راپۆرتی: فازل حەمەرەفعەت – محەمەد رەئوف
لە سلێمانییەوە هەوڵێكی نوێ بۆ لامەركەزیەتی كارگێڕی‌و دارایی دەستیپێكرد، كێشەی ئەم هەوڵە ئەوەیە لە هەموو رێگانییەوە دەچێتەوە سەر هەولێر، واتە هەولێر‌و دەسەڵاتی پارتی قەیل نەبێت هیچ ئاكامێكی نابێت، نازانرێت ئایا یەكێتی لامەركەزی دەوێت یاخود جیابونەوەی تەواوەتی لە پارتی، ساڵی 2004 كە دەستوری عێراق نوسرایەوە، نەوشیروان مستەفا داوای دەكرد هەر پارێزگایەك مافی ئەوەی هەبێت داوای هەرێمی سەربەخۆ بكات، تەنانەت ئەگەر لە بنەڕەتەوە ئەو پارێزگایە خۆی لەناو هەرێمێكیشدا بێت، مەسعود بارزانی ئەمەی قبوڵ نەبوو، بەڵام دواجار بۆچونەكەی نەوشیروان مستەفا لە دەستوردا جێگیركرا، یەكێتی كە نیگەرانە لە پارتی، دەستوری عێراقی لەبەردەمدایە بۆ جیابونەوە، كەچی پەنا بۆ ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی دەبات، ئایا یەكێتی بەڕاستی دەیەوێت ئیدارەی خۆی لە پارتی جیابكاتەوە ؟ ئەگەر سلێمانی لە هەولێر جیاببێتەوە چی روودەدات ؟ خەڵك‌و خاك‌و سەرچاوەكانی داهات چۆن دابەش دەبن‌و زۆرینە لای كێ دەبێت ؟ (درەو) لەم راپۆرتەدا وەڵامی ئەم پرسیارانە دەداتەوە.

پرۆژەیەك بەمردوویی لەدایك دەبێت ! 
چەند رۆژێكە لە سنوری قەڵەمڕەویی یەكێتییەوە پرسی لامەركەزی گەرم بوەتەوە، یەكێتی بەمدواییە جارێكی تر بابەتی كشانەوەی لە حكومەت خستوەتە سەر مێزی گفتوگۆ ناوخۆییەكانی، رەنگە ئەمە تەنیا بۆ فشار بێت لەسەر پارتی، بەتایبەتی لەكاتێكدا كە بەمدواییە پەیوەندییەكانی نێوان هەردوولا گرژی تێكەوتووە.
دوێنێ ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی كە سەرۆكەكەی سەربە یەكێتییە، لیژنەیەكی پێكهێنا بۆ ئامادەكردنی پرۆژەیەكی تایبەت بە لامەركەزی كارگێڕی‌و دارایی، لیژنەكە ئەندامانی (یەكێتی، گۆڕان، پارتی، كۆمەڵ، یەكگرتوو، شیوعی) لەخۆدەگرێت.
ئەم لیژنەیەك دەیەوێت پرۆژەیاسایەك ئامادە بكات كە تێدا دەسەڵاتی كارگێڕی‌و دارایی بدرێت بە پارێزگاكان، ئەم پرۆژەیە رەوانەی ئەنجومەنی وەزیران دەكرێت، ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی دەیەوێت حكومەت بەبڕیارێك دەسەڵاتی دارایی‌و كارگێڕی پێبدات، سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران پارتییە، سەرباری ئەمە حكومەت (50+1) بەدەست پارتییەوەیە، تەنانەت ئەگەر نوێنەری ئەو لایەنانەش كە لە ئەنجومەنی پارێزگا داوای لامەركەزی كارگێڕی‌و دارایی دەكەن لەناو حكومەت شەڕ لەسەر دەركردنی بڕیارێكی لەوجۆرە بكەن، هێشتا ئەگەری تێپەڕینی پرۆژەیەكی لەوجۆرە سەختە، ئەگەر پارتی نەیەوێت.
داواكردنی لامەركەزیەتی كارگێڕی‌و دارایی لە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانییەوە، پرۆژەیەكە كە بەمردوویی لەدایكبووە، بەتایبەت لەم خولەی حكومەت‌و پەرلەماندا كە پارتی زۆرینەی بەدەستەوەیە.
پێشتر ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی سێ جار هەوڵی لەمجۆرەی تاقیكردوەتەوە، بەڵام بێ ئاكام بووە، دووجاریان داوا لە پەرلەمان كردووە یاسای ژمارەی (3)ی ساڵی 2009ی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان هەمواربكاتەوە بەجۆرێك دەسەڵاتی دارایی‌و كارگێڕی بە ئەنجومەنە خۆجێییەكان بدات، كۆتاجاریش لە ساڵی 2017دا بوو كە داوایەكی ئاڕاستەی حكومەت كرد بۆ ئەوەی ئەنجومەنی وەزیران بە بڕیار ئەو دەسەڵاتانە بە ئەنجومەنی پارێزگاكان بدات، ئەویش بێ وەڵام بوو، ئەمەش ئێستا دەكرێت هەوڵی چوارەمە.
بێ ئاكامبوونی هەوڵە یەك لەدوای یەكەكان بۆ چەسپاندنی لامەركەزیەتی كارگێڕی‌و دارایی لە سلێمانی لەڕێگەی حكومەت‌و پەرلەمانی كوردستانەوە وادەكات هەوڵی ئەمجارەش تەنیا وەكو كارتێكی فشاری یەكێتی بۆسەر پارتی لێكبدەدرێتەوە نەك هەوڵێكی واقعی بۆ گەیشتن بە لامەركەزیەت وەكو پرسێكی گرنگ لە بەڕێوەبردندا.

