راپۆرت: درەو
گەڕانەوە بۆ سیستەمی سەرۆكایەتیی یاخود نیمچە سەرۆكایەتیی لەگەڵ پێدانی (كۆنفیدراڵی) بە هەرێمی كوردستان، ئەمە چارەسەری هەندێك لایەنی سیاسییە بۆ ئەو دۆخەی ئەم رۆژانە عێراقی تێكەوتووە، ئەمانە سەرچاوەی كێشەكان دەبەنەوە سەر سیستەمی پەرلەمانیی. ئایا كام سیستەمی حوكمڕانی بۆ عێراق گونجاوە ؟ دوو ساڵ لەمەوبەر پلاسخارت هەوڵیدا (كۆنفیدراڵی) لە عێراق بچەسپێنێت، شكستی هێنا، دەكرێت ئێستا ئەم پرۆژەیە زیندوبكرێتەوە ؟ وردەكاری زیاتر لەم راپۆرتەدا.  

هەمواری دەستورو گۆڕینی سیستەم
هاوكات لەگەڵ كۆنترۆڵكردنی تەلاری پەرلەمان لەلایەن لایەنگرەكانییەوە، رۆژی یەكشەممەی ئەم هەفتەیە موقتەدا سەدری رێبەری رەوتی سەدر تویتێكی كرد‌و تێیدا رایگەیاند" ئەمەی دەرفەتێكی مەزنە بۆ گۆڕینی سیستەمی سیاسی‌و دەستورو هەڵبژاردنەكان لە عێراق". 
چوارچێوەی هەماهەنگیی هەرزوو وەڵامی سەدری دایەوە‌و رایگەیاند" هەرجۆرە هەوڵێك بۆ هەمواركردنی دەستور دەبێت لەچوارچێوەی دەستوردا بێت‌و هەر كارێك بە پێچەوانەی ئەمەوە بەزاندنی هێڵی سورەو هەڕەشەیە بۆسەر ئاشتی كۆمەڵاتی‌و دەسەڵاتی یاسا".
هەركاتێك دۆخی سیاسی عێراق ئاڵۆزی تێدەكەوێت، قسەوباس لەبارەی گۆڕینی سیستەمی سیاسی وڵات سەرهەڵدەدات، ئەمە ساڵی 2019 رویدا كاتێك خۆپیشاندانەكانی ئۆكتۆبەر بەرپابوو، بەمدواییەش بەرلەوەی ناكۆكی ناو ماڵی شیعە بەتەواوەتی بتەقێتەوە، قسەوباس هەبوو لەبارەی گۆڕینی سیستەمی حوكمڕانیی لە عێراق. 
بزوتنەوەی ئیمتیداد كە نوێنەرایەتی خۆپیشاندەرانی ئۆكتۆبەری 2019ی عێراق دەكات وەكو یەكەم لایەنی سیاسی عێراق‌و بەشدار لە پەرلەمان، پاڵپشتی خۆی بۆ گۆڕینی سیستەمی حوكمڕانی عێراق لە (پەرلەمانی)یەوە بۆ (سەرۆكایەتی) یاخود (نیمچە سەرۆكایەتی)ی راگەیاند، ئەمەش لەرێگەی هەمواری دەستورەوە. 
هەندێك لایەنیش باس لە (كۆنفیدراڵی) دەكەن وەكو چارەسەر بۆ دۆخی چەقبەستووی عێراق، هەندێكی تریش زیاتر دەڕۆن و باسی گەڕاندنەوەی سیستمی پاشایەتی بۆ عێراق دەكەن.   
لایەنە كوردیەكان تا ئێستا بە فەرمی هەڵوێستی خۆیان لەبارەی هەر جۆرە گۆڕانكارییەك لە سیستمی حوكمڕانی عێراق را نەگەیاندووە، رەنگە هۆكارەكەی ئەوە بێت زوو زوو ئەم جۆرە پرسانە دەوروژێنرێن و دواتر بە بێدەنگی پەردەپۆش دەكرێت. 

