شیكاری: كارۆخ عوسمان

جیابونەوەی عەلی باباجان و ئەحمەد داود ئۆغڵۆ دامەزرێنەرانی پارتی دادو گەشەپێدانی توركیا لە پارتەكەیان و هەوڵدان بۆ درووستكردنی پارتێكی نوێ، پرسی گەرمی سیاسی ناوخۆی توركیایە، ئەو دوو كارەكتەرە سیاسیە بەشێكی زۆری پەرلەمانتار و سیاسی و كەسە دیارەكانی ئاك پارتیان لەگەڵدایە.
بەپێی راپرسی كۆمپانی ( ADA)ی توركی، كە پرسیویەتی ئەگەر ئێستا ھەڵبژاردن بكرێت دەنگ بەكێ دەدەن؟ ئەنجامەكەی (37.5%) دەنگ بە ئاكپارتی دەدەن و (11.5%) دەنگ بە پارتە نوێیەكەی داود ئۆغڵۆ و باباجان دەدەن  سەبارەت بەوەی لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی داهاتوودا دەنگ بەكێ دەدەن؟ (39.1%) دەنگ بە ئەردۆغان دەدەن و (32.6%) دەنگ دەدەن بە علی باباجان، بەڵام داود ئۆغڵۆ دەڵێت" ئامانجی ئێمە بەدەستهێنانی دەنگی (50+1)ە تا بتوانین بەتەنھا حوكمڕانی ئەو وڵاتە بكەین.

كاردانەوەكان
لەگەڵ ڕاگەیاندنی دەستلەكاركێشانەوەی تیمی (دادو ئۆغڵۆ و عەلی باباجان) دامەزرێنەرانی پارتی داد و گەشەپێدانی دەسەڵاتدار، بەشێكی زۆر لە پەرلەمانتار و سیاسی و جەماوەری ئەو پارتە پشتیوانیان بۆ راگەیاندن، لەبەرامبەریشدا روبەرووی سەرزەنشت و تەشهیرو تەخزوینی بەشێك لە لایەنگرانی ئاكپارتی بوونەوە، ئەوانەی كە بەئاشكرا پەیوەندیان پێوەكردن زۆرینەیان سیاسەتڤانی ناسراو و پسپۆرانی حزبی و ئیدارین كە پێشتر ئەزمونیان ھەبوە.
جگە لەو ٣٥ پەرلەمانتارەی كە ئێستا لەئەركدان بەگوتەی داودئۆغڵۆ كە خۆی تەكلیفی مانەوەی لێكردوون لەگروپەكەی ئاكپارتیدا، بەلێشاو خەڵكیتر پەیوەندی ڕاستەوخۆیان پێوە دەكات. 
پەرلەمانتارانی پێشووی وەك (كانی تۆرون، علی ساریكایا، فەراموز ئوستون، ئیبڕاھیم توڕھان، جومعە ئیچتەن، تڵعە ئیڕۆڵ دوڕماز، جۆشكون چەكر، دالیا كارداش، عەبدوڵا باشچی، عومەر ئوناڵ، محمد علی پوڵجو) كە نوێنەری شارە گەورەكانی وەك (بوڕسا، ئیزمیر، دیاربەكر، ئەرزنجان، تۆكات، استانبۆڵ، ئانكەڕە، ماڵاتیا، مانیسا و كۆنیا)ن.
-    ئایھان سەفەر ئوستون- ئەندامی پێشووی كۆمیتەی مافەكانی مرۆڤ لە TBMM
-    سەلجوق ئۆزداغ- جێگری پێشووی سەرۆكی گشتی ئاكپارتی.
-    ئاینور ئالگول- ئەندامی كۆمیتەی باڵای ژنانی ئاكپارتی.
جگە لەپەرلەمانتاران كە رۆڵی كاریگەریان بەسەر ئیدارەو سیاسەت و كۆمەڵگەوە ھەیە كاریگەری والیەكان بە بەرچاوتر دەبینرێت بەتایبەت لەدوای ھەمواری دەستوری دەوڵەت.
-    سەلیم تەموڕجو- والی پێشوی استانبۆڵ
-    نەدیم یاماڵی- والی پێشوی ئەنكەڕا
-    عەبدولڕەحمان دیمەز- والی پێشوی ئادیامان و سەیفەدین بیلەن والی پێشوتری ھەمان شار.
-    جاسم گۆكچە- والی پێشوی ئاگری و پەرلەمانتاری پێشو.
-    عەبدوڵا یەشیل- گەورە پارێزگاری ئەمنی ئاكپارتی لەئوڕفا.
-    نامیق ئەرگون- والی پێشوی موش.
-    موسا ئاڕات- والی پێشوی كۆنیا.
-    ئەحمەد ئاكچای- والی پێشوی تەكرداغ.
-    ئایدن ئاڵتاچ- والی پێشوی دیاربەكر.
-    ئەنوەر چەكر ئۆغڵو- والی ئومڕانیە.
-    ئیسلام مەراڵ- سەرۆكی گشتی ڕێكخراوی گەشەپێدانی جیھانی كەمئەندامان.
سەلجوك ئۆزداغ جێگری پێشووی سەرۆكی گشتی ئاكپارتی دەڵێت: تا ئێستا زیاتر لە ٣٠ پەرلەمانتاری ئەركدارو چەندین وەزیرو كاربەدەستی گەورەی دەوڵەت پەیوەندیان كردووە كە بێنە ڕیزمانەوە بەڵام ئێمە تەكلیفی مانەوەمان لێكردن تا دوای ڕاگەیاندنی پارتە نوێیەكە.