رێگاكانی جیابونەوەی یەكێتی لە پارتی 
لەهەر ئان‌و ساتێكدا ناكۆكی هێزو لایەنە كوردییەكان بەتایبەت یەكێتی‌و پارتی توندبوبێتەوە، مەترسی دوو ئیدارەیی یەكێك بووە لەو دێوەزمانەی هەڕەشەی لە قەوارەی دانپێدانراوی سیاسی‌و ئیداری هەرێمی كوردستان كردووە.
هۆكاری سەرەكیی ئەم مەترسییە بەردەوامە ئەوەیە، هەرێمی كوردستان وەكو ئەوەی لە دەرەوە دەردەكەوێت، لەناوخۆدا یەك قەوارەی یەكگرتوو نییە‌و رووبەرو داهات‌و سەرباز لەنێوان دوو حزبی سەرەكیدا دابەشبوون، بۆیە هەركاتێك ناكۆكی لەنێوان ئەو دوو هێزە رویدابێت، یەكسەر وێنە گەورەكە بەدیكراوە، كە وێنەی دابەشبوونی هەرێمی كوردستانە.
بەمدواییە كە یەكێتی‌و پارتی لە هەڵمەتی هەڵبژاردن لەدژی یەكتر قسەیان كردو لە پرۆسەی هەڵبژاردنی سەرۆك كۆماردا ناكۆكییەكانیان گەیشتە لوتكە، ئێستاش ناكۆكییەكان لەسەر زینی وەرتێ‌و دوچاربوونەوە حكومەت بە قەیرانی دارایی جارێكی تر دۆخەكەی ئاڵۆزكردوەتەوە، لەچەندین لاوە قسەوباس لەبارەی لامەركەزیەتەوە دروستبووە، پارتییەكان بەتوندی دژی ئەم هەوڵە قسە دەكەن، رەنگە ئاگادارنەبن لەوەی ئەم هەوڵە بەتەواوەتی لەژێر كۆنترۆڵی حزبەكەیاندایە‌و تێپەڕبوونی ئەستەمە.
ئەگەری گەیشتن بە لامەركەزیەتی ئیداری‌و دارایی لەدۆخی ئێستادا كارێكی ئەستەمە، ئەی رێگەی تر هەیە بۆ جیابونەوەی قەڵەمڕەوی یەكێتی لەگەڵ پارتیدا ؟

