خەساندن و بە كۆیلەكردنی كۆمەڵگا

2022-05-23 17:41:08
ساڵح ژاژڵەیی
هەر وەكو چۆن لە چاخە كۆنەكاندا سوڵتان و پێاوە دەست ڕویشتوەكان خزمەتكارو دەست و پێوەندەكانی ناو قەسرەكانیان خەساندوە و لە پیاوەتیان خستون و كردویانن بە كۆیلەی خۆیان و چۆنیان ویستوە ئاوا مامەلەیان لەگەڵ كردون و بۆ بەرژەوەندی خۆیان بەكاریان هێناون ، لە ئێستادا یەكێتی و پارتی لە ڕێگای جۆراو جۆر و بە شیوازی تایبەت كۆی كۆمەڵگای كوردیان خەساندوە ، واتە بیدەنگیان كردون .
حیزبی كوردی لە بری ئەوەی كۆمەڵگای كوردی بەرەو پێشەوە بەرێت و ناوماڵی كورد ڕێك بخات لەپێناوی پێشخستنی هەرێمی كوردستان و بەدەستهێنانی مافەكانی ، بۆتە هۆكاری تێكدانی ناوماڵی كوردو پەرتەوازەكردنی . جگە لەوەش تا ئێستاش حیزبە دەسەڵاتدارە كوردیەكان لە لایەن بنەماڵەكانەوە سەرپەرشتی و ئیدارە دەدرێن .
واتە حیزبەكان حیزبی بنەماڵەن . كەواتە ئەو حكومەتەی لە سەر دەستی ئەو حیزبانەش پێك دەهێنرێت دەبنە حكومەتی بنەماڵە نەك حكومەتێك كە نوێنەرایەتی گەل بكات . كە واتە لێرەدا حیزب دەبێتە شاگردی بنەماڵەو بنەماڵەش بە ویستی خۆی فەرمانبەرەكان دەست نیشان دەكات و بەرپرسیاریەتیان پێ دەسپێرێت و ئەوانیش بە ویستی ئاغاكانیان هەڵس و كەوت دەكەن . ئێستا لە ڕێگای ئەم ڕونكردنەوانەی لە خوارەوە باسیان دەكەم باشتر تێ دەگەن چۆن یەكێتی و پارتی كۆمەڵگای كوردیان خەساندوەو كردویانە بە كۆیلەو مریدی خۆیان.
1-بۆ ئەوەی دام ودەزگاكانی حكومەت بە باشترین شێوە ڕێك بخرێن و كاروباری هاوڵاتیان بە شێوەیەكی ئاسان بەڕێوەبەرن و وڵات بەرەو پێشەوە بەرن دەبێ پرەنسیپی كەسی شیاو بۆ شوێنی شیاو پەێرەو بكرێت . واتە كەسێكی خاوەن بڕوانامە و شارەزاو لێزان و پسپۆڕو دڵسۆز و دەست پاك و نیشتمان پەروەرو خاوەن كەسایەتی بدۆزرێتەوە بۆ بەڕیوەبردنی وەزارەتێك ، فەرمانگەیەك ، دادگایەك ، زانكۆیەك ، قوتابخانەیەك ، كارگەیەك .....هتد. نەك شوێن بدۆزرێتەوە بۆ كەسانی هیچ لە بارا نەبوی حیزبی و كاسەلێس و سەر بە بنەماڵەكان .
بەڵام بە پێچەوانەوە حكومەتی هەرێمی كوردستان هەر لە یەكەم ڕۆژی دامەزراندنیەوە ، حكومەتێكی یەكگرتو نەبوەو ئێستاشی پێوە بێت دوو ئیدارەی سەر بە دوو بنەماڵەن و حكومەت هەر ناوەو هیچیتر . بۆیە هەموو بەرپرسی فەرمانگەكان و سەرۆك و ڕاگری زانكۆ و كۆلیجەكان و بەڕیوەبەری قوتابخانەكان و پەیمانگاكان و دادگاكان و وەزیرەكان و بەڕیوبەرە گشتییەكان و ڕاوێژكارە كان و هەموو بەرپرسەكانی تری دام ودەزگاكانی حكومەت كەسانی سەربە دوو بەماڵەو دوو حیزبی فەرمانڕوان و شوێنیان بۆ دۆزراوەتەوە .