سیستەمی حوكمڕانی لە عێراق
سیستەمی ئێستای حوكمڕانی عێراق سیستەمێكی (پەرلەمانی)یە، ماددەی (1)ی دەستور دەڵێ" عێراق دەوڵەتێكی فیدراڵی سەربەخۆی خاوەن سەروەرییە، سیستەمی حوكمڕانییەكەی كۆماریی نوێنەرایەتی (پەرلەمانی) دیموكراتییە".
لەدوای روخانی رژێمی پێشووی عێراقەوە لە ساڵی 2003‌و پەسەندكردنی دەستوری نوێ لە ساڵی 2005دا، سیستەمی پەرلەمانیی لە عێراق جێكەوت بووە، ئەم سیستەمە سەرباری ئەوەی ناڕەزایەتی لەسەر ئاستی شەقام دروستكردووە‌و وەكو دەوترێت پەرەی بە پشكپشێنەی حزبی‌و تائیفی داوە، بەڵام جۆرێك لە گرەنتیشی دروستكردووە بۆ بەشداری هەموو پێكهاتەكان‌و رێگریكردن لە روخانی سیستەمەكە.
بەهۆی سیستەمی پەرلەمانییەوە، لە عێراق (سەرۆك كۆمار، سەرۆكی حكومەت‌و وەزیرەكان، سەرۆك‌و ئەندامانی دادگای پێداچونەوە، سەرۆكی داواكاری گشتیی، باڵیۆزو خاوەن پلە تایبەتەكان، سەرۆكی ئەركانی سوپا‌و ئەوانەی لەپلەی فەرماندەی فیرقەدان، سەرۆكی دەزگای هەواڵگریی) لەلایەن پەرلەمانەوە متمانەیان پێدەدرێت‌و هەر لە پەرلەمانیش دەتوانرێت متمانەیان لێوەربگیرێتەوە.
بەڵام پەرلەمانی دوای روخانی رژێمی سەددام جگە لە سەندنەوەی متمانە لە چەند وەزیرو بەرپرسێك، سیستەمی پەرلەمانیی سەری نەكێشاوە بۆ سەندنەوەی متمانە لە هیچ سەرۆك كۆمارو سەرۆك وەزیرانێك، ئەمەش بەهۆی پێكهێنانی كابینەكانی حكومەت لەسەر بنەمای تەوافوق‌و پشكپشكێنە.
لەدوای پەسەندكردنی دەستورو دروستبوونی یەكەمین حكومەتەوە لە عێراق چەند جارێك باسی كۆتایهێنان بە حكومەتی تەوافوقی‌و دروستكردنی زۆرینەی سیاسی كراوە، بەڵام هێشتا تەوافوق بەردەوامە‌و دواین هەوڵی سەدر بۆ دروستكردنی "حكومەتی زۆرینە" شكستی هێناو ئێستا عێراق لەناو لێكەوتەكانی ئەو بارودۆخەدایە. 

سیستەمی سەرۆكایەتیی یان نیچمە سەرۆكایەتیی ؟
سیستەمی سەرۆكایەتیی ئەو سیستەمەیە كە لەسەر بنەمای جیاكردنەوەی سێ دەسەڵاتەكە (دەسەڵاتی یاسادانان، دەسەڵاتی جێبەجێكردن، دەسەڵاتی دادوەریی) لەیەكتر دادەمەزرێت، بەڵام دەسەڵاتێكی زیاتر بە سەرۆكی وڵات دەدات، لەم سیستەمەدا دەسەڵات دەدرێتە دەست سەرۆكێك كە لەناو خەڵكەوە بەشێوەی راستەوخۆ هەڵبژێردراوە نەك لەناو پەرلەمانەوە، ئەم سەرۆكە هەڵبژێردراوە حكومەتێك دروست دەكات بۆ جێبەجێكردنی بەرنامەكانی خۆی، حكومەتەكە بەرپرس دەبێت لەبەردەم سەرۆكدا نەك لەبەردەم پەرلەمان، بەهۆی جیاكردنەوەی دەسەڵاتەكان لەیەكتر لە سیستەمی سەرۆكایەتیدا، پەرلەمان ناتوانێت حكومەت لەكاربخات یاخود هەڵیوەشێنێتەوە. 
