ئەبوبەكر حەسەن

1
بەردەوام ویستومە لەوە تێببگەم بۆچی شیخەکان وەک چین و  وەک پەوەندی نێوان شێخ و موریدیش دەتوانێت زیاتر لە هەر چینێکی دیکەی وەک مەلا، بەگ و ئاغا خۆی ڕابکێشێت و خۆی درێژ بکاتەوە و حۆی بەرهەم بهێنێتەوە ؟ بۆچی شێح/ شێخایەتی لە ناو دام و دەزگای مۆدێرنی ئێمەدا وە بکەرو وەک ستراکتورێکی بیناکەر ئامادەیە؟ بۆچی لە حزبی شیوعی عێراق و کوردستان، پارتی دیموکراتی کوردستان، یەکێتی نیشتیمانی کوردستان، کۆمەڵەی مارکسیستی ـ لیننیی کوردستان، پاسۆک، ئیسلامییەکان، سۆسیالیست، برووتنەوەی گۆڕان، عێراقچێتیی و حزبی بەعس، مەلەکییەت و شا پەرستیی....شێخەکان هەم دامەزرێنەر بوون، هەمیش لە سەرەوە بوون. ئەگەر بڕیار بێت حزب و پارتی سیاسیی دیاردەیەکی مۆدێرن و نوێ بێت، بۆچی شێخایەتیی تێنەپەڕاند ؟ بۆچی لە بری ئەوەی شێخ بەکاربهێنێت، ئەوە شێخەکان بوون پارتە سیاسییەکانیان بەکار دەهێناو لەو ڕێگەیەوە خۆیان و ستراتیژی هەیمەنەکردن و خۆ بەرهەمهێنانەوەیان سەر ڕێگا دەخست؟ ئەگەر بڕیارە پارت و ئایدیۆلۆژە چەپ و مارکسیستەکان لە سەر بنەمای داکۆکیکردن لە بەشمەینەت و ڕەنجدەران بیناکرابێت، بۆچی شێخەکان وەک چیای زاڵ و باڵادەست لەوێش ئامادەن و هەیمەنەیان هەیە ؟ ئەگەر بۆ پارتەناسیۆنالیستەکان و ئەو هیرارییەتەی ئەم پارت و بزووتنەوە ناسیۆنالیستییانەی لە سەر بیناکراوە بڕێکی زۆر ئاسایی بێت، ئەوا بۆ پارتێكی مارکسیی شۆڕشگێڕو ڕادیکاڵ شێخەکان خەریکی چین و سەرقاڵی بەرهەمهێنانەوەی چین ؟

۲

منەورەکانی ئێمە لە دەیەی دووەم و سێیەمی سەدەی بیستدا زۆربەیان شێخەکان بوون. شاعیرانێک، نووسەرو ئەدیب و مێژوونووسەکانمان زۆریان شێخن. واتە هاوڕێ و هاوشان لە گەڵ کایەی سیاسیی و برووتنەوەو پارتە سیاسییەکانماندا، کەم نین ئەو شێخانەی کە منەور، پێشكەوتوخواز وخوێنەوارەکانی دونیای کوردی بوون. لێرەوە ئێمە هاوڕێی دەستگەیشتنێکی دیکەی شێخ و شێخایەتین بۆ سەرمایەو کاپیتاڵی مەعریفی، ڕەمزی. یاخود زۆربەی ئەو قوتابی و حوێندکارانەی لە نیوەی یەکەم و شەست و حەفتاکانیشدا دەچوونە زانکۆ کوڕە شێخەکان بوون. کەواتە ئێمە هاوڕێی ستراتیژی خۆ بەرهەمهێنانەوەو خۆ ڕاکێشان و ستراتیژی ئاوانەبوون و لە دەستنەدانی دەسەڵات و هەیمەنەیەکین کە دەست بۆ هەموو کایەو هەموو سەرمایەیەک دەبات.

