راپۆرت: محەمەد رەئوف
"توركیا دەیەوێت كۆبانێ وەكو كەرتی غەززە لێبكات‌و دایبڕیت لە هەموو شارەكانی تری رۆژئاوای كوردستان، سوپای سوریا خائینە، هەر كە سوپای توركیا هات، رادەكات، چەتەكانی سەربە توركیا قەتڵوعامی خەڵك دەكەن، سوپای روسیا خەڵك ناپارێزێت، رێگەش نادات شەڕڤانان بەرگری لە خەڵكەكە بكەن" ئەمە چیرۆكی ئەم رۆژانەی شەڕە لە رۆژئاوای كوردستان لە زاری گەنجێكی خۆبەخشەوە كە خەڵكی شاری سلێمانییە، كە لەندەنەوە گەڕاوەتەوە‌و نزیكەی مانگێكە چوەتە رۆژئاوای كوردستان.

لە سلێمانییەوە بۆ كۆبانێ
مانگێك لەمەوبەر بەدیاریكراوی دوای دەستپێكردنی هەڵمەتی سەربازی سوپای توركیا بۆسەر رۆژئاوای كوردستان، لەگەڵ ژمارەیەك لە رۆژنامەنوسانی هاوپەیشەم هەروەها هونەرمەندان‌و چالاكانی سیاسی، لە شەقامی سەهۆڵەكەی شاری سلێمانی خۆپیشاندانێكمان بەناوی خۆپیشاندانی "گروپی دەنگی نیشتمان" سازكرد، بەدەم وتنەوەی دروشمی پشتیوانی بۆ رۆژئاوا دەرۆیشتین، ئەوكاتەی من مایكەكەم بەدەستەوە گرتبوو، گەنجێكی رەشتاڵە چەند جارێك لێم نزیكبووەوە، داوای لێدەكردم هانی گەنجان بدەم بۆ ئەوەی لە باشورەوە بچن بۆ رۆژئاوای كوردستان‌و لەدژی توركیا شەڕ بكەن، بەڵام من پابەندبووم بەو دروشمانەی كە پێشتر  لە "گروپی دەنگی نیشتمان" ئامادەكرابوون‌و نەمتوانی دروشمی تر بۆ خۆپیشاندانەكە زیادبكەم كە پێشتر لەناو بەرنامەی كاردا دانەنرابێت.
گەنجە رەشتاڵەكە چەندجارێك هاتەوە‌و بەگوێماندا چرپاندی، كاتێك زانی هیچ دروشمێكی نوێ زیادناكرێت، ئیتر بە یەكجاری ون بوو و جارێكی تر نەمبینییەوە.
دوای زیاتر لە مانگێك، لەڕێگەی تۆڕی كۆمەڵایەتییەوە نامەیەكم پێگەیشت، تەنیا بەبینینی وێنەی سەر پرۆفایلەكەی، بیرم كەوتەوە ئەوەی نامەكەی ناردووە، هەمان ئەو گەنجە رەشتاڵەیەیە كە لە رۆژی خۆپیشاندانەكەدا لێم نزیكبووەوە، بەڵام ئەو چیتر لە شاری سلێمانی نەمابوو، لە رۆژئاوای كوردستانەوە وەكو شەڕڤانێك قسەی لەگەڵ كردم.
ئەو گەنجە (مەهدی محێدین)ە، كە خۆی بە "مەهدی كوردستانی" بە (درەو میدیا) ناساند، تەمەنی (39) ساڵەو ماوەی (18) ساڵ لە بەریتانیا ژیاوە.
وەكو خۆی باسی دەكات، مەهدی سەرەتای مانگی رابردوو (تشرینی دووەمی 2019) وەك خۆبەخش چوەتە رۆژئاوای كوردستان، لەبارەی گەشتەكەیەوە بۆی گێڕامەوە، سەرەتا بە تاكسییەك لە سلێمانییەوە چووەتە كەركوك، لەوێشەوە بە تاكسییەكی تر بۆ موسڵ، لە موسڵیشەوە بۆ شەنگال، لە شەنگالەوە بۆ شارۆچكەی (خانەسۆر) لە سنوری نێوان باشورو رۆژئاوای كوردستان.