دوو هەرێمیی !
نەوشیروان مستەفا رێكخەری كۆچكردووی بزوتنەوەی گۆڕان لە چاوپێكەتنێكی تەلەفیزیۆنیدا كە مێژووەكەی دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای ساڵی 2011، دەڵێ:" لە دەستوری عێراقدا ماددەیەك هەیە كە هەموو پارێزگایەك بەتەنیا یان لەگەڵ چەند پارێزگایەكی تردا دەتوانێت هەرێمێكی سەربەخۆ دروستبكات.. وەكو مەبدئی من لەگەڵ ئەوەم‌و پێشموایە ئەمە مافێكی ڕەوای یان حەقێكی مەشروعی هەموو پارێزگایەكە، هەر وەكو چۆن ئێمە باوەڕمان وایە هەموو میللەتێك لەدونیادا ئەبێت مافی چارنوسی هەبێت، من بڕوام وایە كە هەموو پارێزگایەكیش دەبێت مافی چارەنوسی خۆی هەبێت".
ئەو ساتەی نەوشیروان مستەفا ئەو قسانەی تێدا كرد، پارتی‌و یەكێتی هەموو تەركیزیان لەسەر بەگژاچونەوەی ئۆپۆزسیۆن‌و هێشتنەوەی پێگەو نفوزی خۆیان بوو لەناوچەكانی ژێر دەسەڵاتیان، كە هەم بەرژەوەندی هاوبەش‌و هەم مانەوە ناچاری كردبوون باوەش بكەن بەیەكتریدا، بۆیە بزوتنەوەی گۆڕان نەیتوانی تەرویجێكی زۆر بۆ ئەو پرسە بكات، بەڵام ئێستا كە پەیوەندییەكانی نێوان یەكێتی‌و پارتی ئاڵۆزبووە‌و تیمێكی نوێ لە یەكێتیدا دەستبەكاربوون، رەنگە دۆخەكە هەندێك جیاواز بێت.

دوو هەرێمی لە روانگەی نەوشیروان مستەفاوە 

ناكۆكییەكەی نەوشیروان مستەفا‌و بارزانی ! 
ئەوەی پارێزگایەك لەچوارچێوەی هەرێمێكدا داوای جیابونەوە‌و هەرێمێكی نوێ بكات، لەدەستوری عێراقدا لەماددەی (119) جێگیركراوە.
بەپێی گێڕانەوەكان، لەسەروەختی نوسینەوەی دەستوری عێراقدا لە ساڵی 2004، لەسەر ئەم بابەتە ناكۆكی لەنێوان نەوشیراون مستەفا‌و مەسعود بارزانیدا دروستبووە، ئەوكات بارزانی داوای كردووە تەنیا ئەو پارێزگایانە مافی ئەوەیان هەبێت داوای هەرێم بكەن كە خۆیان لەچوارچێوەی هەرێمدا نەبن، ئەمە بۆ رێگری بووە لەوەی یەكێتی یان هەر لایەنێكی تر لەداهاتوودا بیر لە دروستكردنی هەرێمێكی تر لەناو سنوری ئیدارەی هەرێمی كوردستان نەكەنەوە، بەڵام نەوشیروان مستەفا سوربووە لەسەر ئەوەی مافی دروستكردنی هەرێم بەو پارێزگایانەش بدرێت كە لەچوارچێوەی سنوری هەرێمێكدا رێكخراون، قسەكەی نەوشیروان مستەفا لە دەستوری عێراقدا چەسپێندرا. 

