(درەو میدیا):

كانونی یەكەم/ دیسەمبەری ساڵی 1916 قەشەی روسی گریگۆری راسپۆتین لەلایەن چەند خانەدانێكی روسییەوە تیرۆركرا، كە زۆر تامەزرۆی ئەوە بوون كۆتایی بەكاریگەریی بەسەر خێزانی فەرمانڕەوای روسیاوە بهێنن، كەواتە چیرۆكەكەی چییە و چۆنە؟
راسپۆتین 21ی كانونی دووەمی ساڵی 1869 لە گوندی پۆكرۆڤسكۆی لە سیبریا لە خێزانێكی سادەی جوتیار لەدایبكووە و سەرقاڵی كاری كشتوكاڵ بووە هەتا ئەوكاتەی باوكی رەوانەی كڵێسایەكی دەكات بۆئەوەی ببێت بە قەشە.
لە كۆتاییەكانی سەدەی 19دا راسپۆتین گەشتێكی بۆ سەرتاسەری روسیا دەستپێكرد و تێیدا سەرنجی ژمارەیەكی زۆر كەسی بەلای خۆیدا راكێشا بەهۆی زیرەكی زۆری و لێهاتوویی لە قسەكردندا و لە ساڵی 1905 یشەوە پەیوەندی ئەو لەگەڵ كۆشكی شاهانەدا لە مۆسكۆ دەستیپێكرد و لەو كاتەشەوە ناوی پەیوەست بوو بە چەند رووداوێكی ئابڕوبەرانە " سكانداڵ"ی گەورەوە.
ئەلیكساندارا، هاوسەری نیكۆلای دووەم ئیمپراتۆری روسیا، باوەڕی زۆری بەوە هەبوو كە راسپۆتین توانایەكی بێسنوری هەیە و یارمەتیدەربووە لە چارەسەركردنی كوڕەكەیدا " ئەلێكسی" كە جێنیشنی تەختی ئیپمراپۆریەت بوو و بەدەست نەخۆشی "هیمۆفیلیا" ەوە دەیناڵاند كە رێگە لە بەكڵۆبوونی خوێن دەگرێت.

خانەوادەی نیكۆلای دووەم، قەیسەری روسیا

" ئامێری سێکس"
لە چوارچێوەی ئەو رووداوە ئابڕوبەرانەی كە پەیوەندییان بە راسپۆتینەوە هەبوو نازناوی " ئامێری سێكس" و " عاشقەكەی ئەلیكساندرا ڤیۆدرۆڤنا" هاوسەری قەیسەری لێنرا، رەنگە وەسفی یەكەم زێدەڕۆیی بێت، بەڵام وەسفی دووم راستەقینە نەبوو.
بیروڕای روسەكانی چواردەوری جیاوازبوو، هەیانبوو بە " پیاوی پیرۆز" وەسفیاندەكرد و هەش بوو بە " مار" وەسفیدەكرد، ئەمەی دووەم نازناوێك بوو كە سەرۆك وەزیرانی چاكسازیخوازی ئەو سەردەمە پیوتەر ستۆلبین لێی نابوو.
كاتێك جەنگی یەكەمی جیهانی لە ساڵی 1914 هەڵگیرسا، دۆخێكی هیستیری دەربارەی " هێزەكانی تاریكی چواردەوری تەختی ئیپمراتۆریەت" هەبوو، لایەنگرانی هاوپەیمانێتی لەگەڵ فەرەنسا كە چاویان لەوەبوو لە رووی سەربازییەوە ئەڵمانیا شكستپێبهێنرێت، باوەڕیان وابوو كە راسپۆتین ناوبانگی سیاسەتی دەرەوەی روسیا ناشیرین و خراپ دەكات، و خودی راسپۆتین سەرەتاكانی ساڵی 1915 بە رۆژنامەنوسێكی ئیتالی وتبووە كە" بە ویستی خودا جەنگ بەرپانابێت".