بەرپرسی فەرمانگەو دام ودەزگاكانی حكومەت لە بری ئەوەی لەسەر بنەمای شارەزایی و لێهاتوی دانرێن ، لەسەر بنەمای حیزبی بون و لە ڕێگای لق و ناوچەو مەڵبەندو كۆمیتەكانی حیزبیەوە بۆ پۆستەكان دەپاڵێورێن . ئەوانە بۆیە دانراون كە وەلایان بۆ حیزب و بنەماڵە هەبێت و فەرمانی ئەوان جێ بەجێ بكەن . بەو هۆیەوە هیچ كاروباریك وەكوخۆی جێ بەجێ ناكرێت و دیاردەی گەندەڵی و بەهەدەردانی سامانی گشتی و خۆ دەوڵەمەند كردن بۆتە سیما و كەلتورێكی ناشیرینی ئەم هەرێمەو هۆكاری وێرانبونی . كەسێك دەكرێتە سەرۆكی دادگا یان دەبێتە حاكم شایانی ئەو پۆستە نییەو موچەیەكی زۆری هەیە . كەسێك دەبێتە سەرۆكی زانكۆ یان دەبێتە ڕاگری كۆلیجێك كە بە قبوڵ خاس لە زانكۆ وەرگیراوە .بۆیە ئەمانە ناتوانن سەربەخۆبن لە كارەكانیاندا . كەسێكی وەكو توانا كەمال دەكرێتە سەرۆكی شارەوانی سلێمانی كە بەنوكە قەڵەمێك و ئیمزایەك لە ماوەی یەك دەقیقەدا بە بڕیاری سەروی خۆی كەسێك دەكاتە ملیۆنێر . بڕیاردەدات شوێنی باخچە و شوێنی یاریگاو شوێنی قوتابخانەكان بكاتە شوێنی نیشتەجێبون . حاكمێك لەسەر بڕیاری حیزب حوكمی ناحەق بەسەر هاوڵاتیاندا دەدات و بەلایەوە ئاساییە .
فەرمانگەی داواكاری گشتی بێدەنگە لە ئاستی بەهەدەردان و دزینی سامانی هەوڵاتیانی و داگیر كردنی موڵك و ماڵی گشتی كە بە ئاشكرا بە بەرچاویانەوە دەكرێ . خۆ ئەگەر نوسراویشیان بۆ بنوسی و ئاگاداریشان بكەیتەوە ، ئەوان هەر بێدەنگ دەبن چونكە پێیان وتراوە قسەنەكەن و ئەوە كاری ئێوە نییە .
كەسێك دەكرێتە سەرۆكی زانكۆ گومان لە بڕوانامەكەی دەكرێت بۆیە ئاستی زانكۆكانی كوردستان لە خواری خوارەوەیە . كەسێك دەكرێتە وەزیر گرَێبەست لەگەڵ كۆمپانیایەك ئێمزا دەكات تەنها بۆ مەبەستی دزیكردن و خۆ دەوڵەمەنكردنی خۆی . كەواتە هەنگاوی یەكەم لەڕێگای پێدانی پلەو پۆستەوە خەڵكیان خەساندوەو كردویانن بە كۆیلەی خۆیان .
2- لەهەرێمی كوردستان حیزب حكومەتی ڕاستە قینەیە و حكومەت شاگردی حیزبە . بەدیوێكی تردا حیزب حكومەتە لەناو حكومەتدا . بۆیە دەبینی ژمارەی ئەندامانی حیزب كە لە سەركردایەتی و بنكردایەتی و لق و ناوچەی پارتی و مەڵبەندو كۆمیتەكانی یەكێتی و ڕێكخراوە بەناو دێموكراتیەكان و كاروباری كۆمەڵایەتی و سوڵح و سەڵاحەت كار دەكەن ئەگەر زیاتر نەبن لە فەرمانبەرانی حكومەت كەمتر نین و ئەمانە هەمویان بونە بارێكی قورس بەسەر بودجەی گشتی خەڵكەوە چونكە هیچ كارێك بۆ میللەت ناكەن و ئەمانە كەسانی خەسێنراون و كراون بە كۆیلەی حیزب . كەواتە ئەو پارەیەی لەبەردەستدایە بەشی موچەی ئەو لەشكرە بێكارەی حیزبیش ناكات ، نەك ئەنجامدانی خزمەتگوزاری .