هەرێمی نوێ چۆن دروستدەكرێت؟
بەگوێرەی ماددەی (119)ی دەستوری عێراق، پارێزگایەك یان زیاتر مافی پێكهێنانی هەرێمێكیان هەیە بە پشتبەستن بە داواكارییەك بۆ ئەنجامدانی راپرسی لەسەری‌، داواكارییەكە بەیەكێك لەم دوو رێگەیەوە پێشكەش دەكرێت:
یەكەم: داواكاری سێیەكی (1/3)ی ئەندامانی ئەنجومەنی ئەو پارێزگایانەی كە داوای پێكهێنانی هەرێمەكە دەكەن.
دووەم: لەسەر داواكاری دەیەكی (1/10)ی دەنگدەرانی ئەو پارێزگایانەی كە داوای پێكهێنانی هەرێمەكە دەكەن.
بە گوێرەی ماددەی (120)ی دەستور، هەرێمەكە دەستورێك بۆخۆی دادەڕێژێت‌و هەرەمی دەسەڵاتدارێتیی هەرێمەكەو دەسەڵاتەكانی دیاردەكات لەگەڵ میكانیزمی بەكارهێنانی ئەو دەسەڵاتانە، بەمەرجێك ناكۆك نەبێت لەگەڵ دەستوری هەمیشەیی عێراقدا. 
بەگوێرەی بڕگەی یەكەمی ماددەی (121)ی دەستور، دەسەڵاتی هەرێمەكان مافی پیادەكردنی دەسەڵاتەكانی یاسادانان‌و جێبەجێكردن‌و دادوەرییان هەیە، جگە لەو دەسەڵاتانەی كە تایبەتن بە حكومەتی فیدراڵەوە.
بڕگەی دووەمی ئەم مادەیە باس لەوەدەكات، دەسەڵاتی هەرێمەكان مافی هەمواری جێبەجێكردنی یاسای فیدراڵییان لە هەرێمەكەدا هەیە، ئەگەر ناكۆكی یان دژیەكی لەنێوان یاسای فیدراڵی‌و یاسای هەرێمدا هەبوو لەسەر بابەتێك، كە لە سنوری ئەو دەسەڵاتانەدا نەبێت كە تایبەن بە حكومەتی فیدراڵی.
بەگوێرەی بڕگەی سێیەمی ماددەی (121)ی دەستور، دەبێت لەو داهاتانەی لە حكومەتی فیدراڵیدا بەدەستدەهێنرێت، پشكێكی گونجاو بۆ هەرێمەكان تەرخانبكرێت، كە بەشی جێبەجێكردنی ئەركەكانی بكات، بە لەبەرچاوگرتنی داهات‌و پێویستییەكان‌و رێژەی دانیشتوانی.
بڕگەی پێنجەمیش باسلەوەدەكات، هەرچی پەیوەندی بە بەڕێوەبردنی هەرێمەوە هەیە لەئەستۆی حكومەتی هەرێمدایە، بەتایبەتی پێكهێنان‌و رێكخستنی هێزەكانی ئاسایشی ناوخۆی هەرێم وەك پۆلیس‌و ئاسایش‌و پاسەوانی هەرێم.
ئێستا روونە ئەوانەی لە سلێمانی بانگەشە بۆ جیابوونەوە لە هەولێر یاخود دەسەڵاتدارێتی پارتی دەكەن، رێگەی یاسایی بەردەمیان پەنابردنە بۆ ماددەی (119)ی دەستوری عێراق، نەك داواكردنی لامەركەزیەتی ئیداری‌و دارایی لە ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم.

بارزانی: با دوو ئیدارەیی دروستبێتەوە
لەسەروبەندی هەڵبژاردنی بەرهەم ساڵح بە سەرۆك كۆماری عێراق لەدەرەوەی رێككەوتنی نێوان پارتی‌و یەكێتی، هاوشێوەی ئێستا پەیوەندییەكانی نێوان پارتی‌و یەكێتی ئاڵۆزی تێكەوت.
بەپێی گێڕانەوەیەكی نوسەرو رۆژنامەنوس رێبوار كەریم وەلی، ئەوكات رێبوار بە هاوڕێیەتی عارف قوربانی سەردانی مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتییان كردووە، لەو سەردانەدا نامەیەكی  كۆسرەت رەسوڵ جێگری یەكەمی ئەوكاتی سكرتێری گشتی یەكێتییان گەیاندوەتە لای مەسعود بارزانی‌و پێیان وتووە:" كاك مەسعود ئەم لێكترازانەی پارتی‌و یەكێتی دوو ئیدارەیی لێدەكەوێتەوە" لەوەڵامدا بارزانی وتویەتی"باببێت".
لەدوای ریفراندۆم‌و روداوەكانی 16 ئۆكتۆبەر، دەنگۆیەكی بەهێز هەبوو هێزە شیعییەكان هانی هێزە باڵادەستەكانی سنوری پارێزگایی سلێمانیانداوە سلێمانی‌و هەڵەبجەو كەركوك بكەن بە هەرێمێكی سەربەخۆو لەزۆنی زەردی جیابكەنەوەو ئامادەیشیان دەبڕیبوو موچەی فەرمانبەرانی سنورەكە ڕەوانە بكەن.
دەوترا ئێرانییەكانیش پشتیوانی ئەو تەرحەیان كردووە، بەڵام ئەم پرۆژەیە نەكەوتە سەرپێ، بەوتەی هەندێك سەرچاوە، ئەمریكاو هەندێك لە وڵاتانی خۆرئاوا لەوكاتەدا دژی دابەشكردنی هەرێمی كوردستان بوون بۆ دوو هەرێمی سەربەخۆو پشتیوانی بەهێزكردنەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستانیان كردووە.
بەڵام روون نییە ئەگەر لەئێستادا گریمانەیەكی لەوشێوەیە بێتە ئاراوە، ئەمریكاو وڵاتانی خۆرئاوا جارێكی تر ڤیتۆیان دەبێت لەسەری یان بێدەنگی هەڵدەبژێرن؟