شازادە یۆبۆسۆڤ و ئێرینای هاوسەری

دوا ساتەكان
هێشتا دوا ساتەكانی پەیوەست بە راسپۆتین تەمومژاویی و ناڕوونە، بۆچی راسپۆتین رۆیشت بۆ كۆشكی فلێكس یۆسۆبۆڤ لە سان پترسبۆرگ؟
بە گوێرەی دوو كەس كە راسپۆتینیان تیرۆركرد كە  بریتی بوون لە شازادە یۆبۆسۆڤ و ڤلادیمێر بۆریشكڤیچ، ئەندامی پەرلەمان، یۆسۆبۆڤ بانگهێشتی كردووە بۆ كۆشك بە بیانوی ئەوەی ئێرینای هاوسەری دەیەوێت بیبینێت ولە راستیشدا ئێرینای هاوسەری لەو كاتەدا لە كریمیا بوو.
یۆسۆبۆڤ دەڵێت كە حەڵوای ژەهراویی دەرخواردی راسپۆتین داوە، بەڵام نەمردووە و دوای شكستهێنانی ئەو  هەوڵەی تەقەی لێكردووە، بەڵام بەوەش نەمردووە و ناچار بۆریشكڤیچ تەقەی لێكردووە و كۆتایی بەژیانی هێناوە.
ئەوەی نامۆیە لەم چیرۆكەدا ئەوەی راسپۆتینی ناسیبێت دەزانێت كە ئەو لە حەڵوا دووردەكەوتەوە و باوەڕی وابوو كە توانا تایبەتەكانی خراپ دەكات و پاسەوانی كۆشەكەش كە دواتر لێكۆڵینەوەیان لەگەڵدا كرا دەڵێن گوێیان لە دەنگیی چەند تەقەیەكی یەك لەدوای یەك بووە و پزیشكی توێكاری تەرمەكەشی رایگەیاند كە هۆكاری مردنەكەی فیشەكێك بووە بەر سكی كەوتووە و بووەتە هۆی خوێنبەربوونێكی زۆر.
هەندێك گێڕانەوەش دەڵێن كە چوار كەسی خانەدان بەشداربوون لە پرۆسەی تیرۆركردنیدا كە بە سەركردایەتی یۆسۆبۆڤ ئەنجامدراو هەشە باوەڕی وایە كە ژمارەیەكی لەوەزیاتر بەشداری پرۆسەكەیان كردووە.
گێڕانەوەیەكی تر دەڵێت پیلانگێڕەكان ناچاربوون لە ئاوی سەهۆڵاودا نقومی بكەن، بەڵام توێكاری تەرمەكەی ئاشكرایكردووە كە راسپۆتین پێش ئەوەی تەرمەكەی نقوم بكرێت مردووە.
بەوتەی ماریای كچیشی، وەزیری ناوخۆی ئەوكاتەی روسیا ئەلیكساندەر پرۆتۆبۆڤ، راسپۆتینی ئاگاداركردوەتەوە لەوەی كە پیلانێك بۆ تیرۆركردنی هەیە و داوای لێكردووە بۆ ماوەیەك خۆی كەنارگیر بكات.
گێڕانەوەیەكی تریش دەڵێت كە یۆسۆبۆڤ بانگهێشتیكردووە بۆئەوەی لەگەڵ هاوپەیمانەكانی ئیمپراتۆر كۆببێتەوە كە ئەو كاتە هەوڵی راگەیاندنی باری نائاسایی و بەدیهێنانی ئاشتی دەدا.
لەبەر ئەمانە هێشتا سەردانەكەی راسپۆتین بۆ كۆشكەكەی یۆسۆبۆڤ بە ئاڵۆزی و ناڕوونی ماوەتەوە.

كۆشكەکەی فلێكس یۆسۆبۆڤ لە سان پترسبۆرگ

پێشبینییەكانی
دوای شۆڕشی بەلشەڤی یۆسۆبۆڤ بۆ پاریس دوورخرایەوە هەتا تەمەنی هەشتا ساڵی لەوێ‌ ژیا و  بۆریشكڤیچیش لە ساڵی 1918 لە پیترۆگراد دەستگیركرا و پاشان ئازادكرا و ساڵی 1920 لەمیانی شەڕی ناوخۆی روسیادا بە نەخۆشی گرانەتا مرد و ئەو  توندوتیژی و پشێوییەی لەگەڵ شۆڕشی بەلشەڤیدا لە روسیادا هاتەئاراوە، وتەكانی راسپۆتینی  وەك پێشبنییەكی بەدیهاتوو لێكرد كە وتبووی:" بەبێ‌ من هەموو شتێك دەبێت بە پشێوی".
هەروەها لە نامەیەكیشیدا بۆ نیكۆلای دووەم پێشبینی كوشتنی خۆی كردبوو:" ئەگەر خانەدانەكان كوشتیانم، ئەوا پاشایەتی دەڕوخێت". ئەوەش هاتەدی و شۆڕشگێڕە شیوعییەكان بنەماڵەی دەسەڵاتداری روسیایان ساڵی 1918 لە سێدارەدا.

سەرچاوە: بی بی سی