شیكاری:درەو

# لە چارەکی سێیەمی ساڵی 2022، حکومەتی هەرێمی کوردستان زیاتر لە بڕی (38.12) ملیۆن بەرمیل و ڕۆژانەی (414 هەزار) بەرمیل نەوتی لە ڕێگەی بەندەری جەیهانەوە فرۆشراوە.
# بەهای دوای فرۆشتنی هەر بەرمیلێک بە کەمتر لە (12) دۆلار لە نرخی جیهانی، زیاتر بووە لە (3.2) ملیار دۆلار، کە بەرامبەرە بە (4.9) ترلیۆن دینار، بە ڕێژەی (56%) و بڕی زیاتر لە (1.89) ملیار دۆلاری چووە بۆ خەرجی، بڕی زیاتر لە (1.48) ملیار دۆلاری بە ڕێژەی (44%) گەڕاوەتەوە بۆ حکومەتی هەرێم.
# به‌ گشتی نەوتی هەرێم لە چارەکی سێیەمی ساڵی (2022) لە لایەن کەشتی (7) وڵاتی جیاوازەوە بارکراوە، بە جۆرێک؛  کەشتییە ئیتاڵییەکان بە ڕێژەی (27.6%)، ئیسرائیلییه‌کان به‌ ڕێژه‌ی (22.2%)، یۆنانییەکان بە ڕێژه‌ی (21.8%) پاشان کەشتییە کرواتییەکان (6.9%) و رۆمانییەکان (5%) و تایوان و سه‌نگاپورهه‌ریه‌که‌ بە ڕێژەی (2.6%) نەوتی هه‌رێمیان بارکردووە.
یەکەم: هەناردەی نەوتی هەرێم لە چارەکی سێیەمی ساڵی 2022
حکومەتی هەرێمی کوردستان لە  مانگی (تەموز، ئاب و ئەیلول)ی ساڵی (2022) بڕی (38 ملیۆن و 120 هەراز) بەرمیل نەوتی لەڕێگەی بەندەرەی جەیهانی تورکییە بە بۆری نەوتی هەرێمی کوردستان هەناردە کردووەو فرۆشتوویەتی، واتە تێکڕای ڕۆژانەی نەوتی فرۆشراو لە ڕێگەی بۆرییەوە بریتی بووە لە (414 هەزار و 631) بەرمیل، (بڕوانە خشتەی ژمارە (1) و چارتی ژمارە (1)) بەجۆرێک؛ 
لە مانگی تەموزی ساڵی (2022) ڕۆژانە بە تێکڕا بڕی (430 هەزار و 323) بەرمیل نەوتی هەناردە کردووە (فرۆشراوە) بە کۆی مانگەکە دەکاتە (13 ملیۆن و 340 هەزار) بەرمیل.
مانگی ئابی هەمان ساڵ (11 ملیۆن 560 هەزار) بەرمیل نەوت هەناردە کراوە، بە تێکڕای ڕۆژانەی (372 هەزار و 903) بەرمیل نەوت. 
هاوکات لە مانگی ئەیلولی ساڵی (2022) حکومەتی هەرێم بڕی (13 ملیۆن و 220 هەزار) بەرمیل نەوتی هەناردە کردووە، بە تێکڕای (440 هەزار و 667) بەرمیل لە ڕۆژێکدا. 
خشتەی ژمارە (1)

چارتی ژمارە (1)

دووەم؛ نرخی نەوتی فرۆشراوی هەرێم لە بازاڕەکانی جیهان
بەپێی زانیاری ڕاپۆرتەکانی دیلۆیت و زانیارییەکان حکومەتی هەرێم لە ڕابردوودا بەردەوام بە (11 - 12) دۆلار کەمتر نەوتی خۆی ساغ کردووەتەوە. بۆیە؛
لە مانگی تەموزی ساڵی (2022) کە تێکڕای نرخی نەوتی برێنت بە (111.93) دۆلار تۆمار کراوە، ئەگەر حکومەتی هەرێم بە (12) دۆلار کەمتر هەر بەرمیلە نەوتێکی فرۆشتبێت ئەوا بۆ هەر بەرمیلێک بڕی (99.93) دۆلاری بۆ ماوەتەوە.
بەڵام لە مانگی ئابدا تێکڕای نرخی نەوت دابەزینی تۆمار کردووە و گەیشتوو بە (100.45) دۆلار، بۆیە بە هەمان پێوەر حکومەتی هەرێم نەوتەکەی بە (88.45) دۆلار فرۆشتووە.
لە کاتێکدا لە مانگی ئەیلولدا دابەزینی بەرچاو تۆمار کراوە و نرخی نەوت بە تێکڕا گەیشتووە بە (89.77) دۆلار، بۆ دەکرێت بڵێین حکومەتی هەرێم هەر بەرمیلە نەوتێکی بە زیاتر لە (77) دۆلار فرۆشتووە. (بڕوانە خشتەی ژمارە (1) و چارتی ژمارە (2))
چارتی ژمارە (2)

