Draw Media

هەوڵێكی كۆن لە بەرگێكی نوێدا

هەوڵێكی كۆن لە بەرگێكی نوێدا

2023-04-29 19:53:26


راپۆرت: درەو 
وەفدی یەكێتیی لە بەغداد بەڵێنی ئەوەی لە لایەنە شیعەكان وەرگرتووە پشتیوانی جیابونەوەی دارایی سلێمانی بكەن لەناو بودجەی فیدراڵدا، ئەمە مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی توڕەكردووە، سەرۆكی حكومەت كارتی گۆڕانكاری وزاری‌و پڕكردنەوەی شوێنی وەزیرەكانی یەكێتیی لەناو حكومەت بەرزكردوەتەوە، ئایا یەكێتیی جددیە لە جیابونەوەی دارایی لەرێگەی بەغدادەوە ؟ زانیاری زیاتر لەم راپۆرتەدا. 

وەفدێك بۆ جیاكردنەوەی دارایی
رۆژی 27ی ئەم مانگە وەفدی مەكتەبی سیاسی یەكێتیی نیشتمانی كوردستان چووە بەغداد، ئەم وەفدە (رەفعەت عەبدوڵا) بڕیاردەری دەستەی كارگێڕی مەكتەبی سیاسیی سەرۆكایەتیی دەكرد‌و پێكهاتبوو لە هەریەكە لە (رزگار حاجی حەمە) ئەندامی مەكتەبی سیاسی‌و (نزار ئامێدی) وەزیری ژینگەی عێراق‌و (خالید شوانی) وەزیری دادی عێراق. 
وەفدەكەی یەكێتیی لەگەڵ (هادی عامری) سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح‌و (نوری مالیكی) سەرۆكی ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا دیداری كرد، عامری‌و مالیكی دوان لە كاریگەرترین سەركردە سیاسییەكانی شیعەن لەناو هاوپەیمانی (چوارچێوەی هەماهەنگیی)دا، وەفدەكە (محەمەد حەلبوسی) سەرۆكی پەرلەمانیشی بینی، كە یەكێكە لە كارەكتەرە بەهێزەكانی ناو ئیئتیلافی (ئیدارەی دەوڵەت)، واتە ئیئتیلافی دەسەڵاتداری ئێستای عێراق. 
بەگوێرەی ئەو زانیارییانەی لە چەند سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە لە بەغداد دەست (درەو) كەوتوون، لەم سەردانەدا وەفدی یەكێتیی داوایان لە لایەنە دەسەڵاتدارەكانی عێراق كردووە لە یاسای بودجەی فیدراڵدا رەچاوی دۆخی دارایی سلێمانی بكرێت، بەجۆرێك سلێمانی لەڕووی داراییەوە سەربەخۆ بێت‌و وابەستە نەكرێت بە دەسەڵاتی حكومەتەوە لە هەولێر.
وەفدی یەكێتیی بەراشكاوی بە لایەنە شیعەكانیان وتووە:" ئێمە متمانەمان بە مەسرور بارزانی نییە، بۆیە دەنگ بە پرۆژەیاسای بودجە نادەین تاوەكو دڵنیاییمان پێنەدرێت لە بودجەكەدا دۆخی دارایی سلێمانی باشدەبێت". لەپێناو جیاكردنەوەی دارایی سلێمانی لە دەسەڵاتی هەولێر لەناو بودجەدا، وەفدی یەكێتیی بەڵێنیانداوە هەموو ئەو پابەندییانە جێبەجێ بكەن كە لە بەغدادەوە دەكەوێتە ئەستۆی سنوری ئیدارەی سلێمانی. 