3- یەكێتی و پارتی دوو حكومەتی جیاوازن لەناو یەك حكومەتی درۆینەدا . هەر یەكەیان هێزی پێشمەرگەی تایبەت و ئاسایش و پۆلیس و دژە تیرۆرو دەزگاكانی زانیاری و پاراستنی خۆی هەیەو تەنانەت ناوەكانیشیان جیاوازە . هیچ لایەنێكیان ژمارەی تەواوی ئەوهێزانە نادەنە وەزارەتی درۆینەی بەناو پێشمەرگەو وەزارەتی دارایی . بۆیە بە ئارەزوی خۆیان چۆن و چەندیان بوێت دەیكەنە لیست و پارە وەردەگرن .
ئەگەر بەدواداچونێكی وەرد بكەی لانی كەم لەناو هێزی پێشمەرگەدا بەقەدەر ژمارەی یەك لیوا بندیوار هەیە . فەرماندەی سەربازی نییە دەیان بندیواری نەبێت . ئەگەر بچیتە خواروە بۆ یەكەكانی پێشمەرگەو بەدواداچونی ورد بكەی ئەو كات تێ دەگەی چەند كەس ناوی لە لیستدا هەیەو چەند كەسیش بە ڕاستی ئەركی بینیوە . ئەوەتا پارتی بە ئارەزوی خۆی بێ ئەوەی پێویستبن هاتوە 6 هەزار ئاوارەی سووری كردۆتە پێشمەرگەو بۆ ئەوەی دژی كورد خۆی بەكاریان بهێنێـەوە و ئەوانە بونە ئەركی قورس بەسەر بودجەی گشتییەوە .
پارتی ناوە ناوە فەوجێك بۆ كەسێك دەكاتەوە بۆ بەكار هێنانیان دژی یەكێتی و . ماوەی 10 ساڵە بەئاشكرا 500 دەرچوی زانكۆ دانەمزراون . بزانن چەند پێشمەرگەش شەهید بوەو چەند كەسیش ساڵانە خانە نشین دەبن و موچەكەیان دەبێتە نیوە . لە بری ئەوەی خەرجی موچە كەم ببێتەوە ساڵانە دەیان ملیار دینار خەرجی زیاد دەكات ئەمە بۆچی ؟.
لەبەر ئەوەی بەدزیەوە لەناو هێزی چەكداردا بەردەوام خەڵك دادەمەزرێنن بۆ ئەوەی بیانكەنە كۆیلەی خۆیان و بەكاریان بهێنن دژی هاوڵاتیان . ئەو هێزە چەكدارەی یەكێتی و پارتی هەیانە بە ژمارە زۆر زیاترە لە ژمارەی سوپایەكی وەكو ئیسڕائیل كە شەر ِلەگەڵ هەموو عەرەب دەكات . ئەمە لە كاتێكدایە ئەم ژمارە زۆرەی چەكدارە تەنها ئەركیان بەرگریكردنە لە هەردوو بنەماڵەو ڕوبەڕوبونەوەی هاوڵاتیان .
4- بەشێكی هاوڵاتیانیان كردۆتە كۆیلەی خۆیان لە ڕێگای پێدانی زەوی . دامەزراندنی كەس و كاریان . بڕینەوەی دیوەخانانە بۆ كەسایەتییە دیارەكان . ناردنی ئوتومبێلی ئاخر مۆدێل بۆ هەندێك كەسی دیاری ناوكۆمەڵگا لە كاتی هەڵاَبژاردنەكاندا . ڕێگا پێدان و كار ئاسانیكردن بۆ هێنانی كەل و پەلی ماوە بەسەرچوو لەمەرزەكانە .
لەم ڕێگایانەو بە شێوازی جۆراو جۆری ترەوە بەردەوام خەرێكی خەساندن و بە كۆیلەكردنی جەماوەرن واتە بیدەنگ كردنیان بەرامبەر بە تاوانەكانی خۆیان . جاری واهەیە كەسێكی هیچ نەبوی سواڵكەر لە ناكاو وەكو قارچك هەڵاَ دەتۆقی و دەبێتە كەسایاتییەكی دیارو دەوڵەمەند بە هۆی نزیكی لە كەسانی حیزبیەوە . گومانی تێدا نییە ئەویش بەدل َو بەگیان دەبێتە خزمەتكاری حیزب .
