راپۆرت: BBC
وەرگێڕانی: فازل حەمەڕەرفعەت           
سەرباری ئەوەی ژمارەیەكی زۆری خێزانەكان لە هیندستان تائێستا منداڵی كوڕ بە باشتر دەزانن، دایك‌و باوكی (هینا) بەبۆنەی لەدایكبوونی كچەكەیانەوە ئاهەنگیان گێڕا، بەڵام ئاهەنگەكەیان بۆ شتێكی هەڵە بوو.
(هینا) لە هۆزی باكشارای هیندی لەدایكبووە، كە كەسوكارەكەی كچە گەورەكانیان هاندەدەن بۆ كاری لەشفرۆشی، لەكاتێكدا تەمەنیان لە نێوان 10 بۆ 12 ساڵیدایە، ئەمە نەریتێكە كە چەندین سەدەیە لەناویاندا پەیڕەو دەكرێ.
كاتێك (هینا) گەورە دەبێت، لەكاركردندا خوشكە بچوكەكەی شوێنی دەگرێتەوە، ئیتر بەوشێوەیە.
ئەم نەریتە لە نەوەیەكەوە گواستراوەتەوە بۆ نەوەیەكی تر‌و بووە بە "نەریتێكی بۆماوەیی قبوڵكراو"، كوڕەكان لەناو ئەو خێزانانەدا لەسەر ئەو پارەیە دەژین كە كچە بچوكەكان لە كاری لەشفرۆشیدا كۆی دەكەنەوە.
لە هەندێك حاڵەتدا باوك یاخود برا رۆڵی "گەواد" دەبینن.
تەنانەت ئاهەنگەكانی هاوسەرگیریش لەناو ئەم هۆزە هیندییەدا جیاوازە، خێزانی بوك داوای مارەییەكی زۆر دەكەن بۆ كچەكانیان كە پێی دەوترێت "مارەیی پێچەوانە".

(هینا) ئێستا گەورە بووە‌و بەچاوی خۆی دەبینێت كچانی شارۆچكەكەی چ كارێك دەكەن

ئایا بژاردەیەكی تر هەیە ؟
(هینا) لە منداڵییەوە لەسەر ئەم شێوازە لە ژیان راهاتووە، لە منداڵییەوە ناچار كراوە كاری لەشفرۆشی بكات، (هینا) بە (BBC)ی وت:" كاتێك ناچاركرام بۆ ئەوە، ناچاربووم وازم لە خوێندن هێنا، بۆ ئەوەی هەمان ئەو رێبازە بگرمەبەر كە دایكم‌و نەنكم لەسەری رۆشتوون، ئەوكات تەمەنم تەنیا 15 ساڵ بوو".
(هینا) هەموو رۆژێك سێكسی لەگەڵ چەندین كڕیاردا كردووە، كڕیارەكانیشی جۆراوجۆر بوون لە كەسانی دەوڵەمەندی ناوچە گوندنشینەكانەوە بۆ شۆفێری بارهەڵگرە گەورەكان.
(هینا) كاتێك تەمەنی گەیشتوەتە (18 ساڵ)، هەستی بەو شتانە كردووە كە لە دەوروبەری رودەدەن:" دركم بەوە كرد من هەڵەم‌و هەستم بە توڕەیی كرد، بەڵام ئایا بژاردەی ترم هەیە، خێزانەكەم چۆن دەژین ئەگەر من لەو رێگەیەوە پارە پەیدا نەكەم".
هۆزی باكشارا لەناوچەیەكی دوورەدەستی هەژار دەژین لە هیندستان، خەڵكەكەی بەدەست هەژارییەوە دەناڵێنن، پشت بە كچان دەبەستن بۆ باشكردنی بارودۆخی بژێوی خێزان.

سێ لەسەریەكی كچان لە باكشارا لەشفرۆشی دەكەن
ئەكاش چۆهان رێكخەری یەكێك لە رێكخراوە لۆكاڵییە قازانج نەویستەكان دەڵێ:" رێژەی ئەو كچانەی كە تەمەنیان لە خوار تەمەنی یاساییەوەیە‌و لەشفرۆشی دەكەن، دەگاتە نزیكەی یەك لەسەر سێ".
خەڵكی سەربەم هۆزە، كە لە هۆزە كۆچەرییەكانن، لە سێ ناوچەی ویلایەتی مادیا برادیش لە ناوەڕاستی هیندستان بڵاوبونەتەوە، زۆربەیان لە ناوچە گوندنشینەكاندا دەژین لە هەردوو بەری رێگای خێرادا، كە تێیاندا شۆفێری بارهەڵگرەكان بۆ پشوودان رادەوەستن.

