راپۆرت: درەو
تائێستا زیاتر لە 70 كەس كوژراون؛ ئەمە سەختترین روبەڕووبوونەوەیە كە دوای سێ مانگ لە كەوتنی رژێمی بەشار ئەسەد توشی ئەحمەد شەرع و دەسەڵاتی دەستەی (تەحریر شام) دەبێتەوە، لە ناوچە كەناراوییەكانی خۆرئاوای سوریا كە زۆرینەی خەڵكەكەی عەلەوین، سەرهەڵدانێكی نوێ دەستپێكردووە، ئیدارەی خۆسەر كە نوێنەرایەتی كورد دەكات پێی وایە هۆكارە ئەم ئاڵۆزییە نوێیە بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە دەسەڵاتی نوێی دیمەشق "خوێندنەوەی نادروستی بۆ واقعی سوریا" كردووە، هاوكات لەگەڵ دەستپێكردنی پێكدادانە سەربازییەكانی هەواڵی دەستگیركردنی ئەفسەرێكی باڵای رژێمی پێشوو راگەیەندرا كە بەرپرسە لە تیرۆركردنی (كەمال جونبوڵات)ی باوكی (وەلید جونبوڵات)، ئێستا پرسیار لەسەر ئەوەیە ئایا ئەو گروپانەی كە لە ناوچە كەناراوییەكانی سوریاوە سەریانهەڵداوە كێن؟ وردەكاری زیاتر لەم راپۆرتەدا. 

سوریاو پەرەسەندنێكی نوێ
زیاتر لە 70 كەس كوژران لە پێكدادانی نێوان هێزە ئەمنییەكانی سەربە دەسەڵاتی دیمەشق و ئەو گروپە چەكدارانەدا، كە بە پاشماوەكانی رژێمی پێشووی بەشار ئەسەد ناسراون. بەپێی قسەی (روانگەی سوریا بۆ مافەكانی مرۆڤ)، زۆرینەی كوژراوەكان لە هێزەكانی سەربە دەسەڵاتی دیمەشق (دەستەی تەحریر شام)و گروپەكانی سەربە ئەسەدن. 
پێكدادانەكە دوێنێ لە شاری (لازقیە) تەقییەوە، كە مەڵبەندی سەرەكی عەلەوییەكانەو خانەوادەی ئەسەد خەڵكی ئەم ناوچەیەن. گرژییەكان لەو ناوچانەدان دەكەونە نزیك بنكە سەربازییەكانی روسیا.
دوای 13 ساڵ شەڕ، كە ژێر خانی وڵاتی هەڵتەكاندووە، ئێستا چەسپاندنی ئاسایش لە سوریا بووە بە گرنگترین ئاڵنگاریی لەبەردەم (ئەحمەد شەرع)ی سەرۆكی قۆناغی راگوزەری سوریا، بەتایبەتیش لەكاتێكدا گروپ و هێزی چەكداری جۆر بەجۆر لە سوریادا هەن؛ كە هەریەكەیان مەرجەعیەتی تایبەت بەخۆی هەیەو دەسەڵاتەكەی (ئەحمەد شەرع)یش نەیتوانیوە هەمووان قایل بكات بە كۆبوونەوە لەژێر چەتری وەزارەتی بەرگری نوێی سوریادا. 
ئەوەی لە دوێنێوە لە ناوچە كەناراوییەكانی سوریا (سورییەكان پێی دەڵێن ساحل) دەستیپێكردووە، لەدوای 8ی دێسەمبەرو كەوتی رژێمی ئەسەدەوە، بێ پێشینەیە، بۆ یەكەمجارە دەسەڵاتی (دەستەی تەحریر شام) لە دیمەشق ناچار دەبێت بە بەكارهێنانی فڕۆكە بۆ سەركوتكردنی ئەو یاخیبوونەی كە ساحل و لە خۆرئاوای وڵاتەوە لەدژی دەسەڵاتی دیمەشق سەریهەڵداوە. 

