ئەنجامی: راپرسی درەو

ئەزمونی هەرێمی کوردستان جێی گفتوگۆی قوڵی چەندان وڵات و دامەزراوە بووە. بەڵام کەمترین زانیاریی هەیە لەسەر کاریگەریی ئەم ئەزموونە لەسەر کوردانی وڵاتانی دراوسێ، لەناویشیاندا رۆژهەڵاتی کوردستان ئایا ئەم ئەزموونە لای کوردانی رۆژهەڵات چی دەگەیەنێت؟ ئایا وایکردووە لە دووبارەبوونەوەی ئەزمونێکی لەم شێوەیە بترسن یان هاندەر بووە خەبات بکەن بۆ دامەزراندنی هەرێمێک لە ئێراندا؟ ئەی کوردانی رۆژهەڵات لە چی شتێکی حکومەتی هەرێم ناڕازیین و بە چی شتێکی خەڵکی هەرێم و سەردانیکردنی کام شار دڵخۆشن یان بێزارن؟ ئەم پرسیارانە و چەندین پرسیاری تر لەلایەن ستافی بەشی راپرسیی دەزگای میدیایی درەو ئاراستەی کوردانی رۆژهەڵات کرا و ئەنجامی سەرنجڕاکێشی لێ کەوتۆتەوە کە لە خوارەوە دەیبینن.
راپرسییەکە درەو لە سێ بەش و 17 پرسیاری سەرەکیی پێکهاتووە و لە لایەن دکتۆر نیاز نەجمەدین، پرۆفیسۆری یاریدەدەر لە زانکۆی سلێمانی سەرپەرشتیکراوە و بەشێوازی ئۆنلاین نێردراوە. بەهۆی بەربەستی سیاسیی و ئەمنییەوە، راپرسییەکە نەیتوانی لە دەنگی زیاتر لە (300) سێ سەد کەس کۆبکاتەوە. سەرباری ئەمە، مایەی خۆشحاڵییە بۆ 'دەزگای میدیایی درەو' یەکەم دەزگای میدیاییە لەم بوارەدا هەنگاوێکی نابێت. لە خوارەوە پوختەی ئەنجامەکان رادەگەیەنین و تەواوی راپۆرتەکەش هاوپێچ کراوە.

ئەنجامەکان
بەشی یەکەم: سەردانیکردن
１-    لەناو شارەکانی هەرێمدا، پێدەچێت سلێمانی زیاتر کوردانی رۆژهەڵات رووی تێبکەن. نزیکەی 52.7% پتر ئارەزووی سەردانی شاری سلێمانی دەکەن، نزیکەی 36.3%ش ئارەزووی سەردانی هەولێر دەکەن. دهۆک و پاشان هەڵەبجە بەدوایاندا دێن.
２-    لەگەڵ ئەمەشدا، گلەییەکانیان لە سەر سنورەکانەوە بۆ ناو شار و شێوازی حکومڕانیی، دەستپێدەکات. بەرزترین رێژە (نزیکەی 31.8%) نارازییبوونیان بەرامبەر مامەڵەی بازگەکانی هەرێم لە کاتی سەردانیکردنی خۆیان یان کەسوکاریان پیشان داوە، نزیکەی (33%) گوتویانە مامەڵەیان ئاساییە، تەنها نزیکەی 28% گوتویانە کە (مامەڵەیەکی باشە). ئەویتری گوتویەتی کە نازانێت.
３-    زیاتر لە نیوەی ئەوانەی وەڵامیان داوەتەوە (نزیکەی 51%) 'هەست بە ئارامی" دەکەن کاتێک سەردانی هەرێم دەکەن یان ئەگەر بیانەوێت سەردانی هەرێم بکەن. بەڵام هێشتا رێژەیەکی بەرز (40%) هەست بە ئارامیی ناکەن. ئەویتری بە (نازانم) وەڵامی داوەتەوە.
４-    سەبارەت بە مامەڵەی هاوڵاتیانی هەرێم کاتێک خەڵکی رۆژهەڵات دێن، بە تێکڕا نزیکەی 40% دەڵێن خراپە یان زۆر خراپە، رێژەی 32% دەڵێن (مامناوەندە)، کە واتای ئەوەی مامەڵەکە دەبێت باشتر بکرێت. ئەو رێژانەی دەمێنێتەوە یان بە باش یان بە زۆر باش وەسفی مامەڵەی خەڵکی هەرێمیان کردووە.
５-    لە دیدگای نزیکەی 21%ی ئەوانەی وەڵامیان داوەتەوە، کە دەشێت گوزارشت لە رای خەڵکی رۆژهەڵات بکات، هەرێمی کوردستان گەشەی کردووە، بەڵام بەرزترین رێژە (25.8%) رایان وایە ئەم گەشەیە بەشێوەیەکی مامناوەندە، واتە زۆر نییە، ئەوەی دەمێنێتەوە رایان وایە یان 'تۆزێک' یان 'هیچ' گەشەی نەکردووە.