سێیەم: داهات و خەرجی نەوتی هەرێم لە چارەکی سێیەمی ساڵی 2022
1.    کۆی گشتی داهاتی نەوتی هەرێم
وەک پێشتر ئاماژەمان پێدا حکومەتی هەرێمی کوردستان لە چارەکی سێیەمی ساڵی (2022) بڕی (38 ملیۆن و 120 هەزار) بەرمیل نەوتی هەناردە کردووە، بە تێکڕا هەر بەرمیلە نەوتێکی بە زیاتر لە (88) دۆلار فرۆشتووە، لە کاتێکدا تێکڕای نرخی بەرمیلێک نەوت زیاتر لە (100) دۆلار بووە، بۆیە کۆی ئەو داهاتەی لە ڕێگەی فرۆشتنی نەوتەوە بە بۆری بەدەستهاتووە بریتی بووە لە (3 ملیار و 383 ملیۆن و 667 هەزار و 600) دۆلار. (بڕوانە خشتەی ژمارە (1) و چارتی ژمارە (3))، کە بەرامبەرە بە (4 ترلیۆن و 906 ملیار و 318 ملیۆن و 20 هەزار) دینار بە جۆرێک؛
لە مانگی تەموز کۆی داهاتی نەوت بریتی بووە لە (1 ملیار و 333 ملیۆن و 66 هەزار و 200) دۆلار.
لە مانگی ئاب کۆی داهاتی نەوت بریتی بووە لە (1 ملیار و 22 ملیۆن و 282 هەزار) دۆلار.
لە مانگی ئەیلولدا داهاتی فرۆشی نەوت بریتی بووە لە (1 ملیار و 28 ملیۆن و 119 هەزار و 400) دۆلاری ئەمریکی.

2.    خەرجی نەوتی هەرێم
بەپێی ڕاپۆرتەکانی ڕێکخراوی دیلۆیت بۆ وردبینی پرۆسەی نەوتی هەرێمی کوردستان (56%)ی داهاتی نەوت بۆ خەرجی پرۆسەکە دەڕوات، بۆیە کۆی ئەو داهاتەی لە ماوەی چارەکی سێیەمی ساڵی (2022) لە پرۆسەی نەوتدا بە خەرج دراوە، بریتی بووە لە (1 ملیارو 894 ملیۆن و 853 هەزار و 856) دۆلاری ئەمریکی (بڕوانە خشتەی ژمارە (1) و چارتی ژمارە (3))، بە جۆرێک؛
لە مانگی تەموز کۆی داهاتی نەوت بریتی بووە لە (1 ملیار و 333 ملیۆن و 66 هەزار و 200) دۆلار، بڕی (746 ملیۆن و 517 هەزار و 72) دۆلاری چووە بۆ خەرجی بە ڕێژەی (56%).
لە مانگی ئاب کە کۆی داهاتی نەوت بریتی بووە لە (1 ملیار و 22 ملیۆن و 282 هەزار) دۆلار، بڕی (572 ملیۆن و 589 هەزار و 920) دۆلاری چووە بۆ خەرجی بە ڕێژەی (56%).
لە مانگی ئەیلولدا کە کۆی داهاتی نەوت بریتی بووە لە (1 ملیار و 28 ملیۆن و 119 هەزار و 400) دۆلار، بڕی (575 ملیۆن و 746 هەزار و 864) دۆلاری چووە بۆ خەرجی بە ڕێژەی (56%).