بودجەی 2023ی عێراق كە بڕیارە هەمان كۆپی بكرێت بە بودجە بۆ ساڵانی 2022‌و 2023، لە پەرلەمان خوێندنەوەی یەكەمی بۆ كراوە‌و چاوەڕێی خوێندنەوەی دووەم‌و پەسەندكردن دەكات، یەكێتیی كە هیچ ئاماژەیەك بۆ رێككەوتن لەگەڵ پارتی‌و گەڕانەوە بۆ ناو كۆبونەوەكانی حكومەت نابینێت، جارێكی تر بڕیاریداوە لە بەغدادەوە هەوڵەكانی دەستپێبكاتەوە، بەتایبەتیش كە بۆ موچەی مانگی ئازار، كورتهێنان لە خەرجی موچەدا لە سلێمانی روویداو ئەمەش مشتومڕێكی تری لەنێوان پارتی‌و یەكێتیدا دروستكردەوە. 
(درەو) زانیویەتی، وەڵامی لایەنە شیعەكان بۆ وەفدەكەی یەكێتیی ئەوە بوو، یەكێتی وەكو لایەنێكی بەشدار لە ئیئتیلافی دەسەڵاتداری عێراق داواكارییەكانی سەبارەت بە یاسای بودجە بباتە ناو كۆبونەوەی ئیئتیلافی (ئیدارەی دەوڵەت)، ئەگەر یەكێتیی داواكارییەكانی بردە ناو ئەو كۆبونەوەكە‌و پارتی ناڕەزایەتی دەربڕی، لەم حاڵەتەدا لایەنە شیعەكان بەڵێنیان داوە پاڵپشتی لە داواكاری یەكێتیی بكەن بۆ جیاكردنەوەی دارایی سلێمانی لەناو بودجەدا.
یەكێتیی ئێستا چانسی ئەوەی بۆ هاتوەتە پێشەوە بە پشتیوانی شیعەكان، پشكی خۆی لە بودجەی عێراقدا جیابكاتەوە، بەڵام زانیارییەكان ئاماژە بەوە دەكەن ئەوەی هەیە زیاتر لە مانۆڕێكی سیاسی دەچێت‌و هێشتا یەكێتیی زۆر جددی نییە لە جێبەجێكردنی ئەم بژاردەیە، ترسی هەیە لەم حاڵەتەدا هەرێمی كوردستان بەتەواوەتی توشی دابەشبوون‌و دوو ئیدارەیی ببێتەوە‌و پارتی بەرپرسیارێتی دابەشبوونەوەی كوردستان بخاتە ئەستۆی یەكێتیی.
ئەمە لەكاتێكدایە وادەی پەسەندكردنی بودجە تا دێت نزیكتر دەبێتەوە‌و چانسی گەڕانەوەی یەكێتیی بۆ ناو كۆبونەوەكانی ئەنجومەنی وەزیران‌و رێككەوتن لەگەڵ مەسرور بارزانی رۆژ لەدوای رۆژ دورتر دەكەوێتەوە. 

هەوڵێكی كۆن لە بەرگێكی نوێدا
رۆژی 17ی ئەم مانگە لەسەر پێشنیازی عەبدوڵای حاجی مەحمود وەزیری شەهیدان‌و ئەنفالكراوان، وەفدێكی حكومەت كە پێكهاتبوو لە (دانا عەبدولكەریم) وەزیری ئاوەدانكردنەوە لە پشكی گۆڕان‌و (پشتیوان سادق) وەزیری ئەوقاف لە پشكی پارتی‌و (عەبدوڵای حاجی مەحمود) وەزیری شەهیدان لە پشكی پارتی سۆسیال دیموكرات، لە هەولێر سەردانی قوباد تاڵەبانییان كرد. 
دوای شەش مانگ لە بایكۆتكردنی كۆبونەوەكانی ئەنجومەنی وەزیران لەلایەن قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران‌و سەرۆكی تیمی یەكێتیی، ئەمە یەكەم دانوستانی فەرمی حكومی بوو لەپێناو گەڕاندنەوەی یەكێتیی بۆ ناو كۆبونەوەكان، بەڵام ئەم دانوستانەش شكستی هێناو ئێستا مەسرور بارزانی كارتی هەمواری وزاری‌و گۆڕینی تیمی یەكێتیی لەناو حكومەت بەرزكردوەتەوە.
