درەو:

سەرچاوە: ئیندپێندنت عەرەبیە
راپۆرتی رۆژنامەنوس: باسم فرنسیس

 كۆمپانیای هێڵی بۆرییەكانی سەربە وەزارەتی نەوتی فیدڕاڵی, تەواوكردنی راكێشانی بۆری گواستنەوەی غازی لە كێڵگەی كۆرمۆرەوە بۆ وێستگەی كارەبای كەركوك راگەیاند, بە توانای (100) مقەمەق (یەك ملیۆن پێ سێجا) لە رۆژێكدا.
عەلی موسەوی, بەڕێوەبەری گشتی كۆمپانیاكە رایگەیاند:"جێبەجێكردنی پرۆژەكە بە هەماهەنگی بووە لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتی كارەبای كەركوك و هەردوو كۆمپانیای غازو نەوتی باكور", بەبێ‌ ئاماژەكردن بە واژوكردنی رێككەوتنێكی پێشوەخت لەگەڵ حكومەتی هەرێم, بەرپرسانی كۆمپانیای هێڵەكانی نەوتی كەركوك رایانگەیاند: پرۆسەی هەناردەكردنی غاز دوای وژوكردنی گرێبەست لەگەڵ كۆمپانیاكە دەستپێدەكات.
كێڵگەی كۆرمۆر, كە یەكێكە لە گەورەترین كێڵگە غازییەكانی وڵات, دەكەوێتە قەزای چەمچەماڵ, لەژێر هەژموونی یەكێتی نیشتمانی كوردستاندایە, كە هاوبەشی سەرەكی حكومەتی هەرێمە, كۆمپانیای دانا غازو نەوتی هیلالی ئیماراتی, بەگوێرەی گرێبەستی وەبەرهێنان و كنەوپشكین واژوكراو لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان, لەساڵی (2007)وە, وەبەرهێنانیان كردووە لە روبەری نزیكەی (135) كیلۆمەتر چوارگۆشە.
رێژەی غازی كێڵگەی كۆرمۆر, بە نزیكەی (1.8) ملیار مەتر سێجا دەخەمڵێنرێت و ئاستی بەرهەمهێنان تیایدا دەگاتە نزیكەی (500) ملیۆن پێ سێجای رۆژانە, وێڕای بەرهەمهێنانی (35) هەزار بەرمیلی رۆژانە لە نەوتی (كۆندینست)و نزیكەی هەزار تۆنی رۆژانە لە غازی شل, كۆمپانیای دانا غاز پێشبینی دەكات لەناوەراستی بەهاری داهاتوو, بەرهەمهێنان بۆ (750) ملیۆن بەرزبێتەوە, ئەگەر كارەكانی كێڵگە نوێیەكە تەواوبێت و هەندێك لەكێشە داراییەكان چارەسەرببن.
 
كورد رەتیدەكاتەوە
وەزارەتی سامانە سروشتیەكانی حكومەتی هەرێم دەستبەجێ‌ راگەیاندنی راكێشانی بۆریەكەی رەتكردەوە, جەختیكردەوە,  بەفەرمی لە كۆبونەوەیەكدا لە سەرەتای مانگی تشرینی یەكەمی رابردوو, بە كۆمپانیای دانا غازی راگەیاندووە, گواستنەوەی غاز لەكێڵگەكانی هەرێمەوە رەتدەكاتەوە بەبێ‌ دەربڕینی رەزامەندی.
بەڵام بەهجەت ئەحمەد, راوێژكاری نوسینگەی راگەیاندن بۆ كاروباری وزە لە یەكێتی نیشتمانی كوردستان رایگەیاندووە, راكێشانی بۆریەكە لە كۆرمۆرەوە نیە, بەڵكو گواستنەوەی غازە لە كێڵگەی نەوتی جمبورەوە بۆ وێستگەی كارەبای تازە, كە نزیكەی (60) كیلۆمەتر لە سنوری دەسەڵاتی هەرێمەوە دورە.
بەهجەت ئەحمەد پێیوایە, بەیاننامەكەی وەزارەتی نەوت تەمومژاویە, رون نیە كە ئامانجی سیاسی لەپشتەوەیە یان ئامانجی توڕەكردنی هەرێمە, جەختیشیكردووە, ئەگەر حزبەكەی هەر رێككەوتنێكی بكردایە بە فەرمی رایدەگەیاند, بۆیە جەخت دەكەن كە هیچ رێككەوتنێك لەو بارەیەوە نەكراوە.

