگای دھۆکن لە لە ناوچەکانی سیمێل و کۆمەڵگای خانکێ و ناوچەی دێربوون.
ئەگەرچی خاوەنی یەک ئاینن بەڵام تێکەڵن لە نەتەوەکانی کورد و عەرەب و فارس و تورک، هەربۆیە بە زیاتر لە زمانێک گفتوگۆ دەکەن، بەپێی ئامارەکان ژمارەیان لە عێراقدا لە نێوان (٥٠٠) هەزار بۆ (٧٠٠) هەزار کەس مەزەندە دەکران، بەڵام لەدوای شەڕی داعش بەپێی ئامارەکانی بەڕێوەبەرایەتی گشتی کاروباری ئیزدییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان نزیەکەی (٣٦٠) کەسیان لێ ئاوارەبوو، نزیکەی (١٠٠) هەزار کەسیان عێراقیان بەجێهێشت .

کوردی فەیلی
پێی یاسای هەڵبژاردن کوردی فەیلی (١) کورسی کۆتای ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقی بۆ تەرخان کراوە، لە چوارچێوەی پارێزگای واست. بەپێی سەرژمێرییە نافەرمییەکان کوردە فەیلییەکان لە عێراقدا ژمارەیان زیاتر لە ٨٠٠ هەزار کەسە، زۆرینەیان لە پارێزگاکانی دیالە، بەغداد و واست نیشتەجێن.
پێکهاتەی کوردی فەیلی لەژێر فشار و زوڵمی زۆری رژێمی بەعسدا بوون و هەوڵی سڕینەوەیان دراوە، بۆیە بە بڕیاری داداگای باڵای تاوانەکانی عێراق لە ساڵی ٢٠١٠ کوردی فەیلی تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی بەرامبەر ئەنجامدراوەو هەوڵی لەناوبردنی بەکۆمەڵیان دراوە.
بۆیە بەشێکیان پێیان وایە جێهێشتنی (١) کورسی کۆتای کەمینەکان لە ئەنجومەنی نوێنەران لە ئاستی ئەو قوربانیدانە گەورەیەدا نییە کە ئەم پێکهاتەیە لە ڕابردوودا بەسەری هێنراوە، کەو کورسییەش لە ژێر هەژمون و هەیمەنەی پارتە گەورەکانە و گوزارشت لە ماف و خواست ئێش و ئازاری ئەوان ناکات.

سابیئەی مەندائی
بەپێی یاسای هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق (١) کورسی کۆتای پێکهاتەکان لە ئەنجومەنەکە بۆ ئەم پێکهاتەیە تەرخان کراوە ڕیشەی سابئییەکان دەگەڕێتەوە تیرەی ئارامی لە ساڵی ١٠٠ پێش زاین کۆچیان کردووە بۆ عێراق، لە کەناری روباری دیجلە و فورات لە خواروو ناوەڕاستی عێراق نیشتەجێبوونە، بەپێی سەرژمێری ساڵی ١٩١٩ بە (٨٥٠٠) کەس مەزەندە کراون، لە ئێستاشدا (٢٠٠) هەزار کەس دەبن و دابەشبوون بەسەر پارێزگاکانی بەغداد، کەرکوک، کوت، دیالە، دیوانیە، ناسریە، عەمارەو بەسرە. زمان و كەلتوور و ئایینی خۆیان هەیە، توانیویانە زمانی خۆیان بپارێزن و سەرەڕای زمانەکەی خۆیان کە بە زمانی ئارامی ناسراوە بە زمانی عەرەبیش گفتوگۆ دەکەن، ئەم تیرە ئایینییە زوڵمێکی زۆریان لێكراوە، زۆریان لێ كوژراوە و چەوساندویاننەتەوە و زمانەكەیان قەدەغەكراوە، رژێمی بەعس پەرتوبڵاوی كردوون بە مەبەستی فەوتاندن و لەناوچوونیان.
بەشێکی زۆریان لەبەر زوڵم و زۆرلێكردن و چەوساندنەوە و قەدەغەكردنی زمان و كەلتوور و ئایینەكەیان پەنایان بردوەتە دەرەوەی وڵات.