3.    داهاتی ماوەی نەوت بۆ حکومەتی هەرێم
بەپێی ڕاپۆرتەکانی ڕێکخراوی دیلۆیت (44%)ی داهاتی نەوت لە دوای لێدەرکردنی خەرجییەکانی پرۆسەکە بۆ حکومەتی هەرێم دەمێنێتەوە، بۆیە کۆی ئەو داهاتەی لە ماوەی چارەکی سێیەمی ساڵی (2022) لە پرۆسەی نەوت بۆ حکومەتی هەرێم ماوەتەوە کەمترە لە کۆی خەرجییەکانی پرۆسەکە و بریتییە لە (ملیارێک و 488 ملیۆن و 813 هەزار و 744) دۆلاری ئەمریکی، بەرامبەر بە (2 ترلیۆن و 158 ملیار و 779 ملیۆن و 928 هەزار و 800) دیناری عێراقی (بڕوانە خشتەی ژمارە (1) و چارتی ژمارە (3 + 4))، بە جۆرێک؛
لە مانگی تەموز کۆی داهاتی نەوت بریتی بووە لە (1 ملیار و 333 ملیۆن و 66 هەزار و 200) دۆلار، بەڵام دوای لێدەرکردنی خەرجییەکان بە ڕێژەی (56%)، بڕی (586 ملیۆن و 549 هەزار و 128) دۆلاری بە ڕێژەی (44%) بۆ حکومەتی هەرێم ماوەتەوە، کە بەرامبەرە بە (850 ملیار و 496 ملیۆن و 235 هەزار و 600) دیناری عێراقی. 
لە مانگی ئاب کۆی داهاتی نەوت بریتی بووە لە (1 ملیار و 22 ملیۆن و 282 هەزار) دۆلار، بەڵام دوای لێدەرکردنی خەرجییەکان بە ڕێژەی (56%)، بڕی (449 ملیۆن و 892 هەزار و 80) دۆلار بە ڕێژەی (44%) بۆ حکومەتی هەرێم ماوەتەوە، کە بەرامبەرە بە (652 ملیار و 343 ملیۆن و 516 هەزار) دیناری عێراقی. 
لە مانگی ئەیلول کۆی داهاتی نەوت بریتی بووە لە (1 ملیار و 28 ملیۆن و 119 هەزار و 400) دۆلار، بەڵام دوای لێدەرکردنی خەرجییەکان بە ڕێژەی (56%)، بڕی (452 ملیۆن و 372 هەزار و 536) دۆلار بە ڕێژەی (44%) بۆ حکومەتی هەرێم ماوەتەوە، کە بەرامبەرە بە (655 ملیار و 940 ملیۆن و 177 هەزار و 200) دیناری عێراقی.

چارتی ژمارە (3)

چارتی ژمارە (4)

چوارەم: کڕیارانی نەوتی هەرێم لە چارەکی سێیەمی ساڵی 2022
1.    نەوتی بارکراوی هەرێم لە مانگی تەموزی 2022 
لە (تەموزی 2022)دا (13 ملیۆن و 340 هەزار) بەرمیل نەوتی هەرێم لە بەندەری جەیهانی تورکی لە لەلایەن کەشتی (6) وڵاتی جیاوازەوە بارکراوە، (بڕوانە چارتی ژمارە (5)) بەجۆرێک؛ 
-    بڕی (5 ملیۆن و 180 هەزار) بەرمیلی بە ڕێژەی (38.8%)ی لەلایەن کەشتییەکانی (ئیتاڵیا)وە بارکراوە.
-    بڕی (2 ملیۆن و 20 هەزار) بەرمیلی بە ڕێژەی (15.1%)ی لەلایەن کەشتییە (کرواتیا)یەکانەوە بارکراوە.
-    بڕی (1 ملیۆن و 940 هەزار) بەرمیلی بە ڕێژەی (14.5%)ی لەلایەن کەشتییەکانی وڵاتی (یۆنان)ەوە بارکراوە.
-    بڕی (1 ملیۆن) بەرمیلی بە ڕێژەی (7.5%)ی لەلایەن کەشتییە (تایوان)یەکانەوە بارکراوە.
-    بڕی (1 ملیۆن) بەرمیلی بە ڕێژەی (7.5%)ی لەلایەن کەشتییە (سه‌نگاپور)یەکانەوە بارکراوە.
-    بڕی (600 هەزار) بەرمیلی بە ڕێژەی (4.5%)ی لەلایەن کەشتی (ئیسرائیل)یەوە بارکراوە.
-    بڕی (1 ملیۆن و 600 هەزار) بەرمیلی بە ڕێژەی (12%)ی دیار نییه‌ ئه‌و که‌شتیانه‌ی نه‌وتی هه‌رێمیان بارکردووه‌‌ ناسنامه‌ی چی وڵاتێکیان هه‌بووه‌.
چارتی ژمارە (5)