دابەشبوونی ئاینزاكان لە سوریا

لە بەرەبەیانی ئەمڕۆوە دەسەڵاتدارانی دیمەشق دەستیان كرد بە ناردنی ژمارەیەك زۆر هێزە بۆ ناوچەكانی لازقیەو بانیاس و تەرتوس، هاوكات هاوپەیمانە نوێیەكانی دەسەڵاتی دیمەشق لەوانە سعودیەو توركیا پشتیوانی خۆیان دووپاتكردەوە.

لە چەند ناوچەیەكی سوریا، لایەنگرانی دەسەڵاتی نوێ خۆپیشاندانیان سازكردو پشتیوانی خۆیان بۆ سەركوتكردنی ئەو جموجوڵانە نیشاندا كە لە ناوچە عەلەوییەكانەوە دەستیپێكردووە.

دیمەنێك لە خۆپیشاندانی لایەنگرانی دەسەڵاتی دیمەشق لە شاری حەلەب

گروپە چەكدارەكانی ساحل كێن ؟
بەپێی راپۆرتەكان، سەرەتای ئەو پەرەسەندنە نوێیە لە سوریا لە شارۆچكەی (بەیت عانا)وە سەریهەڵداوە، هێزە ئەمنییەكان چوون كەسێك لەم شارۆچكەیە دەستگیر بكەن كە تۆمەتبار بووە بە "بازرگانیكردن بە چەك"ەوە، خەڵكی شارۆچكەكە رێگرییان لێكردوون كەسەكە دەستگیر بكەن. 
عەقید (سوهێل حەسەن) كە یەكێك لە دیارترین فەرماندە سەربازییەكانی رژێمی بەشار ئەسەد بوو كە بە "النمر" ناسرا بوو، خەڵكی ئەم شارۆچكەیە، هێزە ئەمنییەكانی سەربە دیمەشق دەسیان بە گەڕان و پشكنین كردووە لە شارۆچكەكەدا، بەوهۆیەوە روبەڕووی پێكدادان بوونەتەوە لەگەڵ چەند گروپێكی چەكداردا، كە بەوتەی (روانگەی سوریا بۆ مافەكانی مرۆڤ) ناسنامەی ئەو گروپانە زانراو نییە، چەند كاتژمێرێك دوای دەستپێكردنی پێكدادانەكان، فڕۆكەكانی سەربە دەسەڵاتی دیمەشق شارۆچكەی (بەیت عانا)و دەوروبەریان بۆردومان كرد، ئەمەش هاوكات بوو لەگەڵ تۆپبارانكردنی گوندەكانی دەوروبەری. 

عەقید سوهێل حەسەن
شاری لازقیە كە زۆرینەی دانیشتوانەكەی عەلەوین، هەر لە رۆژانی یەكەمی كەوتنی رژێمی بەشار ئەسەدەوە، گرژی بەرچاوی بەخۆوە بینی، بەڵام بەمدواییانە هەڵچوونەكان لەم ناوچەیەوە كەمیكردبوو. 
هێشتا هیچ وردەكارییەكی ئەوتۆ لەبارەی ئەو گروپانەی كە لە ناوچە كەناراوییەكانی خۆرئاوای سوریا دژ بە دەسەڵاتی دیمەشق سەریانهەڵداوە لەبەردەستدا نییە، لەبارەی سەركردایەتیی و ژمارەو پشتیوانی دەرەكییان. بەڵام كەناڵی (جەزیرە)ی قەتەریی كە پشتیوانی لە دەسەڵاتی (تەحریر شام) دەكات لە دیمەشق و دژی هەر جۆرە جموجوڵێكی پێكهاتەكانی سوریا لەناویشیاندا (كورد) دەوەستێتەوە، باسلەوە دەكات ئەو جموجوڵە چەكدارییەی لە ناوچەی ساحلەوە سەریهەڵداوە بەشار ئەسەدو ماهیر ئەسەدی برای لە پشتەوەیە. 
بەپێی قسەی (جەزیرە):
•    كەسێك بە ناوی عەمید (غەیاس دەلا) ئەنجومەنێكی سەربازیی لە ناوچەكانی ساحل دروستكردووە، ئەمەش لەچوارچێوەی هاوپەیمانێتییەكدا لەگەڵ ژمارەیەك لە فەرماندەكانی پێشووی سوپای بەشار ئەسەدی سەرۆكی پێشووی وڵات.

