راپۆرت: درەو
ئەمریكا لەپێناو سازدانی هەڵبژاردنێكی خاوێن لە ڤەنزوێلا لە ساڵی داهاتوودا، سزاكانی لەسەر كەرتی نەوتی ئەو وڵاتە سوككردووە، ئەمە بە زیان بۆ راگرتنی هەناردەی نەوتی هەرێمی كوردستان‌و هەناردەی نەوتی كەنەدا بۆ ئەمریكا دەشكێتەوە، وردەكاری زیاتر لەم راپۆرتەدا. 

سوككردنی سزاكان لەسەر ڤەنزوێلا
دوای چەندین ساڵ گەمارۆ، بەمدواییە ویلایەتە یەكگرتووەكانی سزاكانی لەسەر نەوتی ڤەنزوێلا سوك كرد، ئەمەش دەرگای لەبەردەم شارەزایانی بواری وزەو كۆمپانیا تایبەتمەندەكانی بواری چاودێری كردوەتەوە خەمڵاندنی خۆیان بخەنەڕوو سەبارەت بە لێكەوتەكانی ئەم سوككردنی سزایانە لە بازاڕی نەوتی ناوچەیی‌و جیهانیدا. 
لەم چوارچێوەیەدا، راپۆرتێكی شیكاری كۆمپانیای (ئینێرژی ئاوتلۆك ئەدڤایزەرز) پێشبینی ئەوە دەكات كاریگەری زیادبوونی بەرهەمهێنانی نەوتی ڤەنزوێلا لەسەر بازاڕی جیهانی لاواز بێت، بەتایبەتیش كە هەڵگرتنی سزاكان لەسەر نەوتی ڤەنزوێلا كاتییە بۆ ماوەی شەش مانگە‌و دەكرێت درێژبكرێتەوە یان هەڵبوەشێندرێتەوە. 
راپۆرتەكە وای دەبینێت گەشەی بەرهەمهێنانی نەوتی ڤەنزوێلا لەماوەیەی كورتخایەندا لە (200 هەزار) بەرمیل نەوتی رۆژانە زیاتر نەبێت‌و لە كۆتایی هاوینی ساڵی 2024دا بگاتە (400 هەزار) بەرمیلی رۆژانە. 

وردەكاری سزا مەرجدارە سیاسییەكان
سوكككردنی سزاكان لەسەر نەوتی ڤەنزوێلا لەچوارچێوەی رێككەوتنێكی سیاسیدایە لەگەڵ حكومەتی (نیكۆلاس مادۆرۆ) سەرۆكی ئێستای ڤەنزوێلا كە مەیلی چەپڕەویی هەیە، بۆ ئەوەی لە ساڵی 2024دا هەڵبژاردنێكی خاوێن لە وڵاتەكەی سازبدات‌و ئۆپۆزسیۆنی ڤەنزوێلا كە مەیلی ئەمریكای هەیە، بەشداری تێدا بكات. 
فەرمانگەی چاودێری سەروەت‌و سامانی بیانی سەربە وەزارەتی خەزێنەی ئەمریكا (OFAC)، چوار مۆڵەتی گشتی دەركرد بۆ هەڵپەساردنی هەندێك لەو سزایانەی كە بەسەر ڤەنزوێلادا سەپێندراون، ئەمەش دوای سەركەوتنی حكومەت‌و ئۆپۆزسیۆنی ئەو وڵاتە لە ئیمزاكردنی رێككەوتنی نەخشەرێگای هەڵبژاردن لە ساڵی 2024دا. 
ماوەی ئەم مۆڵەتانە بۆ 6 مانگە‌و تێیدا رێگە بەوە دراوە لەنێوان ئەمریكا‌و ڤەنزەوێلا مامەڵە بە نەوت‌و غازەوە بكرێت، بەڵام بەگوێرەی بەیاننامەی رۆژی 18ی ئۆكتۆبەری ئەمساڵی وەزارەتی خەزێنەی ئەمریكا، نوێكردنەوەی ئەم مۆڵەتانە بەندە بە ئاستی پابەندبوونی حكومەتی مادرۆر بە پابەندییە سیاسییەكان سەبارەت بە نەخشەرێگای هەڵبژاردن، ئەمە لەپاڵ ئازادكردنی دەستگیركراوان.