رای ناودارانی توركیا 
مەراڵ ئاكشەنەر، سەرۆكی (iyi parti ) دەڵێت: داودئۆغڵۆ و تیمەكەی جگە لەپارتەكانیتر بەشیك لە دەنگی ئێمەش دەبات كە(11.1%)یی دەنگمان ھەیەو زۆرتری ئەو دەنگانەش لەھەرێمی باشوری ڕۆژھەڵاتە (مەبەستی كوردستانی توركیایە)، دەشڵێت؛ بەخاتری (علی باباجان) زۆرینەی دەنگی MHP بۆ حزبە نوێیەكە دەڕوات و ڕەنگە دوای بەشداری حزبە نوێیەكە لەھەڵبژاردندا دەنگی MHP دابەزێت بۆ لە(٤٪‏)، سەرەڕای ئەوەی كە دڵنیایە دەنگیان لێ دەبات ھیوای سەركەوتنیان بۆ دەخوازێت.

داودئۆغڵۆ دەڵێت: ئێمە لەئێستادا كەھیچ ناوێكمان نیەو ڕەنگی ئاڵاو لۆگۆی حزب، پەیڕەوی ناوخۆیی و ئەنجومەنی بەڕێوەبردنما نیە، بەڵام لەوە دڵنیاین كە زۆرینەی دەنگی AKP، HDP و MHP دەبەین.
دەشڵێت؛ زۆرینەی حزبەكانیتر مەبەستیان تەنھا تێپەڕاندنی ١٠٪‏ یە بۆ ئەوەی بڕۆنە پەرلەمان بەڵام ئامانجی ئێمە تێپەڕاندنی(50+1)ە تا بتوانین بەتەنھا حوكمڕانی ئەو وڵاتە بكەین. داودئۆغڵۆ گوتویەتی: جگە لەسیاسەتڤانان سەدان پسپۆری جیاجیاو ئوستادی زانكۆو چالاكوانی مەدەنی و شەریكە گەورەكانی وەبەرھێنان ئامادەیی پشتیوانیان نیشانداوە بەرامبەرمان، بەھیممەتی ھەموان سەركەوتوو دەبین.
باباجان دەڵێت؛ توركیا سیاسەتی ئیداری پێویستی بەجارێكیتر پێداچوونەوە ھەیە، ئێمە لەپڕۆژەكەماندا گرنگیمانداوە بەپاراستنی ئەمنیەتی ناوخۆیی توركیا بۆ ئەوەی گشت پێكھاتەكان پێكەوە بەرەو پێشەوە بڕۆن و بەرقەراركردنی ئاشتیش بەئەولەویەتی كاركردنمان دەزانین.