مەهدی لە خانەسۆرەوە راستەوخۆ چووە بۆ قامیشلۆ، لەوێوە شەڕڤانانی رۆژئاوای كوردستان بەرێگای تەلتەمرو حەسەكە بۆ رەققەوە رەوانەی (عەین عیسا)یان كردووە، لەوێشەوە چووەتە كۆبانێ، ئێستا ئەو لە گوندێكی نزیك شاری جەرابلوسە لە رۆژئاوای كۆبانێ بەناوی گوندی (قۆشڵی موختار).

ئامانجەكە كۆبانێیە 
"توركیا دەیەوێت لەڕێگەی كۆنترۆڵكردنی شارۆچكەی (عەین عیسا)ەوە ناوقەدبڕی بكات‌و تەوقی كۆبانی بدات" مەهدی كوردستانی وای وت.
بەپێی گێڕانەوەی مەهدی " ئێستا مەترسی گەورە لەسەر كۆبانێیە، هێزەكانی توركیاو چەتەكانی (هێزە چەكدارە هاوپەیمانەكانی) تا نزیكی عەین عیسا هاتوون، بە نزیكەی (3 كم).
مەهدی كە ئێستا لە بەرەكانی شەڕدایە دژ بە توركیا، دەڵێ:" من نزیكەی شەش شەوە لێرەم، بە شارۆچكەی عەین عیسادا تێپەڕیم، بەردەوام دەنگی تۆپ‌و هاوەن دەهات، من بە رەقەدا تێپەڕیم، نزیكەی 4 كیلۆمەترمان مابوو بگەینە عەین عیسا، لە بازگەكە پێیان وتین بەناو عەین عیسادا مەڕۆن تەقەی تێدایە، خەڵكەكەی چۆڵی كردووە، دووژمن بەتەمایە داگیری بكات‌و تەنها (3كم) لە شارەكەوە دوورە، ئێمە بە گوێمان نەكردن، بەناو عەین عیسادا تێپەڕین، بۆمان دەركەوت بارودۆخەكە زۆر مەترسیدارە، خەڵكەكەی هەمووی چۆڵیكردووە، ئێستا عەین عیسا لەژێر دەستی هێزە كوردییەكاندایە، بەڵام بەتەواوی چۆڵە".
توركیا بە پلانی ورد دەیەوێت كۆبانی چۆڵبكات لە خەڵكەكەی‌و پاشان داگیری بكات، مەهدی كوردستانی پێیوایە توركیا دەیەوێت "تۆڵەی ئەو سەروەرییە لە كۆبانی بكاتەوە كە ساڵی 2015دا توانی لوتی داعش بشكێنێت".
رێگای نێودەوڵەتی (M4) بەناو شارۆچكەی عەین عیسادا تێپەر دەبێت، بەپێی قسەی مەهدی " ئەگەر شارۆچكەی عەین عیسا داگیر بكرێت، ئیتر بەتەواوی ئەو رێگایە دەگیرێت"، هەرچەندە لەئێستادا كۆبانی لە قامیشلۆ دابڕاوە، رێگەیەكی تر هەیە لە كۆبانێوە بۆ رەقە، لەوێوە بۆ حەسەكە‌و بۆ قامیشلۆ، بەڵام ئەو رێگەیەی كە لە قامیشلۆوە دەڕەوات بۆ كۆبانی، هەمووی كەوتوەتەدەست "چەتەكان‌و سوپای توركیا". 
"ناوچەی (تەلتەمر) كە نزیكە لە حەسەكەوە، تا بەرەو قامیشلۆ زۆربەی ئەو ناوچانە داگیراوە، توركیاو هێزە هاوپەیمانەكانی زۆربەی شەقامە سەرەكییەكانیان گرتووە، ئامانجی توركیا سەرەتا گرتنی شەقامە سەرەكییەكانە بۆ دابڕانی نێوان شارەكان".

كەرتی غەززە لە كۆبانێ
شاری كۆبانی كەمتر لەیەك كیلۆمەتر لە سنوری توركیا دوورە، مەهدی كوردستانی هەمیشە دووبارەی دەكردەوە كە " بارودۆخی كۆبانی زۆر زۆر مەترسیدارە" مەترسیەكەی سەر كۆبانی بۆ ئەوە دەگەڕێنێتەوە " توركیا دەیەوێت وەك كەرتی غەزەی فەلەستینی لێبكات‌و بەتەواوی دایبڕێت لە شارەكانی دیكەی كوردستان، توركیا دەیەوێت لە عەین عیساوە بەتەواوی پشتی كۆبانی بگرێت‌و تەوقی بكات، ئێستا توركیا هاتوەتە قوڵایەكی زۆرەوە دەیەوێت بەتەواوی كۆبانی دایبڕێت لە شارەكانی تر".

