راپۆرتی: درەو میدیا
دوای ڕۆژێك لە شكستهێنانی كۆبوونەوەی لوتكەی سێ‌ قۆڵی (توركیا_ڕوسیا_ئێران) كە هەینی ڕابردوو لە تارانی پایتەختی ئێران بەڕێوەچوو و  تایبەت بوو بە تاوتوێكردنی چارەنوسی پارێزگای ئیدلیبی سوریا، فڕۆكە جەنگییەكانی ڕوسیا و سوریا زنجیرەیەك گورزی ئاسمانیان لە ناوچە جیاوازەكانی باشوری شاری ئیدلیب و ناوچەی (ئەللەتامنە) لە باكوری شاری (حەما) وەشاند، كە لەژێر كۆنترۆڵی گروپە چەكدارە توندڕەوەكاندان.  
ڕۆژێكیش پێش كۆبوونەوەكەی تاران، 8 وڵاتی خۆرئاوا داوایان لە ڕوسیا و ئێران كرد پابەند بن بە وەستاندنی ئاگربەست و هۆشداریشیاندا لە ئەنجامدانی هەر پرۆسەیەكی سەربازی كە ئاكامی كارەساتباری دەبێت لەسەر هاوڵاتیانی سڤیل.
پارێزگای ئیدلیب، بەدواین پێگەی گەورەی گروپە چەكدارەكانی سوریا دژ بەڕژێمی بەشار ئەسەد دادەنرێت ، كە زۆبەی گروپە چەكدارە توندڕەوەكانی نزیك لە توركیا كردویانە بەدواین پێگەی سەربازییان لە جوگرافیای سوریادا.

ئەردۆغان شكستیهێنا و هەڕەشەدەكات
 لە كۆبونەوەی لوتكەی (تاران)دا، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا هەوڵی گەیشتن بەئەنجامدانی ئاگربەستی دا، بەلڵام ڤلادیمێر پوتین سەرۆكی ڕوسیا ڕەتیكردەوە و ڕایگەیاند، ئاگربەست سودی نابێت, چونكە ئەو مەسەلەیە گروپە ئیسلامییە توندەڕەوەكان ناگرێتەوە كە ئەسەد هاوپەیمانەكانی بە تیرۆرستیان دەزانن، وەك زۆربەی سەرچاوە هەواڵییە جیهانییەكان ئاماژەیان پێدا.
بە گوێرەی ئاژانسی هەواڵی ئەڵمانی، دوای كۆبوونەوەكەی تاران، ئەردۆغان ڕایگەیاندووە، لەبەرانبەر گیان لەدەستدانی هاوڵاتیانی سڤیل دەستەوسان ناوەستن و تەماشاكار نابن، لەزنجیرەیەك تویتیشدا لە ئەكاونتی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر، ئەردۆغان ئاماژەی بەوەدا" ئەگەر جیهان چاپۆشی كرد لە كوژرانی دەیان هەزار هاوڵاتی بێتاوان لەپێناو بەرژوەندی رژێم، ئەوا ئەوان هەڵوێستی تەماشاكاریان نابێت یان بەشداربوون لە یارییەكی لەو شێوەیە". 
ڕوانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ ڕایگەیاندوە، توركیا هێزی نوێی ڕەوانەی خاڵەكانی چاودێری كردووە لەناو سوریا و لەو چوارچێوەیەدا دەیان ئۆتۆمبیلی سەربازی و بە چەك و تەقەمەنییەكی زۆرەوە لە ڕێی خاڵی سنوری (بابولهەوا) داخڵی سوریا بوون.
بەوتەی سەرچاوەكە، ئەوەش دوای ئەوەی دانوستانی نێوان دەزگای هەواڵگری توركیا و دەستەی تەحریری شام (بەرەی نوسرە) شكستهێناوە، كە لە چوارچێوەی هەوڵەكانی ئەنكەرەدا دەستیپێكردبوو بۆ قەناعەت پێكردنیان بەدەستبەرداربوون لە چەك و بڵاوەپێكردنیان پێش ئەوەی رژێمی سوریا هێرشە سەربازییەكەی بۆ سەر ئەو شارە دەستپێبكات. 