كارتی سیاسیە
دواجار دۆسیەی غاز بەشێكی سەرەكی ناكۆكییەكانی نێوان هەردوو حزبی دەسەڵاتداری هەرێمی كوردستانی داگیركردووە, پارتی دەیەوێت لەڕێی توركیاوە هەناردەی ئەوروپای بكات, یەكێتیش سەرنجی هەیە لەسەر میكانیزمی ئیدارەدان و دابەشكردنی داهاتە داراییەكان لە هەرێم, بەتایبەت كە سەرۆكی یەكێتی ساڵی رابردوو رەخنەی لە سیاسەتەكانی پارتەكەی بارزانی گرت, بەهۆی نەبوونی شەفافیەت و دادپەروەری لە دابەشكردنی داهاتەكان, لە ئیدارەدانی كەرتی نەوت و هەڕەشەی پەكخستنی پرۆژەی راكێشانی هێڵی بۆری غازی كرد بۆ دەرەوەی وڵات, ئەگەر بەهەمان شێوازی نەوت پیادە بكرێت.
 
مەترسیەكانی ئێران
پێشتر كێڵگەی كۆرمۆر روبەڕوی چەند هێرشێكی موشەكی بووەتەوە, دواینیان مانگی ئابی رابردوو بوو, بە زۆری پەنجەی تۆمەت بۆ گروپ و میلیشیا شیعەكانی نزیك لە ئێران درێژدەكرێت, كە رۆڵێكی گەورەی دەبێت ئەگەر بەرهەمەكەی دوو هێندە بكرێت بۆ ئاستی یەك ملیار مەتر سێجای رۆژانە, لە سنورداركردنی پشتبەستن بە هاوردەكردنی غازی ئێران, وەك ئەوەی كوردەكان ئومێدیان هەیە لەڕێی توركیاوە رەوانەی ئەوروپای بكەن, كە بەدوای جێگرەوەی غازی روسیادا دەگەڕێن, ئەوەش فشارەكان لەسەر مۆسكۆ فراوانتردەكات لە جەنگەكەی لەگەڵ ئۆكرانیا, هەروەها دانوستانیش لەگەڵ ئێران لە دۆسیەی گفتوگۆكانی سەبارەت  پرۆگرامە ئەتۆمیەكەی تاران.
بەڵام هیواكانی كورد شكستیهێنا لەگەڵ دەرچونی بڕیاڕی دادگای فیدڕاڵی لەمانگی شوباتی ساڵی پار, بە نادەستوریبونی هەناردەكردنی نەوت و غازی هەرێمی كوردستان بەبێ‌ رەزامەندی بەغداد, دواتریش بردنەوەی سكاڵاكەی دادگای بازرگانی لە پاریس دژی توركیا لەمانگی ئازاری رابردوو, كە لەسەر ئەوبنەمایە هەناردەی نەوتی هەرێم راگیرا.

رێككەوتن ناكرێت لە دەرەوەی كەناڵە فەرمیەكان
لەبەرامبەر ئەگەری ئەوەی حزبەكەی تاڵەبانی رێككەوتنی تاك لایەنەی لەگەڵ بەغداد كردبێت, كۆڤەند شێروانی, شرۆڤەكاری بواری وزە دەڵێت, كۆمپانیا وەرهێنەكان لەكێڵگەكان ناتوانن بچنە پرۆژەیەكی لەو شێوەیە بەبێ‌ وەرگرتنی رەزامەندی حكومەتی هەرێم, هەرێمیش ئەولەویەتی داوە بەكارپێكردنی وێستگەكانی وزە لە هەرێمی كوردستان, بەهۆی ئەوەی (80%) بە غاز كاردەكەن.
ئەو هێڵەی ئاماژەی پێدەكرێت كۆنەو نۆژەنكراوەتەوە, بەڵام بەوشێوەیە نیە كە قسە لەبارەی واژوكردنی رێككەوتن یان هەماهەنگی دەكرێت بۆ بەستنەوەی یان راكێشانی ئەو هێڵە, هیچ ئاماژەیەكیش نیە لەبارەی هەماهەنگی لەگەڵ یەكێتی نیشتمانی كوردستان, ئەگەر هەشبێت پێویستە لەئاستی حكومەتدا بێت نەك حزب, لەبەر ئەوەی یەكێتی هاوبەشێكی سەرەكی حكومەتی هەرێمە.
شێروانی پێیوایە, قورسە بڕیارێكی حزبی هەبێت لە دۆسیەیەكی هەستیاری وەك غاز, دەشڵێت, كارێكی باش دەبێت ئەگەر هەماهەنگی لەو بوارەدا بكرێت, چونكە عێراق غاز لەوڵاتانی دراوسێوە هاوردە دەكات, كە ئەوەش وادەكات ئاستی هاوردەكردن بە رێژەی (50%) كەمبێتەوەو ملیارەها دۆلار بۆ عێراق بگێڕێتەوە, ئاماژەی بەوەشكردوە, دۆسیەی غاز لەچوارچێوەی رێككەوتنی نێوان حكومەتی هەرێم و بەغداد نەبووە لە مانگی نیسانی و رابردوو و دواتریش لە یاسای بودجەی فیدڕاڵی.