راپۆرت: دره‌و

دوێنێ شەو ئیسرائیل شەوێكی سەختی بەڕێكرد، سەرۆك وەزیران، وەزیری بەرگریی لەكارخست، ئەمە وایكرد زیاتر لە (600 هەزار) كەس بڕژێنە سەر شەقامەكان، پێشبینی دەكرێت ناتانیاهۆ لەژێر فشاری شەقامدا پرۆژەكەی بۆ دەستكاریكردنی دەسەڵاتی دادوەریی رابگرێت، پرۆژەیەك كە رایگشتی ئیسرائیلی دابەشكردووە بەسەر دوو بەرەدا، بەرەیەك پشتیوانی لێدەكەن‌و بەرەكەی تر وەكو هەوڵێك بۆ لاوازكردنی دەسەڵاتی دادوەریی ناوی دەبەن، وردەكاری زیاتر لەم راپۆرتەدا. 

ناتانیاهۆ لەژێر فشاردا پرۆژەكە رادەگرێت ؟
دوای تێپەڕینی شەوێكی بێ پێشینە لە خۆپیشاندان‌و ناڕەزایەتی، ئیسحەق هرتسوگ سەرۆكی ئیسرائیل داوای لە حكومەتی ناتانیاهۆ كرد پلانەكەی بۆ هەمواركردنی دەسەڵاتی دادوەریی رابگرێت. ئێَستا خەڵكی ئیسرائیل چاوەڕوانی وتارێكی بنیامین ناتانیاهۆی سەرۆك وەزیرانی وڵاتەكەیان دەكەن، بەپێی هەواڵێك كە ئاژانسی (رۆیتەرز) لەزاری سەرچاوەیەكەوە لە پارتی (لیكۆد) بڵاویكردوەتەوە كە سەرۆكایەتی ئیئتیلافی دەسەڵاتدار دەكات، پێدەچێت ناتانیاهۆ پرۆژە یاسای تایبەت بە هەمواری دەسەڵاتی دادوەریی رابگرێت.  

لەكارخستنی وەزیری بەرگریی
بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل (یواڤ گالانت) وەزیری بەرگری حكومەتەكەی دورخستنەوە، ئەمە بەهۆی ئەوەی وەزیری بەرگری داوای هەڵوەشاندنەوەی پلانی حكومەتی كرد بۆ هەمواركردنی سیستەمی دادوەریی وڵات. 
هاوكات لەگەڵ بڵاوبونەوەی هەواڵی لەكارخستنی وەزیری بەرگری، درەنگانێكی دوێنێ شەو دەیان هەزار كەس لە خەڵكی ئیسرائیل، لەسەرتاسەری وڵات رژانە سەر شەقامەكان. بەگوێرەی قسەی میدیاكانی ئیسرائیل، ژمارەی خۆپیشاندەرانی دوێنێ شەو گەیشتوەتە زیاتر لە (600 هەزار) كەس. 
خەڵك لەبەردەم ماڵی سەرۆك وەزیران لە قودس كۆبونەوە، خۆپیشاندەران دیواری ئەمنی بەردەم ماڵەكەی ناتانیاهۆیان بڕی، پۆلیس ئاوی بەكارهێنا بۆ دورخستنەوەیان. لە شاری تەلئەبیب كە لەسەرەتای ساڵەوە خۆپیشاندانی گەورە بەخۆوە دەبینێت، خۆپیشاندەران ئاگریان لە چەند شوێنێك بەردا. 
لانی كەم سێ وەزیری پارتی (لیكۆد) كە ناتانیاهۆ سەرۆكایەتی دەكات، بەشێوەیەكی ئاشكرا دژایەتی خۆیان بۆ هەمواری سیستەمی دادوەریی ئیسرائیل راگەیاندووە. سەرۆكی ئەو لیژنە پەرلەمانییەی كە بۆ تەماشاكردنی یاسای هەمواری سیستەمی دادوەریی دانراوە، دەڵێ" گفتوگۆكان لەسەر یاساكە تاوەكو ئەمڕۆ بەردەوام دەبن". 
ئەم یاسایە كە دەسەڵاتەكانی دادگا سنوردار دەكات، چەند مانگێكە ئیسرائیلی روبەڕووی ناڕەزایەتییەكی بەردەوام كردوەتەوە. دوای ناڕەزایەتییەكەی دژی دەستكاریكردنی دەسەڵاتەكانی دادگا، ناتانیاهۆ، وەزیری بەرگری بانگهێشتی كۆبونەوەیەك كرد‌و لەوێ پێی راگەیاند چیتر وەكو وەزیری بەرگری متمانەی پێ نەماوە. تائێستا نوسینگەی سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل شوێنگرەوەی وەزیری بەرگری دەستنیشان نەكردووە.