ڕاپرسیەكان چی دەڵێن؟
بەپێی ڕاپرسیەكی كۆمپانیای (Araştırma Değerlendirim Analaiz) ( ADA)كە لە 19/5/2019  ئەنجامیداوەو (١٧٢١ )كەس بەشداریان كردووەو ڕایان دەربڕیوە.
-     (44.9%)ی هاولاتیان تەركیزیان لەسەر ئابوری بووە
-    (26%) بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی توركیا-ناتۆ-ئەمریكا و مەسەلەی سیستەمی بەرگری S-400 ڕووسی بڕوایان بە علی باباجان ھەیە.
-    (74.9%)ی بەشداربوانی راپرسیەكە  بڕوایان وایە كەتوركیا مافی خۆیەتی دەوڵەت پڕ چەك بكات و ھێزی بەرگری ھەوایی گرنگی پێبدات.
راپرسیەكە سەبارەت بەھەڵبژاردن پرسیویەتی؛ ئەگەر ئێستا ھەڵبژاردن بكرێت دەنگ بەكێ دەدەن؟
-    ( 37.5%) دەنگ بە ئاكپارتی دەدەن
-    (11.5%) دەنگ بە پارتە نوێیەكە دەدەن
 پرسیاری راپرسیەكە سەبارەت بەوەی لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا دەنگ بەكێ دەدەن
(39.1%) دەنگ دەدەن بە ئەردۆغان
(32.6%) دەنگ دەدەن بە علی باباجان  
بوڵەنت توران؛ سەرۆكی فراكسیۆنی ئاكپارتی لەساڵی ٢٠١٧، بەتەنزەوە باسی سیاسەتی تیمەكەی باباجان و داودئۆغڵۆ دەكات و دەڵێت؛ نازانم ئەوان لەسەرووی فەلسەفەی سیاسی ئاكپارتی چ جۆرە سیاسەتێك دەكەن.
لێرەدا بولەنت توران بێخەبەرە لەوەی كەداودئۆغڵو داڕێژەری سیاسەتی ئاكپارتی و پەیڕەوی ناوخۆیی حزبە. لەفەزڵی كەسایەتی داودئۆغڵۆش بوو كە زۆرینەی دەنگی ناوچە كوردیەكانی بەشێنەیی دەھێنا.
جاھید ئۆزكانیش سەرۆكی ئێستای فراكسیۆنی ئاكپارتی لەپەرلەمان گوتویەتی؛ داودئۆغڵۆ بەدوای كورسیە لەدەست چوەكەی كەوتووە.
ئەویش لەوە بێ ئاگایە كە خەڵكی دەرەوەی توركیاش دەزانێت كە ئەگەر داودئۆغڵۆ بەپێی بڕیارەكانی ئەردۆگان ھەنگاوی نابا ھێشتا ھەر كەسی یەكەمی ئاكپارتی و كەسی دوەمی توركیا دەبوو. 

ئاكپارتی خەمی ئایندەیەتی 
لەكاتی دەستلەكاركێشانەوەی بەلێشاوی ئەندامانی ئاكپارتی، لەكۆنفڕانسێكدا نوێنەری سەرۆك كۆمار بەھیوابڕاوی و وەڕەسیەوە باسی لەداڕشتنەوەی نێوخۆیی ئاكپارتی كردو گوتیشی لەمانگی ١٠ی ساڵی ئایندەدا كۆنگرەی گشتی دەبەستین، ئەوەش ئاماژەیەكی ڕوونە لەسەر بێداربوونەوەی سەرانی ئاكپارتی.
ئەردۆگان لەكۆبوونەوەی والیەكانی سەربەحزبەكەی ئاماژەی بەدابەزینی دەنگی حزبەكەی كردووە لەدواھەمین ھەڵبژاردندا، گوتویەتی: ئێمە( ٢٩٠ ھەزار) دەنگمان كەم كردووە، بەڵام بەدوایدا نەچوون،  ئاكپارتی خاوەنی(10 ملیۆن و 600 هەزار) ئەندامە، كەچی لە (٢٩٠ )ھەزار دەنگ دەپێچێتەوە.!!!
دوای جیابوونەوەی داودئۆغڵۆ و باباجانیش زیاتر لە( ٨٠٠ ھەزار )كەس دەستیان لەئاكپارتی كێشایەوە، كەوایە ئێستا ژمارەی ئەندامانی ئاكپارتی( ٩ ملیۆن و ٨٧٠ )ھەزار كەسە.
بۆیە ئەردۆگان لەحاڵێكی شپرزەدایەو زۆرینەی كات بەدوای لێكۆڵینەوەیە لەئۆرگانەكانی حزب و ئەندامانەكانی.

