ئه‌نجامێ شه‌ڕێ هه‌فته‌نین
2020-08-30 14:13:37
نەزیر عەلی
ئۆپه‌راسیۆنا (له‌پێ پلنگ) یا وه‌لاتێ تركیا بۆ سه‌ر هه‌فته‌نین ل سنوورێ قه‌زا زاخۆ ل پارێزگه‌ها دهۆك، د رۆژا 76-ێ دا به‌رده‌وامه، پشتی 36 سالان ژ ئۆپه‌راسیۆنێن به‌رده‌وام، له‌شكه‌رێ تركیا ب كۆراتییا نێزیكی 40 كیلومه‌تران و درێژیا 50 كیلومه‌تران ژ گوندێ نزدۆر- ده‌شته‌ته‌خ، ده‌ڤه‌ر داگیركرییه، به‌رامبه‌رژی بۆ جارا ئێكێیه گه‌ریلایێن پارتیا كاركه‌رێن كوردستانێ، ب ته‌كتیك و پلانه‌كا نوو یا شه‌ڕێ پارتیزانی به‌رسڤا له‌شكه‌رێن تركیا دده‌ن.
ده‌ڤه‌رێن له‌شكه‌رێ تركیا ل هه‌فته‌نین كۆنترۆل كرین
له‌شكه‌رێ تركیا 10 گرنگترین چیا و بلنداهیێن ده‌ڤه‌را هه‌فته‌نین كۆنترۆلكرینه و خالێن له‌شكه‌ری لسه‌ر دامه‌زراندینه، ئه‌وژی:
- چیایێ خامتیر، سێ خالێن له‌شكه‌ری، دوو خال له‌شكه‌رێ تركیا، خاله‌ك جاش(قۆرۆجی).
- شه‌رانشا سه‌ری، ئێك خال.
- گرێ داواتییان، ئێك خال.
- گوندێ ئه‌ڤله‌هـ، ئێك خال.
- گوندێ پیربلا، ئێك خال.
- گوندێ بانكا سه‌ری، دوو خال.
- ناڤبه‌را گوندێن كه‌شان و هه‌فته‌نین، ئێك خال.
- نیزیك گوندێ ده‌شته‌ته‌خ، ئێك خالا له‌شكه‌رێ تركیا.
چۆ جادده ناچنه وان خالان یێن تركیا تازه ل هه‌فته‌نین دامه‌زراندین، هه‌لیكۆپته‌رێن تركیا ژ باله‌فڕگه‌ها له‌شكه‌ری یا (گرۆملی) ل باژاركێ سلۆپیا هه‌ڤسنوور دگه‌ل زاخۆ، له‌شكه‌ران ڤه‌دگۆهێزن وان خالان، پێدڤیێن له‌شكه‌ری ژی ب وان هه‌لیكۆپته‌ران د ده‌مێ 15 خۆله‌كان دا دگه‌هینن.
ئه‌گه‌ر خونده‌ڤان ڤێ پرسیارێ بكه‌ت؛ ئه‌رێ له‌شكه‌رێ تركیا چاوان شییا د 76 رۆژان دا ڤان هه‌موو ده‌ڤه‌ران داگیربكه‌ت و گه‌له‌ك خالێن له‌شكه‌ری دامه‌زرینیت؟ بۆ ڤێ پرسێ هه‌مان زه‌لالكرنا راپۆرتێن به‌ری نووكه دێ كه‌مه به‌رسڤ كو ئه‌ڤ ئۆپه‌راسیۆنا تركیا زێده‌تر ژ ساله‌كێ یه ب چڕی ده‌ستپێكربوو، ده‌مێ نێزیكبوونا كۆنترۆلكرنا هه‌فته‌نین، ئانكو به‌ری 76 رۆژان، وه‌زاره‌تا به‌ره‌ڤانیا تركیا ناڤ و ئه‌نجامێن ئۆپراسیۆنێ ب زه‌قی خستنه ناڤ راگه‌هاندنێ.
هاریكارێن تركیا بۆ شه‌ڕێ هه‌فته‌نین
- ئه‌مریكا: جه‌نه‌رال كینیس ماكینزی، فه‌رمانده‌یێ ناڤه‌ندیێ هێزێن ئه‌مریكا، لدۆر ئۆپه‌راسیۆنا تركیا بۆ سه‌ر باشوورێ كوردستانێ گۆتبوو:"ئه‌و ئاگه‌هداری وێ ئۆپه‌راسیۆنێ نه"واته ئه‌مریكا گلۆپا كه‌سك بۆ له‌شكه‌ركێشییا تركیا هه‌لكرییه.
- كوردێن باكوور: جاش ئانكۆ (قۆرۆجی) ژ عه‌شیره‌تێن (گۆیی - ژیركی) ژ ده‌ستپێكا ئۆپه‌راسیۆنێ هاریكارییا له‌شكه‌رێ تركیا دكه‌ن.