گالانت كە سەربە پارتی (لیكۆد)ە، پلانی حكومەتی ناتانیاهۆی بۆ چاكسازی لە سیستەمی دادوەریی ئیسرائیل بە "هەڕەشەیەكی روون‌و راستەوخۆ لە ئاسایشی وڵات" ناوبرد. لە تۆمارێكی ڤیدیۆیدا كە ئێوارەی رۆژی شەممە خوێندییەوە رایگەیاند، ئەندامانی هێزەكانی سوپای ئیسرائیل هەست بە توڕەیی‌و بێئومێدی دەكەن، ئەمە لە ئاستێكدایە كە پێشتر نەبینراوە. بەم قسانە، وەزیری بەرگری پاڵپشتی هەندێك لە هاوڕێكانی لە پارتی لیكۆد بەدەستهێنا كە ناتانیاهۆ سەرۆكایەتی دەكات، بەڵام ئەوانەی سەربە باڵی راستڕەوی توندڕەو بوون، هەرزوو داوایان لە ناتانیاهۆ كرد لە پۆستەكەی دوریبخاتەوە. 
یائیر لاپید رێبەری ئۆپۆزسیۆنی ئیسرائیل، لادانی گالانت-ی لە پۆستەكەی بە "داڕمانێكی نوێ لەناو حكومەت" ناوبردو وتی:" ناتانیاهۆ دەتوانێت گالانت دەربكات، بەڵام ناتوانێت واقع‌و گەلی ئیسرائیل دەربكات كە بەڕووی شێتبوونی ئیئتیلافی دەسەڵاتداردا راوەستاون". 
لە بەیاننامەیەكی هاوبەشدا لەگەڵ بینی گانتس، لاپید دەڵێ:" ناكرێت ئاسایشی وڵات بكرێت بە كارت لەناو گەمە سیاسییەكاندا. ئەمشەو ناتانیاهۆ هێڵی سوری بەزاند". رێبەری ئۆپۆزسیۆن داوای لە ئەندامانی پارتی (لیكۆد) كرد بەشدار نەبن لە "وێرانكردنی ئاسایشی نەتەوەیی ئیسرائیل"دا.
لەم چەند هەفتەی دوایدا، بەرپرسانی باڵای وەزارەتی دارایی ئیسرائیل هۆشداریاندا لەبارەی كاردانەوەیەكی ئابوری توند، خاوەنكارەكانیش زەنگی مەترسییان سەبارەت بە ئایندەی كۆمپانیاكانیان لێداوە. ئەوەی فشارەكانیشی لەسەر ناتانیاهۆ گەورەتر كرد، وتەكەی سەرۆكی یەكێتی كرێكارانی بوو، رێكخراوێك كە سەدان هەزار كرێكاری لە كەرتی گشتیدا هەیە، سەرۆكی ئەم رێكخراوە سەرسوڕمانی خۆی لە دورخستنەوەی وەزیری بەرگری نیشاندا، لە بەیانی ئەمڕۆوە سەندیكانانیش چونە پاڵ خۆپیشاندەران‌و مانگرتنیان راگەیاند.سەرۆكی دەستەی فڕۆكەخانەكانی ئیسرائیلیش ئەمڕۆ گەشتە ئاسمانییەكانی لە تەلئەبیبەوە بۆ دەرەوەی وڵات راگرت.   
هاوكات كونسوڵی گشتی ئیسرائیل لە نیویۆرك رایگەیاند، بەهۆی دورخستنەوەی وەزیرە بەرگرییەوە، ئەویش دەستی لە پۆستەكەی كێشاوەتەوە. زانكۆكانی بواری توێژینەوەش لە ئیسرائیل رایانگەیاند، بەهۆی فشارەكانەوە وانەكانی خۆیان رادەگرن‌و داوایان كرد بڕیاری لادانی وەزیری بەرگری هەڵوەشێندرێتەوە. 
لەبەرامبەر ئەمانەدا، (ئیتمار بن غەفیر) وەزیری ئاسایشی نەتەوەیی پاڵپشتی خۆی بۆ بڕیارەكەی ناتانیاهۆ سەبارەت بە چاكسازی لە سیستەمی دادوەریی رایگەیاندو وتی:" سەرۆك وەزیرانی بڕیاری پێویستی داوە‌و پیرۆزبایی لێدەكەم".

