دڵسۆز حەمە

لە ناوەڕاستی ژورەکەدا (پیاوەکە- بکوژەکە- باوکی چوار منداڵەکە)  وەستاوە کە  دیوارو فەرش و پەردەکان لە خوێن هەڵکشاوەو چیرۆکی تاوانەکەی دەگێڕێتەوە: ئا لێرەدا چەقۆیەکم دا لە سنگی و هەر لێرەدا کەوت، ئنجا دەڵێت: منداڵەکانیش هەر ئالێرەدا بون (چوار منداڵی خوار دەساڵان!) . لەهەمان ژوور کە شانۆی تاوانەکەیەو باوکەکە بەدڕندانەترین شێوە دایکەکەی داوەتە بەر چەقۆو دواجار سەریشی دەبڕێت !
پیاوە (تاوانبارەکە) دەڵێت: کوشتم چونکە  ژنەکە (دڵی خۆش نەدەکردم )!
تاوانەکەی هێندە دڕندانەو نامرۆڤانەو ناپیاوانەو نائەخلاقی و نادادوەرانەیە چەقۆکەی شەرمەزار کردوە!
ئەگەر ساڵانێک لەمەوبەر تیرۆرو کوشتنی ژنان لەدەرەوەی شارەکان وهەندێک جاریش بە نهێنی و دوور لە چاوی کۆمەڵگا ئەنجام دەدرا، تەرمەکان لە چۆڵەوانی و لەشاخ و دەشت و دەرانە فڕێدەدران و پاشان بە ڕێکەوت دەدۆزرانەوەو ماوەیەکیشی دەخایاندا هەتا تاوانبار دەدۆزرایەوە،  ئێستا کوشتن و تیرۆری ژنان لەسەرشەقامی گشتی، لە شوێنی کار، لەناو بازاڕ، لەناو جەرگەی کۆمەڵگا لە ناوماڵ و لەپێش چاوی منداڵەکان و لەبەرچاوی کۆمەڵگاوە ڕودەداو بکوژەکانیش وەکو پاڵەوانی فیلمی ئاکشن و درامایەکی تەلەفزیۆنی و زنجیرە تورکیەکان لەوێ ئامادەن و بگرە  چاوپێکەوتن و گفتوگۆشیان لەگەڵ دەکرێت و بەناو سۆشیال مێدیا  وناوەندەجیاوازەکانی تردا بڵاو  دەکرێتەوە ، کۆمەڵگا  بە کاوەخۆ  گوێبیستی  پاساوەکانی بکوژەکانی خۆی دەبێت تا ڕادەی ئاساییکردنەوەی کوشتن وەکو هەر ڕوداوێکی تر. 
کوشتن و بڕینی ژن و منداڵ بە تراژیدیترین شێوە لەم کۆمەڵگایەی ئێمەدا لە حاڵەتەوە بوەتە دیاردەیەکی ڕۆژانەی مەترسیدار، ئەگەر ئەمە گوزارشت   بێت لە هەڵکشانی خودی توندوتیژی وەکو دیاردەیەکی مەترسیداری ژیانی  گشتی  و وەکو لێکەوتەو کەڵەکەبونی ئەو هەمو کێشە ئابوری و سیاسی و کارگێڕیانەی کۆمەڵگای ئێمە پێوەی دەناڵێنێت ئەوا بەدیوەکەی تریشدا  گوزارشتە لە داڕمانی ئەخلاقی و ئینسانی و دەرونی کۆمەڵگاکەمان، لەپچڕانی ئەو ناوکۆییە کۆمەڵایەتی و کەلتوری و نۆرم و بەهایانەی کە  مرۆڤەکان لە ژینگەیەکی ئینسانی و جوگرافیدا پێکەوە گرێدەدات، گوزارشتە لە  داڕوخان و لێکترازانی ئەو بۆندە هیرارکی و ئینسانی و ئەخلاقیەی کە  بە ئاڕاستەی شاقوڵی و ئاسۆیی هاولاتیان بە یەکترو بە دەسەڵات و بە دەزگاکانی بەڕێوەچونی کۆمەڵگاوە گرێدەدات، گوزارشتە لەو هەڕەشە و مەترسیە گەورەیەی کە لەسەر ستراکتۆری خێزان پەیدابوە، خێزان وەکو سەرەکیترین و گرنگترین یەکەی بەهێزکردن و ڕاگرتنی کۆمەڵگا، خێزان وەکو گرنگترین پێکهاتەیەکی کۆمەڵایەتی و ڕەمزی و مەعنەوی و ئەخلاقی و ئینسانی کە دواجار نمایشی کۆمەڵگا دەکات وەکو ستراکتۆرێکی مێژویی و سیاسی و کۆمەڵایەتی بەتایبەتی لە  کۆمەڵگایەکی وەکو ئێمەدا کە هێشتا خێزان تەنها یەکەیەکی فیزیکی و مەعنەوی و ئابوریە کە بەرپرسیاری ئەندامەکانی خۆی هەڵدەگرێت هەربۆیە هەمو تەنگژەو قەیران و کێشە  ئابوریەکان ڕاستەوخۆ کاردانەوەی دەبێت لەسەر ژیانی خێزان و ئەندامەکانی.