شەبەک 
بەشێوەیەکی گشتی پێکهاتەی شەبەک لە ناوچە کوردییەکانی عێراق نیشتەجێن، بەپێی سەرچاوە مێژوییەکان ڕێشەیان دەگەڕێتەوە بۆ هۆزی (شەبەک)ی کوردی، بەڵام حکومەتە یەک لە دوای یەکەکانی عێراق پێش ٢٠٠٣ بە عەرەبی ئیزیدی و ناوزەدیان کردووە، بەپێ سەرژمێری ساڵی ١٩٧٧ ژمارەیان بە (٨٠) هەزار کەس خەمڵێندراون.
زۆربەی شەبەک لەو ھۆزە کوردانە پکھاتوون کە بە پەرتەوازەیی لە دەڤەری بەردەڕەشی نزیک‌ ئاکرێ و حەمدانیەو تلکێف بەعشیقەو ھە‌ولێر و کەرکووک و گەرمیاندا بڵاو بونە.
زمانی ئاخاوتنی ئەم ھۆزانە بە گشتی شێوەزارێکی گۆرانە و کاریگەری کرمانجی و عەرەبی و تورکی پێوە دیارە. بە حوکمی ھاوسێیەتیان لەگەڵ کوردی بادینان و ھۆزە عەرەب و تورکمانەکانی موسڵ. 
ئێستا زیاتر لە (٦٠) هەزار شەبەک لە شاری موسڵ و ٣٥ گوندی دەوروبەری دا دەژین. لەسەر ئاستی عێراقیش ژمارەیان بە (٣٠٠-٣٥٠) هەزار کەس دەخەمڵیندرێت، لە سەردەمی بەعسییەکان دا شەبەکەکانیش وەکوو ھەموو کوردەکانی دیکە ئەشکەنجە دران. رژیمی بەعس بە شوێنی ئەوە بوو کە ناسنامەی کوردەواری شەبەکەکان بسڕێتەوە و ئەوان وەکوو عەرەب بناسێنێ. 

جگە لەو پێکهاتانەی سەرەوە چەندین کەمە ئاینی و مەزهەبی و نەتەوەیی لە عێراقدا دەژین کە کەمتر ئامادەیی سیاسیان پێدراوە وەکو کاکەییەکان کە بەپێی هەندێ ئاماری نافەرمی بە (١٠٠) هەزار کەس دەخەمڵێندرێن و دابەشبوون بەسەر پارێزگاکانی کەرکوک و هەولێر و هەڵبجە هەندێک ناوچەی دیالە و خانەقین. لەدوای ئەوانیشەوە یەهودی و بەهائییەکان و سەردەمانێک جویەکی زۆریش لە عێراقدا نیشتەجێبوون بەڵام کۆچیان کردووەو عێراقیان جێهێشتووە.