لەبەرامبەردا سیستەمی نیمچە سەرۆكایەتیی بریتییە لە تێكەڵەیەك لە سیستەمی سەرۆكایەتیی‌و سیستەمی پەرلەمانیی، لەم سیستەمەدا سەرۆك راستەوخۆ لەناو خەڵكەوە هەڵدەبژێردرێت، بەڵام ئەو حكومەتەی كە دروست دەكرێت لەناو پەرلەمانەوە متمانەی پێدەدرێت‌و هەم لەبەردەم پەرلەمان‌و هەم لەبەردەم سەرۆكی وڵاتیشدا بەرپرس دەبێت. 

لەنێوان سیستەمی پەرلەمانیی‌و سەرۆكایەتیدا 
بەگشتی كۆمەڵگە دیموكراتییەكان لە جیهاندا بەرەو سیستەمی پەرلەمانیی دەڕۆن، بەوپێیەی ئەم سیستەمە زۆر وردترە لە چاودێیركردن‌و لێپرسینەوە لە حكومەت تا رادەی سەندنەوەی متمانە لە حكومەت لەلایەن نوێنەرانی گەل (پەرلەمانتاران)ەوە، لەكاتێكدا هەستیان كرد حكومەت كار بەو بەرنامەیە ناكات كە لەسەر بنەمای ئەوە هەڵبژێردراوە، ئەمە بەواتای ئەوە نییە سیستەمی سەرۆكایەتیی سیستەمێكی نادیموكراتە، بەڵام بەگوێرەی لێكۆڵینەوەكان پلەی لێپێچینەوە‌و چاودێریی لە سیستەمی پەرلەمانیدا زۆر بەهێزترە لە سیستەمی سەرۆكایەتیی.
توێژینەوەكان دەریدەخەن، ئەگەری دروستبوونی دیكتاتۆرییەت لە سیستەمی سەرۆكایەتیدا بەهێزترە لە سیستەمی پەرلەمانیی، بەجۆرێك رێژەی 80%ی ئەو وڵاتانەی سیستەمە سیاسییەكەیان سەرۆكایەتییە بوون بە وڵاتێكی دیكتاتۆری، بەڵام لەبەرامبەردا ئەوانەی سیستەمەكەیان پەرلەمانییە رێژەی 39%یان بەرەو دیكتاتۆریەت رۆیشتوون. 
ئێستا كە عێراق بەهۆی ناكۆكی لایەنە سیاسییەكانەوە توشی بنبەستی سیاسی بووە، جارێكی تر قسەوباس لەبارەی ئەوەی سیستەمی سەرۆكایەتیی لە سیستەمی پەرلەمانیی باشترە، سەریهەڵداوەتەوە، بەبێ ئەوەی بەراوردكاریی ورد بۆ هەردوو جۆرە سیستەمەكە‌و ئاستی گونجانیان لەگەڵ دۆخی ئێستای عێراقدا بكرێت‌و ئەزموونی وڵاتانی تر لەم بوارەدا لەبەرچاو بگیرێت. 
