سه‌رسه‌ختى، یان كۆڵنه‌دان !
2021-02-21 19:43:44
خه‌ڵات عومه‌ر
له‌سه‌رئاستى جیهان به‌هۆى به‌ڵاى كۆرۆناوه كۆمه‌ڵێك كێشه‌ى سیاسى وئابورى به‌رۆكى مرۆڤایه‌تیان گرتووه، ئه‌گه‌ربه مێژووى مرۆڤایه‌تیشدا بچیته‌وه وانه‌یه‌ك به‌ده‌ست دێنیت ده‌ڵێت "له‌دواى هه‌موو نه‌خۆشى وده‌ردوه‌دوه‌كان شه‌ڕروشۆڕو ئاژاوه دروست بووه".
واچه‌كه نه‌خوازین به‌دواى ئه‌م به‌ڵاى كۆرۆنایه‌دا ئاژاوه به‌رۆكمان بگرێت، به‌ڵام له‌ڕاستى داجگه له‌وه‌ى كه كۆرۆنا سودى بۆته‌ندروستى ژینگه‌ى گۆى زه‌وى هه‌بووه خێروبیرمان لێ نه‌دیوه. به‌پێچه‌وانه‌وه ته‌ندروستى ده‌رونى مرۆڤیشى زۆرخراپ كردووه.
ساڵى پار ((ئه‌نتۆنیۆگۆتریش)) سكرتێرى گشتى نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان پێش گرێدانى خولى حه‌فتاوسێهه مینى كۆمه‌ڵه‌ى ته‌ندروستى جیهانى له ((ژنێَف))، سه‌رنجى هه‌مووكۆمه‌ڵَگه‌ى نێوده‌وڵه‌تى بۆئه‌وه ڕاكێشا به‌هۆى بڵاوبوونه‌وه‌ى ده‌رده كۆرۆناوه، پێویسته زۆربه‌ته‌نگ ته‌ندروستى ئه‌قڵى وده‌رونیه‌وه‌بن.
له‌م دواییه‌دا گۆڤارى ((فۆرین پۆلیسى)) ڕاپۆرتێكى بڵاوكردۆته‌وه به ناو نیشانى ((چۆن په‌رله‌مانى ئه‌وروپاى ده‌سه‌ڵاتى سته‌مكارانى به‌سه‌ركیشوه‌ره پیره‌كه‌دا زیاترسه‌پاندووه؟)).
ڕاپۆرته‌كه ((دالیبۆر ڕۆهاك)) له ((په‌یمانگه‌ى ئه‌مریكان ئنته‌رپرایز)) ه وه‌ئاماده‌ى كردوه وباس له‌وه‌ده‌كات، چۆن پارته ئۆروپایه‌كان ده‌رفه‌تى ده‌رده كۆرۆنایان قۆزتۆته‌وه وكاریان كردوه بۆئه‌وه‌ى له‌جیاتى چه‌سپاندنى به‌هادیموكراسیه‌كان له وڵاتانى خۆیان ووڵاتانى جیهاندا، یاسا بۆباڵاده‌ستى كۆمه‌ڵێك بنه‌ماڵه‌ى سیاسى وده‌وڵه‌مه‌ندى سته‌مكارى ئۆروپایى به‌كاربخه‌ن!
به‌شێوه‌یه‌ك كه ئه‌م ڕاپۆرته ده‌خوێنیته‌وه پێت وایه كه باس له‌تۆو وڵاته‌كه‌ى تۆده‌كات. ئه‌مه‌ش ته‌نها له‌به‌رئه‌وه یه خه‌مه لۆكاڵیه‌كان خه‌مى جیهانین و،خه‌مى جیهانیش خه‌مى لۆكاڵین.
به‌داخه‌وه ئه‌وانه‌ى له‌م هاوكێشه تێده‌گه‌ن كه‌من، منیش هه‌میشه كه بێ په‌روا دووپاتى ده‌كه‌مه‌وه وبه‌ڵگه‌ى بۆده‌هێنمه‌وه، ده‌مه‌وێت بیسه‌لمێنم مادام سه‌رمایه‌دارى ده‌یه‌وێت بازاڕجیهانگیربكات، پێویسته ئێمه به‌پێچه‌وانه‌وه،
هاوخه‌مى وهاوده‌ردى مرۆڤبوونمان جیهانگیربكه‌ین، بۆئه‌وه‌ى به‌رامبه‌ربه دێوى ((بازاڕ)) سه‌نگه‌رى خه‌باتى كۆمه‌ڵایه‌تیمان به‌هێزبكه‌ین وبه‌نینۆك شه‌ڕله‌گه‌ڵ دێوى((به‌بازاڕكردنى جیهان)) و((به‌كاڵاكردنى مرۆڤ)) دا بكه‌ین.
سه‌رنج بده‌ن كۆمپانیا وپرۆژه بچوك وجڤاكیه‌كان له‌ده‌رده‌كۆرۆناوكرنتینه‌دا زیانیان به‌ركه‌وتووه، كه‌چى كۆمه‌ڵگاى گه‌وره‌ى سه‌رمایه‌دارى وكۆمپانیاى گه‌وره‌ى بنه‌ماڵه‌كان، زیاتر سه‌رمایه‌یان كه‌ڵه‌كه كردووه. به‌ره ى كۆنتڕۆَلكردنى جیهان به‌هێزتربووه!