نوێنەرایەتی کەمینەکان لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق 
کەمە نەتەوەو ئاینییەکانی عێراق لە سەرجەم خولەکانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە ژێر کاریگەری هێزو لایەنە سیاسیەکانی عێراقدان، زۆرجار نەیانتوانیوە ئەندامەکانیان نوێنەرایەتی ڕاستەقینەی پێکهاتەکانی خۆیان بکەن، سەرەڕای ئەوەی ژمارەیان هێندە کەمە لەنێو ململانێ و هاوکێشە سیاسییەکان لە توانایاندا نییە وەک پێویست پارێزگاری لە خواستی ڕەوای خۆیان بکەن، ئەوەی ئەوانی پاراستووە فشاری ڕێکخراوە نێودەوڵەتی و وڵاتانی دەرەکییە زیاتر لەوەی نوێنەرەکانیان بێت لە ئەنجومەنی نوێنەران. 
لەم خولەی ئێستای ئەنجومەنی نوێنەران و بەپێی یاسا بەشێک لەو پێکهاتانە (٢.٣%)ی کورسییەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانیان بۆ تەرخان کراوە بە پێی سیستمی کۆتای پێکهاتەکان لە کۆی (٣٢٩) کورسی (٩) کورسییان بۆ تەرخان کراوەو و بەشێک لە پێکهاتەکانیش هیچ دەرفەتێکیان پێ نەدراوە. لە دواین هەڵبژاردنیشدا کە لە ١٢ی ٥ی ٢٠١٨ ئەنجام درا زیاتر لە ٢٠ هاوپەیمانی و لیستی سەربەخۆ کێبڕکێیان لەسەر ئەو (٩) کورسییە کرد، بۆ شێوازی دابەشکردنی کورسی پێکهاتەکان (بڕوانە خشتەی ژمارە (١)).
پێدانی ئەم دەرفەتە بە پێکهاتە سەرەکییەکانی عێراق لە ئەنجومەنی نوێنەران هاوتا نییە بەوەی کە لە دەسەڵاتی جێبەجێکردن هەیە، چونکە تەنها تەرخانکردنی (٩) کورسی لە کۆی (٣٢٩) کورسی نیەتی پاکی سیستمی هەڵبژاردنی عێراق دەرناخات بۆ پێکهاتەکان خۆیان و ڕازیکردنی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی، چونکە ئەم هەنگاوە بەس نییە بۆ پارێزگاریکردن لە مافی کەمینەکانی عێراق. بۆیە زۆرینەی کەمینەکانی عێراق پێیان وایە دووجار ستەمیان لێکراوە، جارێک ئەو ڕێژەیەی بۆیان دیاری کراوە گوزارشت لە قەبارەو مێژووی ڕاستەقینەی ئەوان ناکات، جارێکی تریش یاسای هەڵبژاردن بەس نییە بۆ پارێزگاریکردن لەوان، چونکە دەکەونە ژێر رەحمەتی حیزبە گەورەکانی عێراق.  

خشتەی ژمارە (٢)
کورسی کۆتای تەرخانکراو بۆ کەمە ئاینی نەتەوەییەکان لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق

نوێنەرایەتی کەمینەکان لە پەرلەمانی کوردستان
پێکهاتەکان لە هەرێمی کوردستان بریتین لە پێکهاتەی نەتەوەیی و پێکهاتەی ئایینی و پێکهاتەی فەرهەنگی، پێکهاتەی نەتەوەییەکان بریتین له (كورد، توركمان، كلدانی ئاشووری سریانی و ئەرمەن) کە ئێستا سەرجەمیان پەرلەمانتاریان هەیە لە پەرلەمانی هەرێی کوردستان، پێکهاتە ئایینیەکان بریتین لە ئایینانە (ئیسلام، مەسیحی، ئیزیدی، کاکەیی، زەردەشتی، بەهائی، جوو، سابیئەی مەندایی) بەڵام پێکهاتە ئایینیەکان کورسی کۆتایان نیە لە پەرلەمانی هەرێمی کوردستان بە دیاری کراوی (ئێزیدی و کاکەیی)ە چونکە کریستانەکانی هەرێمی کوردستان بە ناونیشانی نەتەوەوە کورسی کۆتایان بە دەس هێناوە، بەڵام کوردی شیعە لە کوردستان پێیان دەڵێن (فەیلی) لەناو هەرێم وەک شیعە تەماشا دەکرین لە هەمان کات لەناو شیعە وەک کورد تەماشا دەکرین لە هەردوو لا بێ بەشکراون لە مافە سەرەتاییەکانیان.
لە خولی یەکەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نیشتمانی کورستان (پەرلەمانی کوردستان) لە 19/5/1992 ئەنجومەن پێکهاتبوو لە 105 کورسی، 100 کورسی گشتی و 5 کورسی پێکهاتەی مەسیحی.
بەڵام کاتێک ململانێ لەسەر ئەو (5) کورسییە دەستی پێکرد لە هەڵبژاردن (4) لیستی پێکهاتەکە ململانێیان دەکرد، بەڵام تەنها (1) لیست کە هی (بزووتنەوەی دیموکراتی ئاشووری) بوو لیستی مەسیحیەکان بوو و لەلایەن خۆیانەوە پێکهێنرابوو، (3) لیستەکەی تر لەلایەن پارتی و یەکێتی و حزبی شیوعی دروستکرابوون، لە ئەنجامدا بزووتنەوەی دیموکراتی ئاشووری (4) کورسی هێنا و، لیستەکەی پارتی (1) کورسی هێنا و ئەوانی تریش هیچ کورسی.
تاکە پەرلەمانتارەکەی پارتی بەناوی پێکهاتە دواتر کرایە بریکاری وەزیری دارایی حکوومەتی هەرێم و، ئینجا وەزیری دارایی لەسەر پشکی پارتی و، پاشان جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران.
لە خولی دووەمی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نیشتمانیی کوردستانەوە ژمارەی کورسی پێکهاتەکان کرایە (11) کورسی (بڕوانە خشتەی ژمارە (٢))، بەجۆرێك کە لە هەڵبژاردنی (30/1/2005) تا ئێستا بە بەردەوامی زۆرینەی ئەو کورسیانە، (9) کورسی یان زیاتر لەبەردەستی پارتییەو لە هەموو پڕۆسەیەکی دەنگدانی گرنگی ناو پەرلەمان ئەو دەنگانە بۆ پارتی وەكو پەرلەمانتارەکانی خۆی بۆی مسۆگەرن و، لەو کاتەوە تا ئێستا ئەو مەسەلەیە بۆ پارتی یەکلابۆتەوە.

خشتەی ژمارە (٢)

