رابەر تەڵعەت

 ئەرنست ڕینان، سەبارەت بە نەتەوە و نەتەوەسازیی دەڵێ؛ " نەتەوە بریتیە لە راپرسییەکی بەردەوام". لە روانگەی ئەو فەیلەسوفەوە، یەکێتی بەرژەوەندی هاوبەشی ئەندامەکان و فەرامۆشکردنی رابردووی ناکۆکی و شەڕە ناوخۆییەکان، دوو گرنگترین رەگەزی پێکهێنەر و بونیادنانی نەتەوەن.  
نەتەوە دروستکراوێکی ئەزەلی، یان بونیادێکی سروشتی نیە، بەڵکو ئەنجامی پڕۆسەیەکی سیاسی و مێژووییە. نەتەوەسازیی پڕۆسەیەکی سیاسیە و لەگەڵ قۆناغەکانی گەشەکردنی ژیانی ئەندامەکانیدا دەبێ خۆی نوێ بکاتەوە و دووبارەش خۆی پێناسە بکاتەوە. 
زمان، رەگەز، ئیتنیک، ئاین و پەیوەندی خوێن؛ کە لە سەد ساڵی رابردوودا ناسیۆنالیزمی ناوچەکە، بەتایبەت عەرەب، فارس و تورک پشتیان پێ بەستووە؛ خزمەتی بە پرسی بونیادنانی نەتەوە نەکردووە. دەوڵەتی کردووە بە ماشێنێکی زەبەلاحی سەرکوتکردن بەدەست نوخبەیەکی سەربازییەوە. ئایدۆلۆژیای زاڵ؛ گوتاری لەناوبردنی جیاوازییەکان و سەرخستنی یەک زمان و یەک رەگەز بووە. کۆمەڵگای مەدەنی لاواز، هەڵوەشانەوەی هاوڵاتیبوون و زاڵبوونی کۆمەڵگای سیاسی بووە بە مۆدێلی بەڕێوەبردنی دەوڵەت و نەتەوە. ئەنجام؛ نە دەوڵەت بوونی هەیە نە نەتەوە! 
نەتەوەخوازیی، یان ناسیۆنالیزم وەک ڕینان باسی کردووە؛ راپرسیەکی بەردەوامە بۆ دڵنیابوونەوە لەوەی کە هەمووان وەک یەک بەرژەوەندییەکانیان پارێزراوە، هەمووان بە یەکسانی مافی بەشداریی و گەشەکردنی ئابووری و سیاسیان هەیە. راپرسیەکی بەردەوامە لەناو ئەندامانی نەتەوە؛ بۆ دەستنیشانکردنی ئاستی رەزامەندیی، هەستکردن بە ئاسایشی ژیان و داهاتووی ئەندامانی نەتەوە بۆ خۆیان و مناڵەکانیان. راپرسیە بۆ سەلماندنی بوونی ئیرادەیەکی ئازاد بۆ مانەوە لەناو نەتەوەدا، بۆ درێژەدان بە روحی نەتەوەخوازیی و ئینتیمای نەتەوەیی و نیشتیمانی. مەترسی گەورەش لەبەردەم هەر کیان و نەتەوەیەک، لە ونبوون و نەمانی ئەو ئینتیمایەدایە. 
دوورکەوتنەوە لەو پرەنسیپەی کە ڕینان باسی دەکات؛ کرانەوەی دیموکراسی و بەرژەوەندی هاوبەش لەپاڵ دەرفەتی بەشداریی فراوان بۆ هاوڵاتیان لە ژیانی سیاسی و ئابووریدا، بۆ مۆدێلی زۆرەملێ و ئیدیعای ناسیۆنالیزمی پیرۆز و داسەپاو لەسەر بنەمای رەگەزیی و خوێن، سەرەتای رێگایە بۆ شکستی حەتمی هەموو دەوڵەت و پڕۆسەیەکی سیاسی و ئیداریی، چونکە لە مەبدەئی راپرسی و پاراستنی بەرژەوەندی گشتی دوور دەکەوێتەوە و دەچێتە خانەی پاراستنی بەرژەوەندی گروپ و دەستەبژێرێکی تایبەت لە دەسەڵات و فەرمانڕەوایی. 
ئەوەی لە جیهانی عەرەبیشدا روویدا، هەمان شتە. شکستی مۆدێلی ناسیۆنالیزمی پیرۆز لەسەر بنەمای رەگەز و زمان و ئاین بووە شکست لە بونیادنانی دەوڵەتی نەتەوەیی بۆ عەرەب و  یەکێتی عەرەبیدا. هەروەها شکستی هێنا لە بونیادنانی یەکێتی نەتەوەیی ناوخۆییشدا. عێراق نمونەیەکی زەقی ئەو نائومێدییەیە. وەک فالح عەبدولجەبار هەمیشە لە دیدارەکانی لەگەڵ سەرکردە کوردەکان، یان لە سیمینار و لێکچەرەکانیدا باسی دەکرد: " ئێمەی عەرەب وەستای شکستین. تکایە کوردەکان لاسایی ئێمە مەکەنەوە."