بەشی دووەم/ حکومڕانیی لە هەرێمدا
6-    ئایا ئەزمونی حکومڕانیی لە هەرێمدا سەرکوتوو بوو؟ بەداخەوە، تەنها 8% رایان وایە کە سەرکەتوو بوو. رێژەی 35% دەڵێن 'بەراورد بە وڵاتانی چواردەور سەرکەتوو بووە'. بەڵام رێژە گەورەکە (54%) دەڵێن سەرکەوتوو نەبووە. ئەگەر ئەمە وابێت، دەتوانین بڵێین کە ئەزمونی هەرێم نەوەک بۆ خەڵکەکەی خۆی، بەڵکو زیانی بە خەباتی سیاسی کوردانی ناوچەکانی تریش گەیاندووە.  
7-    بۆ دڵنیایی زیاتر، پرسیارێک تایبەت بوو بە گواستنەوەی ئەزموونی هەرێم بۆ کوردستانی ئێران. دیسانەوە بەداخەوە کە لە 70% نایانەوێت ئەم ئەزمونە بگوازنەوە بۆ کوردستانی ئێران، تەنها نزیکەی 23% گوتویانە کە پێیان خۆشە ئەزمونێکی سیاسی لەو چەشنەیان هەبێت.
8-    گلەیی و گازندەی کوردانی ئێران گەیشتۆتە ئەو رادەیەی کە نزیکەی 78% بڵێن زۆر نارازیین لە هەڵوێستی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە مامەڵەی لەگەڵ دەوڵەتی ئێراندا.
9-    نزیکەی 55%ش گوتویانە 'مامەڵەی حکومەتی هەرێم لەگەڵ حزبەکانی رۆژهەڵات لە هەرێم تەندروست نییە و لە ژێر فشاردایە'، نزیکەی 25.2% رایان وایە مامەڵەیەکی خراپە، ئەویتری یان دەڵێن باشە (نزیکەی 14.4%) یان دەڵێن نازانن (5.4%).
10-    لە گۆشەیەکی ترەوە، ئایا کام حزب کاریگەریی لەسەر رۆژهەڵات هەیە: پارتیی، یەکێتیی، پارتی کرێکاران، یان حزبەکانی رۆهەڵات؟ نزیکەی 47%ی ئەوانەی وەڵامیان داوەتەوە دەڵێن 'حزبەکانی رۆژهەڵات'. دوای ئەمان، پارتی دیموکراتی کوردستانە (بە نزیکەی 17.96%) و دواتر پارتی کرێکارانە (بە نزیکەی 14.37%)، ئینجا یەکێتیی نیشتمانیی دێت (بە نزیکەی 3.59%)، ئەویتری حزبی ترن.
11-    رەنگە حەز بکەیت بزانیت ئایا کوردانی رۆژهەڵات لە ژێر کاریگەریی میدیاکانی هەرێمی کوردستاندان؟ تەنها (38.3%) گوتویانە کاریگەریی زۆریان هەیە، شتێک کەمتر (37.13%) گوتویانە کاریگەرییەکی کەمی هەیە، ئەویتری دەڵێن یان نییەتی یان نازانن.
12-    لەگەڵ هەموو گلەیی و گازندەیەکیان، خۆشبەختانە نزیکەی 52.69% رایان وایە هەرێمی کوردستان پەناگەیەکە بۆ کوردانی رۆژهەڵات، ئەگەرچی نزیکەی 41%  پێچەوانەی ئەم بیروبۆچونەن. پێدەچێت یەکێک لە هۆکارەکان ئەوە بێت هەرێمی کوردستان دەرفەتی کاری بۆ رەخساندوون وەک لە بەشی سێیەمدا دەیبینین.
13-    وادەردەکەوێت مەیلی جیابوونەوە لە دەوڵەتی ئێرانیی لەناو کوردانی رۆژهەڵاتدا بەهێز بێت بەو پێیەی نزیکەی 52%ی ئەوانەی وەڵامیان داوەتەوە رایان وایە جیابوونەوە هەنگاوێکی پەسەندە، تەنها 27.5% رایان وایە هەرێمێکیان هەبێت باشترە، نزیکەی 14.3%ٍ لایان باشترە لە چوارچێوەی ئێرانێکی دیموکراسییدا بژین باشترە، ئەویتری رای وایە دەستکاری دۆخی ئێستا نەکرێت و وەک خۆی بمێنێتەوە باشترە.