نەبونی دەسەڵاتێکی بەرپرس و پاشاگەردانی لە بەڕیوەبردنی کۆمەڵگادا  جگە لە فەراهەمکردنی فەزایەکی فراوان بۆ گەندەڵی ئیداری و کۆمەڵایەتی و ئەخلاقی دەبێتە زەمینەیەکی لەباریش بۆ زۆربونی کێشەی کۆمەلایەتی، هەڵکشانی توندوتیژی و بێڕێزیکردن بە یاساو بە مرۆڤ و بە کۆمەڵگاو بەو پەیمانە کۆمەلایەتیە قسەلێنەکراوانەی کە نۆرم و بەهای ئەخلاقین و هێمنی وڕیزبەندی و ناوکۆیی کۆمەلایەتی دەپارێزێت، لەغیابی هۆشیاری و نەزانیشدا سەر دەکێشێت بۆ توندوتیژی زیاتر.
کارەساتێکی سیاسی و ئیداری و ئەخلاقی گەورەیە کە هەمو شێوازی  بەرپرسیاری  و خەیاڵی ئیدارەدانی کۆمەڵگای ئێمە کورت کراوەتەوە بۆ پێدان یان پێنەدانی موچە! لەکاتێکدا توندوتیژی و هەڵچونی کۆمەڵایەتی گەشتۆتە ئاستی کوشتنی منداڵ و سەربڕینی ژن و خوێناویکردنی یەکەی خێزان، دەسەڵاتی سیاسی تا سنوری سەرخۆشی ململانێی پارەو نەوت و عەقارات و مەستی کۆمپانیاو دەسکەوتە ماددیەکانە تا ڕادەی بێهۆش بون لەوەی لە ئاستی کۆمەڵایەتیدا دەگوزەرێت !
خێزانی ناتەندروست مانای کۆمەڵگایەکی نەخۆش، کۆمەڵگای نەخۆش توانای  ڕەخنەگرتن و بیرکردنەوە لەدەستدەدات، ئیرادەی بەرەنگاربونەوە  و ململانێ نامێنێت، خەیاڵی گۆڕینی دەدۆڕێنێت، ئەمەش لە بەرژەوەندی دەسەڵاتێکی سستەمکارە بۆیە لەئاست ئەو هەمو زەنگە مەترسیدارەی  کوشتن و بڕین و توندوتیژیدا هێندە خەمساردو بێباک و نابەرپرسیارە.
مێدیا فەرمی و نافەرمیەکان، سۆشیال مێدیا پەیج و هەمو ناوەندە مێدیاییەکان ڕۆڵێکی مەترسیداریان گێڕاوە لە ئاساییکردنەوەی کوشتن و هاندان بۆ توندوتیژی، لەڕاستیدا چیرۆکەکان هێندە بە خوێنساردی و ئاسایی و ووردەکاریەوە فڕێدەدەنە فەزای گشتیەوە کە خەریکە کەوتنە خوارەوەی  لاشەی خوێناوی ژنێک بۆ سەرزەوی، خوێنڕشتن و چەقۆلێدان دەبێیتە بابەتێکی  چیرۆک و دراماو ئاسایی چاوی لێبکرێت !
ئاساییکردنەوەی توندوتیژی، مەترسیدارترین قۆناغی لەدەستدانی ئاسایشی کۆمەڵایەتی و لێکترازانی کۆمەڵگایە، کە جارێکی تر دەبێتەوە زەمینەیەکی لەبار بۆ دوبارە بەرهەمهێنانەوەی تاوان و توندوتیژی، ژن و منداڵیش هەمیشە  یه‌كەمین قوربانی ئەو دۆخانە دەبن.
لە هیچ  کۆمەڵگایەکی دنیادا وەکو ئەمەی ئێمە چیرۆکی کوشتوبڕینی کۆمەڵایەتی و ووردەکاری تاوان و چیرۆکە دڵتەزێنەکان ئاوا بە ئاشکرا ناخرێتە سەرشاشەکان و ناو کۆمەڵگاوە، بەتایبەتی کۆمەڵگای ئێمە کە بیماری ناهۆشیاری و توندوتیژی و فەرهەنگی توندڕەویە.