هەندێك لە مۆڵەتەكان رێگە بە مامەڵەكردن لەگەڵ كۆمپانیای نیشتمانی نەوتی ڤەنزوێلا‌و هەناردەكردنی نەوتەكەی بۆ ئەمریكا دەدەن، هەروەك رێگە بە مامەڵەی بازرگانی دەدەن لەگەڵ كۆمپانیای پیشەسازی زێڕی ڤەنزەوێلا "مینرڤین" كە دەوڵەت خاوەندارێتی دەكات. 
لە هەندێك لە مۆڵەتەكانی تردا هاتووە قەدەغەی بازرگانی سەپێندراو بەسەر هەندێك لە قەواڵە سیادییەكانی ڤەنزەوێلادا هەموار بكرێت، بەڵام قەدەغەی سەپێندراو بەسەر دەستاودەستكردن لە بازاڕی قەواڵەكانی ڤەنزەوێلا هەر بەردەوام بێت. 
هەروەك هەندێك لە مۆڵەتەكانی تر ئاماژە بەوە دەكەن قەدەغەی بازرگانی سەپێندراو بەسەر مامەڵەی قەرزو پشكەكانی كۆمپانیای نیشتمانی نەوتی حكومەتی ڤەنزەوێلا "پترۆلیۆس دی ڤەنزەوێلا ئێس ئەی) هەموار بكرێنەوە. 

چاودێریكردنی خشتەی هەڵبژاردنەكانی نۆڤێمبەر
وەزارەتی خەزێنەی ئەمریكا دەڵێ" ئامانج لە سوككردنی سزاكان لەسەر نەوت‌و بازرگانی زێڕو قەواڵەو قەرزەكانی ڤەنزەوێلا بۆ سنورداركردنی چالاكییە نایاساییەكانە لەم كەرتانە، بۆ ئەوەی رژێمی دەسەڵاتداری ئەو وڵاتە سود لە داهاتەكانیان نەبینێت". 
دەكرێت ئەم رێوشوێنانە سەركەوتوو بن لە سنورداركردنی رۆیشتنی پارە بۆ حكومەتی سەرۆك مادۆرۆ، بەڵام وەكو راپۆرتەكەی (ئینێرژی ئاوتلۆك ئەدڤایزەرز) دەڵێ، ئەزمونەكانی پێشوو ئاماژە بەوە دەكەن سزای تیۆری لەسەر كاغەز زۆرجار جیاوازە لە جێبەجێكردنی لە واقیعدا، رەنگە ئامانجەكانیان نەپێكن، یان ئەنجامی پێچەوانەیان هەبێت بەشێوەیەكی راستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ، لە نمونەی سزاكانی سەر روسیا. 
لە هەموو حاڵێكدا، حكومەتی مادۆرۆ تاوەكو مانگی تشرینی دووەمی داهاتوو مۆڵەتی لەبەردەمدایە بۆ دانانی خشتەی زەمەنیی كۆتایی بۆ هەڵبژاردنە چاوەڕوانكراوەكەی 2024، ئەمە لە كاتێكدا ئیدارەی ئەمریكا هۆشداری دەدات لە دووبارە سەپاندنەوەی هەندێك لە سزاكان، ئەگەر حكومەتی ڤەنزوێلا لەماوەی مانگی داهاتوودا خشتەی زەمەنی بۆ هەڵبژاردنەكە دانەنێت. 
سەرباری هۆشداریدان‌و مەرجەكانی بڕیاری سوككردنی سزاكان  لەسەر نەوتی ڤەنزوێلاو سزا بازرگانییەكانی تر، پێدەچێت ئەمریكا چاو لە جێبەجێكردنی هەندێكیان یان هەموویان دابخات، ئەمەش بەهۆی پێداویستی زۆری بۆ رێككەوتن لەگەڵ حكومەتی مادۆرۆ لە ئێستادا. 

پەیوەندی بە رووداوەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە نییە
جموجوڵ بۆ سوككردنی هەندێك لەو سزایانەی كە بەسەر ڤەنزوێلادا سەپێندراون، لە ساڵی رابردووەوە پێشبینیكراو بوو، لە بەرەنجامی دانوستانی دورو درێژ هاتە كایەوە‌و پەیوەندی بەو رووداوانەوە نییە كە ئێستا لە ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەگوزەرێت (هێرشی ئیسرائیل بۆسەر كەرتی غەززە). 