ناتانیاهۆو پلانەكەی بۆ دەسەڵاتی دادوەریی 
ناتانیاهۆ كە بە تۆمەتی گەندەڵی دادگایی دەكرێت، بەڵێنیداوە بەردەوام بێت لەسەر پرۆژەكەی بۆ چاكسازی لە دەسەڵاتی دادوەریدا، دەڵێ ئەمە پێویستە بۆ سنورداركردنی دەسەڵاتی زۆرو زەوەندی دادگا‌و گەڕاندنەوەی جۆرێك لە هاوسەنگی لەنێوان حكومەت‌و دادگادا. ئەم هەموارە دادوەرییە بەشێكی دانەبڕاوە لە پلانی راستڕەوەكانی ئیسرائیل كە ئێستا رێبەرایەتی توندڕەوترین حكومەت دەكەن لە مێژووی ئیسرائیلدا، ئامانجی ئەوەیە دەسەڵاتی دەستەی دادوەریی كەمبكاتەوە. 
هەموارەكە رێگە بەوە دەدات پەرلەمان بڕیارەكانی دادگای باڵای وڵات بگۆڕێت، ئەمەش هەوڵێكە كە نەیارانی ناتانیاهۆ دەڵێن دەبێتە هۆی لێدان لە سەربەخۆیی دادگا‌و وادەكات سیاسییەكان بتوانن دادگا لەبەرژەوەندی خۆیان بەكاربهێنن. بەڵام ناتانیاهۆ دەڵێ ئامانج لە چاكسازییەكان رێگریكردنە لەوەی دادگاكان ئەو دەسەڵاتانەی كە پێیاندراوە بقۆزنەوە‌و پێشتر گەل لە هەڵبژاردن دەنگی پێداون بۆ ئەوەی ئەم چاكسازییە بكەن. 
پەرلەمانی ئیسرائیل كە بە "كنێست" ناسراوە، خوێندنەوەی یەكەمی بۆ دوو بڕگەی سەرەكی هەموارەكە كردووە، بڕگەی یەكەم پرۆسەی دانانی دادوەران دەگۆڕێت‌و بڕگەی دووەمیش وا دەكات دادگای باڵای دەسەڵاتی ئەوەی نەبێت هەر جۆرە هەمواركردنێكی یاسا بنەڕەتییەكان هەڵوەشێنێتەوە، بەتایبەتیش ئەو یاسایانەی كە وەكو دەستور لە ئیسرائیل تەماشا دەكرێن. بڕگەیەكی تریش لەناو هەموارەكەدا هەیە كە مشتومڕی زۆری دروستكردووە، ئەم بڕگەیە رێگە بە پەرلەمان دەدات هەندێك لە بڕیارەكانی دادگای باڵا بە زۆرینەی سادەی دەنگ هەڵوەشێنێتەوە، زۆرینەی سادە لەناو پەرلەمانی ئیسرائیل واتە دەنگی (61) ئەندام لەكۆی (120) ئەندام.