توركیا لە رۆژئاوای كوردستان 
9ی ئۆكتۆبەری 2019، توركیا ئۆپەرسیۆنێكی سەربازی بەناوی "كانیاوی ئاشتی" بۆسەر رۆژئاوای كوردستان دەستپێكرد، لەدوای دەستپێكردنی هێرشەكەوە، دووجار ئاگربەستی نێودەوڵەتی راگەیەندرا جاری یەكەم رێككەوتنی (توركیا– ئەمریكا)، جاری دووەم (توركیا– روسیا)، بەڵام بەوتەی بەرپرسانی هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە)، سوپای توركیا‌و چەكدارە سورییە هاوپەیمانەكانی، شەڕیان رانەگرتووەو بەردەوامن لە هێرش‌و داگیركارییەكانیان بۆسەر ناوچەكانی رۆژئاوای كوردستان.
بەگوێرەی گێڕانەوەی مەهدی "تا ئێستا توركیاو چەتەكانی (گرێسپی‌و سەرێكانی)و بەشێك لە گوندەكانی ئەو ناوچانەیان بەتەواوی داگیركردووە، واتا (ناوچەی نێوان قامیشلۆ- كۆبانی لە سنوری توركیا بە قوڵی (32 كم)و پانی نزیكەی (100 كم)". 
پێشتر (درەو میدیا) لە راپۆرتێكی شیكاریدا ئاماژەی بە پلانی یەكەمی توركیا كرد لە داگیركردنی بەشێكی خاكی رۆژئاوای كوردستان كە بریتییە لە: 
• پلانی یەكەمی توركیا داگیركردنی ناوچەی نێوان گرێ سپی‌و سەرێ كانی-یە، توركیا دەیەوێت لەم ناوچەیە ئەو عەرەبە ئاوارانەی سوریا جێگیر بكات كە ئێستا لەناو كەمپەكانی توركیادان، ئەمە مەترسی گەورەی كوردو كۆمەڵگەی نێودەوڵەتییە كە دەڵێن ئەردۆغان دەیەوێت دیمۆگرافیای ناوچەكە بگۆڕێت. 
• بڕینی رێگای سەرەكی نێوان كانتۆنی كۆبانی‌و كانتۆنی جەزیرە‌و دابڕینی ئەو دوو كانتۆنە لە یەكتر، بەتایبەتیش بڕینی رێگای سەرەكی نێوان شارەكانی (قامیشلۆ– كۆبانی)، ئێستا سوپای توركیا لە چەند ناوچەیەك ئەو  رێگەیەی كۆنترۆڵكردووە.
 • گرێ سپی: دەكەوێتە سنوری توركیاو سەربە پارێزگای رەقەیە، 100 كیلۆمەتر لە سەنتەری پارێزگای رەقەوە دوورە، زۆرینەی دانیشتوانەكەی عەرەبن، توركمان‌و كوردو ئەرمەنی تێدا دەژین، زۆرینەی دانیشتوانەكەی بە كشتوكاڵ‌و بازرگانییەوە سەرقاڵن.
سوپای توركیا سەرەنجی گەورەی لەسەر ئەم شارەیە، دەیەوێت بەشێكی زۆری عەرەبە ئاوارەكان لەو ناوچەیە نیشتەجێ بكات، لەئێستادا ئەو شارە لەژێر كۆنترۆڵی توركیا هێزە هاوپەیمانەكانیەتی.
• سەرێكانی: دەكەوێتە سنوری نێوان سوریاو توركیا، سەربە پارێزگای حەسەكەیە، 85 كیلۆمەتر لە حەسەكەوە دوورە، دەكەویێتە رۆژئاوای قامیشلۆوەو لە شاری قامیشلۆوە 90 كیلۆمەتر دورە، دەكەوێتە سەر رووباری خاپور، ناوچەیەكی شارستانی كۆنە، عەرەب‌و كوردو ئێزدی‌و مەسیحی‌و ئەرمەنی‌و توركمانی تێدا دەژی.

بەشەو دەیگرن، بەرۆژ چۆڵی دەكەن !