جیاوازی جەوهەریی لەنێوان سیستەمی پەرلەمانیی‌و سەرۆكایەتیدا  هەیە، دەتوانرێت جیاوازییەكان لەم خاڵانەدا كورت بكرێتەوە: 
•    سیستەمی پەرلەمانیی بەردەوام پشت بە بەدەستهێنانی متمانەی نوێنەرانی گەل لە پەرلەمان دەبەستێت، دەكرێت لە هەركاتێكدا حكومەت یان پەرلەمان هەڵوەشێندرێتەوە ئەگەر ئەركی خۆیان بەگوێرەی ئەو بەرنامەیەی رایانگەیاندووە ئەنجام نەدا، ئەمە وادەكات حكومەت‌و پەرلەمان بەردەوام كار بۆ ئەوە بكەن رەزامەندی دەنگدەران بەدەستبهێنن، بەڵام سیستەمی سەرۆكایەتیدا ناتوانرێت حكومەت لەكاربخرێت تا ئەوكاتەی ولایەتی سەرۆكی وڵات كۆتایی دێت‌و هەڵبژاردنێكی نوێ دەكرێت، ئەوە راستە لە سیستەمی سەرۆكایەتیدا دەكرێت سەرۆك لە پۆستەكەی لاببرێت ئەگەر سەرپێچییەكی گەورەی یاسایی‌و دەستوریی كرد، بەڵام بەشێوەیەكی گشتی پەرلەمان‌و كۆنگرێسەكان لە سیستەمی سەرۆكایەتیدا توانای لابردنی سەرۆكی وڵاتیان نییە لە پۆستەكەی، چونكە سەرۆكیش وەكو ئەوان بەشێوەیەكی راستەوخۆ لەناو خەڵكەوە هەڵبژێردراوە، بۆیە لە سیستەمی سەرۆكایەتیدا كاتێك سەرۆكی وڵات‌و پەرلەمان دەكەونە ناكۆكییەوە، هەندێكجار كاروباری دەوڵەت بەتەواوەتی پەكی دەكەوێت.  
•    كێشەیەكی تری سیستەمی سەرۆكایەتیی ئەوەیە ولایەتی سەرۆكایەتی چوار ساڵە (لە فەڕەنسا پێنج ساڵە)‌و سەرباری ئەمە سەرۆك بۆی هەیە بۆ ولایەتی دووەمیش خۆی كاندید بكاتەوە، زۆرجار سەرۆكەكان لە ولایەتی دووەمدا بە ئازادییەكی زیاترەوە بڕیار دەدەن‌و بەهۆی ئەوەی بۆ ولایەتی سێیەم نامێننەوە، بۆیە لە ولایەتی دووەمدا زۆر گوێ لە جێبەجێكردنی بەڵێنەكانیان بۆ دەنگدەران نادەن.
•    لە سیستەمی سەرۆكایەتیدا سەرۆكی وڵات راستەوخۆ لەناو خەڵكەوە هەڵدەبژێردرێت، بەڵام سەرۆك وەزیران‌و وەزیرەكانی حكومەت لەلایەن پەرلەمانەوە هەڵدەبژێردرێن، هەڵبژاردنی سەرۆك بەشێوەیەكی راستەوخۆ لەناو گەلەوە هێزێكی هاوتای هێزی پەرلەمانی پپێدەدات‌و وای لێدەكات گوێ بۆ قسەی پەرلەمان نەگرێت، چونكە وای دەبینێت ئەو راستەوخۆ دەسەڵاتی لە گەل وەرگرتووە‌و ملیۆنان دەنگدەر پاڵپشتی دەكەن‌و پێویستی بەوە نییە رەزامەندی پەرلەمان وەربگرێت، بەڵام سەرۆك وەزیران لە سیستەمی سەرۆكایەتیدا لەو بڕیارانەی كە دەریاندەكات وابەستەیە بە رەزامەندی پەرلەمان، ئەمە بۆ ئەوەی پارێزگاریی لە متمانەی خۆی بكات، بەتایبەتیش ئەگەر حزبەكەی زۆرینەی لەناو پەرلەماندا نەبێت كە پاڵپشتی هەنگاوەكانی بكات‌و رێگری لەوە بكات متمانەی لێوەربگیرێتەوە، سەرۆكی وڵات بە بەپێچەوانەی سەرۆك وەزیرانەوە نەك بێدەسەڵات نییە بەرامبەر بە پەرلەمان، بەڵكو لە هەندێك باردا خۆی وەكو دیكتاتۆرێك نمایش دەكات، لە سیستەمی سەرۆكایەتیدا تەنانەت دەكرێت سەرۆك وەزیرانیش بەرەو دیكتاتۆریەت بڕوات ئەگەر حزبەكەی زۆرینەی لەناو پەرلەماندا هەبێت (بە نمونە ئەوەی لەسەردەمی مارگرێت تاچەر لە بەریتانیا روویدا).
