پەیكار عوسمان

- تەسەوف خاکیبوونەو عیرفانیش زانینی ئەوەیە کە ئەو خاکیبوونە خودی ژیانە. خاکیبوون مەبەستم هەژاری و پشتکردنە دنیا نیە. مەبەستم ئەوەیە کە مادەو پێگەو ناوبانگ و هەر شتێك کە هەتە، نەبن بە خۆت. بەڵکو خۆت جیاو سەربەخۆبیت لەو شتانە. ئەو سەربەخۆییەش تەسەوفەو زانینی ئەوەشی کە تۆ بۆ ئەو سەربەخۆییە هەیت و بەو سەربەخۆییە هەیت، ئەوەش عیرفانە.

- تەسەوف خۆشەویستییەو عیرفان بێمەرجیی خۆشەویستییە. بێمەرجیی یەعنی ئەو خۆشەویستییە سنوری دین و نەتەوەو خێڵ و تەریقەت ناناسێ و سەرئەکەوێ بەسەر جیاکارییەکاندا. ئاخر خۆشەویستیی کە مەرجداربوو، ئیتر خۆشەویستی نامێنێ و ئەبێتە شتی تر.

- یەعنی جیاکاری و خۆشەویستی پێکەوە نایەن و ئەوەی لەگەڵ جیاکاریدا یەت ڕقە نەك خۆشەویستی. کە بە شتێك سنورت جیاکردەوە بۆ دوو تەرەفی (خۆمانەو غەیرە)، ئیتر ئەوەی لەگەڵ خۆمانەکەیا هەتە تەعەسوب و بەرژەوەندیە نەك خۆشەویستی. ئەوەشی لەگەڵ غەیرەکەدا بۆت دروستئەبێ ڕق و حەساسیەت و کێشەیە نەك ئاشتی و پێکەوەژیان. دەی تەسەوف و عیرفانیش ڕێك ئەوەیە کە ئەم شتانە نەبێت، نەك ئەوەی خۆی بەشێكبێ لەم یارییە!

- تەسەوف چاکبوونە، عیرفانیش زانینی ئەوەیە کە چاکبوون لەناو جەهل و کۆیلایەتیدا ڕووناداو تەنیا لەناو هۆشیاریی و ئازادیدا ڕووئەدا. ئاخر جەهل و کۆیلایەتی پاکێجێکەو هۆشیاریی و ئازادییش پاکێجێکە. ئازادییش ئازادبوونە لەهەر فۆڕمێك کە لە قاڵت بدا. مەسەلەن سۆفی ئەوەیە کە خۆی نازانێ سۆفیەو تۆش نازانیت کە سۆفییە. عارف ئەوەیە کە تۆ نازانی عارفەو خۆشی نازانێ کە عارفە. خۆ ئەگەر شتانێك نیشانەی تەسەوف و عیرفانبن و دیاربن، کەواتە تۆ ئەکەویتە ناو قاڵب و ئەو شتانە لە قاڵبت ئەدەن و ئیتر تۆ ئازادنیت. نەمانی پێشمەرجی ئازادیش، لە ئەساسەوە جەوهەری تەسەوف و عیرفان هەڵئەوەشێنێتەوە!

- یەعنی تەسەوف و عیرفان و ئیمانداریی بەگشتی، شتێکی تەواو فەردی و نادیارەو ئەوەیە کە خوا خۆی ئەیزانێ، نەکئەوەی ڕێوڕەسم و شتانێکی دیاربن کە جەماعەتی پێ دروستبکەیت و خۆتی لە جەماعەتێکی تر پێجیابکەیتەوە.

- جا کێشەی تەریقەت و تەسەوف و دینداری تەقلیدی، ئەوەیە کە ئەم فۆڕم و قاڵب و سنورەی هەیەو ئینسانەکان دابەشی گروپی جیا ئەکەن و لەگەڵ یەکدا گیرۆدەی کێشەو ڕقیان ئەکەن، وەك ئەوەی کە لەنێوان قادری نەقشبەندییەکاندا هەیە. لەکاتێکا ئەسڵی ئەو شتەکە فەردییەو بۆ خۆشەویستییە نەك بۆ گروپ و ڕق و جیاکاری!

- یەعنی هەر تەنیا بوونی فۆڕم و تەقلیدو قاڵب و سنورو گروپ، نیشانەی ئەوەیە کە ئەو شتە خۆی نیەو شتێکی ترە. تەسەوف و عیرفانی ڕاستی نیەو موزەییەفەکەیەتی. ئاخر ڕاستییەکە ئەو زانینە فەردییەیە کە مرۆڤەکان یەکسانن. بەڵام گاڵتییەکە ئەو وەهمەت لا دروستئەکا، کە ڕێگاکەی تۆ پیرۆزەو جەماعتی تۆ جیاو بەرزترە لەوانیتر. ئەم ڕێگا جیاو پیرۆزەش شێخی هەیەو ئەو هێناویەتی، کەواتە شیخیش بەرزترە لە تۆ. بەمجۆرە شتەکە لە دوو لاوە لە مەبدەئی یەکسانی ئەداو سەردەست و بندەست بەرهەمئەهێنێ.