ساڵی رابردوو ئیدارەی جۆ بایدن رێگەی دا بە دوو كۆمپانیای ئەوروپی (ئینی) ئیتاڵی‌و (ریسپۆڵ)ی ئیسپانی، نەوتی ڤەنزوێلا هەناردەی ئەوروپا بكەن.
بەڵام سەبارەت بە كۆمپانیای شیفرۆنی ئەمریكی، سەرباری سەپاندنی سزاكان بەسەر ڤەنزوێلادا لەسەردەمی دۆناڵد ترەمپی سەرۆكی پێشوودا، ئەم كۆمپانیایە ڤەنزوێلای بەجێنەهێشت‌و سەركەوتوو بوو لەوەی لەسەردەمی ترەمپ‌و بایدنیشدا بواردنی بۆ بكرێت. 
كۆمپانیاكە لە تشرینی دووەمی 2022دا مۆڵەتی بەرهەمهێنان‌و هەناردەكردنی نەوتی ڤەنزوێلای بۆ ئەمریكا بۆ ماوەی 6 مانگ بەدەستهێنا، مۆڵەتەكەشی قابیلی درێژكردنەوەیە. 

كاریگەری سوككردنەكە لەسەر كەرتی نەوتی ڤەنزوێلا
ڤەنزوێلا كە خاوەنی گەورەترین یەدەگی نەوتی پشتڕاستكراوەیە لە جیهاندا، پێویستی بە پسپۆڕی‌و  توانای هونەریی هەیە كە كۆمپانیا نێودەوڵەتییەكان هەیانە، ئەمەش وای لێدەكات زۆر پێویستی بە شارەزایی كۆمپانیاكانی وەكو شیفرۆن‌و شلمبرگیر هەبێت بۆ خزمەتگوزاری كێڵگە نەوتییە جیهانییەكانی " SLB".
هەروەك كەرتی نەوتی ڤەنزوێلا پێویستی بە وەبەرهێنانی بیانی خێرا هەیە، دوای چەندین ساڵ لە نەبوونی سەرمایەگوزاری‌و لاوازی پرۆسەی نۆژەنكردنەوە‌و هەڵاتنی كارمەندو توانا هونەرییەكانی بۆ كاركردن لە دەرەوە، ئەمە بووەتە هۆی دابەزینی ئاستی وەبەرهێنانی نەوتی خاو و كۆندێنسەیت لە دوو دەیەی رابردوودا. 
لە دوو دەیەی رابردوودا، ئاستی بەرهەمهێنانی نەوتی ڤەنزەوێلا  بەشێوەیەكی زۆر دابەزیوەو لە (3 ملیۆن‌و 200 هەزار) بەرمیلی رۆژانەوە لە ساڵی 2000دا هاتوەتە سەر (735 هەزار) بەرمیلی نەوتی رۆژانە لە مانگی ئەیلولی 2023دا. 
پیشەسازی نەوتی ڤەنزوێلا پێویستی بە هەندێك ماددەی سوككەرەوە هەیە كە بە بەنزینی سروشتی (c5) ناسراوە، ئەمەش بۆ تێكەڵكردنی لەگەڵ نەوتی خاوی قورس بۆ ئەوەی بتوانرێت بگوازرێتەوە یان لەرێگەی بۆری‌و تانكەرەكانەوە هەناردە بكرێت. 
پێشبینی دەكرێت سوككردنی سزاكان لەسەر نەوتی ڤەنزوێلا ئاسانكاری بۆ چوونە ناوەوە ئەو ماددانە بۆ ڤەنزوێلا بكات لەماوەیەكی كورتدا، ئەمەش لەبەرژەوەندی بەرهەمهێنەرانی نەوتی بەردینە لە ئەمریكا. 
