كورد لەچاوی سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراوی عێراقەوە
2020-02-02 18:57:30
درەو:
"محمەد تۆفیق عەلاوی" سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێ حكومەتی عێراق، دوو ساڵ لەمەوبەر و لەگەرمەی قوڵبونەوەی كێشەكانی نێوان هەرێمو بەغداد، دوای ئەنجامدانی ڕیفراندۆمو سزادانی هەرێمی كوردستان لەلایەن حكومەتی ناوەندییەوە، وتارێكی نوسیوە لەژێر ناونیشانی (مامەڵەكردنی كوردو عەرەب لەنێوان واقیعو خواستدا). "عەلاوی" لەم وتارەدا ڕاشكاوانە تێڕوانینی خۆی لەسەر كۆمەڵێك پرسی گرنگی تایبەت بە ململانێی نەتەوەییو بۆچونی لەسەر كوردو ڕیفراندۆمو دەوڵەتی كوردی دەخاتەڕوو، (درەو) بەگرنگی زانی لەم كاتەدا كە ناوبراو ڕاسپێراوە بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق، خوێنەری كورد بە پوختەی بۆچونەكانی ئاشنا بكات.
مەسەلەی نەتەوایەتی
" پێویستە لەسەر عەرەبی عێراقی خۆی بخاتە شوێنی كوردی عێراقی، هەروەك چۆن پێویستە كوردی عێراقیش خۆی بخاتە شوێنی عەرەبی عێراقی، كەڵكەڵەی جوداخوازی كورد لەدوای جەنگی جیهانی یەكەمەوە دەركەوتووە، نەفەسی نەتەوایەتی سەرجەم تێڕوانینەكانی تری لەسەرانسەری دونیا داپۆشی، هەستو سۆزی نەتەوەیی عەرەبی لەقوڵترین شێوەكانیدا دەگەڕێتەوە بۆ پێش جەنگی جیهانی یەكەم، كێشەی سۆزی نەتەوەیی ئەوەیە لەسەر بنەما بونیاتنانرێت و هەڵگری فیكرو ڕێگایەی ڕوون نییە، دەسەڵاتدارەكان دەتوانن بیوروژێنن بێئەوەی دادوەریو خێرو سودو یەكسانی بۆ ڕۆڵەكانی نەتەوەكەیان بەدیبهێنن، گەورەترین بەڵگە ئەوەیە كە هیتلەر بەسەر ئەڵمانیای هێنا، هیتلەر ڕۆڵەكانی نەتەوەكەیو ئەڵمانیای خۆشدەویست، بەڵام خۆشەویستی بەس نییە بەبێ بەهاو بنەمای دادوەرو یەكسان، هیتلەر سۆزی نەتەوەی ئەڵمانیای وروژاندو لەگەڵ جیهان شەڕیكرد بۆ ئەوەی شكۆی ئەڵمانیاو نەتەوەیی ئەڵمانی بەرزبكاتەوە، لەكۆتایدا ئەڵمانیای لەجەنگی دووەمی جیهانیدا وێرانكرد، بەهۆی لەدەستدانی بنەمای دادوەری لەسەر ئاستی ئینسانەكانو بەهۆی خواستە كەسییەكانی لەدەسەڵات لەسەر حسابی بەرژوەندی وڵاتەكەی، بیری نەتەوەیی هەڵگری هیچ بەهاو بنەماو ڕێگایەكی ڕوونی حوكمڕانی نییە".
بۆچونی لەسەر كورد
" گلەیی لەكورد مەكەن ئەوان لەسەردەمی درشمە نەتەوەییەكاندا دەژین وەك نەوەی پێشوی عەرەب لەسەردەمی دوژمنكاری سێقۆڵی بۆ سەر میسر لەساڵی 1956 تێیدا دەژیان، ئەگەر قەدەری دەوڵەتی مهابادی كورد لەچلەكانی سەدەی ڕابردووە ئەوەبوایە بمایە ڕەنگە ئێستا كورد نەفرەتیان لەنەتەوەی كورد بكردایە، لەبەرئەوەی لەنەتەوایەتیدا بنەماو بەهاو ڕێگایەكی ڕوون نییە، هیچ ڕێگرییەك نییە بۆ ئەوەی ئەو دەوڵەتە لەلایەن ڕژێمێكی دیكاتۆریی ستەمكارەوە حكوم نەكرێت لەوكاتەدا ودوای ئەوەش، ئەوەیان پێبكات كە سەدام بە عێراقی كرد، چەمك و بەهاكانی دیموكراسی بەشێوەیەكی گشتی پێشترو ئێستاش بونیان نەبووە لە هزری زۆربەی ئەوانەی لەم ناوچەیەدا نیشتەجێبوون، ڕەنگە پێویستمان بەچەند دەیەیەك بێت بۆ پێگەیاندنی ئەو بەهاو چەمكانەی پەیوەستبونێكی توندوتۆڵیان هەیە بە هەڵسەنگاندمان بۆ مرۆڤو ڕێزگرتنیو ڕێزگرتنی تایبەتمەندییەكانی و بیركردنەوەیو ئازادییە كەسییەكانی، بەداخەوە هێشتا ئەم بەهایانە لەعێراق نادیارن بەهەردوو بەشی عەرەبیو كوردییەوە".