بەرزكردنەوەی ئەم كارتە لەلایەن مەسرور بارزانییەوە پێدەچێت پەیوەندی بەو گفتوگۆیانەوە هەبێت كە بەر لە دوو رۆژ وەفدی مەكتەبی سیاسی یەكێتیی لە بەغداد لەگەڵ لایەنە شیعەكان كردویه‌تی سەبارەت بە جیاكردنەوەی دارایی سلێمانی لەناو بودجەدا. 
هەوڵی جیابونەوەی دارایی سلێمانی نوێ نییە، بەگوێرەی زانیارییەكانی (درەو)، بەر لە رووداوەكانی 8ی تەموزی ناوخۆی یەكێتیی‌و تەقینەوەی ناكۆكییەكانی نێوان دوو هاوسەرۆكەكە، یەكێتیی هەوڵێكی لەوجۆرەی هەبووە، كرۆكی هەوڵەكەش ئەوە بووە یەكێتی وەكو دەسەڵاتداری زۆنی سلێمانی، كێڵگەی غازی كۆرمۆر تا تاكە سەرچاوەی غازی هەرێمی كوردستانە، بەشێوەیەكی هاوبەش لەگەڵ حكومەتی عێراق بەڕێوەببات، بەمەرجێك حكومەتی فیدراڵ مامەڵەی دارایی راستەوخۆ لەگەڵ ئیدارەی سلێمانی بكات، بەڵام ئەم هەوڵە بەهۆی گۆڕانكارییە سیاسییەكانەوە لە بەغداد، لەكاتی خۆیدا لەبارچوو. 
لە مانگی كانونی دووەمی ئەمساڵیشدا، لە كۆبونەوەیەكی لایەنەكانی ئیئتیلافی (ئیدارەی دەوڵەت)دا، كە لەماڵی موسەننا سامەڕائی سەبارەت بە یاسای بودجە‌و چۆنیەتی ئامادەكردنی یاسای نەوت‌و غاز بەڕێوەچوو، لەبەردەم ئامادەبوانی كۆبونەوەكەدا كە یەكێكیان فوئاد حسێن سەرۆكی تیمی پارتی بوو، بافڵ تاڵەبانی سەرۆكی یەكێتیی وتی: " ئێمە قسەی خۆمان هەیە لەسەر یاسای نەوت‌و غازو یاسای بودجە، ناكرێت یاساكە بە دڵی حكومەتەكەی پارتی بێت، چونكە ئەو حكومەتەی ئێستا لە هەرێم هەیە حكومەتێكی كاربەڕێكەرەو حكومەتی ئێمە نییە، حكومەتی پارتیەو سزای سلێمانی دەدات‌و ئێمە دیراسەی كشانەوە لەحكومەت دەكەین".
هەر لەم كۆبونەوەیەدا، بافڵ تاڵەبانی ئاماژەی بەوە كردبوو" لە یاسای نەوت‌و غازی فیدراڵ هەروەها لە یاسای بودجەشدا دەبێت مافی رێككەوتنی پارێزگاكان پارێزراو بێت، ئێمە ئەمانەوێت كوانتاكتی تەواوەتیمان لەگەڵ حكومەتی عێراقدا هەبێت". ئەوەی بە دیاریكراوی بافڵ تاڵەبانی لە یاسای نەوت‌و غازی فیدراڵدا داوای كردووە، بەپێی زانیارییەكانی (درەو) ئەوەیە" مافی رێككەوتنی پارێزگاكان لەگەڵ حكومەتی ناوەندی پارێزراو بێت". 
یەكێتی دەیەوێت لەیاسای بودجەی 2023دا بڕگەیەك جێگای بكرێتەوە‌و بەپێی ئەو بڕگەیە پارێزگای سلێمانی بتوانێت مامەڵەی دارایی راستەوخۆ لەگەڵ حكومەتی فیدراڵ بكات نەك حكومەتی هەرێم، بەتایبەتیش ئەوەی پەیوەندیدارە بە موچەی فەرمانبەرانەوە یاخود ئیمزاكردنی گرێبەست لە بواری نەوت‌و غازدا لەگەڵ حكومەتی ناوەندیی. 