بەشی سێیەم/ پرسیاری گشتیی
14-    سەبارەت بە کرانەوەی کولتوریی، لەوە ناچێت کوردانی رۆژهەڵات بە ئەزمونی هەرێم سەرسام بن. نزیکەی 72%ی ئەوانەی وەڵامیان داوەتەوە رایان وایە رۆژهەڵاتی کوردستان لە رووی کەلتورییە لە هەرێمی کوردستان پێشکەوتووترە، تەنها 13.3% رایان وایە هەرێم لە پێشترە و نزیکەی 12% رای وایە لە یەک ئاستدان و ئەویتری 'نازانم'ی هەڵبژاردووە.  
15-    سەبارەت بە رەخساندنی دەرفەتی کار و پشتیوانیی بژێویی رۆژهەڵات، بەشی گەورەی ئەوانەی وەڵامیان داوەتەوە (نزیکەی 59.5%) گوتویانە هەرێمی کوردستان بۆ کارکردنیان لەبارە و بەشدارە لە باشترکردنی گوزەرانیان، بەڵام 31% رای پێچەوانەی هەبووە و ئەویتری گوتویەتی "نازانم".
16-    هەرێم شوێنێکی سەرنجڕاکێشیش نییە تا تیایدا بژین. زۆرینەی ئەوانەی وەڵامیان داوەتەوە (نزیکەی 52.5%) گوتویانە نایانەوێت لە هەرێم بژین، تەنها 32% گوتویانە پێیان خۆشە لە هەرێم بژین، ئەویتری "بۆم گرنگ نییە"ی هەڵبژاردووە.
17-    دوا پرسیاریش هەواڵێکی ناخۆشە سەبارەی بە ئایندەی هەرێم. گەورەترین رێژەی ئەوانەی وەڵامیان داوەتەوە گوتویانە بە هۆکارێک هەرێمی کوردستان لەناودەچێت، ئیدی ململانێی ناوخۆ بێت، فشاری دەرەکیی بێت، یان هەردووکیان. زۆرینەی ئەوانەی وەڵامیان داوەتەوە (نزیکەی 37.97%( گوتویانە "داهاتووی هەرێم زۆر خراپە، هەم دەوڵەتانی ناوچەکە و هەم ململانێی ناوخۆ لەناوی دەبات"، بەڵام نزیکەی 20.25% گوتویانە "زۆر خراپە، ململانێی ناوخۆ لەناوی دەبات"، واتە خراپییەکە بەهۆی ململانێی ناوخۆوەیە. نزیکەی 10.13%ش گوتویانە "زۆر خراپە، دەوڵەتانی ناوچەکە لەناوی دەبەن"، واتە هۆکارەکە پتر دەرەکییە. تەنها 22.15% گەشبینن بەرامبەر ئایندەی هەرێمی کوردستان و ئەویتری گوتویەتی "نازانم".    

پرۆفایلی بەشداربووان
１-    زۆرترین گروپی تەمەن کە بەشداری لە راپرسییەکە کردووە تەمەنی 34-41 (بە رێژەی 34.3%)، تەمەنی 42-49 (بە رێژەی 26%(، پاشان تەمەنی 26-33  (بە رێژەی 20%(.
２-    بەپێی ئاستی خوێندەواریی و بڕوانامە، تەنها 3.8٪ هەڵگری بروانامەی سەرەتایی بوون، گەورەترین گروپی سامپڵەکە هەڵگری بڕوانامەی دبلۆم یان بەکالریۆس بوون ( بە رێژەی 43.7%).
３-    رێژەی 7.3%ی سامڵەکە لە رەگەزی مێ بوون و ئەویتری لە رەگەزی نێر بوون.
４-    سەبارەت بە پیشە، زۆرترین خاوەنپیشەی بەشداربوو بریتیی بوون لە کارمەندی کەرتی تایبەت و کاسب (بە رێژەی 33%)، ئەویتری کارمەندی دەوڵەتیی (بە رێژەی 24%)، بێکار بە رێژەی (9%) و خانەنشین بە رێژەی (6.6%).
５-     بەشداربووان دانیشتووی رۆژهەڵات، هەرێمی کوردستان و دەرەوەی وڵاتن.
６-    نزیکەی رێژەی 40%ی سامپڵەکەش سەردانی هەرێمی کوردستانیان کردووە.
７-     یەکێک لە هۆکارە بەهێزەکان کە وایکردووە سەردانی هەرێم بکەن 'ئازادیی کۆمەڵایەتییە". نزیکەی 45% پاڵپشتی ئەم بۆچونە بوون.   

دەقی راپرسیەكە لێرەوە وەربگرە