ئەگەر سلێمانی لە هەولێر جیاببێتەوە ؟
ئەگەر سلێمانی لە هەولێر جیاببێتەوە چی رودەدات، (درەو) لەم راپۆرتەدا بەوردی باسی چۆنیەتی دابەشبوونی خەڵك‌و خاك‌و داهات‌و چەكدار دەكات لەحاڵی دروستبونی هەرێمێكی نوێ لە سنوری سلێمانی‌.

دێگەڵە.. سنوری دوو هەرێم 

لەدوای ساڵی 1994و سەرهەڵدانی شەڕی ناوخۆ، سنورێكی دەستكرد بەزەبری چەك لەنێوان ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی یەكێتی‌و پارتی كێشرا، كە بەسنوری "دێگەڵە" ناسراوە، دوای تێپەڕبونی چارەكە سەدەیەك هێشتا ئاسەواری ئەو سنورە بەتۆخی ماوەتەوەو لەگەڵ توندبونەوەی ململانێكاندا، بەتایبەت پارتی ئەم سنورە بیری خەڵك‌و هێزە سیاسییەكانی تر دەهێنێتەوە، چی بەڕێگەگرتن بێت یان سنوردارشكردنی ئەو كەسانەی كە پارتی لەسنوری نفوزیدا خۆیدا حەز بەچارەیان ناكات.
لەدوای گەڕانەوەی كورد بۆ بەغدادو پەسەندكردنی دەستوری هەمیشەیی عێراق، بەدوایدا گۆڕینی تەرازوی هێز لە هەرێمی كوردستان‌و دروستبوونی ئۆپۆزسیۆنێكی بەهێز، ئەم پرسە بەجۆرێكی تر هاتەوە پێشەوە، دەستەواژە كۆنەكە "دوو ئیدارەیی" كە زیاتر وەك دەرەنجامی ململانێی چەكداری خۆی بەرجەستەكردبوو، گۆڕا بۆ دەستەواژەیەكی یاسایی بەناوی "دوو هەرێمیی"، كە لێكەوتی ململانێی سیاسی‌و هەستركردنە بەجۆرێك لەستەم‌و پەراوێزخستن‌و دابەش نەكردنی سامانی گشتی بەشێوەیەكی یەكسان‌و جیاوازیكردن لەنێوان شاروشارۆچكەكانی هەرێمی كوردستان، بەتایبەت لەڕووی خزمەت‌و ئاوەدانی‌و بوژانەوەی ژێرخانی ئابوری‌و كۆی بوارە ژیاری‌و ئیداری‌و كۆمەڵایەتی‌و سیاسییەكان. 

رووبەر‌و سنور
بەپێی ماددەی (53)ی دەستوری كاتیی عێراق، سنوری ئیدارەی هەرێمی كوردستان تاوەكو ئەو سنورەیە كە لە (19/3/2003) هەبووە، واتە سنوری پێش روخانی رژێمەكەی سەددام حسێن.
بەپێی ئەو ماددەیەی دەستور، رووبەری هەرێمی كوردستان (41 هەزارو 939) كیلۆمەتر دوجایە، بەمشێوەیە لەنێوان قەڵەمڕەوی پارتی‌و یەكێتیدا دابەشبووە:
•    سنوری قەڵەمڕەویی یەكێتی لە ناو رووبەری گشتی هەرێمی كوردستان نزیكەی (20 هەزار) كیلۆمەتر دوجایە.
•    لەبەرامبەردا ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی پارتی دیموكراتی كوردستان كە هەولێرو دهۆكە، رووبەرەكەی دەبێت بە نزیكەی (22 هەزار) كیلۆمەتر دوجا.

