رێبوار سیوەیلی

1. شۆڕشی گەلانی ئێران بە درووشمی (ژن، ژیان، ئازادی) دەستیپێكرد. سەرەتا شۆڕشەكە هەم دەسپێكردنەكەی كوردانە بوو، هەمیش قوربانییەكەی ژن بوو. ئازادییەكەش بە نەگۆڕی مایەوە. پاشان گەلانی دیكەی ئێران شەهیدیان دا و ژنان و پیاوانی دیكەش هەتانە مەیدانەوە. بەڵام ئازادی وەك خۆی لە لای هەمووان مایەوە: بەهایەكی نەگۆڕ كە هەر تاكەسێك بەبەشداریی كردن تیادا ئەو بەهایە بەرز و زیاتر و نەگۆڕتر دەكات.

2. جوانترین دیمەن لەم شۆڕشەدا جەوهەری شۆڕشبوون و ژنبوون و پیاوبوونەكەی نییە، هێندەی ئەوەی جەوهەرێكی تاكەكەسینەی پەیدا كردووە. ئەوە هەر تاكەكەسێكە بەو بەهایەوە بۆ ئازادی هەیەتی، دێتە مەیدانەوە. ئازادییەك، كە بە هیچ شتێكی دیكە ناگۆڕدرێتەوە و هیچ ترسێك نابێتە هۆی ڕێگرێ بۆ هەوڵ و خەباتی مرۆڤ بۆ بەدەستهێنانی. شۆڕشەكە لەوەدا دەگمەنە، لەوەدا بەپێچەوانەی شۆڕشە تەقلیدییەكانەوەیە، كە نەك هەر نایەوێت ببێتە شۆڕشێكی سەدا سەد جەماوەری، بەڵكو بواری بۆ هەر تاكەكەسێك ڕەخساندووە تا بەو جۆرە بەشداریی تێدا بكات، كە توانایی و دەسەڵاتی تاكەكەس ڕێگەی پێدەدات.

3. فڕێدانەخوارەوەی عەمامە و مێزەر، داگیركردنی بڵیندگۆكان، لەچك سووتاندن، تەنوورەی كورت لەبەر كردن، سروودخوێنی و چەندین بەرەنگاریی دیكە، هەموویان ئەو ئاستانەی تاكەكەس و توانای تاكەكەس بەرجەستە دەكەن، كە ئەم شۆڕشە لە شۆڕشی ئایدیۆلۆژییە پێشوەختەكان جیا دەكاتەوەو دەبێتە مەیدانی شۆڕشی تاكەكەسەكان. بۆیە هیچ شتێك لەم شۆڕشەدا لەوە جوانتر نییە، كە هیچ بڕیارێكی پێشوەختە نییە بۆ ئەوەی كێ و بە چ بیروڕایەكەیی پێشوەختەوە، بەشداری تێدا بكات، ئەگەر ئەو بیروڕایە پێش هەموو شتێك تاكەكەسی و لە پێناوی ئازادیدا نەبێت.

4. ئەمە چیمان پێدەڵێت؟ بێگومان ئەمە پێمان دەڵێت ئێمە لە بەردەم شۆرشێكی هوشیارانەداین كە ڕیگەی نەداوە هێزێكی دەرەكی، عەقڵێكی گشتی، یان زیرەكییەكی پێشوەختە بیر بۆ تاكەكەس بكاتەوە و ئاراستەی بكات. لەم شۆڕشەدا تاكەكەس نە سووتەمەنییە و نە داردەست و ئامرازی دەستی لایەن و هێزێكی دەرەكیی و ناوەكییە. ئەوەی شۆڕشەكەی بەردەوام كردووە، ئامادەیی خودی تاكەكەسە لە مەیداندا بەو جۆرەی كە وێستگەكانی شۆڕشی مەیدان دەیخوازێت. بەم مانایەش ئەمە شۆڕشێكی خودگەردان و ئازادیی سەنتەرە تا ئەو شوێنەی كە تاكەكەس بڕ دەكات لە پێناوی ئازادییەكانیدا بەرەنگاری بكات. بۆیە دەبینین هەر كردەیەكی تاكەكەسی خێرا دەبێتە كردەیەكی بەكۆمەڵی و لەگەڵ یەكەم چالاكیی داگیركردنی بڵێندگۆی مزگەوتەكاندا، چەندین بڵیندگۆی مزگەوتی دیكە بەكارهێنران بۆ مەبەستەكانی شۆڕش.

5. ئەمە ئەو قۆناغە گرنگەی شۆڕشەكەیە، كە ئیدی هیچ چاوەڕوانییەكی لە حەكیم و هۆشمەندە دەرەكییەكان نییە، بە فریای بكەون و خۆی بیر دەكاتەوە و خۆیشی بیركردنەوەكانی بەكردەوە دەكا. ئەمە ئەو شۆڕشەیە كە لە هەموو لایەكەوە چاودێری ڕژێم دەكات و لە هەرشوێنێكەوە بۆی هەڵكەوێ چالاكیی دەنوێنێ و گورزی خۆی دەوەشێنێت. بەردەوامییەكەی لە ئایدیۆلۆژیا و هاندانێكی دەرەكییەوە وەرناگرێت، بەڵكو چالاكیی هەر كەس و دەستەیەك لە كەسەكان دەكاتە خۆراك و پێشنموونەی چالاكییەكانی دواتر. یەك لەچك فڕێ دەدرێت و هەزاران چارشێو لەسەریان دەكەنەوە. یەك كۆڵان دەگیرێ و سەدان كۆڵان لە بۆسەدان. یەك ژن كراسی كورت لەبەر دەكات و سەدان چاوی لێدەكەن. شۆرشەكە ڕۆژ بەڕۆژ بەرەی نوێ و پانتایی نوێی خەباتی خۆی فراوان دەكات. هەركەس لە شوێنی خۆیەوە ئەوەی لەدەستی دێت، دەیكات و بە هەر كردەیەك ترس و بیم دەخانە دڵی ڕژێمەوە.