لە هەرێمی كوردستان نەوت‌و غاز وەكو دوو سەرچاوەی گرنگی سامانی سروشتی دابەشبووە بەسەر پارتی‌و یەكێتیدا، نەوت كارتی بەهێزی دەستی پارتییە چونكە زۆرینەی ئەو نەوتەی كە هەرێم هەناردەی دەرەوەی دەكات لە ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی پارتیدا بەرهەمدەهێنرێت، تاكە سەرچاوەی غازی سروشتی هەرێمی كوردستانیش كە كێڵگەی "كۆرمۆر"ە، دەكەوێتە ناوچەی ژێر دەسەڵاتی یەكێتییەوە. 
ئەم ساڵانەی دوایی یەكێتیی چەندجارێك لەرێگەی بەغدادەوە هەوڵی ئەوەیداوە وەبەرهێنان لە غازی كۆرمۆردا بكات، تا ئاستی هەناردەكردنی غاز لەرێگەی گرێبەستێكەوە لەگەڵ حكومەتی عێراق، یەكێتیی خوازیاری ئەوەیە كۆمپانیایەك بە هاوبەشی لەگەڵ حكومەتی عێراق دروست بكات‌و غازی كۆرمۆر بە بۆری بگوازێتەوە بۆ ماڵان‌و وێستگەكانی كارەبا، پارتیش دەیەوێت هاوشێوەی نەوتەكە، غازی كۆرمۆر رەوانەی توركیا بكات. 
بەمدواییە بافڵ تاڵەبانی ئاماژەی بە كارتێكی تری یەكێتی كرد دژی پارتی، ئەوەش كاتێك بوو كە وتی" كۆندێنسەیتی ئێمە كوالیتی نەوتی هەرێمی بەرزكردوەتەوە، ئەگەر هەناردەی كۆرمۆر رابگرین پارتی زەرەر دەكات"، ئەمە مەبەست لەو بڕە نەوتە بەرهەمهێنراوەی كێڵگەی كۆرمۆرە كە دەكرێت ناو بۆری هەناردەی نەوتی هەرێمەوە بۆ بەرزكردنەوەی كوالیتی نەوتەكە.   
واتا ئەمە جاری یەكەم نییە یەكێتیی كێشەكانی لەگەڵ پارتی دەباتە سەر مێزی گفتوگۆكانی بەغدادو داوای جیابونەوەی دارایی دەكات؛ جیابونەوەی دارایی سلێمانی لە هەولێر، بەواتای دروستبوونەوەی دوو ئیدارەیی دێت، چونكە لە ئێستادا بەهۆی ناكۆكییەكانی پارتی‌و یەكێتییەوە، تاڕادەیەك لەڕووی كارگێڕییەوە دوو ئیدارەیی سەریهەڵداوەتەوە.

كێشەی دارایی پارتی‌و یەكێتیی 
كێشەی دارایی پارتی‌و یەكێتیی وەكو دەسەڵاتداری دوو زۆنی جیاوازی هەرێمی كوردستان نوێ نییە، ریشەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی شەڕی ناوخۆ‌و دواتریش دانوستانی ئاشتیی‌و یەكخستنەوەی هەردوو حكومەتەكەی كوردستان. 
سەرەتای ناكۆكی پارتی‌و یەكێتی لەسەر چۆنیەتی دابەشكردنی داهاتەكان (داهاتی گومرگەكان، چونكە ئەوكات هێشتا داهاتی نەوت سەریهەڵنەداوە) دەگەڕێتەوە بۆ رۆژانی شەڕی ناوخۆیی‌و بەدیاریكراویش لە قۆناغی دووەمی شەڕەكەدا (1994). 
لەدواین كتێبی بیرەوەری خۆیدا، مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی نوسیویەتی"یەكێتی بابەتی گومرگی ئیبراهیم خەلیلی كردبوو بە وێردی سەر زمانی، گوایە پارتی پشكیان لە داهاتی گومرگی ئیبراهیم خەلیل ناداتێ‌و ئەوان داوای مافیان دەكەن".
