هەندرێن شێخ راغب
مۆندیالی قەتەر، تەنها روداوێكی وەرزشی نیە، لێكەوتەی ئابوری و كۆمەڵایەتی و ژیاری و نیشتمانی خۆی هەیە، یەكەم جارە دەوڵەتێكی عەرەبی میوانداری گرنگترین بۆنەی نێودەوڵەتی وەرزشی دەكات، كە رەهەندی زۆر گرنگی هەیە. ئەمە بەرهەمی جەنگی جیهانی یەكەمە ئێستا عەرەب و قەتەر دەیچننەوە. لە جەنگی جیهانی یەكەم ئیمپراتۆریەتی توركە عوسمانیەكان هەڵوەشایەوە، ویلایەتە عەرەبیەكانی ناو ئیمپراتۆریەتەكە هەمویان بوونە دەوڵەتی سەربەخۆ، عەرەب بووە خاوەنی 22 بیست و دوو دەوڵەتی سەربەخۆو ئێستا بیست و دوو ئاڵای عەرەبی لە نەتەوەیەكگرتوەكان دەشەكێتەوە. بەم حاڵەشەوە جنێو بە ئینگلیزو ئەمریكی و رۆژئاواییەكان دەدەن؟. دەوڵەتە عەرەبیەكان لەبەردەم دووڕیانێكی سەخت بوون، دەیانویست كۆچ بكەن و ئەم بیابانە وشكە بەجێ بهێڵن، هەمیشە دەیانگوت ئاومان نیە، خاكمان نیە، تەنانەت روبارو شاخ و ناوچەیەكی خۆراكی باشمان نیە، دەوڵەتانی كەنداوی عەرەبی رۆژ نەبوو گلەیی لە بەختی خۆیان نەكەن كە بەس ئاوی سوێرو حوشترو مەڕو لم و تاوڵ و رەشماڵیان هەیە. ئەمجارەش رۆژئاواییەكان و ئینگلیزو فەرەنسی و ئەمریكیەكان هاتن، گوتیان بوەستن لەچی ناشوكرن، ئەم بیابانەی ئێوە هەمووی نەوت و غازە. بۆچی ناڕازین ئێوە زۆر زۆر دەوڵەمەندن. عەرەب نەیاندەزانی نەوت چیە، پاڵاوگەیان بۆ دانان، بیریان بۆ لێدان، بۆشیان دەفرۆشن. ئەمەی ئێستا هەیە بەرهەمی نەوتە. نەوت و غاز وایكرد عەرەب لەسەر خاكی خۆی بمێنێت.
مۆندیالی ئەمساڵ 2022 كە لە قەتەر ئەنجام دەدرێت، بەرهەمی ئەم گەشە ئابورییە كە نەوت و غازی قەتەر دروستی كردووە، ئاشكرایە بە داهاتی مەڕو بزن و حوشترو ئاوی سوێرو خورما ناتوانرێت میوانداری بۆنەیەكی گەورەی جیهانی وەك مۆندیال بكرێت؟ قەتەر سێ یەمین گەورەترین یەدەگی جیهانی لەغازی سروشتی دا هەیە و بەپلەی 13 یەمین وڵات دێت  لەیەدەگی نەوت. خاوەنی بەرزترین داهاتی تاكەكەسە لەجیهاندا.
لێرەدا مەبەستم نیە بە سوكایەتی باسی دوێنێی قەتەرو عەرەبەكان بكەم، رێك پێچەوانەكەیەتی، ئەوەتا دەوڵەتانی كەنداوی عەرەبی بەقەتەریشەوە، توانیان وەبەرهێنان لە نەوت و غازی سروشتی خۆیان بكەن، وڵات دروست بكەن، دەوڵەمەند بن، خۆشگوزەران بن، ببنە خاوەنی كەسایەتی نێودەوڵەتی گرنگ، بەجۆرێك پاسپۆرت و داهاتی تاكەكەسی وڵاتانی كەنداو لەریزبەندی یەكەمی جیهانە. بۆیە جێگای ستایشن نەك ئەوەی مەبەستم بێت سوكایەتیان پێ بكەم. لەلایەكی دیكەوە دەیانتوانی نەوت لە جەنگ و چەك و وێران كردنی وڵاتیان بەكاربهێنن، یان قۆرغكاری وا بكەن كە ئەمڕۆ میللەتەكانیان لەوپەڕی شپرزەیی دابن و توانای ئەوەیان نەبێت بۆنەیەكی جیهانی ئاوا میوانداری بكەن.
دیوێكی دیكە ئەوەیە مەبەستمان نیە وێنایەكی شارستانی و دیموكراسی بدەینە دەوڵەتانی كەنداو، كە نەوتیان تەنها بۆ پێشكەوتن بەكارهێنابێت، لە پشتیوانی و گەورەكردن و خۆراك پێدانی گروپە تیرۆریستیەكان مێژوویەكی پاكیان نیە، بەتایبەت ئەگەر سەیری وڵاتێكی وەك ئەفغانستان بكەین دەبینین كە چۆن دۆلاری نەوتی عەرەبەكان گروپە تیرۆریستیەكانیان فوو دەدا. بەهەرحاڵا ئەوە مێژوویەكی دیكەیە. ئەوەی ئێستا جێگای بابەتی ئێمەیە ئەوەیە ئێمەش دەكرێ سەیری قەتەر بكەین و وانەیەكی لێوە فێربین، كە دەتوانین بەنەوت و دۆلارەكانی كارەكتەری سەركەوتووی ئابوری دروست بكەین، كوردستانیش لەروی داهات و ئاوەدانیەوە پێشبخەین، نەوت بخەینە خزمەت وڵات. سیاسەتی نەوتی بەجۆرێك ئاراستە بكەین كە داهاتی تاكەكەس و كەسایەتی نێودەوڵەتیمان گەشەی گەورەی پێوە بكات. نەوت دەرفەت دروست دەكات، مەترسیش دروست دەكات.