۳

شێخایەتیی سەر باری ئامادەیی لە کایەی سیاسییدا، هێشتاكە سەرچاوەیەکی شەرعییەتدانی تیۆلۆژییە. واتە تەکیەو خانەقاکان کە موڵکی شێخەکان بوون، سەرچاوەی ماناو واتا تیۆلۆژییەکانیش بوون.تەریقەتی قادری و نەقشبەندی مۆنۆپۆڵکردنی مانا و تەفسیرکردنی ئاینیی و تێگەیشتن بوون لە دەقی پیرۆز. بەمشێوەیە گردبوونەوەیەکی سۆسیۆلۆژی خێڵەکی وەک دونیاو کۆمەڵگەی ئێمە  سەڕچاوە ئاینیی و سیاسییەکەیشی هەر بە دەست شێخەکانەوە بووە. قاچێکیان لە قیامەت و قاچەکەی دیکەیان لە دونیا. لە گەڵ شێخ و شێخایەتیدا ئێمە سیستەمێکی ئابووریی  تۆکمەمان هەیە ؛ سیستەمی سەرانەو باج (هیچ نامۆش نییە ئابووری ئێستای کوردستان لە هە.باشوردا سەر بە سەرانەیە نەک تاکس و داهاتێک لە دەهاتی مۆدێرن و پەیوەندییە پابوورییە سیاسییەکان. دەسەڵاتی سیاسیی ئێمە لە باشور سەر بە سەرانە کۆکردنەوەیە نەک باج لە حکومڕانییەکی دەوڵەتیی مۆدێرندا، تەنانەت ئابووری نەوتیش سەر بە ئابوورییەکی شوانکارەیە). کەواتە موقەدەس، سیاسەت، تەنویر و ئابووری پێکەوەو بە یەکداچوویی لە لای شێخەکان قۆرغکرابوو. بەڵام خزمایەتی و ژن و ژنخوازی هێشتاکە داخراوە. خاڵێکی زۆر گرنگیش لە ڕووی تێرمەوە ئێمە وشەی شێخ لە شەیخی عەرەبییەوە هاتووە کە بە مانای پیر بێت، بە مانای ئەزموون و حیکمەتێک کە لە بەساڵاچوونەوە دێت؛ هەمیشە کوڕە گەورەی شێخ جێکرەوەو میراتگری باوباپیران بووە. بە واتایەکی دیکە ململانێیەکی نەوەکان بوونی نەووەو، قودرەتی دەرکەوتنی ڕێ پێنەدراو بووە. هیرارکییەتێکی ستوونی و قوچەیی بەر مەبنای تەمەن کە دوواتر دەگوازرێتەوە بۆ ناو دام و دەزگای مۆدێرنی دونیای ئێمە لە پارتە سیاسیەکانیش. ئێستاش گەنجەکان یەکتر بە شێخە گیان بانگ دەکەن

٤

بەمشێوەیە ئێمە لە بەرانبەر بەرهەمهێنانەوەو خۆبەرهەمهێنانەوەیەکداین لە کۆمەڵگەی کوردیدا کە چ سەروکارێکی بە ململانێی چینایەتییەوە نییە بە تێگەیشتەنە مارکسییە ئەرسەدۆکسییەکەی، بەڵکو هاوڕێی بەرهەمهێنانەوەی سەرمایەو کاپیتالگەلێکی ناـ ماتریالین. سەرماگەلێکی ڕەمزی و سیمبۆلی. کۆبوونەوەی زۆرێک لە دەسەڵاتە غەیبانی، مەعریفی، سیاسیی، ئابووری، کۆمەڵایەتی و شۆڕشگێڕییەکانیشین کە پێکەوە کۆکراونەتەوە لە تەکیەو خانەقادا. لە ناو ستراتیژی بەرهەمهێنانەوەی هەیمەنەو زاڵبوونداین کە بە ئاشکراو بە شاراوەییش خۆی بەرهەم دێنێتەوە. چینێک تا ئێستا توانیویەتی بمێنێتەوە، چینێک کە دەربڕی ستراکتورێکە بۆ پەیوەندی شێخ /مورید لە ناو تەواوی کایەکانی دونیای ئێمەدا. ئەرشیتێکتوری باڵەخانەو خانووی سەرکردەو سیاسییەکانمان دەبێت هەمیشە ژووری میوان، یاخود ژوورێکی تێدابێت لە سەر وێنەی میوانخانەو دیوەخان.

٥

‎كە شێخەكان دامەزرێنەری شۆڕشە نەتەوەیی و نیشتیمانییەكانی ئێمەن، كە شێخەكان دامەزرێنەرو بكەری سەرەكی پارتە چەپ و كۆمۆنیست و سۆسیالیستەكانی ئێمەن، وشیاریی و خەمێك نییە بەرانبەر بە پرس و پرەنسیپێكی خەباتی نەتەوەیی/ چینایەتی، بەڵكو دابەشبوونێكی بە ئەنقەست  و ئەكتێكی ناو نەستی شێخەكانە لە ناو ستراتیژی خۆ بەرهەمهێنانەوەدا  كە نابێت ون ببن، نابێت ئاوا ببن و خۆریان ئاوق بێت، بەڵكو دەبێت لە هەموو شوێنێك بن، گوتاری باو و زاڵ لە ناو چەپ و ڕاستی دونیای ئێمەدا وەك ستراكتورو وەك
‎بكەریش، لە دەستی شێخەكان دەرنەچێت.