كۆمپانیای (ئینێرژی ئاوتلۆك ئەدڤایزەرز) قەبارەی ئەو ماددە سوككەرەوانەی كە دەكرێت وەبەرهێنەرانی ئەمریكا هەناردەی ڤەنزوێلای بكەن، بە (125 هەزار) بەرمیلی رۆژانە لەماوەیەكی كورتدا، دەخەمڵێنێت. ئەمەش بڕێكی كەمەو پێشبینی زیادبوونی دەكرێت بەپێی پەرەسەندنی سزاكان‌و ئەو رێككەوتنە سیاسییەی كە لەگەڵ حكومەتی مادۆرۆدا كراوە. 
هەندێك لە پاڵاوگەكانی ئەمریكاش پێویستیان بە نەوتی خاوی قورسی ڤەنزوێلا هەیە بەتایبەتیش ئەو پاڵاوگانەی كە دەكەونە سەر كەناری كەنداوی ئەمریكا، ئەمەش بەلەبەرچاوگرتنی توانای بەرزی تەكنیكییان بۆ پاڵاوتن‌و پرۆسێسكردنی جۆرەكانی نەوتی قورسی ڤەنزوێلاو وڵاتانی تری جیهان. 
ئەگەر ماددە سوككەرەوەكان لەبەردەستی ڤەنزوێلا هەبێت، دەتوانێت لەماوەی چەند هەفتەیەكدا ئاستی وەبەرهێنان لە 300 هەزار بەرمیلەوە بۆ 400 هەزار بەرمیل بەرزبكاتەوە، دواتر بۆ ماوەی چەند مانگێك ئاستی وەبەرهێنان سەقامگیر دەبێت تا ئەوكاتەی ئەنجامی وەبەرهێنانی نوێ‌و بەشداری كۆمپانیا خزمەتگوزارییە گەورەكان‌و كاریگەرییەكەیان لەسەر زیادبوونی وەبەرهێنان دەردەكەوێت، ئەمەش بەگوێرەی راپۆرتێكی پێشتری كۆمپانیای (ئینێرژی ئاوتلۆك ئەدڤایزەرز). 

بوژانەوەی وەبەرهێنان پێویستی بە سێ ساڵە
زیادبوونی بەرهەمهێنان بە بڕێكی زۆر كە بگاتە (ملیۆنێك) بەرمیلی رۆژانە، پێویستی بە لانی كەم سێ ساڵ هەیە، ئەمە پشتبەست بە تەماشاكردنی ئەزمونی 6 وڵاتی وەبەرهێنەری نەوت كە بەدەست ناسەقامگیری سیاسی‌و سزاكانەوە ناڵاندویانە. 
كۆمپانیای شیفرۆنی ئەمریكی سەركەوتوو بوو لە زیادكردنی 200 هەزار بەرمیلی رۆژانە بۆ تێكڕای وەبەرهێنانی نەوتی ڤەنزوێلا لەئێستادا، پێشبینی دەكرێت 100 هەزار بەرمیلی تریش لەماوەیەكی كورتدا زیادبكات، پێشبینی دەكرێت هەموو ئەم زیادبوونانەش بۆ هەناردەكردن بڕوات. 
ئەگەر رێككەوتنە سیاسییەكە لەگەڵ سەرۆك نیكۆلاس مادۆرۆ تێپەڕێت‌و وادەی هەڵبژاردن لە ساڵی 2024 دیاری بكرێت، پێشبینی دەكرێت ئەمریكا بۆ ماوەی شەش مانگی تر مۆڵەتەكانی نوێ بكاتەوە. 
ئەم درێژكردنەوانە دەرفەت بە كۆمپانیا گەورەكانی بواری خزمەتگوزاری نەوت دەدەن ئاستی وەبەرهێنانی نەوتی ڤەنزوێلا بۆ  400 هەزار بەرمیلی رۆژانە لە كۆتایی هاوینی 2024دا بەرزبكەنەوە، لە نمونەی كۆمپانیای شلمبرگیری ئەمریكی "SLB"، واتا بەشێوەیەكی راستەوخۆ بەر لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئەمریكا، كە زۆربەی ئەو نەوتەش هەناردەی ئەمریكا دەكرێت. 
كۆمپانیای (ئینێرژی ئاوتلۆك ئەدڤایزەرز) گومانی هەیە لەوەی دۆخی ڤەنزوێلا بگاتە چارەسەرێكی تەواوەتی كە لایەنی ئەمریكی قایل بكات، بەڵام پێیوایە ئیدارەی بایدن چاو لە هەر جۆرە پێشێلكارییەكی هەڵبژاردن‌و مافەكانی مرۆڤ دەپۆشێت لەپێناو بەردەوامبوونی رێككەوتنەكە. 
