ئامادەكردنی: هەڵۆ حەسەن
پەكین، 2025 - لە بەڵگەنامەیەكی وردی سیاسەتدا بە ناوی "هەڵوێستی چین لە هەندێك پرس سەبارەت بە پەیوەندییە ئابووری و بازرگانییەكانی چین و ئەمەریكا"، حكومەتی چین بەرگرییەكی بەهێزی لە پراكتیزە بازرگانییەكانی كردووە و دیدگای خۆی سەبارەت بە پەرەسەندنی گرژییەكان لەگەڵ ئەمریكا خستۆتە ڕوو. لە كاتێكدایە كە باج و سزا نوێیەكانی ئەمەریكا و قسەكردن لە واشنتۆن سەبارەت بە هەڵوەشاندنەوەی دۆخی پەیوەندییە بازرگانییە ئاساییە هەمیشەییەكانی چین دێت،واشنتۆن ڕەخنەی لە پەكین گرتووە بەهۆی پراكتیزە بازرگانییە نادادپەروەرەكان و گواستنەوەی تەكنەلۆژیای زۆرەملێ چین جەخت لەوە دەكاتەوە كە پەیوەندییە بازرگانییەكەی لەگەڵ ئەمریكا "لە سروشتدا سوودی بۆ هەردوولا و بردنەوە-بردنەوە" بووە، كە بنەمای دەیان ساڵە هاوكاری و وابەستەیی ئابووری سەرسوڕهێنەر بووە