عەمید (غەیاس دەلا)
•    عەمید (غەیاس دەلا) هاوپەیمانێتیی لەگەڵ (محەمەد موحرز جابر) پێكهێناوە كە فەرماندەی پێشووی (هەڵۆكانی بیابان)و ئێستا لەنێوان عێراق و روسیادا هاتوچۆ دەكات. 
•    عەمید (غەیاس دەلا) هاوپەیمانێتیی لەگەڵ كەسیكی تر بە ناوی (یاسر رەمەزان حەجل) پێكهێناوە كە پێشتر فەرماندەیەكی مەیدانی بووە لەناو گروپەكانی سەربە عەقید (سوهێل حەسەن)ی سەربە رژێمی بەشار ئەسەد. 
•    عەمید (غەیاس دەلا) ئێستا مشتی جێبەجێكاری ماهیر ئەسەدی فەرماندەی پیشووی فیرقەی چواری سوپای سوریایە لەو هێرشانەی كە ئێستا لەناوچەی ساحل پاشماوەكانی ئەسەد دەیكەنە سەر هێزەكانی سەربە دەسەڵاتی دیمەشق. 

(محەمەد موحرز جابر) فەرماندەی پێشووی (هەڵۆكانی بیابان)

عێراق و شەڕ لە سوریا
هاوكات لەگەڵ تەقینەوەی شەڕ لەناوچەكانی خۆرئاوای سوریا، كەناڵی (جەزیرە) باس لەوە دەكات رۆژی چوار شەممەی رابردوو، واتا رۆژێك بەر لە دەستپێكردنی شەڕ لە ناوچەكانی ساحل، ماهیر ئەسەد لە عێراقەوە بەرەو روسیا كەوتوەتە رێ بەمەبەستی بینینی بەشاری ئەسەدی برای، بەم هەواڵەش دەیانەوێت، لە یەككاتدا رووداوەكان هەم بە عێراق و هەم بە ئێران و هەم بە رژێمی پێشووەوە ببەستنەوە، ئەمەش لەكاتێكدا كە حكومەتی عێراق پێشترو تائێستاش جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە ماهیر ئەسەدی برای بەشار ئەسەد دوای كەوتنی رژێم نەهاتوەتە عێراق. 
هاوكات لەگەڵ ئاڵۆزییە ئەمنییەكانی لە خۆرئاوای سوریا، فەرماندەی هێزەكانی سنور لە عێراق دۆخی ئامادەباشی هێزەكانی لەسەر هێڵی سنوریی لەگەڵ سوریا بەرزكردەوە. بەپێی بەیاننامەی فەرماندەیی پاسەوانی سنور، لە (رەبیعە)وە تاوەكو ناوچەی (وەلید) هێزەكان خراونەتە حاڵەتی ئامادەباشییەوە.