پشتبەست بەمە، وەبەرهێنانی نەوتی ڤەنزوێلا‌و هەناردەكردنی زیادبوونێكی بەرچاو بەخۆوە دەبینێت، تەنانەت ئەگەر حكومەتیش پابەند نەبێت بەو مەرجانەی ئیدارەی بایدن‌و وەزارەتی خەزێنەی ئەمریكا لە بەیاننامەكەی رۆژی 18ی ئۆكتۆبەری ئەمساڵدا دیارییان كردووە. 
ئەگەر ئۆپۆزسیۆنی ڤەنزوێلا كە مەیلی ئەمریكای هەیە لە هەڵبژاردندا سەركەوێت، رەنگە خۆی لەبەردەم ناڕەزایەتییەكی بەهێزی ناوخۆیدا ببینێتەوە، ئەمەش بەهۆی پاڵپشتی راگەیەندراوی ئەمریكای بۆی، كە رەنگە ناوبانگی ئۆپۆزسیۆن بشێوێنێت‌و گومان لەسەر ئاستی سەربەخۆبوونی دروست بكات لە بەڕێوەبردنی وڵاتدا دور لە چاودێری ئەمریكا، ئەمانە لەپاڵ تۆمەتباركردنی بە خیانەت بەهۆی گەیشتنی بە دەسەڵات بە فشاری توندو راشكاوی ئەمریكا. 
هەروەك ئۆپۆزسیۆن روبەڕووی قەیرانێكی تریش دەبێتەوە كە پەیوەندیدارە بە كەمی توانای تەكنیكی‌و هەڵاتنی كارمەندانی كۆمپانیای نیشتمانی نەوت دوای ئەوەی هۆگۆ چاڤێزی سەرۆكی پێشووی وڵات لەماوەی ساڵانی 2002 بۆ 2003 زۆربەیانی دەركرد‌و ئەمە وایكرد زۆرێك لە شارەزاو ئەندازیارانی ڤەنزوێلا بۆ كاركردن روو لە كۆلۆمبیاو رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بكەن. 

پەیوەندی بە نەوتی كوردستانەوە چییە؟
كۆمپانیای (ئینێرژی ئاوتلۆك ئەدڤایزەرز) پشتبەست بەم پاڵنەرانە، پێشبینی ئەوە ناكات گەشەكردنێكی خێرا لە وەبەرهێنانی نەوتی ڤەنزوێلا لەسەر هەردوو ئاستی مامناوەندو درێژخایەن رووبدات، بەڵكو زیادبوونی ئاستی وەبەرهێنان لەسەر ئاستێكی سنوردارو هێواش دەمێنێتەوە. 
هەروەك كۆمپانیاكە پێشبینی دەكات، هەرجۆرە ئەگەرێكی زیادبوونی وەبەرهێنان لە بازاڕی نەوتی جیهانی‌و نرخەكەی، كاریگەری سنورداری هەبێت، ئەمەش بەهۆی زیادبوونی پێشبینیكراو لە خواستنی جیهانی لەماوەی چەند ساڵی كەمی داهاتوودا، ئەمە وادەكات زیادبوونی وەبەرهێنانی نەوتی ڤەنزوێلا سنوردارو كاریگەری كەمی هەبێت. 
بەڵام لەبەرامبەردا، دەكرێت زیادبوونی بەرهەمهێنانی نەوتی قورس لە ڤەنزوێلا، هەندێك لە توندی بازاڕی نەوتی ترشی مامناوەندی جیهانی كەمبكاتەوە، بەتایبەتیش ئەگەر هەناردەی نەوتی هەرێمی كوردستان هەر لە دەرەوەی بازاڕەكان بمێنێتەوە.
لەسەر ئاستی ناوخۆیش، پێشبینی بوژانەوەی داهاتەكانی حكومەتی ڤەنزوێلا دەكرێت لەرێگەی هەناردەی نەوتەوە، رەنگە ئەمە ئابوری شەكەتی ئەو وڵاتە هان بدات‌و ببێتە هۆی زیادبوونی بەركاربردنی ناوخۆیی نەوت لە ساڵانی داهاتوودا، پێدەچێت وا لە حكومەتی ئەو وڵاتەش بكات زۆربەی زیادەی وەبەرهێنان بۆ ناوخۆ بەكاربهێنێت لەبری بازاڕە نێودەوڵەتییەكان. 