نەتەوە یەكگرتووەكان هۆشداریدەدات لە كارەساتێكی مرۆیی
بەپێی خەمڵاندنی نەتەوە یەكگرتووەكان ئەنجامدانی پرۆسەی سەربازی بۆ سەر پارێزگای ئیدلیب كە ماوەیەكە ڕژێمی سوریا ئامادەكاری بۆ دەكات و هەڕەشەی كۆنترۆڵكردنەوەی دەكات، 800 هەزار كەس ناچاردەكات ماڵ و حاڵیان جێبهێڵن، كە ئەوەش بە گەورەترین پرۆسەی ئاوارەبوون دادەنرێت كە سوریا بەخۆیەوە بیبینێت لە ماوەی حەوت ساڵی بەرپابوونی شەڕ و توندوتیژی لەو وڵاتە. 
پارێزگای ئیدلیب دەكەوێتە باكوری خۆرئاوای سوریا، بایەخێكی ستراتیژی گرنگی هەیە، هاوسنوری توركیایە كە پشتیوانێكی بەهێزی گروپە چەكدارەكانە، 132 كلیۆمەتر لە پارێزگای لازقیەوە دوورە، بەزێدی  تایفەی عەلەویی دادەنرێت، كە تائیفەكەی سەرۆكی سوریایە.
بەپێی ئامارەكان، ژمارەی دانیشتوانی ئیدلیب نزیكەی 2 ملیۆن و 400 كەس دەبێت، جگە لەوەی نزیكەی ملیۆنێك و 300 هەزار ئاوارەی ناوچە جیاجیاكانی سوریای لێ نیشتەجێیە.
بە گوێرەی سەرچاوە سیاسییە ئاگادارەكان، هۆكاری گەورەی بایەخی توركیا بۆ ئەو شارە، وێڕایی نزیكیی لە زۆرێك لەگروپە چەكدارەكان كە كۆنترۆڵی بەشێكی گەوری شارەكەیان لەدەستدایە، نزیكی دەریای سپی ناوەڕاستە، كە دەكەوێتە خۆرئاوایەوە و لە باكوریشەوە شاری هاتای توركیا و حەلەبی سوریایە و بەدوایدا شاری عەفرین دێت، كە ئێستا لەلایەن سوپای توركیاوە داگیركراوە و پێشتر لەژێر دەستی شەڕڤانانی یەپەگەدا بوو، توركیا ترسێكی هەمیشەی هەیە شەڕڤانانی كورد لە ئایندەدا لەم ناوچەیە نزیكببنەوە و لەوێشەوە بگەنە سەر دەریای سپی ناوەڕاست، وەك چاودێران دەڵێن، ئەوە یەكێكبوو لە هۆكارە دیار و سەرەكییەكانی داگیركردنی شاری عەفرین. 
ڕوسیا مەترسی هەیە و ئەڵمانیاش هەڕەشەدەكات
ئیگۆر كوناشیكوڤ, وتەبێژی سوپای ڕوسیا دەڵێت، زانیاری تەواویان هەیە چەكدارە جیهادییەكانی سوریا پلان بۆ ئەنجامدانی كارێكی ئیستفزازی لە پارێزگای ئیدلیب دادەڕێژن بۆئەوەی پاسا و بدەن بە دەستوەردانی وڵاتانی خۆرئاوا، حكومەتی مۆسكۆش زیاد لەجارێك ڕایگەیاندووە، گروپە چەكدارەكانی ئیدلیب پلانی ئەنجامدانی هێرشیان بۆ سەر هاوڵاتیان داڕشتوە كە ڕەنگە لەڕێی غازی كوشندەوە بێت، وتەبێژەی سوپای ڕوسیا لە بەیاننامەیەكدا ئەوەشی وتوە، دەستەی بزوتنەوەی تەحریری شام سەر بەڕێكخراوی قاعیدەبوون و كۆنترۆڵی 60% شاری ئیدلیبیان بەدەستەوەیە، لەگەڵ حزبی ئیسلامی توركستانی و چەند گروپێكی تر ڕێككەوتن لەسەر ئەنجامدانی سیناریۆیەك كە ببێتە هۆی تاوانباركردنی حكومەتی سوریا بە بەكارهێنانی غازی كوشندە دژی هاوڵاتیانی سڤیل.  
ڕۆژنامەی (بیڵد)ی ئەڵمانی، لە ژمارەی ڕۆژی دووشەممەیدا بڵاویكردەوە، ئۆرسولا ڤۆن دەر لەین وەزیری بەرگری ئەڵمانیا بژادەی بەشداریكردنی لە پرۆسەیەكی سەربازی  لەگەڵ هاوپەیمانەكانی (ئەمریكا و بەریتانیا و فەرەنسا) تاوتوێكردووە، دژی هێزەكانی سوپای بەشار ئەسەد ئەگەر چەكی كیمیاوی دژی هاوڵاتیانی مەدەنی لە جەنگی ئیدلیبدا بەكاربهێنن.
