راپۆرتی شیكاری: درەو

یاسای هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران وەک یەک خزمەت بە لایەنە سیاسییەکان ناکات، بۆیە سیستمەکە بەشێک لە حیزبە سیاسییەکان مەحکوم بە بەستی هاوپەیمانی دوو قۆڵی و سێ قۆڵی و بگرە چوار قۆڵیش دەکات، لە پێناو پاراستنی لانی کەمی پێگەی ئێستایان. ئەمە هەر بۆ هێزە سیاسییە بچوکەکان ڕاست نیەو لە حاڵەتی ڕودانی هاوپەیمانی ئەو هێزانە، وا دەکات هێزە سیاسییە گەوەرەکانیش بخزێنێتە نێو هاوپەیمانی جیاوازەوەو پەلکێشی هێزەکان بکات بۆ لای یەکتر.
بازنەکانی سنوری پارێزگای سلێمانی گۆرەپانی گەرمی ململانێى لایەنەکان دەبێت، چونکە زۆرترین کاریگەرییەکانی بەستنی هاوپەیمانی بۆ بەدەستهێنانی کورسی  لەم پارێزگایە دەبێت. 
پێشتر لە ڕاپۆتێکی شیکاری درەو میدیادا، وردەکاری سیناریۆی ئەنجامی هەڵبژاردنی پێشوەختی ئەنجومەنی نوێنەرانمان لەسەر بنەمای دەنگەکانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان لە ٣٠/٩/٢٠١٨، وەک دواین هەڵبژاردن لە پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان (هەولێر، سلێمانی و دهۆک)  بۆ هێزە سیاسییە کوردییەکان خستەڕوو. کە وا بڕیارە هەڵبژاردنەکە لە ١٠ی ١٠ی ٢٠٢١ ئەنجام بدرێت.

کاتێک ئاماژەمان کرد،  بەوەی  ئەو سیستمەی یاسای ژمارە (٩) ساڵی ٢٠٢٠ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران تەبەنی کردووە، پێگەی لایەنە سیاسییە گەورەكان گەورەترو مامناوەندەكان بچوكتر و دەنگی بچوكەكانیش دەكاتە ئاردی ناو دڕك، ڕەنگە ببێتە پاڵنەری ئەوەی بەشێک لە لایەنە سیاسییەکان بیر لە بژاردەی هاوپەیمانی بکەنەوە.
بۆ خۆێندنەوەی ڕاپۆرتی پێشوو (بڕوانە: هەڵبژاردنی پێشوەختی پەرلەمانی عێراق: سیناریۆی پێگەی پارتەكانی هەرێم):
 دەکرێت سیناریۆی زیاتر لە سەدان جۆر هاوپەیمانی نێوان هێزە کوردییەکان لە بازنەو پارێزگانی هەرێمی کوردستان ڕوبدات، بەڵام لەم شیکارییەدا لەسەر کۆمەڵێک بنەمای لێکنزیکی لایەنە سیاسییەکانی هەرێم وەک (مێژووی هاوبەش، خەباتی هاوبەش، ڕێککەوتنی هاوبەش، بیرو فکری هاوبەش) هەشت جۆر سیناریۆی جیاواز بۆ ئەو لایەنانە بخەینە ڕوو ئەوانیش؛
1.    لیستی هاوبەشی ئۆپۆزسیۆنی (ڕابردوو و ئێستا): گۆڕان و یەکگرتوو کۆمەڵ(دادگەری) و نەوەی نوێ 
2.    لیستی هاوبەشی (ئۆپۆزسیۆنی ڕابردوو): گۆڕان و یەکگرتوو و کۆمەڵ (دادگەری)
3.    لیستی هاوبەشی (ئۆپۆزسیۆنی ئێستا سەردەمی کابینەی نۆ): کۆمەڵ و یەکگرتوو و نەوەی نوێ 
4.    لیستی ئیسلامی: کۆمەڵ(دادگەری) و یەکگرتوو
5.    ڕێککەوتنی سیاسی (کابینەی نۆ): پارتی و گۆڕان
6.    لیستی لایەنە بەشدارەکان کابینەی نۆی حکومەت لە لایەک و ئۆپۆزسیۆن لە لایەکی تر: (پارتی و یەکێتی و گۆڕان) (کۆمەڵ و یەکگرتوو و نەوەی نوێ) 
7.    مێژوو و کاری هاوبەش: یەکێتی و پارتی
8.    ڕێککەوتنی سیاسی (حکومەتی خۆجێیی): یەکێتی و گۆڕان