قەبارەی بازرگانی چین و ئەمەریكا

چین و ئەمریكا بوونەتە دوو گەورەترین و دەرئەنجامترین هاوبەشی بازرگانی یەكتر. لە ساڵی ٢٠٢٤دا قەبارەی بازرگانی دوولایەنە بە كاڵاكان گەیشتە ٦٨٨.٣ ملیار دۆلار، لە كاتێكدا لە ساڵی ١٩٧٩دا تەنها ٢.٥ ملیار دۆلار بوو، كە ٢٧٥ هێندە زیادیكردووە. هەناردەی ئەمریكا بۆ چین لە ١٩.٢ ملیار دۆلارەوە لە ساڵی ٢٠٠١ (كاتێك چین پەیوەندی بە ڕێكخراوی بازرگانی جیهانییەوە كرد) بۆ ١٤٣.٦ ملیار دۆلار لە ساڵی ٢٠٢٤ بازدانی بەخۆیەوە بینی، كە بە ڕێژەی ٦٤٨% زیادی كردووە، لە كاتێكدا تەنها ١٨٣% گەشەی هەناردەی ئەمریكا لە ئاستی جیهانیدا لە هەمان ماوەی ساڵدا
چین وەك گەورەترین بازاڕی هەناردەكردنی سۆیا و پەتاتەی ئەمەریكی بە ڕێژەی 51.7% و 29.7%ی كۆی هەناردەكردنی ئەمەریكا لەم پۆلانەدا هاوردە دەكات. هەروەها هاوردەكاری سەرەكی گازی شل و ئۆتۆمبێل و خەڵوز و ئامێرە پزیشكییەكانی ئەمەریكایە.
لە بواری خزمەتگوزارییەكان، ئەمەریكا لە ساڵی ٢٠٢٣دا ٢٦.٥٧ ملیار دۆلاری زیادەی لەگەڵ چین هەبووە، لەگەڵ هەناردەكردنی خزمەتگوزارییەكانی ئەمەریكا - لەوانەش گەشتیاری، پەروەردە و ڕۆیاڵیتی - لە ساڵی ٢٠٠١ەوە هەشت هێندە فراوانتر بووە. لە ڕاستیدا، گەشتیارانی چینی بە تەنیا ١٤%ی هەموو هەناردەكردنی خزمەتگوزارییەكانی ئەمریكا بۆ چین لە ساڵی ٢٠٢٣دا پێكهێناوە
چین وەك شوێنێكی گرنگی وەبەرهێنان و هاوبەشێك بۆ كۆمپانیا ئەمریكییەكان لە ساڵی ٢٠٢٢دا، ١٩٦١ كۆمپانیای ئەمەریكی كە لە چین كاردەكەن، ٤٩٠.٥ ملیار دۆلار داهاتیان بەدەستهێناوە — كە زۆر زیاترە لەو ٧٨.٦ ملیار دۆلارەی كە كۆمپانیا چینییەكان لە ئەمەریكا بەدەستیان هێناوە
تا كۆتایی ساڵی ٢٠٢٤، چین دووەم گەورەترین خاوەنی بۆندەكانی گەنجینەی ئەمریكا بووە، كە ٧٥٩ ملیار دۆلاری هەبوو، ئەمەش جەخت لەسەر تێكەڵبوونی قووڵی دارایی دەكاتەوە
هەروەها -لە ساڵی ٢٠٢٣دا، ١٩٢٠ كۆمپانیای نوێی ئەمەریكی لە چین دامەزراون — كە بە بەراورد بە ساڵی پێشوو بە ڕێژەی ٥٢% زیادی كردووە
چین بانگەشەی ئەوە دەكات كە ڕێزی لە ڕێككەوتنی ئابووری و بازرگانی قۆناغی یەكەم گرتووە كە لە ساڵی ٢٠٢٠ واژۆ كراوە،
بە ئاماژەدان بە چاكسازییە یاساییەكانی وەك یاسای وەبەرهێنانی بیانی (٢٠١٩) و یاسای مۆڵەتی كارگێڕی، چین دەڵێت هیچ لایەنێكی فەرمی ڕێگەی پێنادرێت گواستنەوەی تەكنەلۆژیا بە زۆر بكات
بانكە ئەمەریكییەكانی وەك جەی مۆرگان و گۆلدمان و ئەمریكن ئێكسپرێس و ماستەركارد مۆڵەتیان چین وەرگرتووە
چین هاوردەكردنی گۆشتی مانگا، پەلەوەر، شیرەمەنی، جۆ، ئەڤۆگادۆ و زۆر شتی تری ئەمەریكی دەستیپێكردەوە یان فراوانتری كرد — سەرەڕای ئەو ئاستەنگانەی كە بەهۆی كۆڤید19 دروستیان كرد
راپۆرتە فراوانەكەی پەكین واشنتۆن تۆمەتبار دەكات بەوەی كە نەیتوانیوە كۆتاییهاتنی ڕێككەوتنی قۆناغی یەكەمی خۆی بپارێزێت، بە تایبەتی لە بوارەكانی وەك:
گواستنەوەی تەكنەلۆژیا: داواكارییەكانی ئەمەریكا بۆ فرۆشتنی تیك تۆك و سنوورداركردنی وەبەرهێنانی دەرەوە لەلایەن چینەوە وەك "ناچاری ئابووری" سەیر دەكرێت
هاوكاری كشتوكاڵی: ئەمەریكا لە ناساندنی ناوچە بێ نەخۆشییەكانی چین بۆ هەناردەكردنی پەلەوەر وەستاوە و هاوكاریی قڕكەری هاوبەشی ڕەتكردووەتەوە
جیاكاری دارایی: بەپێی زانیارییەكان بانك و كۆمپانیا چینییەكان سەرەڕای پابەندبوون بە لە ئەمریكادا، ڕووبەڕووی مامەڵەی نایەكسان دەبنەوە
كۆنترۆڵی هەناردەكردن و لیستی ڕەش: سزاكانی ئەمەریكا لەسەر كۆمپانیا چینییەكان هاوردەكردنی نیمچە هێڵكارییەكانی تێكداوە، لە ساڵی ٢٠٢٢دا بە ڕێژەی ٢٣% كەمیكردووە، و پابەندبوونەكانی قۆناغی یەكەمی كەمكردووەتەوە
جێگای ئاماژەیە، چین هەڵیبژارد كە بانگەشە بۆ میكانیزمی ناكۆكییەكانی ڕێككەوتنەكە نەكات، هەروەها بەپێی بڕگەكانی هێزی زەبەلاح نەكشایەوە — سەرەڕای پەتاكە و پەرەسەندنی سنوورداركردنەكانی ئەمریكا. پەكین ئەم خۆگرتنە وەك بەڵگەیەك بۆ "دڵسۆزی و بەرپرسیارێتی" خۆی لە چوارچێوەیەكدا دادەنێت
چین ئەمریكا تۆمەتبار دەكات بە "یەكلایەنە و پارێزگاریخوازی"، بە ئاماژەدان بە
پاساوەكانی "ئاسایشی نیشتمانی" كە بەكاردەهێنرێن بۆ ڕێگریكردن لە كۆمپانیا چینییەكان لە وەبەرهێنان یان فرۆشتن لە ئەمەریكا
كۆنترۆڵی هەناردەكردن كە تەواوی پیشەسازییەكان، و فڕۆكەی بێفڕۆكەوان دەكاتە ئامانج
سەرەڕای زیادبوونی گرژییەكان، حكومەتی چین داوای خۆی بۆ گفتوگۆ و ڕێزگرتن لە یەكتر و فرەلایەنی دووپاتدەكاتەوە. پێداگری لەسەر ئەوە دەكات كە چین-ئەمەریكا. پەیوەندییە ئابوورییەكان - كە لە ماوەی دەیان ساڵدا دروستكراون - نابێت بە فشاری سیاسی كورتخایەن هەڵبوەشێنرێنەوە
لە راپۆرتەكەدا هاتووە: "هەردوو وڵات دەبێ خۆشگوزەرانی گەلەكەیان و سەقامگیری ئابووری جیهان لە پێشینەی یەكلایەنە و زۆرەملێدا دابنێن"،پەیامەكە ڕوونە: چین خۆی وەك هاوبەشێكی ئامادە دەبینێت، و داتاكانی هەیە بۆ پشتگیریكردنی كەیسەكەی

سەرچاوە: نیازنامە/وەرەقەی سپی لەلایەن وەزارەتی بازرگانی چین، نیسانی ٢٠٢٥-

http://english.scio.gov.cn/whitepapers/2025-04/09/content_117814362.html