5- تا پێش ڕاپەڕین هەموو هێزی پێشمەرگەی كوردستانی هەموو لایەنەكان زیاتر نەبوە لە 7-8 هەزار پێشمەرگە ئێستا بچن ببینن چەند كەس بەناوی پێشمەرگەوە خانە نشینكراوە . .. خەڵكك هەیە لەحیم چی بوەو بەو هۆیەوە چاوێكی لەدەست داوە ، ئێستا بە پلەیەكی بەرز بەناوی پێشمەرگەو كەم ئەندام خانە نشینكراوە . كەسێكی تر لە تراكتۆر كەوتۆتە خوارەوە ، ئێستا عەمیدی كەم ئەندامە . بەهەزاران كەس كراوە بە شەهید كە هەر پێشمەرگە نەبوە . خەڵك هەیە بە ئاسایی مردوەو خراوەتە سەر لیستی شەهیدان .
جگە لە هەموو ئەمانە ژمارەیەكی یەكجار زۆر هاوڵاتی هەیە كە بۆ یەك ڕۆژیش پێشمەرگە نەبوەو یەكێتی و پارتی هاتون موچەیان بۆ بڕیونەوە تەنها بۆ ئەوەی دەنگیان بۆ بدەن . خەڵك هەیە جاش بوەو بەرزترین موچەی هەیە . ئەگەر دەتانەوێت بزانن ئەم هەرێمە لە سایەی یەكێتی و پارتیەوە توشی چ كارەساتێك بوە ، بەیانیانی زوو پێش دەست پێكردنی دەوام بچن بۆ بەردەم فەرمانگەكانی حكومەت بەچاوی خۆتان دەبینن چەند ئافرەتی بە تەمەنی بەساڵاچو بە شەلە شەل و لارە لار دەچن بۆ پاك كردنەوەی فەرمانگەكان چونكە هەموو كەسێك بیزی نایەت ئەوكارە بكات .
هەرئەم كەسە لە سەری مانگدا و لە كاتی خۆیدا موچە وەرناگرێـت و كە خانە نشینیش كرا دەبێ لە سەرەی موچە وەرگرتندا گیان لە دەست بدات . بەڵام لەولاوە سمێل بابرێك كە كاتی خۆی جاش بوەو لە لایەن ئەم دوو حیزبە فەرمانڕەوایە تاڵانچیانەوە موچەی باشی بۆ بڕاوەتەوەو گاڵتە بەخەڵك دەكەن .
هەرچی سیفەتی حوكمڕانی هەیە لەم وڵاتەدا نییە . قوتابخانەی وا هەبوە 25 مامۆستای تێدا بوە 15 كاتیبەی هەبوە بەڵام دوو پێرەژنی داماوی بەسالاچوو هەبوە وەكو خزمەت گوزار ئاخر چۆن حوكمرانی بەمانە دەكرێت ؟.
6 –ئەو پارەیەی كە دراوە بە ئوتومبێل بۆ ئەندامانی سەركردایەتی و بنكردایەتی و كادیرو ئەندامانی هەردوو حیزب و كەسایەتیەكان و لەگەڵ حسابی مەسەرەفی بەنزین و خەرجی چاكردنەوەیان و لەگەڵاَ زۆرینەی ئەو ئوتومبیلانەی بۆ دام و دەزگاكانی حكومەت كڕاون كە زۆرینەیان هەر زیادەن و پێویست نین و بۆ ڕازیكردنی خەڵك كڕاون ،ئەگەر هەموو ئەو پارەیە حساب بكرێت بەلانی كەمەوە 20 كارگەی گەورەی پی َدادەمەزرێنرا ، كە هەر یەكەیان 500 كەس كاری تێدا دەكات . بەڵام هەموو ئەم بە هەدەر دانە بۆ ئەوەیە خەڵك بخەسێنن ، واتە بێدەنگیان بكەن و بیانكەنە كۆیلەو خزمەتكاری خۆیان .