جه‌عفه‌ر به‌نه‌ك، ئه‌ندامێ پارتیا داد و گه‌شه‌پێدان (ئاكه‌په) ئێك ژ سه‌رۆك جاش و بازرگانێن دیارێن ده‌ڤه‌را قلابان و پارێزگه‌ها شه‌رنه‌خ- ه ل باكورێ كوردستانێ، نووكه گرێبه‌سته‌ك دگه‌ل له‌شكه‌رێ تركیا ئیمزاكرییه و مه‌كینه‌یێن كۆمپانیێن وی رێیێن له‌شكه‌رێن تركیا بۆ هه‌فته‌نین ڤه‌دكه‌ن بتایبه‌ت ئه‌و رێییا به‌ره‌ڤ چیایێ خامتیر دهێت.
- ئیراق: هه‌والگیریا ئیراقێ و تركیا هه‌ماهه‌نگیه‌كا به‌رده‌وام هه‌یه، زێره‌ڤانێن سنووری یێن ئیراقێ بێ رازیبوونا میتا تركیا نه‌شێن یه‌ك مه‌تر لڤینان ل ده‌ڤه‌رێن هه‌فته‌نین بكه‌ن، لسه‌ر بڕیارا تركیا زێره‌ڤانێن سنووری یێن ئیراقێ جادده‌یێن بانك بۆ شه‌رانش و شه‌رانش بۆ ده‌شته‌ته‌خ و زرێزه بۆ شیلان و شلین و كه‌شان گرتینه، ئانكو دوورپێچ دانایه سه‌ر هه‌فته‌نین. ده‌رباره‌ی ئه‌و لڤینێن ڤێ داویێ زێره‌ڤانیێن سنووری یێن ئیراقێ كرین، ئه‌وان دوو خال ل رۆژئاڤایێ بانكا ژێری و باشوورێ مه‌نینێ ب ئاگه‌هداری و رازیبوونا په‌كه‌كێ دامه‌زراند و نێزیكی 200 زێره‌ڤانێن خوه ل هه‌موو خالان زێده‌كرن.
- كوردێن باشوور: تیمه‌كا 12 كه‌سی یا تایبه‌ت ب هه‌لگرتنا ته‌قه‌مه‌نییان ژ كوردێن باشوور، ل پێشییا له‌شكه‌رێن تركیا هه‌موو رێ و ئه‌و گر و سه‌رێن چیا ژ بۆمبه‌یان پاقژكرینه یێن نووكه له‌شكه‌رێن تركیا لێنه.
دگه‌ل هاتنا له‌شكه‌رێن تركیا بۆ هه‌فته‌نین، ده‌زگه‌هێن ئه‌منی و ئیداری یێن حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، وه‌لاتیێن ده‌ركار و باتووفا و بێگۆڤان ئاگه‌هداركرینه كو نابیت قه‌ستا گوندێن ده‌ڤه‌را هه‌فته‌نین بكه‌ن. ئه‌ڤه‌ژی ئه‌گه‌ره‌كه كو په‌كه‌كه نه‌شێت ب سانه‌هی پێدڤیێن خوه بۆ هه‌فته‌نین ژ خارن و ڤه‌خوارنان په‌یدابكه‌ت، دهه‌مان ده‌مدا هه‌ر لڤینه‌كا ل ده‌ڤه‌را هه‌فته‌نین هه‌بیت تركیا بێ دوودلی هێرش بكه‌ت سه‌ر، ئیدارا پارێزگه‌ها دهۆك ژی رێ نه‌دایه وه‌لاتین زاخۆ و دهۆك كو خوه‌نیشاندان و نه‌رازیبوونان دژی وێ هێرشا تركیا ئه‌نجامده‌ن و رایا گشتی و ئێكه‌تییا ئه‌وروپا و كۆنگرێسێ ئه‌مریكا ئاگه‌هداركه‌ن.
هێزا ڤه‌شارتی: ئه‌و كوردن یێن ل دهۆك و زاخۆ و باتووفا و ده‌ركار و بێگۆڤان، به‌رده‌وام زانیاریان لسه‌ر جهـ و لڤینێن په‌كه‌كێ ده‌نه میتا تركیا، 8 كه‌س ل باتووفا، 6 كه‌س ل بێگۆڤا، 8 كه‌س ل ده‌ركار، راسته‌وخوه زانیاریان دگه‌هینه میتا تركیا، 18 كه‌سێن دی یێن گرێدای میتا تركیا زانیارییان دگه‌هینن سه‌ربازگه‌ها گرێبی یا له‌شكه‌رێ تركیا.