تێبینی:
1.    لەم ڕاپۆرتەدا شیکاریمان بۆ سەنگی ئەو لایەنانە کردوو کە ئێستا لە ئارادان (وەک ئەوەی کە هەیە)، لە ڕاپۆرتی پیشوو شیکاری ئەوەمان کردووە لە حاڵەتی سەرهەڵدانی هێزی نوێ لە هەرێمی کوردستان کاریگەری چی دەبێت؟ و کار لە پێگەی کام پارتی سیاسی و دەکات؟ و ڕێژەی ئەو کاریگەرییانە چۆن دەبێت؟. 
‌‌‌(هاوپەیمانی هیوا)مان بە نمونە وەرگرتووە. چونکە؛
یەکەم: سەرهەڵدانی هێزی نوێ جا بەناوی (هاوپەیمانی هیوا، دەنگی ناڕازی، هەنگ، یان هەر گروپ و هێزێکی نوێ) کاریگەری زیاتر لەسەر دەنگی لایەنەکانی (گۆڕان بە پلەی یەک و دواتریش نەوەی نوێ و کۆمەڵ و گۆڕان جێدەهێڵن).
دووەم: ئەو گروپانە ئەگەر هاوپەیمانی لە نێوان خۆیان و دەرەوەی خۆیان ئەنجام نەدەن، دەبنە هۆی زیاتر پەرتکردنی دەنگی هێزە مامناوەند و بچوکەکان و خۆشیان ئەو هێزانەش زەرەرمەند دەکەن، ڕەنجەکەیان دەچێتە خزمەتی تەکێتی و پارتییەوە.
سێیەم: ئەگەر ئەو هێزە نوێیانە هاوپەیمانی فراوان ئەنجام بدەن، دەتوانن، هاوکێشەکان بگۆڕن، بە تایبەی لە پارێزگای سلێمانی.
2.    ئەو سیناریۆیانەی دەخرێنە ڕوو لە سنوری بازنەکانی پارێزگای سلێمانی دەکرێت لە ڕوی جوگرافییەوە گشتگیربن و سەرجەم سەرجەم بازنەکان بگرێتەوە، وەک چۆن دەکرێت سیناریۆیەک بۆ بازنەیەک ڕاست بێت، سیناریۆکی تر بۆ بازنەیەکی دیکەی هەمان پارێزگا ڕاست بێت
لە هەمان کاتدا دەکرێت سیناریۆیەکیان بۆ دوو هێز یان زیاتریان لە بازنەک ڕووبدات لە بازنەیەکی تر بۆ هەمان ئەو هێزانە هاوپەیمانییەکان بەجۆرێکی تر بێت، بەپێی بەرژەوەندی لایەنەکان.
3.    ململانێی زۆرێک لەو پارتانەی نزیکن لە بەدەستهێنانی کورسییەک، یان نزیکن لە کورسی کۆتایی بازنەکە، لە سەر کورسی (کۆتای ئافرەتان) دەبێت و زۆرێکیان چاویان لە کاندیدکردنی ئافرەتە.
4.    ئەگەرچی پاڵنەری گەورەو گرنگ هەیە بۆ بەستنی هاپەیمانی، بەڵام گرفت رێگریش کەم نێن، لەوانە؛
یەکەم: رێکنەکەوتنی لایەنەکان لەڕوی بەرنامەی سیاسی پارتەکانیانەوە.
دووەم: ڕێکنەکەوتنیان لەسەر کاندیدەکانیان.
سێیەم: قورسی ڕازی کردنی جەماوەری هێزە سیاسیەکان کە دەنگ بە کاندیدی لاینەێکی دیکە بدات کە هاوپەیمانن.  

سیناریۆکانی هاوپەیمانی لە پارێزگای سلێمانی
بەپێی یاسای هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران ژمارە (٩)ی ساڵی ٢٠٢٠، پارێزگای سلێمانی (١٨) كورسی بۆ تەرخان کراوەو دابەشکراوە بۆ (٥) بازنەی هەڵبژاردن و کە پێویستە لە هەر بازنەیەک (١) ئافرەت سەربکەوێت (بە دەنگی خۆی یان بە کۆتا) لە خوارەوە شیکردنەوە بۆ هەر بازنەیەکی ئەو پارێزگایە بەپێی ئەو سیناریۆیانەی کە پێشبینی دەکرێن.