ژمارەی دانیشتوان
ژمارەی دانیشتوانی پارێزگاكانی هەرێم بەپێی ئاماری دەستەی ئاماری هەرێم بەمشێوەیەیە:
•    پارێزگای هەولێر: (ملیۆنێك و 986 هەزارو 113) كەس.
•    پارێزگای دهۆك: (ملیۆنێك و 397 هەزارو 515) كەس.
بەپێی ئەم ئامارانە، ژمارەی دانیشتوان لەناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی پارتی بەگشتی دەبێت بە (3 ملیۆن‌و 383 هەزارو 628) كەس.
ژمارەی دانیشتوانی ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی یەكێتی بەمشێوەیەیە:
•    پارێزگای سلێمانی: (2 ملیۆن‌و 82 هەزارو 832) كەس.
•    پارێزگای هەڵەبجە: (111 هەزارو 355) كەس.
بەپێی ئەم ئامارە، ژمارەی دانیشتوان لەناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی یەكێتی بەگشتی دەبێت بە (2 ملیۆن‌و 194 هەزارو 187) كەس.

نەوت‌و سەرچاوەی داهات
نەوت كە سەرچاوەی سەرەكی داهاتە لە هەرێمی كوردستان، لەنێوان سنوری قەڵەمڕەوی پارتی و یەكێتیدا دابەشبووە، بەمشێوەیە:
•    لە سنوری قەڵەمڕەوی پارتیدا كە هەولێرو دهۆكە، رۆژانە نزیكەی (425 هەزار) بەرمیل نەوت بەرهەمدەهێنرێت، ئەمە لەكاتێكدا ئێستا ئاستی بەرهێنانی نەوت لە هەرێمی كوردستان بەگشتی رۆژانە (470 هەزار) بەرمیلە‌و هەندێكی هەناردە ناكرێت‌و بۆ بەكارهێنانی ناوخۆیە.
•    لەسنوری قەڵەمڕەوی یەكێتیدا، ئەوەی ئێستا بەرهەەم دەهێنرێت رۆژانە نزیكەی (45 هەزار) بەرمیلە.

یەدەگی نەوت
یەدەگی نەوت بەمشێوەیە لەنێوان قەڵەمڕەوی پارتی‌و یەكێتیدا دابەشبووە:
سامانی سروشتی لە قەڵەمڕەوی پارتیدا:
•    یەدەگی نەوت لە سنوری قەڵەمڕەوی پارتیدا (6 ملیار) بەرمیلە.
•    یەدەگی غازی سروشتی لە سنوری قەڵەمڕەوی پارتیدا (300 ملیار) پێ سێجا.

سامانی سروشتی لە قەڵەمڕەوی یەكێتیدا:
•    یەدەگی نەوت لە سنوری قەڵەمڕەوی یەكێتیدا (13 ملیار) بەرمیلە.
•    یەدەگی غازی سروشتی لە سنوری قەڵەمڕەوی یەكێتیدا ( 18 ترلیۆن و 300 ملیار) پێ سێجا.
سنوری قەڵەمڕەویی یەكێتی یەدەگی نەوتی زیاترە لە سنوری قەڵەمڕەوی پارتی، بەڵام بەرهەمهێنانی نەوت لە سنوری پارتی زیاترە لە یەكێتی، بەڵام لە غازی سروشتیدا ناوچەی قەڵەمڕەوی یەكێتی سەرچاوەی دابینكردنی غازی ماڵان‌و وێستگەكانی كارەبایە لە هەموو هەرێمی كوردستان، ئێستا غاز كارتی بەهێزی دەستی یەكێتی‌و نەوتیش كارتی بەهیزی دەستی پارتییە، بەڵام رەنگە ئەم هاوكێشانە لە داهاتوودا گۆڕانكارییان بەسەردا بێت، بەتایبەت ئەگەر یەكێتی هێڵێكی نوێ جگە لە هێڵەكەی ژێر كۆنترۆڵی پارتی بۆ هەناردەی نەوت‌و غاز بدۆزێتەوە.