6. گرنگیی ئەم شۆڕشە لەوەدایە كە بە ئاسانی تۆمەتبار ناكرێت. كاتێك شۆڕشەكە لە كوردستانی ڕووناكەوە دەستپێدەكات و دەگاتە شاری خومەینی و شارە شیعە مەزهەبەكانی دیكە، ئیتر كەس ناتوانێت پێی بڵێت شۆڕشێكی (تیكدەرانە و جوداخوازانە)! مانای ئەو تۆمەتانە ڕۆژ بەڕۆژ بەتاڵ دەبنەوەو لە هەر شوێنی ڕژێم تۆمەت بۆ چالاكییەك، نەتەوەیەك، میللەتێك و كەمینەیەك دابتاشێ، سبەی لە شوێن و شار و لەلای كەمینە و میللەت و نەتەوەیەكی دیكە وەڵامی ئەو تۆمەتە ساختەیە دەدرێتەوە. ئەگەر لەلایەكەوە شۆڕشەكە، كورد و ئازەری كردۆتە هاوسەنگەری یەكدی، ئەوە لەولای دیكەوە ئەم نەتەوەیە و بەلووچی و هەموویان و فارسەكان و هەموو ئەوانیتریشی كرۆدتە هاو ئامانج: (ژن، ژیان، ئازادی)!

7. هەر لەبەر ئەو سرووشتە فرەیی و هەمەڕەنگی و جەوهەرگەراییە تاكەكەسیانەی شۆڕشەكەشە، ڕۆژ بە ڕۆژ دەتەنێتەوەو تاكەكەس لە دوای تاكەكەس و كۆڵان بەدوای كۆڵان و شار بەشار ڕۆژانە دێنە مەیدانەوە. ئەمەش كارەكەی بۆ ڕژێم زۆر سەخت كردووەو هەرچەندە سەركوتانەوەكانی زیاتر بكات، بایی ئەوەش ژمارەی تاكەكەس و كۆڵان و شارەكان، بەدەر لە دابەشبوونە ئایدیۆلۆژی، مەزهەبی و جوگرافیی و نەتەوەییەكانیان، زیاتر و زیاتر دەبێت. ئەوەش بۆتە هۆی ئەوەی كە دۆخێكی هیستریای و شپرزە و پێشێوی یەخەی ڕژێم بگرێت و نەتوانێت یەك پیناسە و تۆمەت بۆ شۆڕشگێڕەكان دابتاشێت. كاتێك شۆڕش تاكەكەسیانە و فرەنەتەوەیی و بان مەزهەبی و ئایدیۆلۆژیا بێت، هەم پێناسەكردنی بۆ ڕژێم قوورس و هەم بەجەسپلێدانی زەحمەن و هەمیش كۆنترۆڵكردنی ئاسان نابێت. ئەوەتا تیمە وەرزشییەكانیشی هاتنە پاڵ و ملیان نەدا بۆ گوتنەوەی سروودی میللی كە گوزارش لە ژیانی ئەوان ناكات. بە هەمان شێوەی كە مەلا كوردە شۆڕشگێڕەكەی سنە، سروودی ئەی شەهیدانی لە جیاتی گوتاری هەینی گوتەوە.

8. بەمجۆرەش، ئێمە شایەتی شۆڕشێكی نموونەیین، كە بەوەدا هەڵناسەنگێنرێت ئاخۆ سەركەوتنی تەواو بەدەست دەهێنێت، یان ڕژێم دەڕووخێنێت. ئەوەی گرنگە ڕووخاندنی یەكجارەكی ڕژێم نییە لەم قۆناغەدا، هێندەی ئەوەی لەكەسایەتیخستنی ڕژێمەكە و سەندنەوەی ڕەوایەتی و هەیبەتە درۆزنانەكەیەتی. كۆماری ئیسلامی لەم ڕوانگەیەوە، سەد ساڵی دیكەش بەردەوامیی هەبێت، ئەوەندە نغرۆ و ڕووخاوە، كە هەرگیز لەبەر چاوی گەلانی ئێراندا نابێتەوە ئەوەی جاران. یان ڕاستترە بگوترێ: ئەوەی چل ساڵ زیاترە گەلانی ئێران لە سینەیاندا بەندیان كردوە و كردوویانەتە زووخاو، لە ماوەی پەنجا ڕۆژدا وەك نەفرەتێك لەو ڕژێمە كردیانە دەرێ و كردیانە وزەی سەر شەقام. وزەیەك، كە هەر سات و هەر ڕۆژە كۆمەڵیك تاكەكەسی دیكە دەهێنێتە مەیدانەوە، كە بەبێ هیچ ئایدیۆلۆژیایەك و تەنیا لە پێناوی ئازادی و ژن و ژیاندا تێدەكۆشێت.

9. ڕووناكییەكە بەجۆرێ ناخی هەر كەسێكی تەنیوەتەوە، بە هیچ تاریكاییەكی چل ساڵەی كۆماری ئیسلامی ناكوژێتەوە. ئەمە هەمان ڕووناكی نێو نەرێتی عیرفان و تەسەووفی ئێرانییە، كە ئەمجارەیان لە جیاتی ئەوەی بچێتە خەڵوەتی خانەقا و حوجرە و عوزلەت نشینییەوە، چۆتە مەیدانەو لە جیاتی زەمزەمەی ژێر لێو و پاڕانەوەی دڵ، هاتۆتە مەیدانەوەو زیكری ئازادی دەكات.