ئه‌م قسه‌یه‌ى من ڕمڵ لێدان نیه، به‌ئاسانى بۆت كورت ده‌كه‌مه‌وه. منى بێسه‌ر وسه‌ودا ده‌مه‌وێت كاربكه‌م.
وابزانه زارزارێن وڕۆڵێته، به‌ختى خۆم خستۆته سه‌ردووژماره، تۆش له‌سه‌ر نه‌وه‌دوو هه‌شت ژماره‌دات ناوه، بێگومان به‌ختى دووژماره‌ى من نایباته‌وه، به‌ڵام له‌نه‌وه‌دوو هه‌شته‌كه‌ى تۆحه‌فتازیاتر ده‌یباته‌وه !
من دۆڕاوى گه‌وره وتۆبراوه‌ى بچوكى، به‌ڵام هه‌رده‌م تۆده یبه‌یته‌وه، چونكه تۆسه‌رمایه‌دارى !
بابێینه‌وه سه‌رئه‌وبابه‌ته‌ى كه‌ئه‌م نووسینه‌م پێ هۆنیه‌وه وسه‌باره‌ت ساغڵه‌مى ئه‌قڵی وده‌رونیه وقسه‌ى سه‌رۆكى گشتى نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كانم، به‌نمونه بۆ هێناوه‌ته‌وه.
ده‌رده كۆرۆنا خه‌ڵكى خزاندۆته ماڵه‌كانیانه‌وه، تاك وته‌ریكى خستون ولێكتر دورى خستونه‌ته‌وه. وامه‌زانه هه‌مووشوێنێك ئه‌م وڵاته‌ى ئێمه‌یه وخێروبیرى په‌یوه‌ندى جڤاكى پێكمانه‌وه گرێ ده‌دات وپه‌یوه‌ندى كۆمه‌ڵایه‌تیمان هه‌یه.
خۆت بخه كه‌وڵى هاووڵاتیه‌كى ئه‌ڵمانى وئینگلیزو فه‌ره‌نسایى داماوه‌وه، له ئاپارتمانێكى بیست قات دایه‌و ڕوبه‌رى ماڵه‌كه‌ى سى چل مه‌ترێكه‌و به‌ته‌نها ده‌ژى ودۆست ویارو هاوڕیه‌كى نیه، ئه‌گه‌رهه‌یبێت سه‌گێكه ونه‌بیت ئه‌ویش نیه، مرۆڤایه‌تیبوون چۆن واده‌گوزه‌رێت؟َ!
كه ئه‌م بابه‌ته‌م سه‌باره‌ت ساغڵه‌مى ئه‌قڵى وده‌رونى ده‌نووسى، كۆمه‌ڵێك ئاماروسه‌رژمێرى نێوه‌نده گه‌وره‌كانى وڵاتانى خۆرئاوام خوێنده‌وه كه‌چۆن له‌سایه‌ى ده‌رده‌كۆرۆناو كرنتیه‌نه‌دا، بارى ده‌رونى خه‌ڵك تێكچووه وچۆنیش خه‌ڵكانێكى زۆرتاك وته‌ریك كه‌وتن وله نه‌بوونى په‌یوه‌ندى گه‌رمى خێزانى وكۆمه‌ڵاتى دا، په‌نایان بردۆته به‌ر به‌كارهێنانى كهول وماده‌ى بێهۆشكه‌رو ژماره‌یه‌كى زۆرتریش، ئه‌مانه‌ش دادى نه‌داون وخۆیان كوشتووه، پرسیارم لادروست بوو.
تابلۆى جیهانه‌كه‌مان بێنیته به‌رچاوت ئه‌وه‌نده ترسناكه، هیچ نامێنێت جێگاى ئومێدبێت.
لێره‌دا ده‌مه‌وێت بگه‌ڕێمه‌وه بۆجوانترین ڕۆمان كه‌له سه‌ده‌ى هه‌ژده‌هه‌مداو له‌ساڵى1759به‌ته‌نها له سێ ڕۆژدا ((ڤۆڵتیر)) ى بیرمه‌ندى گه‌وره‌ى فه‌ره‌نسایى نووسیویه‌تى و به‌ناونیشانى ((كاندید، یان گه‌شبینى))ه وعه‌یامێك پێش ئێستا خوێندمه‌ته‌وه.
له‌وماوه‌یه‌دا كه بیركردنه‌وه‌م و ده‌رده كۆرۆنا بردمیه‌وه سه‌رى وجارێكى ترده‌سته‌و دامانى بوومووه وخوێندمه‌وه، زانیم ناوه‌ڕۆكى ڕۆمانه‌كه سه‌باره‌ت درۆى دروستكردنى هیواو ئومێده به‌زانست وخۆشه‌ویستى وپێشكه‌وتنى ته‌كنیكى وئه‌قڵه‌و، دژى نه‌خۆشى دروستكردنى هیوایه !