ئێستا شەڕو روبەروبنەوەی بەردەوام لەنێوان هێزەكانی یەكەینەكانی پاراستنی گەل (یەپەگە)و توركیادا بەردەوامە، مەهدی كوردستانی دەڵێ:" هەركات هێزەكانی یەپەگە هێرش بۆسەر چەتەكانی توركیا دەكەن، ئەوان خۆیان ناگرن و رادەكەن، شەوی رابردوو سێ گوندیان داگیركردبوو، هێزەكانی یەپەگە بەزوویی لەدەستیان دەرهێنان‌و رایانكرد، بەڵام كە رۆژ دەبێتەوە ناچارن ئەو گوندانە چۆڵبكەن، چونكە فڕۆكەی توركیا بۆردومان دەكەن.. هێزە كوردیەكان شەكەتن بەدەست فڕۆكەی بێفڕۆكەوانەوە كەئەوان پێی دەڵێن (كەشف)، بۆیە لەشەودا ئەو گوندانە ئازاددەكەن، بەڵام كە رۆژ بووەوە چۆڵی دەكەن".
ئێستا لە دوو ناوچە شەڕ هەیە لە (تەلتەمر ، عەین عیسا) كە عەین عیسا كە 20 كم لە كۆبانیەوە دوورە، تەلتەمریش لە حەسەكەوە نزیكە، مەهدی باسلەوەدەكات" هێزە كوردییەكان خاوەنی ورەیەكی بەرزن، بەڵام بەراستی بێچەكن، پێشتر پشتیان بە رۆكێتی میلان بەستبوو، بەڵام ئێستا ئەمریكا ئەوەی راگرتووە، ئێستا تەنها فەرەنسا هاوكارییان دەكات، بەڵام بە چەكی بچوك، وەك ئاڕ بی جی‌و كڵاشینكۆف"

"سوپای سوریا خائینە"
14ی ئۆكتۆبەری ئەمساڵ، دوای نزیكەی هەفتەیەك لە هێرش‌و پەلاماری توركیا بۆسەر رۆژئاوای كوردستان، (هەسەدە) رێككەوتنی لەگەڵ رژێمی سوریا راگەیاند بۆ پاراستنی سنوری رۆژئاوای كوردستان، بەپێی رێككەوتنەكە "سوپای سوریا دەگەڕێتەوە ناوچە سنوورییەكان، ئەمەش بۆ رێگریكردن لە پێشڕەوییەكانی سوپای توركیا" بەڵام گەڕانەوەی سوپای سوریا بۆ ناوچە سنورییەكان‌و ناوچەی شەڕ هیچ كاریگەرییەكی لەسەر لەشكركێشییەكانی توركیا نەبوو.
سەبارەت بە بوون‌و جوڵەی هێزەكانی سوپای سوریا لە رۆژئاوای كوردستان، مەهدی كوردستانی پێیوتم" هێزەكانی سوریا هەموویان خائینن، یەك تەقە ناكەن، لە هەر ناوچەیەك تەقە بكرێت هێزەكانی سوریا رادەكەن، هێزەكانی یەپەگە شوێنیان دەگرنەوە"، واتە دواجار رژێمەكەی ئەسەد شەڕەكەی هەر بۆ كورد خۆی جێهێشتووە.
سەبارەت بە هێزەكانی روسیاش كە بەپێی رێككەوتنی نێوان (توركیا– روسیا) دەورییەی هاوبەشی هێزەكانی توركیا – روسیا لە ناوچە سنورییەكان چالاكییان دەبێت، بەپێی گیڕانەوەی مەهدی" سێ شەو پێش ئێستا هێزە كوردییەكان وتیان دەچینە سەر ئەو گوندە كە چەتەكان كاری خراپ تێدا دەكەن‌و كەوتونەتە قەتڵ‌و عامی خەڵكەكە، روسیا ئینزاری كردن كە نابێت هێرش بكەن، فەرماندەی هێزەكەی  روسیا بە فەرماندەی هێزە كوردییەكانی ووت بچنە ئەو گوندە لێتان دەدەین، روسیا نەك هەر خەڵكەكە ناپارێزێت، رێگەنادات هێزە كوردییەكان خەڵكەكەش بپارێزن".