- تەسەوف و عیرفان ئازادبوونی فەردی ئینسانە لە مادەو غەریزەو حەزی زاڵێتی.. بەڵام ئەوەی کە هەیە شێخانی تەریقەت خۆیان دیلی ئەم شتانەن و ئەم جانبەی خۆشیان لەسەر حسابی دیلکردنی ئەوانیتر تێر ئەکەن. یەعنی بە دیلی دیلی بەرهەمئەهێنن لەکاتێکا ئەسڵی شتەکە ئازادییە!

- تەریقەت پێتناڵێ دەسی کەس ماچمەکە، پێت ئەڵێ بەس دەسی شێخی خۆت ماچکە! تەریقەت پێتناڵێ خۆت سەربەست و مەوزوعەکەیت، پێتئەڵێ حەزرەتی شێخ سەردارو مەوزوعەکەیەو تۆش شوێنکەوتەو کۆیلەو ژێردەست! تەریقەت پێتناڵێ لەناو ئازادیدا چاکە بکە، پێتئەڵێ لەناو تەکێدا خێربکەو پارەکەت بێنە بۆ ئێرە!

- تەریقەت پێتناڵی تۆ بە دەستگرتن بە چاکەوە براوەیت، پێتئەڵێ تۆ بە دەسگرتن بە تەریقەتەوە براوەیت. تەریقەتت بۆ یەکسان ئەکا بە خودی چاکە. لەکاتێکا چاکە خۆی خۆیەتی و هیچ شتێکی تر ئەو نیە. خۆشی هەر ئەوەیە کە ناوەوەی خۆت پێتئەڵێ چاکە، نەك ئەوەی کە لەدەرەوەی تۆدا ناونراوە چاکەو تۆی پێ ڕاوئەکرێ. چاکە ئەوەیە کە لەناو هەمووماندا یەکەو هەموومان بە چاکەی ئەزانین وەکو عەدالەت و ڕاستگۆیی.. نەكئەوەی کە جیایەو هەریەکەو هی خۆی هەیە، وەکو دین و مەزهەب و تەریقەت.

- جا ئەوە بەس حاڵی تەریقەتی سۆفیگەری نیەو حاڵی هەموو حیزب و ئایدۆلۆژیاو مەدرەسە سیاسی و کۆمەڵایەتی و دینیەکانەو هەموویان لە شوێنێکدا هەر گرگنیی و ناخۆتیان لە تۆ ئەوێ. تۆش لە هەموویان شتی جوان وەرگرەو لە هیچیشیاندا خۆت لە دەست مەدە. چونکە تۆ خۆت مەوزوعەکەیت و ڕێگاو تەریقەتی ڕاستەقینە لە خۆتدایە. کە خۆتت ونکرد ئیتر تەریقەتی ڕاستەقینەت ونکردوەو ئەوەی کە ئەمێنێتەوە هەر تەریقەتی وەهم و درۆیە. ئەو تەریقەتەش کە لە خۆتدایە هۆشیارییەو دۆخی هۆشیارییش دۆخی ناتەریقەتە. ئەوەیە کە هیچ شتێك لە قاڵبت نەداو تۆ لەناو ئازادیدابیت!

- جەدەلێك هەیە لەسەر ئەوەی کە زەردەشت پێغەمبەربوو یان فەیلەسوف یان هەر پیاوچاکێك.. لەکاتێکا ئەمانە هەمووی هەر یەکەو زەردەشتیش هەرسێکیانە. ئاخر ئەمانە هەمووی هەر بۆ چاكبوونەو چاكبوونیش هەر ئەوەیە کە زەردەشت وتی. (بیری چاك گوفتاری چاك کرداری چاك). بۆ مەگەر سوکرات بۆچی فەیلەسوفەو سۆفستایی نیە؟ بێگومان هەر لەبەرئەوەی کە گوفتاری چاکی ئەو، یەکانگیرە لەگەڵ دوو ڕەگەزەکەی ترداو بیری چاکی لە پشتەوەیەو کرداری چاکیشی بەدوادا هاتووە. نەکئەوەی هەر وتەی باقو بریقبێ و پەیوەندییەکی بە بیری چاك و کرداری چاکەوە نەبێت!

- لەڕاستیدا دین و سیاسەت و فەلسەفەو هونەرو عیرفان و تەسەوف و ئینسانییەت.. ئەمانە لە هۆشیاریدا هەموویان یەکن و هەر بۆ جوانیی و چاکەن. بەڵام هەمووشیان لە جەهلدا شتی ترن و بۆ شتی ترن. کەواتە تاکە تەریقەت هۆشیاریی تۆیەو هۆشیاریی تۆش هەر بێتەریقەتی و ناتەریقەتە.