پارێزگای سلێمانی بازنەی (١)
بازنەی (1): کە ناسێنراوە بە بازنەی (باکوری قەزای سلێمانی + شارباژێڕ + ماوەت)
ناوەندەکانی تۆماری بریتین لە: (ناوەندی شار یەک 1، 2 + ناوەندی شار دوو 1، 2 + ناوەندی شار سێ 1، 2 + ناوەندی شار چوار 1، 2 + ناوەندی شار پێنج 1، 2 + شارباژێڕ + شارباژێڕ(نوێ) 1، 2، 3 )

خشتەی ژمارە (١)
هاوپەیمانی گۆڕان و یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) و نەوەی نوێ
بازنەی (١) سلێمانی

خشتەی ژمارە (2)
هاوپەیمانی گۆڕان و یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) 
بازنەی (١) سلێمانی

خشتەی ژمارە (٣)
هاوپەیمانی یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) و نەوەی نوێ 
بازنەی (١) سلێمانی

 
خشتەی ژمارە (٤)
هاوپەیمانی کۆمەڵ(دادگەری) و یەکگرتوو
بازنەی (١) سلێمانی

 
خشتەی ژمارە (٥)
هاوپەیمانی گۆڕان و پارتی
بازنەی (١) سلێمانی

 
خشتەی ژمارە (٦)
(هاوپەیمانی پارتی و یەکێتی و گۆڕان) (هاوپەیمانی کۆمەڵ و یەکگرتوو و نەوەی نوێ)
بازنەی (١) سلێمانی

 
خشتەی ژمارە (٧)
هاوپەیمانی یەکێتی و پارتی 
بازنەی (١) سلێمانی

خشتەی ژمارە (٨)
هاوپەیمانی یەکێتی و گۆڕان 
بازنەی (١) سلێمانی

پارێزگای سلێمانی بازنەی (٢)
بازنەی (2): کە ناسێنراوە بە بازنەی )باشوری قەزای سلێمانی + قەرەداغ)
ناوەندەکانی تۆماری بریتین لە: (ناوەندی شار شەش 1، 2، 3 + ناوەندی شار حەوت 1، 2 + ناوەندی شار هەشت 1، 2 + ناوەندی شار نۆ 1، 2 + ناوەندی شار دە 1، 2، 3 + قەرەداغ + بازیان 1، 2 + ناوەندی شار یانزە + قەرەداغ نوێ)

خشتەی ژمارە (٩)
هاوپەیمانی گۆڕان و یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) نەوەی نوێ 
بازنەی (٢) 

خشتەی ژمارە (١٠)
هاوپەیمانی گۆڕان و یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) 
بازنەی (٢) سلێمانی

خشتەی ژمارە (١١)
هاوپەیمانی یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) و نەوەی نوێ 
بازنەی (٢) 

خشتەی ژمارە (١٢)
هاوپەیمانی کۆمەڵ(دادگەری) و یەکگرتوو 
بازنەی (٢) 

 
خشتەی ژمارە (١3)
هاوپەیمانی گۆڕان و پارتی 
بازنەی (٢) 

خشتەی ژمارە (١٤)
(هاوپەیمانی پارتی و یەکێتی و گۆڕان) (هاوپەیمانی کۆمەڵ و یەکگرتوو و نەوەی نوێ)
بازنەی (٢)

 
خشتەی ژمارە (١٥)
هاوپەیمانی پارتی و یەکێتی 
بازنەی (٢)

خشتەی ژمارە (١٦)
هاوپەیمانی یەکێتی و گۆڕان 
بازنەی (٢)

پارێزگای سلێمانی بازنەی (٣)
بازنەی (3): کە ناسێنراوە بە بازنەی (هەڵەبجە + سەیدسادق + شارەزوور + پێنجوێن)
ناوەندەکانی تۆماری بریتین لە: (هەڵەبجە + وارماوە + هەڵەبجەی تازە 1، 2+ هەڵەبجەی شەهید 1، 2، 3 + سەید سادق 1، 2، 3، 4+ پێنجوێن 1، 2، 3 + شارباژێڕ 2)

خشتەی ژمارە (١٧)
هاوپەیمانی  یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) نەوەی نوێ 
بازنەی (٣) 

خشتەی ژمارە (18)
هاوپەیمانی گۆڕان و یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) 
بازنەی (٣) 