لەبارەی ناوچەی ئارامەوە 
بەپێی قسەكانی رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆكی توركیا، ئامانجی توركیا لە ئۆپەراسیۆنەكە، دورخستنەوەی مەترسییەكانی "تیرۆر"و دروستكردنی "ناوچەی ئارام"ە بە قوڵایی (32) كیلۆمەترو درێژی نزیكەی (500) كیلۆمەتر لەناوچەكەدا، ئەو قوڵایەی كە دانراوە، تەواوی شارە كوردییەكانی رۆژئاوای كوردستان دەگرێتەوە، ئەمە بەپێی ئەو نەخشەیەی كە ئەردۆغان لە نەتەوە یەكگرتووەكان خستیەڕوو.
ناوچەی ئارام لە سنوری رۆژئاوای كوردستان‌و توركیا، كە یەكێكە لە پلانەكانی رەجەب تەیب ئەردۆغان خۆی دەبینێتەوە لە:
• ئەو ناوچە سنورییەی كە ئێستا لەژێر كۆنترۆڵی هێزەكانی سوریای دیموكراتدایە بە سەرۆكایەتی شەڕڤانانی كورد (یەكینەكانی پاراستنی گەل- یەپەگە) درێژییەكەی 480 كیلۆمەترەو لە روباری فوراتەوە لە خۆرئاواوە دەستپێدەكات تاوەكو سنوری عێراق لە رۆژهەڵات.   
• پلانی توركیا بۆ ئێستا داگیركردنی سنوری نێوان شاری سەرێكانی‌و گرێ سپی- یە، كە درێژییەكەی 120 - 100 كیلۆمەترە، ئەویش دوای كشانەوەی  هێزەكانی ئەمریكا لەم ناوچەیە، لە هەنگاو و پلانی یەكەمدا توركیا ئەم دوو ناوچەیەی داگیركرد، بەمە توركیا لەلایەك رێگای نێوان كۆبانێ‌و جەزیرە دەبڕێت، لەلایەكی تر بەپێی پلانەكە توركیا خەڵكی عەرەبی سوننە لەو ناوچەیە نیشتەجێ دەكات، كە ژمارەیان نزیكەی (2 ملیۆن) كەسە‌و لە كەمپەكانی توركیا نیشتەجێن.
پشتێنەی ئەمنی‌و گۆڕینی دیموگرافی ناوچەكە نوێ نیە، پێشتر لەسەردەمی حافز ئەسەدی سەرۆك كۆماری پێشووی سوریادا (1971- 2000)، حەفتاكانی سەدەی رابردوو تەعریبێكی بەرنامەبۆدارێژراوی لە ناوچە كوردییەكان دەستپێكردووە، زیاتر لە (500) گوندی ناوچەكەی تەعریب كرد، تەنانەت ناوچی ناوچەكانیشی وەرگێڕا بۆسەر زمانی عەرەبی، بۆ نمونە:
• ناوی (كۆبانی)ی گۆڕی بۆ "عین العرب"
• ناوی (سەرێ كانی) گۆڕی بۆ "رەئس العین"
• ناوی (دێرك)ی گۆڕی بۆ "مالكیە"
• ناوی (گرێ سپی) گۆڕی بۆ "تەلئەبیەز"

شەڕی نەوت 
دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا، چەندجارێك لەڕێگەی تویت‌و لێدوانەكانیەوە وتی:" نەوتەكە لەژێر دەستی خۆماندایە"، لەدوای بڕیاری كشانەوەی هێزەكان ئەمریكا لە رۆژئاوای كوردستان، دواتر بەشێك لە هێزەكانی ئەمریكا بۆ پارێزگاری لە بیرە نەوتییەكانی رۆژئاوای كوردستان گەڕانەوە بۆ سنورەكە، ئێستا هێزەكانی ئەمریكا تەنها لەو ناوچانەدا ماون كە بیری نەوتی تێدایەو پارێزگاریی لە نەوتەكە دەكەن. 
•    یەدەكی نەوت لە رۆژئاوای كوردستان بە (3 ملیارو 150 ملیۆن) بەرمیل نەوت دەخەمڵێندرێت.
•    بیرە نەوتەكانی بریتین لە (رمێلان‌و سوەیداو مالیكییە) 
•    كێڵگە نەوتەكانی ئەو ناوچەیە توانای بەرهەمهێنانی (200 هەزار) بەرمیل نەوتیان هەیە لە رۆژێكدا.
•    ناوچەكە (هەزارو 322) بیرە نەوتی تێدایە.
•    25 بیری گاز لە ناوچەكەدا هەیە.