په‌كه‌كه و هه‌فته‌نین
زێده‌تر ژ ساله‌كێ، په‌كه‌كێ ب هه‌موو شیان و ته‌كتیك و پلانێن خوه یێن شه‌ڕێ پارتیزانی به‌رڤانی ژ هه‌فته‌نین دكر، لێ ژ به‌ر به‌رده‌وامی و مه‌زنییا ئۆپه‌راسیۆنا تركیا و چاڤدێرییا 24 ده‌مژمێری یا باله‌فڕێن تركیا لسه‌ر هه‌فته‌نین، ژ ماره‌كا گه‌ریلان خوه ژ شه‌ڕێ رووبه‌روو دۆركرن و بۆ سێ ده‌ڤه‌رێن دی یێن پارێزگه‌ها دهۆك خوه ڤه‌كێشان، نووكه، گه‌ریلان بۆ جارا ئێكێ ته‌كتیكه‌ك نوو یا هێرشبرنێ ل هه‌فته‌نین بكاردهینن، ژ به‌ر ئیتیك و باوه‌رییا رۆژنامه‌ڤانی نه‌شێم وێ ته‌كتیكا گه‌ریلان ئاشكه‌رابكه‌م، لێ ژماره‌كا گه‌ریلان ل هه‌فته‌نین به‌رده‌وام ژ ده‌ڤه‌ره‌كێ بۆ ده‌ڤه‌ره‌كا دی جهێن خوه دگۆهه‌ڕن و هێرش دكه‌ن سه‌ر وان خالێن نوو یێن له‌شكه‌رێ تركیا دامه‌زراندین.
راگه‌هاندن و هه‌فته‌نین
ژبه‌ر نه‌بوونا ئازادیا رۆژنامه‌ڤانی ل هه‌رێما كوردستانێ ب گشتی و دهۆك بتایبه‌تی، نه‌بوونا ده‌زگه‌هـ و رۆژنامه‌نڤیسێن پرۆفیشنال، راستی و ئه‌نجامێن ئۆپه‌راسیۆنا تركیا بۆ سه‌ر هه‌فته‌نین ناهێنه ئاشكه‌راكرن و خوانده‌ڤانێ كورد و بیانی كێمترین زانیاری لسه‌ر هه‌فته‌نین هه‌نه. چه‌ند ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنا كوردی ژ لایێ میتا تركیا هاتینه ئاگه‌هداركرن كو د راپۆرت و مژارێن گرێدای هێرشێن تركیا دا بۆ سه‌ر (باكورێ ئیراقێ) هه‌فته‌نین، "نه‌بێژن هێرشا تركیا ژبه‌ر به‌هانه‌یا هه‌بوونا په‌كه‌كێ یه به‌لكو ژبه‌ر هه‌بوونا په‌كه‌كێ یه".
هه‌فته‌نین و كارڤه‌دانێن جیهانی
ئه‌مریكا: واشنتۆن پشته‌ڤانییا ئۆپه‌راسیۆنێ دكه‌ت و داخواز دكه‌ت هه‌ماهه‌نگی د ناڤبه‌را ئه‌نقه‌ره و به‌غدا و هه‌ولێر به‌رده‌وامبیت.
فه‌ره‌نسا: دوو جاران كۆنسلخانا فه‌ره‌نسا ب رێیا دوو تیمێن تایبه‌ت، دووڤچۆنا هێرشا تركیا لسه‌ر هه‌فته‌نین كرییه، فه‌ره‌نسا ب رێیا وه‌زیرێ ده‌رڤه و به‌ره‌ڤانیێ دژایه‌تیا خوه بۆ ئۆپه‌راسیۆنا تركیا راگه‌هاندییه.
مسر: وه‌زاره‌تا دره‌ڤه یا مسرێ ب فه‌رمی پشته‌ڤانیا خوه بۆ سه‌روه‌ریا ئیراقێ راگه‌هاندیه و دژی له‌شكه‌ركێشییا تركیایه.
گۆهه‌ڕتنێن تازه ل هه‌فته‌نین ڤێ پرسیارێ درووست دكه‌ن ئه‌رێ په‌كه‌كه دێ شێت ل هه‌فته‌نین مینیت؟
مانا په‌كه‌كێ ل هه‌فته‌نین گه‌له‌ك زه‌حمه‌ته، ژبه‌ر ڤان ئه‌گه‌ران:
- هه‌موو گوندێن ده‌ڤه‌را هه‌فته‌نین هاتینه چۆلكرن و په‌كه‌كه وه‌ك جاران نه‌شێت پێدڤیێن رۆژانه بخوه په‌یدابكه‌ن.
- هه‌موو جادده‌یێن دچن نێزیك هه‌فته‌نین هاتینه گرتن.
- په‌كه‌كه نێزیكی 40 كیلومه‌تران ژ سنوورێ باكوور دووركه‌ڤتیه.
- هاریكاریێن لۆجستی ژ باكوور و ده‌ڤه‌رێن دهۆك گه‌له‌ك ب زه‌حمه‌ت دێ گه‌هن هه‌فته‌نین.
- ئێدی هه‌فته‌نین د ناڤبه‌را هه‌رێمێن مه‌تینان و گاره و نێره‌و رێكان ل دهۆك و چیایێن جودی و گابار ل باكوورێ كوردستانێ نابیته ده‌ڤه‌را ترانزێت.
.gif)
.gif)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
