دانا رەشید

ئەکرێ بە پرسیارێ دەست پێ بکەم و لە ناو درێژەی باسەکەمدا بۆ وەڵامیش بگەرێم ، رەنگە وەڵامەکە زۆر فرە باس و فرە لایەن بێت ، ئایا ئیتفاقی ٥٠ مساڵەی  نێوان پارتی و ئەردۆگان ،دەسەڵاتی پارتی لەم پلانەی بەغدا ،دەررباز دەکات ؟ 
ئێستە ململانێی نێوان دەسەڵاتی باشوری کوردستان ،لەگەڵ بەغدا گەیشتۆتە بنبەست ، بەجۆرێ نە هەولێر دەتوانێ بەغدا ڕازی بکات ، نە بەغداش وەک ساڵانی تر یەک زەڕە نەرمی دەنوێ نێت ، چونکە سەردەمی نەرمی نواندن بەسەر چوە ، ئەوەی ئێستە دەبینرێت ئەوەیە ،عیراق خاوەنی نەوتە ، بێ گوەمان کە دەوترێ عیراق بە هەرێمی کوردستانیشەوە ، تورکیا خاوەنی ئاوە ، بەو پێودانگەی  ساڵانێکی زۆرە تورکیا هەڵدەستێ بە دروست کردنی پرۆژەیئ گرتنەوەی ئاو لە عیراق ، کە ئەمەش باسی ئەمڕۆ نی یە ، زیاتر لە ٤٠ ساڵە تورکیا بە جدی کاری بۆ کردوە و دەیکات ، ئەمما ئێستە پرۆژەکە تەواو بوە ، تورکیا گەرەکێتی ئیدی کارتی ئاو لە نێوان ململانێ ئابوریەکانی عیراق و تورکیا بەکار بهێنێت ، لە پەراوێزی نەبوونی حوکمێکی سەقامگیر لە بەغدا ،ئیدی شیعە بێت یان سونە ، ئەردۆگان ئاوڕی لە دەسەڵاستی هەرێم داوەتەوە ، بۆ ئەم مەبەستەش پارتی و بنەماڵەی بارزانی ،باشترین کەرەستەی ئەو یاریە بوون و هەن ، سەرەتای روخاندنی رژێمی صدام ، تورکیا مەیلی لەگەڵ بارزانی نەبوو ، چونکە پارتی و بارزانی لەوەتەی هەبوون ،زیاتر عاشقی بەغدا بوون و دەست و پێوەندی ئێران بوون ، بەو مەنتقەی ئێران وەک لایەنی زۆرینەی شیعە لە عیراق ، بریاردەری سیاسی عیراق دەبێت ، بۆیە درەنگ ئاوڕی لە بارزانی دایەوە ، ئاوڕ دانەوەی تورکیا لە بارزانی ، زیاتر دژی ئێران بوو وەک لە بەغدا ، چونبکە بەغدا خڵتانی خوێنی شەری تائیفی بوو بوو ، ناوبوژی کردن و چارەسەر کردنی ، وابەستە بوو بە تێر بوونی لایەنە شیعیەکان لە خوێنی تۆڵە کردنەوە ، ئێستە شیعەکانی حیراق ، هەم تێر خوێن بوون هەم تێر پارە ، بۆیە ئیتر کاتی سیاسەتە ، ئەو سیاسەتەی لە بەغداوە بریاری لەسەر دەدرێ ، گۆڕانکاریە جەنگی و سیاسیەکان لە سوریاو ،هێور بوونەوەی شەری وێرانکەر لەو وڵاتە ، کۆتایی هاتنی دەسەڵاتی داعش ، لە لایەکی  ترەوە ، ترێ بە گەنمەکانی ترامپ و ئەردۆگان لە رۆژئاوای کوردستان وکوژرانی قاسم سولەیمانی و سنوردار کردنی نفوسی ئێران لە عیراق و رۆژهەڵاتی ناوەراست ، ئەمانە هەموو رەوشی حیراقی لە سەردەمێکەوە بردۆتە سەردەمێکی تر ، ئیدی دەبێ مامەڵە لەگەڵ ئەم سەردەمە تازەیەدا بکرێت ، واتە سەردەمی دوای رژێمی صدام تێپەرێوە و چۆتە قۆناغی سەردەمی دەسەڵاتی بەغدا ، وەک ئاوێنەی بەرهەتاو دیارە کە بەغدا چی دەوێت ، عیراقێکی مەرکەزی بەهێزو ، هەرێمی ئۆتۆنۆمی بێهێزو زەلیل ، بۆ بیر هێنانەوە لە سەردەمی شەری داعش ، کاتێ هێزە کوردیەکان دەستیان گرت بەسەر کەرکوداو