•     لە سیستەمی پەرلەمانیدا بڕیارەكان لەناو ئەنجومەنی وەزیران بە دەنگی زۆرینەی ئەندامانی حكومەت دەدرێت‌و سەرۆك وەزیران وەكو هەر وەزیرێكی كابینەكەی خاوەنی یەك دەنگە‌و ناتوانێت بۆچونی خۆی بەسەر ئەندامانی حكومەتدا بسەپێنێت، ئەمە لەكاتێكدایە لە سیستەمی سەرۆكایەتیدا سەرۆكی وڵات بەتەنیا خۆی بڕیاردەرە تەنانەت ئەگەر هەموو ئەندامانی حكومەتەكەش دژی بڕیارەكەی بن، ئەمەش هەمووی لەبەر رۆشنایی ئەوەی سەرۆك بەشێوەی راستەوخۆ هەڵبژێردراوە‌و گەل دەسەڵاتی پێداوە. 
•    لە سیستەمی سەرۆكایەتیدا دەكرێت سەرۆك هەر كەسێك لە حكومەتەكەی دابمەزرێنێت یاخود دوری بخاتەوە بەبێ ئەوەی بگەڕێتەوە بۆ نوێنەرانی گەل (پەرلەمان)، بەڵام دانانی كەسەكان دەخاتە بەردەم  پەرلەمان بەمەبەستی دەربڕینی رەزامەندیی، لە هەموو حاڵێكیشدا دەبێت پەرلەمان رەزامەندیی لەسەر بدات (مەگەر لە حاڵەتێكی دەگمەندا)، چونكە لە سیستەمی سەرۆكایەتیدا پەرلەمان دەیەوێت روبەڕووی سەرۆك نەوەستێتەوە، چونكە لەم حاڵەدا كێشە بۆ ئەو یاسایانە دروست دەبێت كە پەرلەمان دەریاندەكات، بەوپێیەی سەرۆك رەزامەندی لەسەر یاسا دەركراوەكانی پەرلەمان دەدات. 
•    جیاوازییەكی دیاری سیستەمی سەرۆكایەتیی‌و پەرلەمانیی ئەوەیە، لە سیستەمی سەرۆكایەتیدا ئەو گەلانەی كە فرە پێكهاتەن لەڕووی ئیتنیكییەوە‌و كێشەیان هەیە، ئەو كەسەی دەبێت بە سەرۆكی وڵاتەكەیان لە هەموو حاڵێكدا نوێنەرایەتیی پێكهاتەیەكی دانیشتوان دەكات، سەرۆك بەو دەسەڵاتە زۆرانەوە لەتوانایدایە پێكهاتە نەتەوەیی‌و ئاینییەكانی تری وڵاتەكە پەراوێز بخات، یاخود بەشێوەیەكی خۆبەخۆ ئەو پێكهاتانەی تر هەست بە پەراوێزخستن دەكەن، هەستكردنی بەشێك لە پێكهاتەكانی هەر كۆمەڵگەیەك بەشێوەیەكی گشتی دەكرێت سەربكێشێت بۆ ناساقامگیربوونی دۆخی ئەو دەوڵەتە، بۆ دەوڵەتێكی وەكو عێراق خۆی لە بنەڕەتەوە لە ناسەقامگیریی سیاسییدا كەمی نییە  تاوەكو بە سیستەمی سەرۆكایەتیی نائارامییەكە زیاتریش بكات. 