7- بەڵام ئەوەی زۆر مایەی نیگەرانیە . ئەوەی زۆر مەترسیدارە . ئەوەیە كە لە ئێستادا نوخبەی ڕۆشنبیریش خەریكە بە تەواوی بخەسێَنرێت و بێدەنگ بكرێن . سەردەمانێك لە شاری سلێمانی نوخبەی ڕۆشنبیر ببو بە مەترسی گەورە لەسەر دەسەڵات . كەسانێك هەبون وەكو ئەستێرەی گەشاوە وابون لە ئاسمانی سلێمانیدا . قسەكانیان نوسینەكانیان لێدوانەكانیان ، نرخ و بایەخی خۆی هەبوو . خەڵك گوێی بۆ دەگرتن . بەڵام بەداخەوە ئەو دەنگانە نەمان و كپ كران .ئەم دەسەڵاتە لە ڕێگای پێدانی پلەو پۆست و موچەی باشەوە ، زۆرێك لەوانەی كڕێن و كردنی بە كۆیلەو گوێڕایەڵی خۆی .
ئەوانە ژمارەیان زۆرەو بە باشیشی نازانم ناوی كەس بهێنم . هەرچی پەیج وسایتی ئینتەرنێتی هەیە تەنها ئەوانە نەبێت كە بەقەدەر پەنجەكانی دەستن ، هەمویان لە لایەن دەسەڵاتەوە كڕاون و خاوەنەكانیان بونە كۆیلە . دەسەڵات خۆی بە سەدان پەیجو سایتی كردۆتەوەو خەڵكی تایبەتی داناوە بۆ چەواشەكردنی كۆمەڵگا .
كارەساتی گەورە ئەوەیە كە رۆِشنبیرێك ، خاوەن بڕوانامەیەكی بەرز ، خاوەن پۆَستێكی باڵا، خاوەن كەسایەتییەكی ناو شار بێدەنگ بێت و خۆی بە بەرپرسیار نەزانێت بەرامبەر بەو هەموو پێشێلكاریانەی بەرامبەر بە پیرۆِزیەكانی شار دەكرێت . ئێرە ئەوروپا نییە كەسێك شتێك لەسەر حكومەت بنوسێت و خێرا حكومەت وەڵام نەداتەوە یان ئیجرائات نەكات .
ئێرە كوردستانە بەرپرسانی ئێرە نە گوێیان هەیە نە زمان نابێ هەر بەوە ڕازی بێت شت بنوسێت ، دەبێ ڕوی دەمیان تی َبكەیت و بڵێی ئەوەی نوسیومە لەگەَل تۆمە . جاری واهەیە هەر قسە ناكات و خۆی گیل دەكات . دەبێ ئەو كات دەست و یەخەی بگرێت و ڕای وەشێنێت و پێی بڵێی ئەوە لەگەڵ تۆمەو ئاگادار بەو خۆت گیل مەكە .
باشە دەپرسم سەرۆكی پێشوی شارەوانی سلێمانی توانا كەمال كە بڕیاری دەركرد شوینی مەسڵەحەی كۆن كە بۆ باخچە دانرابوو ، 140 دۆنم زەوی كە بۆ یاریگای نێو دەوڵەتی دانرابوو ، بەشێكی ئەو زەویە بەتاڵانەی پشتی خەستەخانەی ئەنوەر شێخە كە ئێستا پەیمانگای وەرزشی پەروەردەی و كۆلیجی سەڵاحەدینی ئەهلی تێدایە بكرێنە شوێنی نیشتەجێبون و بازرگانی ، چەند كەس هاتە دەنگ وو چەند كەس شتێكی لەسەر ئەو تاوانە گەورانە نوسی كە ئەوە دەست درێژی كردنە بۆسەر پیرۆزیەكانی شار لە لایەن كۆیلەكی حیزبەوە . ئەو تاوانە لە هەر وڵاتێكی تری دنیا بكرایا ، شارێك دەخرۆشا . لەوڵاتان لەسەر بڕینەوەی درەختێك خەڵك خۆپیشاندان دەكات ، لەم وڵاتەی ئێمە لەسەر بڕینەوەی شارێك كەس نقەی لێوە نایەت بۆیە تاماوین دەبی َهەر كۆیلەبین ، كۆیلەی دەستی بیگانە بین یان كۆیلەی دەستی دەسەڵاتدارانی خۆمان ، جیاوازی نییەو كۆیلە هەر كۆیلەیە .