نەوتی كەنەدا یەكەم قوربانییە
پێدەچێت نەوتی كەنەدا یەكەم قوربانی بێت كە بەهۆی سوككردنی سزاكانی ئەمریكا بۆسەر نەوتی ڤەنزوێلا كاریگەر دەبێت، ئەمە بەهۆی پێشبینیكردن بۆ زیادبوونی هاوردەی نەوتی ڤەنزوێلا لەلایەن ئەمریكاوە لەبری هاوردەكردنی نەوتی كەنەدای دراوسێی. 
پێشبینی دەكرێت جیاوازی نرخی نەوتی خاوی ئەمریكاو كەنەدا لەگەڵ زیادبوونی هاوردەكردنی نەوتی ڤەنزوێلا لەلایەن ئەمریكاوە، زیاد بكات، بەڵام ئەم مەترسییە دەكرێت كەم ببێتەوە ئەگەر هاتوو هێڵی بۆری (ترانس ماونتن) بكەوێتە كار، كە حكومەتی كەنەدی بەشێوەیەكی بەهێز پاڵپشتی لێدەكات. 
هەندێك لە پاڵاوگەكانی ئەمریكا لە ناوچەی كەنداوی مەكسیك مەترسییان هەیە كاریگەری نەرێنییان لەسەر دروست ببێت ئەگەر هاتوو كەنەدا دەستیكرد بە هەناردەی نەوتەكەی لەرێگەی هێڵی (ترانس ماونتن)، پێشبینی دەكەن ئەمە ببێتە هۆی كەمبونەوەی قەبارەی هەنارددەی نەوتی كەنەدا بۆ ئەمریكا‌و بەرزبوونەوەی نرخەكەی.
پشتبەست بەمە، ئەو پاڵاوگانە وای دەبینن هاوردەكردن لە ڤەنزوێلاوە ئێستا بووە بە پێداویستییەكی گرنگ بۆ كێبركێ لەگەڵ كەنەدا لە پرۆسەی دروستكردنی هێڵەكە‌و ئارەزووەكانی بۆ بەكارخستنی ئەو هێڵە لە خێراترین كاتدا. 
پێدەچێت خواستەكانی كەنەدا بۆ فرەچەشنكردنی هەناردەی نەوتی خاو بۆ وڵاتانی تر جگە لە ئەمریكا، وابەستە بێت بە ئاستی توانای ئەو وڵاتە لە زیادكردنی وەبەرهێنان لە هەرێمی ئەلبێرتا‌و نرخی نەوتی خاو لە ئاسیا‌و توانای كەنەدا بۆ چوونە ناو كێبركێ لەگەڵ نەوتی خاوی روسیا‌و نەوتی داشكێندراوی ئێران بۆ ئاسیا‌و نرخی ئارامكۆی سعودیە. 
پاڵپشت بە ئەمانە، كۆمپانیای (ئینێرژی ئاوتلۆك ئەدڤایزەرز) پێشبینی ئەوە دەكات، هەناردەی نەوتی كەنەدا بۆ ئەمریكا بكەوێتە ژێر كاریگەری كرانەوەی پەیوەندییەكانی ئەمریكا لەگەڵ ڤەنزوێلاو زیادبوونی بەرهەمهێنانی نەوتی ڤەنزوێلا‌و ئەوەی لە زیادبوونی هەناردەكردن بۆ ئەمریكا دەكەوێتەوە.
پێویستە ئاماژە بەوە بكرێت ڤەنزوێلا جگە لە ئەمریكا، نەوتی خاو بۆ ژمارەیەك وڵات هەناردە دەكات لە دیارترینیان كوبای دراوسێ‌و ئیسپانیا‌و چین‌و وڵاتانی تر، زۆرجاریش تۆمەتباركراوە بەوەی لەرێگەی دەرگای پشتەوە لەوانە ئێران‌و روسیا نەوتی هەناردە كردووە. 
سه‌رچاوه‌: الطاقة