•    یەكێك لە گرفتەكانی تری سیستەمی سەرۆكایەتی ئەوەیە، سەرۆك هەمیشە هەست بەوە دەكات دەسەڵاتی لە گەلەوە وەرگرتووە‌و ئەمەش هەستی دیكتاتۆربوون لەناو سەرۆكەكاندا دروست دەكات، ئەمە هۆكارەكەیە ئەو وڵاتانەی كە سیستەمەكەیان سەرۆكایەتییە هەوڵدەدەن دەسەڵاتەكانی سەرۆكی وڵات كەمبكەنەوە (نمونە ئەوەی ساڵی 1982 لە پرتوگال كرا). لە نەمساو ئایرلەنداو ئایسلەندا سیستەمی سەرۆكایەتیی هەیە، بەڵام سەرۆك لەزۆرینەی حاڵەتەكاندا لاوازە‌و سیستەكەیان زیاتر وەكو پەرلەمانیی كاردەكات، تەنانەت لە سیستەمیی سەرۆكایەتیی ئەمریكاشدا ئەگەر لە هەڵبژاردن هیچ یەكێك لە كاندیدەكان زۆرینەی روونیان نەهێنا، بەگوێرەی دەستور سیستەمەكە دەگۆڕێت بۆ سەرۆكایەتیی، بەڵام ئەمە بارودۆخێكە كە زۆر بە دەگمەن روودەدات. 
•    سیستەمی سەرۆكایەتی فەڕەنسا ئەویش بۆخۆی دەگمەنە‌و هەندێك دەوڵەت هەن هەوڵیانداوە لاسایی بكەنەوە، چونكە سیستەمی سەرۆكایەتیی فەڕەنسا سەرۆكێك بە دەسەڵاتی جێبەجێكردنەوە لەخۆدەگرێت بەڵام قەبارەی دەسەڵاتەكانی لەسەر ئەوە راوەستاوە پارتەكەی زۆرینە لە پەرلەمان بەدەستبهێنێت، لەحاڵێكدا سەرۆك پاڵپشتی پەرلەمان لەدەستدەدات، زۆرینەی دەسەڵاتەكانی دەچێت بۆ سەرۆك وەزیران كە لەلایەن پارتێكی ئۆپۆزسیۆنەوە دادەنرێت، لەم حاڵەتەشدا جۆرێك لە پێكەوەژیان‌و پێكەوەهەڵكردن لەنێوان سەرۆكی وڵات‌و سەرۆك وەزیراندا دروست دەبێت (وەكو ئەوەی ساڵی 1986 رویدا كاتێك لەسەردەمی سەرۆك میتەراندا پارتی سۆسیالیست زۆرینەی لە پەرلەمان لەدەستدا‌و جاك شیراك لە پارتی دیگۆلیی بوو بە سەرۆك وەزیران بە دەسەڵاتێكی زیاترەوە لە دەسەڵاتی سەرۆك، ئەم حاڵەتە ساڵی 1993‌و 1997 لەفەڕەنسا دووبارە بووەوە). 

سیستەمی سەرۆكایەتیی بۆ عێراق دەبێت ؟
عێراق كە لەساڵی 2003‌و كەوتنی رژێمی بەعسەوە لە سیستەمی سەرۆكایەتیی‌و دەسەڵاتی تاكەكەسیی (سەددام‌و  خێزانەكەی) رزگاری بووە‌و هێشتا پرۆسەی دیموكراتی تێیدا نەخەمڵیوە، هەرجۆرە گەڕانەوەیەك بۆ سیستەمی سەرۆكایەتی رەنگە ببێتە هۆكاری گەڕانەوەی دیكتاتۆریەتی پێكهاتەیەك بەسەر ئەوانی ترەوە. 
شارەزایان پێیانوایە هێشتا سیستەمی سەرۆكایەتیی بۆ عێراق گونجاو نییە، ئەمەش بەهۆی ئەو فرەییە كەلتوری‌و سیاسی‌و نەتەوەیی‌و ئاینی‌و مەزهەبییەی لە كۆمەڵگای عێراقیدا هەیە، بەجۆرێك دەكرێت هەر سەرۆكێك كە بۆ ماوەی هەشت ساڵ هەڵبژێردرێت سەر بۆ دیكتاتۆریەت بكێشێت‌و سەرۆك جڵەوی هەموو جومگە ئەمنی‌و داراییەكانی دەوڵەت بكات (ئەمە لەسەردەمی ولایەتی سەرۆكایەتی نوری مالیكیدا تێبینی كرا)‌و دواجار عێراق رابكێشێتەوە ناو كارەساتەكانی رابردووی زیاتر لەوەی لە كارەساتی ئێستای رزگاری بكات. 