چۆن مافی کەمینەکان لە هەرێمی کوردستان پارێزراو دەبێت
یاسای ژمارە (٥)ی ساڵی ٢٠١٥ یاسای پاراستنی مافی پێكهاتەكان کە لە كوردستان ـ عێراق دەرچووە، کە دانی بە کۆمەڵێک ماف داناوە بۆ پێکهاتەکان، بەڵام ئەوەی کە گرنگە ئەوەیە کە بتوانرێ ئەو مافانە لەسەر زەمینەی ڕاستی جێبەجێ بکرێن، نەک تەنیا بە شێوەیەکی ڕواڵەتی بمێننەوە و ببنە مەرەکەبی سەر کاغەز.
لە پێناو باشترکردنی دۆخی کەمینەکان لە هەرێمی کوردستان و بۆ ئەوەی مافی کەمینەکان باشتر بپارێزرێت، چاودێران پێشنیاری زۆریان خستووەتەڕوو، کە لەبەرچاوگرتنیان بنەماکانی دیموکراسی لە هەرێمی کوردستاندا بەهێزتر دەکەن و ڕێگە خۆش دەکەن بۆ ئەوەی کەمینەکانیش خۆیان بە خاوەنماڵ بزانن لە هەرێمی کوردستان و هەست نەکەن کە هاوڵاتی پلە دوون، لەوامەش لەم نیشتمانەدا:
１.    ئەنجامدانی سەرژمێری گشتی و، هی پێکهاتەکان بە جیا بکرێت و، بەرمەبنای ئەوە بازنەی هەڵبژاردنیان یابکرێتەوە.
２.    دروستکردنی لیستی تایبەت بە کەمینەکان لە لایەن کۆمیسیۆنی سەربەخۆی هەڵبژاردن و ڕاپرسی لە هەرێمی کوردستان، بۆ ئەوەی تەنیا ئەو کەسانەی کە سەر بەو کەمینانەن بتوانن لە هەڵبژاردنی کورسی کۆتاکاندا بەشداری بکەن و، هیچ لایەنێکی تر نەتوانێ دەستوەردان لە هەڵبژاردنی نوێنەری کەمینەکاندا بکات لە پەرلەمانی کوردستاندا.
３.    بەپێی مادەی ١/بڕگەی دووەم لە یاسای پاراستنی مافی پێکهاتەکان، ئەم پێکهاتانە لە هەرێمی کوردستان بریتین لە کۆمەڵە نەتەوەییەکان (تورکمان، کلدانی، سریانی، ئاشووری و ئەرمەن) و کۆمەڵە ئایین و ئایینزاکان (مەسیحی، ئێزیدی، سابیئەی مەندائی، کاکەیی، شەبەک، فەیلی، زەردەشتی و هی دیکە). بۆیە وا باشە کورسی بۆ ئەو پێکهاتانەی تر دیاریی بکرێت کە کورسی کۆتایان نیە.
４.    دروستکردنی ئەنجومەنی باڵای کەمینەکان لە هەرێمی کوردستان، کە ئەرکیان بریتی دەبێت لە ڕاوێژ و پرۆژەی گونجاو بۆ چارەسەرکردنی پرسی کەمینەکان و بەشدارییکردن لە داڕشتنی یاسا و ڕێسا و سیاسەت و ستراتیژ و پلانی درێژخایەن بۆ دابینکردنی هەرچی باشتری مافی کەمینەکان و بەشداری کارای کەمینەکان لە سیستەمی حوکمڕانی لە هەرێمی کوردستان لە هەموو جومگە و دامودەزگاکانی حکومەتدا.
５.    لایەنە سیاسییە کوردییەکان وا باشە خۆیان لە دروستکردنی حیزب و پارتی سیاسی ئاراستەکراو و کارتۆنی لەناو کەمینەکاندا بە دوور بگرن، هەر وەک چۆن کورد نایەوێت دەسەڵاتی عەرەبی لە عێراق ئەم ڕەفتارە بەرامبەر بە ئێمە ئەنجام بدات.
６.    بەشداریی کەمینەکان لەناو سیستەمی سیاسی و حوکمڕانی کوردستاندا بەشدارییەکی کارا و ڕاستەقینە بێت، نەک تەنیا بۆ ئارایشتکردنی سیستەمی سیاسی بێت لە پێش چاوی وڵاتانی تر.
７.    بۆ کەمینەکانیش وا باشە خۆیان تێکەڵ بە هەندێ ململانێی سیاسی نەکەن کە زیان بە پێگە و بەرژەوەندییەکانیان دەگەیەنێت. کارابوون بەو واتایە نیە کە پێویستە خۆت تێکەڵ بە هەموو ململانێ و هاوکیشەیەک بکەیت، بەڵکوو هەندێ جار بێلایەن مانەوە بەرژەوەندییەکان دابین دەکات.
 

سەرچاوەکان
１.    فارس الخطاب، الأقليات الدينية والعرقية في المعادلة السياسية العراقية، مرکز الجزیرة للدراسات، علی الموقع؛
https://studies.aljazeera.net/ar/article/4691?fbclid=IwAR0fO9Uf_vgWDawzuCDG--hIgz6jV_GZzwjybg0QCHy-2rv92TCtapoPt7I
２.    عمار عزيز، مقاعد كوتا المكونات بين مخاوف التشتت وطمع الأحزاب الكبيرة، علی الموقع؛
https://kirkuknow.com/ar/news/62142
３.    کەمال حەمزە، نوێنەرایەتی پێکهاتەکان، پێگەی؛
http://chawykurd.com/detailsWtar.aspx?NusarID=6195&Jmare=15536
４.    ئازاد وەڵەد بەگی، کەمینەکانی کوردستان وەک خۆیان، پێگەی؛
http://chawykurd.com/detailsWtar.aspx?NusarID=1085&Jmare=15549