خشتەی ژمارە (١9)
هاوپەیمانی یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) نەوەی نوێ
بازنەی (٣) 

خشتەی ژمارە (20)
هاوپەیمانی یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) 
بازنەی (٣) 

 
        خشتەی ژمارە (21)
هاوپەیمانی گۆڕان و پارتی 
بازنەی (٣) 

 
خشتەی ژمارە (٢٢)
(هاوپەیمانی پارتی و یەکێتی و گۆڕان) (هاوپەیمانی کۆمەڵ و یەکگرتوو و نەوەی نوێ)
بازنەی (٣) 

 
خشتەی ژمارە (٢٣)
هاوپەیمانی پارتی و یەکێتی
بازنەی (٣) 

خشتەی ژمارە (٢٤)
هاوپەیمانی یەکێتی و گۆڕان
بازنەی (٣) 

پارێزگای سلێمانی بازنەی (٤)
بازنەی (4): کە ناسێنراوە بە بازنەی (پشدەر + ڕانیە + دوکان)
ناوەندەکانی تۆماری بریتین لە: (دوکان  1، 2، 3 + دوکان نوێ  1، 2 + چوار قوڕنە  1، 2 + حاجی ئاوا + ڕانیە یەک  1، 2، 3 + ڕانیە دوو + بێتواتە + بێتواتە نوێ  1، 2 + قەڵادزێ 1، 2، 3، 4، 5)

خشتەی ژمارە (٢٥)
هاوپەیمانی گۆڕان و یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) نەوەی نوێ 
بازنەی (٤) 

خشتەی ژمارە (٢٦)
هاوپەیمانی گۆڕان و یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) 
بازنەی (٤) 

خشتەی ژمارە (٢٧)
هاوپەیمانی یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) نەوەی نوێ 
بازنەی (٤) 

 
خشتەی ژمارە (٢٨)
هاوپەیمانی یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) 
بازنەی (٤) 

 
خشتەی ژمارە (٢٩)
هاوپەیمانی گۆڕان و پارتی 
بازنەی (٤) 

 
خشتەی ژمارە (.٣)

(هاوپەیمانی پارتی و یەکێتی و گۆڕان) (هاوپەیمانی کۆمەڵ و یەکگرتوو و نەوەی نوێ)
بازنەی (٤) 

 
خشتەی ژمارە (٣١)
هاوپەیمانی پارتی و یەکێتی 
 بازنەی (٤) 

خشتەی ژمارە (٣٢)
هاوپەیمانی یەکێتی و گۆڕان
 بازنەی (٤) 

پارێزگای سلێمانی بازنەی (٥)
بازنەی (5): کە ناسێنراوە بە بازنەی (کەلار + دەربەندیخان + کفری + چەمچەماڵ + بەشێکی خانەقین)
ناوەندەکانی تۆماری بریتین لە: (دەربەندیخان  1، 2، 3 + کەلار 1، 2 + سمود + کفری 1، 2 + چەمجەماڵ 1، 2 + شۆڕش و سەنگاو)

خشتەی ژمارە (٣٣)
هاوپەیمانی گۆڕان و یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) نەوەی نوێ 
بازنەی (٥) 

خشتەی ژمارە (٣٤)
هاوپەیمانی گۆڕان و یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) 
بازنەی (٥) 

خشتەی ژمارە (٣٥)
هاوپەیمانی یەکگرتوو و کۆمەڵ(دادگەری) نەوەی نوێ 
بازنەی (٥) 

خشتەی ژمارە (٣6)
هاوپەیمانی کۆمەڵ(دادگەری) و یەکگرتوو 
بازنەی (٥) 
 
خشتەی ژمارە (٣7)
هاوپەیمانی گۆڕان و پارتی 
بازنەی (٥) 

 
خشتەی ژمارە (٣٨)
(هاوپەیمانی پارتی و یەکێتی و گۆڕان) (هاوپەیمانی کۆمەڵ و یەکگرتوو و نەوەی نوێ)
بازنەی (٥) 

 
خشتەی ژمارە (٣٩)
هاوپەیمانی پارتی و یەکێتی
بازنەی (٥)

خشتەی ژمارە (٤٠)
هاوپەیمانی یەکێتی وگۆڕان 
بازنەی (٥)

راپۆرتی پەیوەندیدار:

هەڵبژاردنی پێشوەختی پەرلەمانی عێراق: سیناریۆی پێگەی پارتەكانی هەرێم