سەرباری كەموكورتییەكانی، هێشتا سیستەمی پەرلەمانی لە عێراقدا وەكو گەرەنتی تەماشادەكرێت بۆ رێگریكردن لە سەرهەڵدانەوەی دیكتاتۆریەت.    

كۆنفیدراڵی بۆ عێراق
هاوكات لەگەڵ ئەو قەیرانە سیاسییەی لە عێراق سەریهەڵداوە، هەندێك كەس لەناو ماڵی شیعەكانەوە باس لە جێبەجێكردنی پرۆژەی كۆنفیدراڵی دەكەن بۆ دەربازكردنی عێراق لەو دابەشبوونە سیاسییەی كە رووبەڕووی بوەتەوە، واتە خوازیارن عێراق لە وڵاتێكی فیدراڵییەوە بكرێت بە كۆنفیدراڵیی، هەرێمی كوردستان تاكە هەرێمی فیدراڵی دوای رووخانی رژێمی سەددامە، رەنگە كورد سودمەندی یەكەمی پرۆژەی (كۆنفیدراڵی) بێت، ئەگەر جێبەجێ بكرێت.  
دوای دەستلەكاركێشانەوەی عادل عەبدولمەهدی‌و دەستبەكاربوونی مستەفا كازمی وەكو سەرۆك وەزیرانی عێراق، جینین پلاسخارت نوێنەری نەتەوە یەكگرتووەكان لە  عێراق، پرۆژەیەكی هەبوو بۆ كۆنفیدراڵی لە عێراق، بەڵام هەرزوو لایەنە عێراقییەكان پرۆژەكەیان رەتكردەوە. 
تەموزی 2020 پلاسخارت جموجوڵ‌و سەردانە سیاسییەكانی زیاتر كرد، ئەوكات سەرچاوە ئاگادارەكان باسیان لەوە دەكرد، نەتەوە یەكگرتووەكان بە هەماهەنگی لەگەڵ سەرۆكایەتی كۆمارو حكومەتی عێراق نەخشەرێگایەكی "گشتگیر"ی بۆ چارەسەری كێشە هەڵپەسێردراوەكانی نێوان بەغدادو هەرێمی كوردستان ئامادەكردووە.
وەكو باسدەكرا، پرۆژەكە داوای جێبەجێكردنی سیستمی "كۆنفیدراڵی"ی دەكرد لە عێراقدا، بەپێی پرۆژەكە، لەنێوان ئەو حكومەتانەی كە لە عێراقدا هەن هەندێك دەسەڵاتی وەكو ئابوری‌و دارایی‌و گومرگەكان ئازاد دەكرێن‌و بڕیار بەكۆی دەنگ دەدرێت، ئەگەر یەكێك لە حكومەتەكان بڕیارەكە لە بەرژەوەندی ئەو نەبوو، دەتوانێت پابەند نەبێت بە جێبەجێكردنییەوە.
واتە پلاسخارت هەوڵی دەدات عێراق لە وڵاتێكی (فیدراڵی)یەوە بكات بە وڵاتێكی (كۆنفیدراڵی)، مەسعود بارزانی لەوانە بوو كە پاڵپشتی لە پرۆژەكە دەكرد، بەڵام هەرزوو پرسی كۆنفیدراڵی لەلایەن لایەنە عێراقییەكانەوە رەتكرایەوە‌و هەوڵەكە بە شكست كۆتایی هات. 
هەر هەوڵێكی نوێ بۆ پێدانی كۆنفیدراڵی بە كورد، رەنگە روبەڕووی ناڕەزایەتی وڵاتانی دراوسێ (توركیاو ئێران) ببێتەوە.