" ناتوانم گلەیی لەكورد بكەم لەسەر تێڕوانیە نەتەوەییەكانیان كە تێكۆشانێكی زۆریان لەپێناویدا كردووە، پرۆسەی ئەنفال و تاوانی هەڵەبجە شاهیدە لەسەر ڕووبەڕووبونەوەی تێڕوانیە نەتەوەییەكانیان لەلایەن ڕژێمێكی نەتەوەیی عەرەبی كە ماف بەخۆی دەدات دروشمی نەتەوەیی عەرەبی بەرزبكاتەوەو ڕێگەش لەبەرامبەرەكەی دەگرێت دروشمێكی هاوشێوە بەرزبكاتەوە، بۆیە من لەگەڵ ئەوانەدا ناكۆكم كە دەڵێن پێویستە گەلی كورد سزابدرێت بەهۆی بەشداریكردنی لە ڕاپرسی".
بۆچونی لەسەر ڕیفراندۆم
"سیاسییەكانی كورد تێگەیشتن كە لێكدانەوەكانیان لەبارەی ریفراندۆم هەڵەبووەو پەشیمانیش بوونەوە لەوكارەیان، گەورەترین هەڵە عەرەب بیكات ئەوەیە پێیانخۆشبێت كە گەلی كورد ئەو ڕووداوانەی ئەم دواییەیان بەسەرهاتووە، پێویستە لەئاستی بەرپرسیارێتیدابین و دەستمان بۆ گەلی كورد درێژبكەین، ناكۆكییەكانمان لەگەڵ ئەوان نییە، بەڵكو لەگەڵ ئەوانەیە كە هەستو سۆزی نەتەوەیی شۆڤێنیان تێدا وروژاندوونو گەیاندویانن بەم دۆخە، دەكرێت ڕووبەڕووی پلانی ئەمانە ببینەوە، نەك گەلی كورد، ئەگەر مامەڵەیەكی خراپ لەگەڵ كورد وەك گەل بكەین زیاتر لێمان دووردەكەونەوەو زیاتر دەستدەگرن بەوانەوە كە كەڵكەڵەی نەتەوەیی شۆڤێنیان تێدا دەچێننو، دەبینە پاڵپشتی ئیسرائیل بۆ بەدیهێنانی ئەوەی دەیانەوێت لەقوڵكردنەوەی ململانێ لەنێوان ڕۆڵەو وڵاتانی ناوچەكە".
بۆچونی لەسەر مافی چارەری خۆنوسین
"ڕوونە كە مافی چارەی خۆنوسین مافێكی سروشتییە و یاسا نێودەوڵەتییەكان شەرعییەتیان پێداوە، بەڵام من لەگەڵ كورد ناكۆكم لە بانگەشەیان بۆ دروستكردنی قەوارەی دەوڵەتێكی كوردی سەربەخۆ لەم قۆناغە هەستیارەی مێژوویی ناوچەكەدا، چونكە پلانێكی ئیسرائیلی هەیە بۆ دابەشكردنی ناوچەكە بۆ چەند دەوڵەتۆكەیەك لەسەربنەمای تائیفیو ئیتنی ناكۆك لەنێوان خۆیاندا، ئەوەی ئەم ڕاستیە دەسەلمێنێت ئەوەیە كە هیچ دەوڵەتێك پشتیوانی دروستكردنی دەوڵەتی كوردی نەكرد جگە لە ئیسرائیل، ئەم پشتیوانیە لەخۆشەویستیان بوو بۆ كوردەكان؟ وەڵامەكەی: نەخێر، بەڵكو پشتیوانییەكە بەو ئامانجە بوو وڵاتێكی كوردی دابمەزرێت و بكەوێتە شەڕو ململانێ لەگەڵ عێراقی عەرەبیو ئێرانو توركیاو سوریا".