چاڵە نەوتەکانی قۆرخ کرد ، بەغدا ڕازی بوو بە پێدانی نیوەی داهاتی  بیرەنەوتەکانی بای حەسەن لەگەڵ چارەکی داهاتی بیرەکانی تر ، دەسەڵاتی هەرێم یان راستر بڵێین پارتی و بارزانی نەک هەر رازی نەدەبوو ، بەڵکو بەغدای دابوە بە کلکان و گاڵتە ، دەیوت بەغدا موفلیسە ، بە زەبری ئیفاقی ٥٠ ساڵە ، کە کەس نازنێ چیەو چۆن کراوە ، لوتی کردبوە ئاسمان لە بەغدا ، بەڵام تورکیا زۆر لێزانانە نەوتی کوردستانی ورد کردۆتەوە بۆ چەندی شەریکات و تەنانەت دەستی مافیاش ، هەر لە پاکساتان تێیدا بەشدارە تا تاجرەکانی نەوت لە ئێران و  روسیاو ئەمەریکاو  بە ئەوروپاشەوە بە تایبەتی 
ئیتاڵیا، تا ڕادەیەکیش بەرپرسە باڵاکنی شیعەش ،واتە ئەم نەوتە لە دەسەڵاتی ]ارتیدا نی یە ،لە رێکەوتنیدا لەگەڵ بەغدا بیدات یان نەیدات ، ئەمما تا ئەوکاتەی کەرکوکی گرتبوو لە شەری داعشدا ، هێشتا بەشی زۆری مەسەلەکان بریار لە دەستی خۆیدا بوو ، دەکرا عاقڵانە لەو ئەزمەی داعشە لەگەڵ بەغدا رێک کەوێ تا چارەنوسی هەرێم بەم رۆژە نەگات ، رەنگە مەنتقی ترین وەڵام ، کە ئایا بۆچی بارزانی نەیدەویست لەگەڵ بەغدا رێک کەوێ بەراستی ؟ فریوخواردنی بوو بەوەی کە تورکیاو ئەردۆگان بەڵێنیان ژێر بر ژێر پێ دابوو ، کە دژی هیلالی شیعی ، پشتیوانی دەکەن بۆ دروست کردنی دەوڵەتێکی لاتریکی وەک قوبرسی توریا ، کە بێجگە لەخۆی هیچ دەوڵتێکی تری جیهان دانی پێدا نەنێت ، ئەمەش ئەگەر وا بووبێ ئەوا ئەپەری بێهێزی هزری ئەو دەسەڵاتەر دەرتدەخات ، ئاخر دروست کردنی دەوڵەتێکی شێخ نشین  بێ سیادە لە قوڵایی ململانێکانی رۆژهەڵات و حیراق و ناوچەکە لەو گەرمەی شەری داعش و  ململانێ  گەرمەی روسیاو ئەمەریکا  زۆر شتی تریش ، نەک هەر کاری نەکردەیە بەڵکو  کاری ئەحمەقانەیە ، ئەوا بە ڕونیش ئەنجامی لاساریەکان دەبینرێت ، لەسەرێکی ترەوە تورک و سیاسدەتی تورکیا بە هەموو ناوێکی کوردی لە ناوچەکا  دژەو دوژمنە ، 
لە ئێستاشدا کازمی و یان راستر دەسەڵاتی بەغدا ، لە تورکیا پشتی لە هەرێمی کوردستان گرتورە ،نەوت واتە ئاڵتونی رەش بەرامبەر بە ئاو ، ئەوەی لە پرۆژەی گاپ ناو نراواە خاکی شین ، ئاویش نەک بۆ هەرێم بەڵکەو بۆ بوەژاندنەوەی کشتوکاڵ لە ناوەراست و خواروی عیراق ، ئاخر هەرێم بەدەستی دەسەڵاتی خۆی کشتوکاڵی وشک کردوە و وڵاتی داروتاندوە ، لە ئێستدا  کێ و چ لایەنێک بەزەیی سیادسی بە هەرێمدا دێتەوە ،  پاش ٢٩ ساڵ   کەوتە بەرقاپی  بەغدا و داوای بەشی قەرز و  بەرشە بودجەو ، خێر دەکات ،  پاش ئەوەی  هەرچی ملیارات دۆلارە کەوتە گیرفانی ئەم مافیاو ئەو مافیاوە ،  کێ بەرپرسیارە بە بروای من کەس ، چونکە ئیشەکان بەوپەری بێ پەرپرسیاریەتیەوە کراون ،  بەشی زۆری میلەت تێیدسا بەشدارە بێ ئەوی هەستی پێ کردبێت ، کە تۆ رازی بووەی بە موچەی بەلاش  ئەشبێ نەتیجەکەی وەرگری .