بارزانی گومان لەسەر ئەم گرفتە دادەنێت‌و دەڵێ" پرسیارەكە ئەوەبوو ئایا كاتێك یەكێتی لە 1ی ئایاری 1994دا لە سلێمانی‌و گەرمیان پەلاماری بارەگاكانی پارتییان دا، كێشەی گومرگ هەبوو؟.. چ عەقڵ‌و مەنتقێك قبوڵی دەكات پارتی پارە بە لایەنێك بدات كە دروشمی لەناوبردنی بەرزكردوەتەوە‌و هەوڵی سڕینەوەی دەدات". 
هاوشێوەی ئێستا كە پارتییەكان گومانیان لە داهاتەكانی سلێمانی هەیە، لە رۆژانی شەڕی ناوخۆشدا هەمان گومان لە راست‌و دروستی داهاتەكان لە ئارادا بووە، بارزانی لە یادەوەرییەكانی خۆیدا لەبارەی بارودۆخی دارایی ئەو سەردەمەوە نوسیویەتی" داهاتی یەكێتی لە باشماخ‌و خاڵە سنورییەكانی دیكەیان لەگەڵ ئێران لە داهاتی گومرگی ئیبراهیم خەلیل كەمتر نەبوو، وروژاندنی بابەتی ئیبراهیم خەلیل، تەنیا بیانوی یەكێتی بوو بۆ دەستپێكردنەوەی شەڕ".
بارزانی هیچ داتا‌و ژمارەیەكی لەبارەی داهاتی گومرگەكان لەو سەردەمەدا چ گومرگەكانی بندەستی پارتی چ ئەوانەی یەكێتی بڵانەكردوەتەوە، بۆ سەلماندنی ئەوەی داهاتی هەردوولا وەكو یەكترن تەنیا دەڵێ" ئەگەر راست بێت یەكێتی بێ پارە بووبن ئەو هەموو تێچوونەی شەڕیان چۆن‌و لەكوێ دابین دەكرد؟"، بەوتەی بارزانی ئەمە بەڵگەی ئەو راستیەیە لەو سەردەمەدا (1994) ئەگەر داهاتی یەكێتی لە پارتی زیاتر نەبوبێت، كەمتر نەبووە.
سەرباری ئەوەی بارزانی نكولی لەوە دەكات ئیدارەی یەكێتی لە سلێمانی داهاتیان لە ئیدارەی سلێمانی كەمتر بووبێت، بەڵام لە ساڵی 1998دا كە شەڕی ناوخۆیی راوەستاوە‌و یەكێتی‌و پارتی دەستیان بە گفتوگۆی ئاشتیی كردووە، لە وەڵامی دەستپێشخەرییەكدا كە لەو ساڵەدا (عەزیز محەمەد) سكرتێری پێشووی حزبی شیوعی بۆ ئاشتیی كردویەتی، پارتی بەفەرمی رەزامەندی دەربڕیوە لەسەر ئەوەی "كورتهێنانی داهاتی سلێمانی پڕبكاتەوە، بەمەرجێك پارەكە بۆ كارو پرۆژە خزمەتگوزارییەكان تەرخان بكرێت".
بەمە دەردەكەوێت لە شوباتی ساڵی 1998وە پارتی بە فەرمی دانی بەوەدا ناوە داهاتەكانی سلێمانی بەشی خەرجییەكانی ناكات‌و پێویستی بە یارمەتیی هەولێرو دهۆك هەیە.
رۆژی 17ی ئەیلولی 1998 دوای چوار ساڵ شەڕو نیوە ئاگربەست، بارزانی‌و تاڵەبانی لە واشنتۆن رێككەوتنی ئاشتییان ئیمزاكرد، بابەتی كێشەی دارایی نێوان هەردوولا كە كێشەی سەرەكی بوو، لە رێككەوتنەكەدا بە ژمارەو داتا یەكلانەكرایەوە‌و بەجێهێڵدرا بۆ ئەوەی دواتر هەردوو حزبەكە خۆیان رێككەوتنی لەسەر بكەن، بەڵام بەگوێرەی رێككەوتنەكە بەبێ دیاریكردنی بە ژمارە، پارتی رەزامەندی نیشاندا لەسەر ئەوەی یارمەتی دارایی ناوچەی سلێمانی بدات. 