باشە كەسێك بۆ جارێك باسی ئەوەی نەكرد بۆچی لە پردی كۆبانیەوە بەرەو هەواری شار بایی 60 ملیۆن دۆلار داگیر كراوە لە لایەن سەرانی حیزب و بنەماڵەوە بەڵام لەناو كارێزە وشكەوە تا دەگاتە پاركی ئازادی لە كیلۆمەترێك كەمترەو لە زەمانی سەدام حوسەینەوە بڕیار درابوو بكرێتە جوت سایدو قەرەبوی هەموو ئەو ماڵ و دوكانانەش كراوە كە بەر شەقامەكە دەكەون .لە ماوەی 31 ساڵی حوكمڕانی كوردو یەكێتی نیشتمانی كورستانە ئەم كیلۆمەترە نەكرا بە جوت ساید بۆ ئەوەی سیمای ئەم شارە كەمێك جوان ببێت و هاتوچۆش ئاسانتر بێت .
بەڕێزان : ئەوانەی ئەم شارە بەڕێوە دەبەن خەڵكی ئەم شارەە نین و تەنها بۆتاڵانكردنی لێرەن . بۆیە دەبێ هەر خەڵكی ئەم شارە خەمی شارەكەی خۆیان بخۆن و لەسەر داگیركردنی بێنەدەنگ و بە ئاشكرا هاوار بكەن . باشە ئەگەر حاكمێكی ئەم شارە مامۆستایەكی زانكۆی ئەم شارە، ڕۆشنبیرانی ئەم شارە ، كەسایەتییەكی ئەم شارە ، خەمخۆرەكانی ئەم شارە نەیەنە دەنگ ئەی چاوڕوانی كێ دەكەن لە بری ئێمە بێتـە دەنگ و بەرگری لە پیرۆزیەكانی شارەكە بكات ؟.
بەڕاستی سەیرە شاری هەڵمەت و قوربانیش ئاوا بە ئاسانی خەسێنراو بێدەنگ كراو بو بە شاری كۆیلە خەسێنراوەكان و هەرگیزچاوەڕوانی ئەو سوگایەتییە لە دانیشتوانی شاری هەڵمەت و قوربانی نەدەكرا . لە هەر وڵاتێكی تری دنیادابوایە لەسەر داگیركردنی شوێنی یاریگاكەو شوێنی باخچەو هەموو شار بەیەكەوە دەڕژانە سەر شەقامەكان . لانی كەم وەرزشە وانەكان . ئەی باشە ئەم هەموو یانە وەرزشیانە چین و چ كارەن ؟. بەڵام داماوانە نازانن كە بە ناوی یانەی وەرزشی و وەرزشەوانەكانەوە نێوەی زەوی ئەم شارە بەتاڵان براوە و فرۆشراوە , . كاتی ئەوەیە هەمومان بەیەكەوە بێینە دەنگ .
ڕۆشنبیر بەرپرسیاریەتێكی قورس و گەورەی دەكەوێتە ئەستۆ و زۆر شتی گەورەشی پێدەكرێت ئەگەر ئیرادە هەبێت . خۆ ئەگەر وریاش نەبێت دەكەوێتە بەر ڕەخنەی زۆر قورسەوە . لە بیرتان نەچێت ڤلادێمیر لینین دەڵێت : ڕۆشنبیران بەتواناترین خەڵكن بۆ خیانەت، چونكە بەتواناترن لە خەڵكی تر بۆپاساو هێنانەوە .
كۆتا قسەشم ئەم چەند قسە جوانەیە كە لە فەیسبوكەوە وەرم گرتون و بەڕاستی زۆر جوان و پڕبایەخ و پڕ بە پێستی خۆیەتی كە بەم دەسەڵاتەی ئێستا بوترێت . حكومەتەكەی بنەماڵەی بارزانی و تاڵەبانی لە ژێر دوو ناوی پارتی و یەكێتیدا لەسەر ئەم بنەمایانەی خوارەوە پێك هێنراوە : پەڕلەمان شاگردی حكومەتە . حكومەت شاگردی حیزبە . حیزب شاگردی بنەماڵەیە . بنەماڵە غولامی بێگانەیە . خۆشم ئەمەم بۆ زیاد كرد ، میللەتیش قوربانی و ڕەنجەڕوی دەستی ئەمانەیە .
22/5/2022