بته‌وێت له‌م ڕۆمانه گه‌وره فه‌لسه‌فیه بگه‌یت دووچارى پوچگه‌رایى ده‌بیت، كه‌هیوا به‌خشین به ئه‌قڵ وزانست خۆى درۆیه‌كى گه‌وره‌یه وبه‌ته‌نها بۆئه‌ویه‌وه ده‌سه‌ڵات بۆسته‌مكاران ده‌سته به‌ربكاته‌وه، وه‌ك ئه‌وه‌ى زمانى حاڵى بڵیت زانست وپێشكه‌وتن وه كو ئێستا ده‌سه‌ڵات به سته‌مكارى بازاڕده‌داته وه، ئه‌مه‌ش حیكمه‌تى گه‌وره‌ى ئه‌ده‌به كه‌پێشبینى دووباره‌بوونه‌وه‌ى بێ دادى ده‌كاته‌وه.
ڤۆلتیر ده‌ڵێت "خۆبه‌ستنه‌وه به‌هیواى زانست وئه‌قڵ خۆشه‌ویستی و واتاى گه‌وره‌وه ئه‌وپه‌ڕى پوچگه‌راییه، بۆیه واباشه" مرۆڤ خه‌ریكى باخچه بچوكه‌كه‌ى خۆى بێت وشتێكى تیابچێنێت "
هه‌زارن ساڵ پێش ((ڤۆلتێر)) و پێش هه رسێ ئاینیه ئیبراهیمیه گه‌وره‌كه ، ((زه‌رده‌شت)) ى ڕێبه‌رمان وتویه‌تى "هه‌چكه‌س دوانزه دره‌خت بچێنێت له‌نه‌وه‌ى منه"
((ڤۆلتیر)) باسى نائومێدى كردووه و((زه‌رده‌شت)) یش باسى ئومێد، له‌م نێوه‌نده‌دا ئه‌وه‌ى گرنگه كۆڵنه دان وسه‌رسه‌رختیه، باخچه‌كه‌ى ڤۆلتیر هه‌رئه‌وه‌ى زه‌رده‌شته، گرنگ ئه‌وه‌یه ئومێدى گه‌وره‌مان نه‌بێت، بۆئه‌وه‌ى هه‌ربه‌جارێك نائومێد نه‌بین.
چه‌نددره‌ختیك بچینه‌و ئومێدى گه‌وره‌ت نه‌بێت، دره‌خته‌كان بچێنه‌و نائومێدمه‌به .ئه‌مه ئه‌وپه‌ڕى كۆڵنه‌دان وسه‌رسه‌ختیه!
كارى چاكه‌خوازى ئه‌گه‌ر خۆشت به‌ره‌كه‌ى نه‌چنیته‌وه، خه‌باتێكى گه‌وره‌یه كه دژى خراپه‌كارى پێده‌بیته‌وه، له‌شوێنێك كه ڕه‌نگه تۆ خۆشت له‌وێ نه‌بیت ونه‌زانیت چۆن ئه‌مزۆرانه به‌سه‌ركه‌وتنى جیهان ومیهره‌بانى مرۆڤبوون دا ده‌شكێته‌وه ! خه‌باتى كۆمه‌ڵایه‌تى له‌هه‌ناوى دا خه‌باتێكى تاكانه‌یشه، ئه‌مه‌ش خه‌باتێكه ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ى كۆڵنه‌دان وسه‌رسه‌ختیه به‌وه‌ى ئه‌گه‌رێمه هه‌رێكه‌و له‌خۆمانه‌وه له‌ژینگه‌ى كۆمه‌ڵایتى خۆمان بچینه سه‌ر پێڕه‌وى چاكه‌خوازى به‌شداروكاریگه‌رده‌بین نه‌ك له شۆڕێكى لۆكاڵی وجیهانیدا به ڵكۆله‌گۆڕانكاریه‌كى مه‌زن دا له‌سه‌رئاستى گه‌ردوون!
كه‌هیچ ناكه‌ین وپاسڤین و له‌به‌رامبه‌ر وه‌حشیگه‌ریه‌تى خێڵ وبنه‌ماڵه سیاسیه‌كاندا هه‌ر زۆربڵێمان هه‌ڵبژاردووه, هه‌مووشتمان بۆئه‌وان جێهێشتوه، باشتره‌وه‌ازله‌م زۆربڵێى وچه‌نه‌بازیه بهێنین و به‌شێك نه‌بین له‌ناومێكردنى ئه‌وانه‌ش كه‌چاكى كۆڵنه‌داو سه‌رسه‌ختیان به‌لاداكردووه!
ئه‌گه‌ربه‌شێك نیت له دروستكردنى چاكه‌خوازى، به‌شێك مه‌به‌له‌دروستكردنى خراپه‌كارى، به‌مه‌ش كارێكت كردووه سه‌روسامانى نیه !
له‌م سه‌رده‌مه‌دا ئه‌گه‌رهیچت پێنه‌كراو ئه‌م كه‌مترینه‌ت كرد، بزانه شتێكى بچوكت نه‌كردووه.
((ماويه تى))
.gif)
.gif)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.png)