مام جەلال لە (دیداری تەمەن)دا لەبارەی ئەو بڕگەی رێككەوتنی ئاشتیی كە تایبەتە بە پرسی دارایی دەڵێ" یەكەمجار ئەمریكییەكان پرۆژەیەكی تریان هێنابوو، ئەو پرۆژەیە زیاتر داخوازییەكانی ئێمەی تێدا دیار بوو، بەتایبەتی مەسەلەی دەرامەت‌و یارمەتی.. هەندێك لە برادەرانی پارتی پێیانوابوو ئەو پرۆژە ئەمریكییە لە نوسینی دكتۆر بەرهەم بووە، بۆیە ئەوان قبوڵیان نەكرد، جارێكی كە پرۆژەیەكی تر هاتەوە كە هەردوولامان قبوڵمان كرد".
لەبارەی پرۆژەی دووەمی ئەمریكییەكان كە دواجار بوو بە رێككەوتنی ئاشتیی، تاڵەبانی هەندێك گلەیی هەیە‌و دەڵێ" هەندێك كەلەبەرمان تێیدا هێشتبووەوە كە نەدەبوو تێیدا بێت، لەوانە: هەندێك خاڵ هەروا مابووەوە، بۆنمونە ماددەی یەكەم لە رێككەوتنامەكە دەڵێ: (دەبێ پارتی لەبەرامبەردا لە برایم خەلیل بەشی یەكێتی بدات)، دەبوایە بەشی یەكێتی چەندە دیاری بكرێت، چونكە كە هاتە سەرئەوە بەبیانوی ئەوەی چەندو چۆنە، خۆیان (پارتی) لێ كێشایەوە".
بەپێی گێڕانەوەی تاڵەبانی، دوای رێككەوتنی ئاشتیی، سەرەتا پارتی وتویانە مانگانە بڕی (30 ملیۆن) دینار بە یەكێتی دەدەن، دواتر وتویانە (10 ملیۆن) دینار دەدەن، تاڵەبانی دەڵێ" ئەگەر ئێمە لەرێككەوتنەكەدا بمانوسیایە، پارتی ناچار دەبوو جێبەجێی بكات، ئەگەر ئەوەمان بكردایە توشی ئەو هەموو گیروگرفتە نەدەبوین". 
دوای رێككەوتنی ئاشتیی لە ساڵی 1998، حكومەتی پارتی‌و یەكێتیی تاوەكو ساڵی 2005 بەتەواوەتی یەكینەگرتەوە، لەو ساڵانەدا بەپشتبەستن بە رێككەوتنی ئاشتیی یەكێتیی مانگانە بڕە پارەیەكی لە پارتی وەرگرتووە بۆ پڕكردنەوەی كورتهێنانی خەرجییەكانی. 
ساڵی 2005‌و دوای روخانی رژێمی سەددام، لەژێر فشاری ئەو گۆڕانكارییانەی لە عێراق هاتنەكایەوە، پارتی‌و یەكێتیی بڕیاریاندا حكومەتەكانیان یەكبخەوە، رێككەوتن لەسەر ئەوەی پۆستی سەرۆكی حكومەت‌و سەرۆكی پەرلەمان (دوو ساڵ بە دوو ساڵ) لەنێوان خۆیاندا دابەش بكەن. 
لەدوای روخانی سەددامەوە ئیتر داهاتی گومرگەكان ئەو سەرەنجە زۆری لەسەر نەماو ناردنی 17%ی بودجەی عێراق بۆ هەرێمی كوردستان بوو بە شادەماری ململانێ ئابورییەكانی هەردوو حزب.  