2.    نەوتی بارکراوی هەرێم لە مانگی ئابی 2022 
لە (ئابی 2022)دا (11 ملیۆن و 560 هەزار) بەرمیل نەوتی هەرێم لە بەندەری جەیهانی تورکی لە لەلایەن کەشتی (4) وڵاتی جیاوازەوە بارکراوە، (بڕوانە چارتی ژمارە (6)) بەجۆرێک؛ 
-    بڕی (3 ملیۆن و 620 هەزار) بەرمیلی بە ڕێژەی (31.3%)ی لەلایەن کەشتییەکانی وڵاتی (یۆنان)ەوە بارکراوە.
-    بڕی (3 ملیۆن) بەرمیلی بە ڕێژەی (26%)ی لەلایەن کەشتییەکانی (ئیتاڵیا)وە بارکراوە.
-    بڕی (2 ملیۆن و 670 هەزار) بەرمیلی بە ڕێژەی (23.1%)ی لەلایەن کەشتییەکانی (ئیسرائیل)ەوە بارکراوە.
-    بڕی (1 ملیۆن و 270 هەزار) بەرمیلی بە ڕێژەی (11%)ی لەلایەن کەشتییە (ڕۆمانیا)وە بارکراوە.
-    بڕی (1 ملیۆن) بەرمیلی بە ڕێژەی (8.7%)ی دیار نییه‌ ئه‌و که‌شتیانه‌ی نه‌وتی هه‌رێمیان بارکردووه‌‌ ناسنامه‌ی چی وڵاتێکیان هه‌بووه‌.
چارتی ژمارە (6)

3.    نەوتی بارکراوی هەرێم لە مانگی ئه‌یلولی 2022 
لە (ئه‌یلولی 2022)دا (13 ملیۆن و 220 هەزار) بەرمیل نەوتی هەرێم لە بەندەری جەیهانی تورکی لە لەلایەن کەشتی (5) وڵاتی جیاوازەوە بارکراوە، (بڕوانە چارتی ژمارە (7)) بەجۆرێک؛ 
-    بڕی (5 ملیۆن و 190 هەزار) بەرمیلی بە ڕێژەی (39.3%)ی لەلایەن کەشتییەکانی (ئیسرائیل)ەوە بارکراوە.
-    بڕی (2 ملیۆن و 740 هەزار) بەرمیلی بە ڕێژەی (20.7%)ی لەلایەن کەشتییەکانی وڵاتی (یۆنان)ەوە بارکراوە.
-    بڕی (2 ملیۆن 340 هه‌زار) بەرمیلی بە ڕێژەی (17.7%)ی لەلایەن کەشتییەکانی (ئیتاڵیا)وە بارکراوە.
-    بڕی (650 هەزار) بەرمیلی بە ڕێژەی (4.9%)ی لەلایەن کەشتییەکی (ڕۆمانیا)وە بارکراوە.
-    بڕی (600 هەزار) بەرمیلی بە ڕێژەی (4.5%)ی لەلایەن کەشتییەکی (کرواتیا)یەوە بارکراوە.
-    بڕی (1 ملیۆن و 700 هه‌زار) بەرمیلی بە ڕێژەی (12.9%)ی دیار نییه‌ ئه‌و که‌شتیانه‌ی نه‌وتی هه‌رێمیان بارکردووه‌‌ ناسنامه‌ی چی وڵاتێکیان هه‌بووه‌.

چارتی ژمارە (7)

4.    کۆی نەوتی بارکراوی هەرێم لە چاره‌کی سێیه‌می 2022
به‌ گشتی نەوتی هەرێم لە چارەکی سێیەمی ساڵی (2022) لە لایەن کەشتی (7) وڵاتی جیاوازەوە بارکراوە، بە جۆرێک؛ 
کەشتییە ئیتاڵییەکان بە ڕێژەی (27.6%) و بڕی (10 ملیۆن و 520 هه‌زار) به‌رمیل نەوتی هەرێمیان لە بەندەری جەیهانی تورکییەوە بارکردووە، پله‌ی یه‌که‌میان تۆمار کردووه‌. 
بە دوای ئەویشدا کەشتی ئیسرائیلییه‌کان به‌ ڕێژه‌ی (22.2%) و بڕی (8 ملیۆن و 460 هه‌زار) به‌رمیل و یۆنانییەکان بە ڕێژه‌ی (21.8%) و بڕی (8 ملیۆن و 300 هه‌زار) نەوتی هەرێمیان بارکردووە و پاشان کەشتییە کرواتییەکان (6.9%) و بڕی (2 ملیۆن و 620 هه‌زار) و رۆمانییەکان (5%) و بڕی (1 ملیۆن و 920 هه‌زار) و تایوان و سه‌نگاپور هه‌ریه‌که‌ بە ڕێژەی (2.6%) و بڕی (1 ملیۆن) به‌رمیل نەوتیان بارکردووە، ڕێژه‌ی (11.3%) دیار نییه‌ که‌ به‌ که‌شتی چی وڵاتێک بارکراون بۆ وردەکاری زیاتر (بڕوانە خشتەی ژمارە (2) و چارتی ژمارە (8 و 9)).

خشتەی ژمارە (2)

چارتی ژمارە (8)

چارتی ژمارە (9)