بە گوێرەی ڕۆژنامەكە، ئەو هەنگاوەی وەزارەتی بەرگری ئەڵمانیا دوای داوایەكی واشنتۆن هاتوە لە ئەڵمانیا.

ئیدلیب تۆرا بۆرای سوریایە
ئیدلیب بە گەورترین گەنجینەی گروپە چەكدارییەكانی پەیوەست بەفیكری قاعدەو توندڕەوەكان دادەنرێت، هەزاران چەكدار لەوانەی  ڕێككەوتنیان لەگەڵ حكومەتی سوریا ڕەتكردوەتەوە و بە پاسە سەوزەكان بۆ ئەو شارە گواستراونەتەوە.
بەدرێژایی چەند ساڵی ڕابردووی شەڕ لە سوریا، ئیدلیب لەلایەن زۆرێك لە چاودێرانەوە بە "تۆرابۆرا"ی، سوریا  ناویهێنراوە، دەیان فەرماندەی دیاری گروپە جیهادییەكان لەڕێی توركیاوە هاتونەتە ناو  ئەوشارە.
بەوتەی سەرچاوە ئاگادارەكان، دوای سەركەوتنی سوپای ئەسەد بە هاوكاری ئێران و ڕوسیا و گروپە چەكدارە شیعییە جیاوازەكانی نزیك لە تاران و  گەمارۆدانی گروپە چەكدارەكانی دژ بە رژێمی سوریا لەو  ڕوەبەڕە جوگرافیەدا و دەنگۆی نزیكبونەوەی هێرشی سەربازی بۆ سەر ئەو شارە، توركیا بەرەیەكی نوێی لێپێكهێناون بە ناوی (بەرەی نیشتمانی بۆ ئازادی) كە هەریەك لە گروپەكانی (فەیلەقی شام، سوپای ئیدلیبی ئازاد، فیرقەی ساحلییەی یەكەم و فیرقەی ساحلییەی دووەم، فیرقەی یەكەمی پیادە، سوپای دووەم، سوپای بژاردە، سوپای نەسر، لوای شەهیدەكانی ئیسلام لە داریا، لیوای ئازادی، فیرقەی 23  لەخۆدەگرێت،  بۆئەوەی گروپێك بن هاوتەریبی، دەستەی تەحریری شام كە جگە لە بەرەی نوسرە ژمارەیەكی بەرچاو لە گروپەكانی سەربە ڕێكخراوی قاعیدی لەخۆدەگرێت ، وێڕای بەرەی ئازادی سوریا كە بەم دواییانە لە بزوتنەوەی ئازادی خوازی شام و بزوتنەوەی نورەدین زەنگی پێكهات.
پارێزگای ئیدلیب لە پێنج ناوچەی ئیداری پێكدێت كە ئەوانیش ( ناوچەی ئیدلیب، ناوچەی ئەریحا، ناوچەی موعەرەت ئەلنوعمان، ناوچەی جسر ئەلشغور ، ناوچەی حارم). 
لەم ناوچانە گروپی چەكداری جیاواز هەن، دیاریترین ئەو گروپانە (بزوتنەوەی ئەحراری شام)ە، كە ژمارەی چەكدارەكانی دەگاتە نزیكەی 15 هەزار و زۆرینەشیان خەڵكی سوریان. 
ئەحراری شام یەكێكە لەو گروپانەی توركیا هەوڵەدات بانگەشەی ئەوەی بۆ بكات كە میانڕەوە، ئەم بزوتنەوەیە لە ئاكامی یەكگرتنی چوار گروپی چەكدار پێكهات كە ئەوانیش (كەتائیبی ئەحراری شام، حەرەكەی فەجر، گروپی تەلیعە، كەتائیبی ئیمانی جەنگاوەر).
دوای ئەو، جەبهەی نوسرە دێت، كە ژمارەی چەكدارەكانی 10 هەزار كەسە و زۆبەی ئەندامەكانی خەڵكی بیانین و سوری نین، ئەم گروپە و گروپەكانی ڕێكخراوی (نوسرەت لئیسلام) كە هەریەك لە (حوراس لدین و لیوای تەوحید و حزبی تركستانی ناسراو بە ئیگۆر) لەخۆدەگرێت،  بەگروپە تەكفیرییەكان ناسراون و  لەلایەن توركیاوە پشتیوانیەكی بێسنور دەكرێن.
دوای ئەوانیش، فەیلەقی شام دێت كە ژمارەی چەكدارەكانی بە 8 هەزار ئەژمار دەكرێت و 19گروپی جیاواز لەخۆدەگرێت.