جوڵەی هێزە ئەمنییەكانی عێراق لە سنورەكانی سوریا

كورد چی دەڵێ؟
ئیدرەی خۆسەری لە هەرێمی باكورو خۆرهەڵاتی سوریا كە نوێنەرایەتی كورد دەكات لە سوریاو لەلایەن ئەمریكاوە پاڵپشتی لێ دەكرد، لەبارەی رووداوەكانی ناوچەی ساحلی سوریاوە راگەیەندراوێكی بڵاوكردەوە. 
ئیدارەی خۆسەر رایگەیاند:" هۆكاری دروستبوونی ئەم گرژییە بریتییە لە خوێندنەوەی نادروست بۆ واقعی سوریا لەلایەن دەسەڵاتدارانی دیمەشق و لەبەرچاونەگرتنی هەستیاریی بارودۆخی سوریاو فرەچەشنی فرەیی پێكهاتەكانی". 
ئیدارەی خۆسەر كە بەمدواییە نیگەران و ناڕازییە لە پەراوێزخستنی لەلایەن دەسەڵاتی دیمەشقەوە سەبارەت بە پرۆسەی ئامادەكاری بۆ نوسینەوەی دەستوری نوێی سوریا، لە بەیاننامەكەیدا ئاماژەی بەوەكردووە" جار جەتمان كردوەتەوە لەوەی سوریا پێویستی بە دیالۆگێكی راستەقینەی نیشتمانی هەیە بۆ ئەوەی بە كەناری ئارام بگات، لەگەڵ چارەسەركردنی سەرجەم كێشە هەڵپەسێردراوەكان لەنێوان هێزەكانی سوریادا". 

ئیبراهیم حوێجە دەستگیركرا
هاوكات لەگەڵ توندبوونەوەی شەڕدا لە ناوچەكانی ساحل، دەسەڵاتدارانی دیمەشق هەواڵی دەستگیركردنی لیوا (ئیبراهیم حوێجە)یان راگەیاند. حوێجە یەكیك لە گەورە فەرماندەكانی سوپای پێشووی بەشار ئەسەد بوو، تۆمەتبارە بە ئەنجامدانی تاوانی جەنگ و تیرۆركردنی نەیارانی سیاسی بنەماڵەی ئەسەد لەناوخۆی سوریاو لە دەرەوە. 
ئیبراهیم حوێجە خەڵكی ناحیەی (عەین شەقاق)ە لە ناوچەی (جەبلە) لە پارێزگای لازقیە، لەدوای ئەوەی لە ساڵی 1970دا حافز ئەسەد لەرێگەی كودەتای سەربازییەوە دەستی بەسەر دەسەڵاتدا گرتووە لە سوریا، حوێجە بووە بە دووەم بەڕێوەبەری هەواڵگریی ئاسمانی، لەماوەی ساڵانی 1987 تاوەكو 2002 لەم پۆستەدا ماوەتەوە، باس لە توندوتیژی ئەمنیی دەكرێت لەسەردەمی بەرپرسیارێتییەكەی ئەم پیاوەدا، بەتایبەتیش روداوی راپەڕینی خەڵكی حەما دژ بە حافز ئەسەد لە ساڵی 1982، كە هێزە ئاسمانییەكانی رژێم بەشدارییان لە سەركوتكردنی راپەڕینەكەدا كرد. 

ئیبراهیم حوێجە
ئیبراهیم حوێجە تۆمەتبارە بە تیرۆركردنی (كەمال جونبوڵات)ی رێبەری دروزەكان و بزوتنەوەی نیشتمانی لوبنان كە هاوكات دامەزرێنەری پارتی پێشكەوتنخوازی سۆسیالیستی بوو لە ساڵی 1977دا، كەمال جونبوڵات باوكی وەلید جونبوڵاتە كە ئێستا یەكێك لە كارەكتەرە سیاسییە دیارەكانی لوبنانە. 
لەدوای كەوتنی رژێمی ئەسەدەوە، وەلید جونبوڵات یەكێك لەوانە بوو كە سەردانی دیمەشقی كردو لەگەڵ ئەحمەد شەرعدا دیداری كرد. لە یەكەم كاردانەوەدا دوای راگەیاندنی هەواڵی دەستگیركردنی بكوژی باوكی دوای (48) ساڵ، وەلید جونبوڵات لە تۆڕی كۆمەڵایەتی (X) نوسی: (الله أكبر).