ساڵی 2005 پشكی هەرێم لە بەغداوە بڕەكەی (3 ملیارو 134 ملیۆن) دۆلار بووە، ئەم بڕە پارەیە بەمشێوەیە دابەشكراوە بەسەر هەردوو ناوچەی دەسەڵاتی پارتی‌و یەكێتیدا:
• رێژەی 54% بۆ سنوری پارتی
• رێژەی 46% بۆ سنوری یەكێتیی
لەدوای ساڵی 2007ەوە هەرێمی كوردستان بووە بە خاوەنی سەرچاوەیەكی تری داهات كە دۆزینەوە‌و دەرهێنانی نەوت بوو، ئیتر لەم سەردەمەوە باس‌و خواست لەبارەی چۆنیەتی دابەشكردنی شیرینی گرێبەستەكانی نەوت لەنێوان پارتی‌و یەكێتیی سەریهەڵدا، ساڵی 2010 ئاشتی هەورامی لە پەرلەمانی كوردستان وتی" بڕی 4 ملیار دۆلار پارەی شیرینی نەوتمان بۆ كابینەی داهاتووی حكومەت بەجێهێشتووە". 

دۆخی دارایی ئێستا 
ئێستا هەرێمی كوردستان بە هەردوو ناوچەی ژێر دەسەڵاتی پارتی‌و یەكێتییەوە مانگانە تەنیا بۆ خەرجی موچە پێویستی بە بڕی (930 ملیار) دینارە‌و بۆ خەرجی بەكارخستن پێویستی بە بڕی (120 ملیار) دینارە.
واتە بە تێكڕا كۆی خەرجی مانگانەی حكومەتی هەرێم بە (موچە‌و بەكارخستن‌و وەبەرهێنان‌و كارەبا‌و خزمەتگوزارییەكانی ترەوە) بڕەكەی (ترلیۆنێك‌و 150 ملیار) دینارە، ئەمە بەپێی راگەیەندراوی حكومەت بۆ خەرجی‌و داهاتەكان لە مانگی ئایاری 2022دا. 
ئێستا داهاتەكانی هەرێمی كوردستان بەمشێوەیەن: 
•    داهاتی نەوت: بەهۆی راوەستانی هەناردەی نەوتەوە داهاتەكە راوەستاوە، لەبری ئەمە حكومەتی فیدراڵ بەڵێنیداوە بڕی (400 ملیار) دینار تر بنێرێت 
•    داهاتی ناوخۆ: مانگانە نزیكەی (250 ملیار) دینارە.
•    هاوپەیمانان مانگانە بڕی (31 ملیار) دینار وەكو هاوكاری بە حكومەتی هەرێم دەدەن.
بەگوێرەی رێككەوتنێكی رانەگەیەندراوی نێوان پارتی‌و یەكێتی لە ساڵی 2021ەوە بڕیادراوە خەرجی‌و داهات لەنێوان سنوری پارتی‌و یەكێتیدا لەسەر بنەمای: 
•    57% بۆ سنوری هەولێرو دهۆك (سنوری پارتی)
•    43% بۆ سنوری سلێمانی (سنوری یەكێتی)
هەر بەگوێرەی ئەو رێككەوتنە كە ناوی لێنراوە "لامەركەزیەتی دارایی"، ئیدارەی سلێمانی دەبێت مانگانە لە  داهاتی خۆی بڕی (90 ملیار) دینار بۆ خەرجی موچە‌و خەرجی سیادی هەرێم تەرخان بكات، كە لەو بڕە پارەیەش (75 ملیار) دیناری تەنیا بۆ تەواوكردنی خەرجەی موچەی سنوری سلێمانی دەڕوات كە مانگانە بە تێكڕا بڕەكەی (365 ملیار) دینارە‌و بڕی (15 ملیار) دیناری داهاتی سلێمانیش بۆ خەرجی سیادی دەڕوات، ئەمە لەكاتێكدایە بۆ دواین مانگ داهاتی سلێمانی (61 ملیار) دینار بووە. 
بەپێی قسەی زیاد جەبار سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتیی لە پەرلەمانی كوردستان " لەماوەی 8ی مانگی رابردوودا (242 ملیارو 438 ملیۆن) دینار كورتهێنانی مانگانە هەبووە لە سنوری پارێزگای سلێمانی".
 

بابه‌تی په‌یوه‌ندیدار
مافی به‌رهه‌مه‌كان پارێزراوه‌ بۆ دره‌و
Developed by Smarthand