نهێنییەكانی پیشەكە
زۆرجار ئەو كچە بچوكانە كە بە "خلاوئەدیس" ناسراون، واتە "كچی عەیار" لە جێگایەكی دروستكراو لە گوریس‌و پەت بە كۆمەڵ یاخود بەتاك دادەنیشن بۆ راكێشانی سەرەنجی كڕیاران.
زۆرجاریش كۆشكی بچوك لەسەر كەناری رێگاكان هەن بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ بەرپرسی سەرەكی كچەكان، كە بەزۆری كەسێك دەبێت لە ئەندامانی خێزانەكە‌و مامەڵە لەگەڵ كڕیارەكان دەبڕێنێتەوە بە (100) بۆ (200) روپیەی هیندی كە دەكاتە (دۆلارێك‌و 45 سەنت) بۆ (2 دۆلارۆ 80 سەنت) بۆ هەر كڕیارێك.
هەندێك لە خەڵكی ناوچەكە دەڵێن نرخی كچی پاكیزە بەرزترین نرخە، كە دەگاتە (5 هەزار) روپیەی هیندی، واتە نزیكەی (75 دۆلار).
(هینا) بە (BBC)ی وت:" رۆژانە نزیكەی 4 بۆ 5 پیاو دێن، بەڵام لە شەودا دەڕۆین بۆ هۆتێلەكان یاخود ناوچە نزیكەكان. بەردەوام لەو شوێنانەدا مەترسی گواستنەوەی نەخۆشی هەیە بۆمان".
رۆژنامەیەكی لۆكاڵی مەترسی پشتگوێخستنی تەندروستی نیشاندا‌و ئاماژەی بەوەكرد، بەپێی ئەو ئامارانەی كە بڵاویكردونەتەوە، 15%ی ئەو سامپڵانەی خوێن كە لە نزیكەی (5 هەزارو 500) كەس لە دانیشتوانی ناوچەكە وەرگیراون، دەركەوتووە ڤایرۆسی كەمی بەرگری لەشیان هەڵگرتووە (ئایدز).
هەندێك لە كچانیش دووگیان دەبن‌و منداڵیان دەبێت، ئەمە بەسەر (هینا)دا هاتووە كە كچێكی بووە‌و ناچاریش بووە بەردەوامی بە كاركردن بدات بەشێوەیەكی زیاتر لە بواری لەشفرۆشیدا، ئەو دەڵێ:" زۆرێك لە كچان سكپڕ دەبن، ئەوەش وایان لێدەكات زیاتر كاری لەشفرۆشی بكەن لەپێناو بەدەستهێنانی پارە بۆ پەروەردەكردنی مناڵەكانیان".
سەرباری ناچاركردنیان بۆ ئەو پیشەیە، ئەو كچانە بێبەش دەكرێن لە هاوسەرگیریكردن لەگەڵ كەسانی سەربە هۆزەكەی خۆیان یان خەڵكانی ئەو ناوچانەی كە تێیدا پەروەردە بوون‌و گەورە بوون.
بەڵام (هینا) دواجار توانیویەتی لەو سیستمە دەربچێت، ئەوەش بە یارمەتی رێكخراوێكی خۆجێی قازانج نەویست، ئەو باس لەوەدەكات تەنیا ئەو كچانە لە قەبارەی ئەو ئازارانە تێدەگەن كە بەو جۆرە ئەزمونە قێزەونەدا تێپەڕیبن، وتی:" ئەو هەستە دەزانم كە هەیەتی، بۆیە دەمەوێت هاوكاری بكەم بۆ كۆتایهاتنی".
چەندین تیۆری هەن تایبەت بە سەرچاوەی ئەم نەریتە پەیڕەوكراوە، یەكێكیان خۆی دەبینێتەوە لە ئازاری هۆزە كۆچەرییەكان لەپێناو بەدەستهێنانی پارە، بەتایبەتیش كە ئەوان لە دەرەوەی ئەو سیستمەن كە بۆ خەڵكانی تر بەركارە، ئەمەیان بە تاكە رێگا بینیوە بۆ دابینكردنی بژێوی‌و زاڵبوون بەسەر هەژاریدا.

كچەكان لە كەنار رێگاكان رادەوەستن بۆ دۆزینەوەی كڕیارەكانیان

یاسا چی دەڵێ ؟
پەسەندكردنی نێرینە بەسەر مێینەدا لەناو خێزانی هیندیدا، واتە كوڕەكان بەسەر كچەكاندا، رێژەی كوڕی لەبەرامبەر كچدا بەشێوەیەكی مەترسیدار گۆڕیوە، بەڵام لێرەدا كێشەكە سەروژوور بووەتەوە.
چەندین هۆكار هەیە بۆ زیادبوونی ژمارەی ئەو كچانە، كە ئەویش بەكارهێنانی ئەو كچە بچوكانەیە لەو ناوچانەدا وەكو لەشفرۆش بەشیوەیەكی نایاسایی، چونكە ئەوان هێشتا نەگەیشتونەتە تەمەنی یاسایی.
مانوج كۆمار سینگ پشكنەر لە پۆلیسی هیندستان بە (BBC)ی راگەیاند:" لە چەند مانگی رابردوودا 50 كچی بچوكمان رزگاركردووە.. لە دواین هەڵمەتماندا كچێكی تەمەن دوو ساڵمان دۆزییەوە، ئێستا لەرێگادایە بەرەو خانەیەك لە خانەكانی چاودێری منداڵان".