لاوڕاو پیتەل چی دەڵێت؟
داود ئۆغڵۆ بە یۆرۆنیوزی راگەیاندووە:  لەچەند مانگی ئایندەدا بەتەواوی دێینە مەیدان دڵنیاشین لە ٢٠٢٣ براوەی یەكەمی ھەڵبژاردنەكان دەبین.
لەلایەكیترەوە ڕۆژنامەی( TIME )ی بڕیتانی لەڕێی (Laura Pitel) نوسیویەتی؛ ئەگەر علی باباجان لەھەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا ١٠٪‏ی دەنگەكان بەدەست بێنێت ئەوا ئەكڕەم ئیمامۆغڵوی سەرۆكی شارەوانی ئیستانبۆڵ دەبێتە براوەی یەكەمی كۆماری.
ئەو ڕۆژنامەیە پێی وایە كە باباجان و داودئۆغڵۆ تەنھا دەنگی ئاكپارتی دەبەن، لەم سۆنگەیەشەوە تێڕوانینەكەیان ڕاستە.

بانگھێشتنامەی ڕەفا 
لەدوای دەستھەڵگرتنی داودئۆغڵۆ و باباجان و تیمەكەیان لەئاكپارتی حزبی ڕەفا لەڕێی (محەمەد ئاڵتنۆز) جێگری بەڕێوەبەری گشتی مالیەی حزب بانگی داودئۆغڵۆ و یاوەرانی دەكات بۆ ناو حزبەكەی و دەڵێت؛ پارتی ڕەفا دایكی گشت پارتە ئیسلامیەكانی توركیایەو داواتان لێدەكەین بێنەوە ناو پارتەكەتان و لێرە درێژە بەسیاسەت بدەن، وەك گەنجترین سەرۆكی توركیا (فاتیح ئەربەكان) دەوڵەت لەنوێوە داڕێژنەوەو ئیدارەی وڵات بگرنەدەست، لەوڵامدا داودئۆغڵۆ ڕێزی نواندووەو دەڵێت؛ ئێمە بەگڕوتینێكی نوێ و تیم و بەرنامەیەكی نوێ دەمانەوێ توركیا بەڕێوە ببەین.

داودئۆغڵۆ سەردانی كوێ دەكات؟
دەوترێت عەبدوڵا ئۆجەلان سەرۆكی زیندانیكراوی( PKK )گوتویەتی؛ دوای ئازادبوونم لەزیندان دەمەوێ  ئەو شوێنەی كە یەكەمجار پێی لێ دادەنێم شاری (ھەكاری) بێت، چونكە زۆرترینی خەڵكی ئەو شارە ئاپۆچیەو زۆرینەی ماڵەكان لەگەریلایەك زیاتریان بەخشیوە بە پەكەكە.
داودئۆغڵۆش یەكەم شار دوای جیابوونەوەی لەئاكپارتی كە بۆی چووە (مانیسیا)یە، بەڵام ھێشتا مەبەستی سەردانكردنی بۆ ئەم شارە دیار نیە.
یەكێ لەوشارە كوردیانەی كە داودئۆغڵۆ لەوكاتەی سەرۆكی حكومەت بوو چەندینجار سەردانی كرد (ھەكاری) بوو. دووجار سەردانی قەزای گەڤەری كرد كە دەنگی بەدەر لەھەدەپە بە پۆینت بوو، كەچی دوای ئەوسەردان و كۆمەڵێك خزمەتی شارەكە ڕێژەی دەنگی ئاكپارتی گەیشتە(9%).
جگە لەوەش، داودئۆغڵۆ  جیاواز لەھەر سەركردەیەكی سیاسی توركیا چەندین جار بەبەكارھێنانی چەند وشەیەكی كوردی ئاماژەی بەئارەزووكردنی بەقسەكردن بەكوردی كردووە.
ساڵی ٢٠١٦ لەوان بووم، داودئۆغڵۆ سەردانی شارەكەی كرد، لەتیڤی بینیم داودئۆغڵۆ بەزمانی كوردی ستایشی خەڵكی شارەكەی دەكردو باسی لەزاناو نوسەرە بەناوبانگەكانی كورد دەكرد.
یەكێكیش بوو لەوانەی كەدژی دەستپێكردنەوەی شەڕی دەوڵەت-پەكەكە بوون، بڕواشی بەبەشداری كوردان ھەیە لەحوكمڕانی توركیادا.
بۆیە بێشك دەنگێكی زۆر لەناوچە كوردیەكان بەلایدا كێش دەبن و جگە لەئاكپارتی لەخودی ھەدەپەش دەنگ دەبات، چونكە ھەوادارێكی زۆری لەناو نوخبەی سەرنجدەرو رۆشنبیری كوردان و توركە ئاشتی خوازەكاندا ھەیە.