داهاتەكانی تر
داهاتی ناوخۆی هەرێمی كوردستان هاوشێوەی داهاتی نەوت لەنێوان قەڵەمڕەویی پارتی و یەكێتی دابەشبووە، بەمشێوەیە:
•    داهاتی ناوخۆ واتە داهاتەكانی تر جگە لە نەوت، لە ناوچەكانی سنوری قەڵەمڕەوی پارتی زیاتر لە (200 ملیار) دینارە لە مانگێكدا (ئەمە لەدۆخی ئاساییدا واتە بەر لە روودانی قەیرانی كۆرۆنا یان هەر قەیرانێكی تر لە داهاتوودا).
•    داهاتی ناوخۆ لە ناوچەكانی سنوری قەڵەمڕەوی یەكێتی نزیكەی (70 ملیار) دینارە لە مانگێكدا (ئەمە لەدۆخی ئاساییدا واتە بەر لە روودانی قەیرانی كۆرۆنا یان هەر قەیرانێكی تر لە داهاتوودا).

هێزی سەربازی چۆن دابەشبووە ؟
هەرێمی كوردستان لەڕووی هێزی سەربازییەوە بەمشێوەیە لەنێوان پارتی‌و یەكێتیدا دابەشبووە:
هێزی سەربازی پارتی
•    پارتی خاوەنی هێزی (80)یە، ئەم هێزە ژمارەی پێشمەرگەكانی زیاتر لە (56 هەزار) كەسە.
•    پارتی هێزێكی تری سەربازی هەیە بەناوی هێزی "زێرەڤانی"، ئەم هێزە (44 هەزار) كەسە.
•    ئاسایشی پارتی زیاتر لە (16 هەزار) كەسە.
كۆی گشتی هێزی چەكداری پارتی بە هێزی دژە تیرۆرو هێزەكانی تریشەوە بە زیاتر لە (100 هەزار) كەس دەخەمڵێندرێت.

هێزی سەربازی یەكێتی
•    یەكێتی خاوەنی هێزی (70)یە، ئەم لەنزیكەی (56 هەزار) پێشمەرگە پێكدێت.
•    هێزی بەرگری‌و فریاكەوتنی یەكێتی (26 هەزار) كەسە.
•    ئاسایشی یەكێتی زیاتر لە (14 هەزار) كەسە.
كۆی گشتی هێزی چەكداری یەكێتی بە نزیكەی (100 هەزار) كەس دەخەمڵێندرێت.

سنوری‌و دەوازەكان
هەرێمی كوردستان لەڕووی جوگرافییەوە هاوسنورە لەگەڵ توركیا‌و ئێران‌و سوریا، ناوچەی قەڵەمڕەوی یەكێتی تەنیا سنوری لەگەڵ ئێراندا هەیە‌و لەم سنورەدا دوو رێڕەوی سنوری نێودەوڵەتی هەن بەناوەكانی (باشماخ‌و پەروێزخان).
بەڵام ناوچەی قەڵەمڕەوی پارتی هاوسنورە لەگەڵ ئێران‌و سوریا‌و توركیادا، لەم سنورەدا پارتی سێ رێڕەوی سنوریی لەگەڵ هەرسێ وڵاتەكەدا هەیە، لەگەڵ ئێران دەروازی نێودەوڵەتی (حاجی ئۆمەران)، لەگەڵ سوریا دەروازەی (فیشخاپور)، لەگەڵ توركیاش دەروازی (ئیبراهیم خەلیل). 

توانای مرۆیی
حكومەتی هەرێمی كوردستان بەكۆی گشتی خاوەنی (ملیۆنێك‌و 249 هەزار) موچەخۆرە، لەم ژمارەیە (721 هەزار)ی فەرمانبەرن.
ژمارەی فەرمانبەران لە سنوری ناوچەی قەڵەمڕەویی یەكێتی (268 هەزار) فەرمانبەرە، واتە (453 هەزار) فەرمانبەری لە سنوری پارتیدایە.
بەشێوەیەكی گشتی ژمارەی فەرمانبەران‌و موچەخۆران لە سنوری پارتی زیاترە لە سنوری یەكێتی، ئەمە لەحاڵی دروستبوونی دوو هەرێمیدا بارگرانیی دابینكردنی موچەكانیان دەكەوێتە سەرشانی هەریەكێك لەو ئیدارانە.