لەم ناوچانەدا كچان منداڵی ناشەرعییان دەبێت‌و بۆ بەخێوكردنیان ناچارن بەردەوام بن لە كاری لەشفرۆشی
سەرەڕای هەڵمەتە بەردەوامەكانی پۆلیس، ناكرێت بەسەر ئەو نەریتەدا بۆماوەییەدا زاڵ ببین، ئەگەر بە زیادكردنی ئاستی هۆشیاری كۆمەڵگە نەبێت، وەكو ئەوەی ئەو بەرپرسەی پۆلیس دەڵێت.
ویلایەتی مادهیا برادیش كە هۆزی باكشارای تێدا دەژی یاسایەكی دەركرد، بەپێی یاساكەی هەركەسێك دەستدرێژی بكاتەسەر منداڵێكی خوار تەمەن 12 ساڵان، لەسێدارە دەدرێت، هەروەها ماوەی زیندانیكردنی ئەو كەسانەشی درێژكردوەتەوە كە سێكس لەگەڵ كچانی خوارو تەمەن 18 ساڵیدا دەكەن، كە ئەوە تەمەنی یاساییە لە هیندستان.

رێگەكە بەرەو پێشەوە
ساڵی 1993 پلانێك خرایەڕوو بۆ روبەڕووبونەوەی ئەو نەریتە بۆماوەییە لە كاری لەشفرۆشیدا لای خەڵكی باكشارا، بەڵام پلانەكە بەشێوەیەكی تەواوەتی جێبەجێ نەكرا.
خاتوو راجێندرا ماهاجان بەرپرس لە بەشی چاودێری كۆمەڵایەتی ژنان‌و منداڵان دەڵێ:"  هەموو ساڵێك، رایدەگەیەنین كە پێویستمان بە دەستە قەزانج نەویستەكان هەیە بۆ یارمەتیدانمان بۆ جێبەجێكردنی پلانەكە، بەڵام تائێستا هیچ یەكێك لە پلانەكان بەپێی ئەو پێوەرانەی كە دامانناون، سەركەوتوو نەبوون".
ئەم پلانە جەخت لەسەر دووبارە راهێنانەوەی ئەو ژنانە دەكات كە بەو ئەزمونانەدا تێپەڕیوون، ئەوەش لەڕێگەی فێركردن‌و تەندروستی‌و بەرزكردنەوەی ئاشتی هۆشیارییان.

هینا دەڵێ خوێندن دەكرێت یارمەتیدەری كچان بێت بۆ دوركەوتنەوە لە كاری لەشفرۆشی
بەڵام بە یارمەتی حكومەت بێت یاخود نا، گۆڕانكاری بەشێوەیەكی هیواش رودەدات.
هەندێك لە كچانی منداڵ لەو هۆزە، ئێستا روبەڕووی ئەو خوو نەریتانە دەبنەوە‌و لە شوێنەكانی تردا بەدوای كاردا دەگەڕێن، هەندێكی تر بەردەوامی بە خوێندن دەدەن، هەروەك دەستپێشخەریش هەیە لەلایەن رێكخراوە لۆكاڵییەكانەوە بۆ بەدیهێنانی ئەو ئامانجە.
(هینا) ئێستا بەشێكە لەو دەستپێشخەرییانە، تەنانەت ئەو لە دەستەیەكی قازانج نەویست كاردەكات كە ساڵی 2016 رزگاریان كردووە، ئەو دەڵێ:" یارمەتی كچانی تر دەدەم بۆ ئەوەی بزانن لە توانایاندا هەیە پاڵپشتی بەدەستبهێنن‌و دەست لەو پیشەیە هەڵگرن، ئەوپەڕی توانام دەخەمەگەڕ بۆ یارمەتیدان".
دەستەیەكی قازانج نەویست ناوەندێكی راهێنان بەڕێوەدەبات كە دەرفەتی خوێندنی خۆڕایی بۆ كچانی خوار تەمەنی یاسایی رەخساندووە، بەپێی قسەی (هینا) كچان ناچاردەكرێن كاری لەشفرۆشی بكەن، چونكە هیچ رێگایەكی تر یان كارێكیان نییە بۆ بژێوییان، خوێندن دەكرێت یارمەتیدەریان بێت لە هەنگاونانیان بۆ پێشەوە.